Techniek Management

EISMA’s
2
Schildersblad
JAARGANG 119
/
14 FEBRUARI 2017
www.schildersvak.nl
INFORMATIEBRON VOOR DE TOTALE ONDERHOUDSMARKT
Techniek
Sensor meet
conditie kozijn
Management
Vinger aan de pols
met ProjectDirect
01_cover.indd 1
03-02-17 13:46
Temperatuur en luchtvochtigheid in kozijn meten met ApiSenz
Houtsensor
meet en weet
Weijman Vastgoedonderhoud uit Veenendaal heeft, in samenwerking met SHR en het
Even de werking van ApiSenz in een
notendop. Een RFID-chip in het apparaat-
technologiebedrijf Agillox RFID Technology, een zogenoemde onderhoudssensor ontwik-
je registreert de meetgegevens (temperatuur en luchtvochtigheid) en verzendt
keld, genaamd ApiSenz. Het uitgedachte apparaatje wordt bij een houtverbinding van
deze. De chip communiceert via radiogolven. Die signalen worden vervolgens ver-
een kozijn geplaatst en bevat een speciaal ontwikkelde voeler welke de temperatuur en
sterkt met behulp van een smart router,
zodat ze op afstand kunnen worden ont-
luchtvochtigheid meet. Daarmee is de vochtigheid van het hout te bepalen.
vangen door een zogenoemde smart
H RFID-technoloog Rudolf Renfurm van Agillox toont de verschillende componenten van het systeem. De onderhoudssensor bestaat eigenlijk uit een sensor met chip (in zijn rechterhand), een
gateway (kastje links op de bank) en een slimme router (kastje rechts). Via internet zijn de data, bijvoorbeeld op een smart phone, te raadplegen. (Foto’s: De Beeldredaktie, Bram Petraeus)
­1 4 |
e i s m a ’ s
14-15-16_kozijnchip.indd 14
s c h i l d e r s b l a d
2 | 2 0 1 7
03-02-17 10:17
Techniek
| Innovatie | door Cees Dijkstra
G De onderhoudssensor wordt geplaatst in een holte, vlak bij een verbinding, in het houten kozijn.
gateway. De smart gateway stuurt de
gen moet maken over de conditie van
grond vlak zijn om een accurate meting te
G Door de temperatuur
data hierna door naar de internetserver.
het hout”, aldus wetenschapper René
krijgen. Het handmatig meten met meet-
en luchtvochtigheid in
Bij Weijman Vastgoedonderhoud kunnen
Klaassen van SHR.
pennen of capacitatief kost enorm veel tijd
de holte te meten, is het
en is daarom kostbaar. Daarom wordt dat
houtvochtgehalte te bere-
steeds minder toegepast.
kenen.
ze vervolgens inloggen en via de speciaal
ontwikkelde portal de geregistreerde
Meetmethodes
data van het kozijn uitlezen.
Het willen meten van het houtvochtgehalte is overigens niet nieuw. Zo’n twintig
Prototypes
Houtvochtgehalte
jaar geleden was TNO Bouw hiermee
Wetenschapper Klaassen van SHR ziet
Het houtvochtgehalte is belangrijk in
doende, in samenwerking met het toen-
veel mogelijkheden in het online meten.
relatie tot houtrot en schimmelaantas-
malige Isoplan. Men is destijds met een
Het meten met sensoren wordt tegen-
ting. De aantasting van hout, ook wel
prototype sensor in de weer geweest,
woordig steeds eenvoudiger en straks
houtrot genoemd, vindt zijn oorsprong in
maar het idee is een stille dood gestorven.
ook veel goedkoper, zo is zijn indruk.
het vochtig worden - en vooral het voort-
Een betrouwbare methode om het hout-
“Wij hebben allerlei labonderzoek
durend vochtig blijven - van dit materi-
vochtgehalte te meten, is met behulp van
gedaan om een soort ijking te kunnen
aal. Als gedurende een lange tijd het
een elektrische houtvochtmeter met
maken tussen de data die je krijgt van
hout nat blijft, wordt dit hout als voe-
geïsoleerde pennen. Dergelijke vochtme-
zo’n sensor en wat het dan zegt over het
dingsbodem gebruikt door schimmels.
ters werken volgens de zogenoemde
houtvochtgehalte. Nu hebben we proto-
Met de vinding van de houtsensor kan op
‘weerstandsmethode’. De pennen wor-
types geplaatst, maar die worden op ter-
afstand worden gemeten en bewaakt.
den in het hout geslagen en vervolgens
mijn nog veel kleiner.” Er zijn bij een
Stichting Hout Research (SHR) geeft aan
wordt de elektrische weerstand van het
proefproject in de Amersfoortse wijk
dat houtvocht op afstand niet eenvoudig
materiaal gemeten.
Vathorst op uiteenlopende plekken in de
is te meten. Daar heeft men echter wat
Hiernaast is de capacitatieve vochtmeter
voorgevel van een woonblok nu een stuk
op gevonden. In plaats van het hout-
een veel gebruikt apparaat. Dit zijn vocht-
of tien sensoren geplaatst. In Utrecht
vochtgehalte, registreert men de tempe-
meters die het vocht in het hout meten
Overvecht zijn in ook een tiental onder-
ratuur en de relatieve vochtigheid in een
met behulp van een ingebouwde hoogfre-
houdssensors geplaatst in kozijnen van
kleine holte in een kozijn. Met die meet­
quent zender en ontvanger. Bij deze
twee flatgebouwen.
resultaten kan de houtvochtigheid wor-
methode is het niet nodig om meetpennen
“We willen met dit project de slimste
den berekend. Door continu te blijven
in het hout te slaan en daarmee het schil-
wijze van meten bepalen. We moeten bij-
meten, worden zeer veel gegevens verza-
derwerk en het hout te beschadigen. De
voorbeeld uitzoeken hoe vaak er door de
meld waarin men patronen kan ontdek-
meter wordt gewoon tegen het hout aan
sensor gemeten moet worden. Is dat één
ken. “Als je de schommelingen in het
gehouden. De capacitatieve houtvochtme-
keer per dag of eens per week? Online
houtvochtgehalte als gevolg van het dag-
ters moeten wel goed tegen het hout wor-
kun je zo zien of er wat aan de hand is of
en nachtritme leert kennen, kun je ook
den gedrukt. Een ruw houtoppervlak ver-
niet. Het kan best zijn dat in de toekomst
onderscheiden wanneer je je serieus zor-
stoort de meting. Ook moet de onder-
sensoren al zijn ingebouwd in nieuwe
>>>
www . s c h i l d e r s v a k . N L
14-15-16_kozijnchip.indd 15
| 15
03-02-17 10:17
>>>
Houtsensor
meet en weet
kozijnen. Die mogelijkheden gaan we verder ontwikkelen en zullen zich in de praktijk moeten bewijzen”, geeft Klaassen
aan. “Je krijgt straks een melding wanneer er wat aan de hand is. Dus voordat
er schade ontstaat. En dan kun je op tijd
ingrijpen. Door op deze wijze kennis op te
G Detail van het protoptype van de ApiSenz onderhoudsensor.
bouwen, hopen we op termijn veel gerichter onderhoud uit te laten voeren. En dat
het oog te beoordelen. Sensoren kunnen
den om de kwaliteit van woningen,
hier akoestisch meten en vaststellen of
welke op houten palen zijn gefundeerd,
Akoestisch meten
insecten actief zijn of niet. Als je dan een
te monitoren. Tevens kunnen we verzak-
Wat nu bij wijze van spreken nog met de
renovatieproject hebt, kun je een aantal
kingen meten.” De mogelijkheden zijn
hand wordt berekend, moet straks geau-
sensoren plaatsen en zodoende de activi-
enorm, zo geeft Klaassen aan. “Dit is
tomatiseerd gebeuren. En de sensoren
teit van de aantasting in je gebouw moni-
geen toekomstmuziek. Daar zijn we
hebben daarbij nog veel meer mogelijkhe-
toren. Voor monumentenzorg is het vaak
gewoon nu mee bezig.”
den, vertelt Klaassen enthousiast. “Wij zijn
de vraag: moet je iets doen? Het liefst
bijvoorbeeld ook de mogelijkheden voor
doen ze zo min mogelijk aan een monu-
Zuinig met energie
monumenten aan het bezien.” In monu-
ment. Door akoestisch te meten, kun je nu
Hoe kun je al die gegevens uitlezen? Zit
mentenzorg zouden sensoren tevens inge-
bepalen of bestrijding van insecten nodig
er een batterijtje in zo’n sensor welke de
zet kunnen worden bij het beheersen van
is.”
informatie verstuurt? Klaassen: “Ja, dat is
aantasting van houten constructies door
“Ook kun je stromingen van vloeibaar
de truc. Elektrisch meten kost veel ener-
insecten. “Tot nu toe beoordelen we con-
water in houten palen met sensoren
gie. Dat moet je dus niet willen. Wij rich-
structies visueel door de uitvlieggaatjes en
bepalen”, geeft Klaassen de verdere
ten ons dan ook op het vochtgehalte van
diverse andere zaken van aantasting op
potentie aan. “Ook dat biedt mogelijkhe-
de lucht, de temperatuur, trillingen en
betekent minder onderhoud.”
stroming. De sensor moet daarbij zo lang
mogelijk kunnen blijven zenden. De
metingen moeten dus zo min mogelijk
T w e e pi l o t s b i j W e i j m a n
energie vergen. De luchtvochtigheid
Calculator-planvoorbereider Marco van der Meiden van Weijman Vastgoedonderhoud is nauw betrokken bij
meten, kost bijvoorbeeld heel weinig
het project met onderhoudssensoren. Hij geeft aan dat Weijman, in samenwerking met de leverancier van de
energie. En het uitzenden van informatie
sensoren Agillox, al een paar jaar bezig is met de ontwikkeling.
kost, wanneer je dat een beetje opspaart,
Van der Meiden: “Verschillende corporaties hebben interesse getoond in de ontwikkeling en we hebben daar-
ook niet veel energie. De huidige senso-
om nu twee pilots opgezet. Wat we nu gaan doen, is het verzamelen van informatie welke we gemeld krijgen
ren gaan nu al zo’n tien jaar mee.”
van de sensoren. Die informatie gaan we vergelijken met bevindingen in de praktijk. De bedoeling is hiermee
SHR ondersteunt de techniek. “We heb-
ervaring op te doen en hiervan te leren. Het is een voortgaand proces waarbij het verschillende jaren zal duren
ben het afgelopen jaar veel geëxperi-
om een echt goed beeld te krijgen.”
menteerd en nu een goede methode
Het proces en de sensoren zullen daarbij gaandeweg worden verbeterd, is de overtuiging van Van der Meiden.
gevonden om te meten en zinvolle infor-
Als het systeem klaar is, wordt het gekoppeld aan BIM, zo is de verwachting. Dan is er één betrouwbare basis
matie te verzamelen. De toekomstige
voor het onderhoud van een gebouw. Wanneer bovendien het Longe Range Power netwerk van KPN klaar is,
sensoren zullen nog meer ‘power’ heb-
kunnen de sensoren rechtstreeks worden verbonden met internet en zal de mogelijkheid voor conditie meten
ben en, wanneer ze in grote hoeveelhe-
op afstand voor een belangrijk deel een feit zijn.
den worden geproduceerd, goedkoper
zijn. De wereld zit vol met sensoren.”
­1 6 |
e i s m a ’ s
14-15-16_kozijnchip.indd 16
s c h i l d e r s b l a d
•
2 | 2 0 1 7
03-02-17 10:17