Verslag Maagverkleiningsoperaties SFG (269416)

Inleiding
Obesitas, ofwel ernstig overgewicht, is een veel voorkomend probleem. Wanneer u
een Body Mass Index (BMI) van 30 of hoger heeft, is er sprake van obesitas. U berekent
uw BMI door het lichaamsgewicht te delen door het kwadraat van de lichaamslengte:
Gewicht (kg) : lengte2 (cm) = BMI.
Obesitas brengt veel gezondheidsklachten met zich mee. Zo is er onder andere een grote
kans op diabetes of hart- en vaatziekten. Daarnaast kan fors overgewicht voor veel
mensen ook een belemmering vormen om zich voort te bewegen, de kwaliteit van leven
kan verminderen of er kunnen psychische klachten optreden. (1)
Overgewicht is een toenemend wereldwijd probleem. In Nederland komt het bij 10%
van de bevolking voor. Naar verwachting is dit percentage in 2025 gegroeid tot 25%. (2)
Ernstig overgewicht
Bij 1,5% van de Nederlandse bevolking is sprake van ernstig overgewicht oftewel
morbide obesitas. Iemand heeft morbide obesitas als zijn Body Mass Index (BMI) groter
of gelijk is aan 40 of groter dan 35 met bijkomende medische klachten, zoals
suikerziekte (diabetes), hart- en vaatziekten of gewrichtsproblemen. (2)
Wereld GezondheidsOrganisatie
Bij personen met ernstig overgewicht (morbide obesitas) nemen de risico's als gevolg
van het overgewicht dusdanig toe dat de Wereld GezondheidsOrganisatie (WHO) deze
groep een maagverkleining, oftewel Bariatrische Chirurgie, adviseert. Hierdoor nemen
de verhoogde risico's op sterfte als gevolg van het ernstig overgewicht direct af. (2)
Risico’s
Behalve risico's op hart- en vaatziekten, vergroot ernstig overgewicht de kans op
suikerziekte, hoge bloeddruk, galstenen, versnelde slijtage van gewrichten,
slaapademhalingsproblemen en verschillende kwaadaardige tumoren en daarmee de
kans op sterfte. Studies hebben aangetoond dat iemand die zich niet aan ernstig
overgewicht laat opereren, meer risico's heeft op overlijden dan iemand die zich wel laat
opereren. (2)
Afvallen
Voor iemand met een ernstig overgewicht is het vaak erg moeilijk om goed af te vallen.
Hiervoor zijn verschillende redenen:
- Het lichaam is gewend aan het gewicht en wil dit in stand houden.
- De vetlaag vormt een isolatielaag voor warmte, waardoor het lichaam weinig energie
hoeft te verbranden om op temperatuur te blijven.
- Door overgewicht is het lastiger om te bewegen en/of te sporten.
- Er kan sprake zijn van een negatief zelfbeeld, waarbij vaak troost wordt gezocht in het
eten van iets lekkers.
- Na afvallen zijn nog minder calorieën nodig om het gewicht laag te houden.
Deze redenen kunnen ertoe leiden dat het verloren gewicht door het afvallen er weer bij
komt. Iemand valt terug in zijn oude gewoonten van verkeerd of te veel eten en te
weinig bewegen. Dit kan frustrerend zijn. (2)
Bariatrische Chirurgie
Om de vicieuze cirkel te doorbreken, wordt bij mensen met ernstig overgewicht
aangeraden om medisch in te grijpen. Er zijn verschillende afslankmiddelen op de
markt. Echter, het gewichtsverlies is vaak minder dan tien kilo. Bovendien gaan deze
medicijnen nogal eens gepaard met ernstige bijwerkingen. Een nadeel van een
maagballon is dat deze tijdelijk gewichtsverlies geeft. De ballon moet er namelijk een
keer uitgehaald worden, waarna het gewicht er weer aankomt.
De WHO heeft gesteld dat Bariatrische Chirurgie de enige effectieve behandeling is voor
ernstig overgewicht op de lange termijn. Er bestaan verschillende operatiemethoden
voor Bariatrische Chirurgie met allemaal hun voor- en nadelen. Naast vermindering van
de medische risico’s, geeft dit ook een verbetering van het zelfbeeld. Aangezien sommige
methoden tot vitaminetekorten kunnen leiden, is het van belang dat patiënten
levenslang onder controle blijven. Nu is gebleken dat Bariatrische Chirurgie ook leidt tot
het verdwijnen van suikerziekte (diabetes type 2) als gevolg van overgewicht), het is de
verwachting dat patiënten met een lagere BMI dan 35 wellicht in de toekomst ook
behandeld gaan worden met Bariatrische Chirurgie. (2)
Operatiemethode
De volgende drie methoden worden hieronder uitgelegd en ook uitgevoerd in het Sint
Franciscus Gasthuis.
Sleeve resectie;
Bij deze operatie, de zogenaamde sleeve
resectie, wordt in de lengterichting een deel van de
maag weggehaald. Hierdoor wordt de maag verkleind
van een rugbybal tot een banaan, waardoor de maag
sneller vol zit. Een bijkomend voordeel is dat het
spijsverteringshormoon ghreline blijvend iets
verlaagd wordt, waardoor er minder snel een
hongergevoel optreedt.
Duur operatie
In de meeste gevallen wordt de patiënt op de dag van
de operatie opgenomen. De arts bepaalt of de patiënt
de dag voor de operatie of op de dag zelf wordt
opgenomen. De operatie gebeurt onder algehele
narcose en duurt 30 tot 45 minuten.
Afbeelding 1; Sleeve resectie
Resultaat
Aangezien het SFG zeer goede ervaringen en
resultaten met de sleeve resectie methode hebben, is dit een veel voorkomende
operatie. Uitzondering hierop zijn patiënten met ernstige refluxklachten en ernstige
zoetekauwers. Bij deze patiënten geven we de voorkeur aan een maag bypass (gastric
bypass). De verwachting is dat d.m.v. deze operatie het overgewicht van de patiënt met
60 tot 70% vermindert. (3)
Gastric Bypass;
Bij de maag bypass, ook wel gastric bypass
genoemd, wordt met behulp van nietjes een
nieuwe kleine maag gemaakt in het bovenste
gedeelte van de maag. Hierdoor komt het eten
direct in de darm terecht en ontstaat er sneller een
verzadigd/vol gevoel. Daarnaast wordt het voedsel
omgeleid (bypass), waardoor voedingsstoffen
minder goed worden opgenomen in de darmen.
Het gevolg hiervan is dat de patiënt vermagert,
maar ook dat tekorten gaan optreden van
bepaalde essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten,
vitaminen, mineralen of ijzer. Een aangepast
voedingspatroon na de operatie is noodzakelijk.
Duur operatie
In de meeste gevallen wordt de patiënt op de dag
van de operatie opgenomen. De arts
bepaalt of de patiënt de dag voor de operatie of op
de dag zelf wordt opgenomen.
De operatie gebeurt onder algehele narcose en
duurt ongeveer een uur.
Resultaat
Afbeelding 2; Gastric Bypass
De maag bypass heeft zich in de afgelopen jaren
bewezen. De verwachting is dat d.m.v. deze
operatie het overgewicht van de patiënt met 60% vermindert. De operatie duurt iets
langer omdat er meer aansluitingen tussen darmen en maag gemaakt worden. (4)
Revisiechirurgie;
Het kan voorkomen dat er een her-operatie nodig is, omdat een eerdere operatie niet is
geslaagd. Redenen voor een her-operatie kunnen zijn:
- Onvoldoende gewichtsverlies
- Maagzuurklachten na sleeve
- Passage problemen
- Klachten door technische mankementen, zoals problemen met de lap band.
Her-operaties worden in principe ook via een kijkoperatie verricht. Als er bij de patiënt
verklevingen door eerdere operaties zijn ontstaan, dan opereren de chirurgen van het
SFG voor de veiligheid van de patiënt soms ook volgens de klassieke methode. Hierbij
wordt een snee in de buik van de patiënt gemaakt. (5)
In het SFG worden onderstaande operatiemethoden (maagband en duodenal switch met
sleeve resectie) niet of nauwelijks uitgevoerd, omdat er vaak onvoldoende gewichtsverlies
is en verschillende klachten op de lange termijn optreden. Wel licht ik de operaties toe.
Maagband (lap band);
Bij deze operatie wordt om het bovenste gedeelte van de
maag een bandje aangebracht. De maag wordt hierdoor in
twee gedeelten gedeeld.
De operatiemethode lap band wordt niet verricht in het
Sint Franciscus Gasthuis vanwege verschillende nadelen:
- Onvoldoende gewichtsverlies, slechts 40% tot 50% van
het overgewicht.
- Binnen tien jaar krijgen meer dan 20% van de patiënten
technische problemen door het bandje. De maag glijdt
bijvoorbeeld onder het bandje door of zweert door de
maag, waarna het reservoirtje onder de huid geïnfecteerd
raakt.
Afbeelding 3; Lab Band
- Patiënten hebben na de operatie vaak spuugklachten.
Het SFG voert op regelmatige basis wel her-operaties uit bij patiënten die een lap band
in een ander ziekenhuis hebben gehad en met problemen (soms acuut) van het bandje
bij het SFG terecht komen. (6)
Duodenal switch met sleeve resectie;
De darm bypass wordt in het Sint Franciscus Gasthuis in
enkele gevallen toegepast bij her-operaties. Net zoals bij
sleeve resectie wordt in de lengterichting een deel van de
maag weggehaald. Hierdoor wordt de maag verkleind van
een rugbybal tot een banaan, waardoor de maag sneller vol
zit. Daarnaast wordt het voedsel omgeleid (bypass),
waardoor voedingsstoffen minder goed worden
opgenomen in de darmen. Het gevolg hiervan is dat de
patiënt vermagert, maar ook dat tekorten gaan optreden
van bepaalde essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten,
vitaminen, mineralen of ijzer. Een aangepast
voedingspatroon na de operatie is dus noodzakelijk.
Afbeelding 4; Duodenal switch met sleeve
Duur operatie
resectie
In de meeste gevallen wordt u op de dag van uw operatie
opgenomen. De arts bepaalt of u de dag voor uw operatie of op de dag zelf wordt
opgenomen. De operatie gebeurt onder algehele narcose en duurt twee tot drie uur.
Resultaat
Deze operatie heeft zich in de afgelopen jaren bewezen. De verwachting is dat uw
overgewicht met 70% vermindert. Deze methode is risicovoller dan dat we een deel van
uw maag verwijderen (sleeve resectie). De operatie duurt namelijk langer en er moeten
meer aansluitingen tussen darmen en maag worden gemaakt, die eventueel kunnen
lekken. Daarnaast is ook meer kans op diarree en vitaminestoornissen dan bij een maag
bypass. (7)
Voeding na een maagverkleiningsoperatie
Na een maagverkleiningsoperatie is het belangrijk om uw voedingsgewoonte blijvend te
veranderen. Alleen dan bereikt en behoudt u een gezond gewicht. Deze nieuwe manier
van eten vraagt veel van uw inzet en motivatie.
Eten is niet alleen smakelijk en gezellig, maar voorziet het lichaam ook van de nodige
voedingsstoffen, zoals eiwitten voor het opbouwen van spieren en vitamines en
mineralen die u beschermen tegen ziekten. Na een maagverkleiningsoperatie ligt de
nadruk op de inname van voedingsstoffen, omdat de hoeveelheden die u kunt eten klein
zijn. De kans op voedingstekorten is groot. Tekorten kunnen leiden tot vermoeidheid,
haaruitval, een verminderde weerstand en een slechte wondgenezing.
In deze brochure leest u welke richtlijnen gelden na een maagverkleiningsoperatie.
Daarnaast leest u hoe u gezond eet, welke klachten kunnen optreden en hoe u deze
klachten voorkomt. (8)
Algemene richtlijnen
Tempo van eten;
Eet langzaam en kauw goed. Als u langzaam eet loopt het eten langzaam door uw maag
(sleeve) of ‘ploft’ het minder hard in uw darm (gastric bypass). Wanneer u uw eten goed
kauwt, bijna vloeibaar maakt met uw gebit, kunt u veel meer voedingsmiddelen
verdragen.
Tips om langzamer te eten en te drinken:
Neem de tijd om te eten, trek voor een maaltijd ongeveer een half uur uit.
Kauw iedere hap tot dat het eten vloeibaar wordt in uw mond.
Let goed op geur, kleur en smaak. Geniet van iedere hap, die u neemt.
Leg de mensen met wie u eet uit dat u langzaam moet eten. Laat u niet opjagen.
Gebruik klein bestek, bijvoorbeeld ontbijt- of dessertbestek.
Neem een klein bord, dat oogt aantrekkelijker dan een kleine hoeveelheid op
een groot bord.
Snijd uw brood in kleine stukjes. Doe er eventueel verschillend beleg op.
Drink met een rietje of uit een flesje met bidon-dop.
Stop met eten zodra u een vol gevoel heeft. Een extra hap kan niet alleen leiden
tot misselijkheid en overgeven, maar op den duur kan dit ook uw maag oprekken.
Hiermee komt het effect van de operatie te vervallen.
Aanwijzingen voor een vol gevoel zijn:

Een drukkend gevoel in de maagstreek.
Misselijkheid.
Pijn in schouder of boven in de borst. (8)
Structuur;
Breng structuur aan in uw eetpatroon. Dit betekent dat u drie hoofdmaaltijden per dag
eet: een ontbijt, een lunch en een warme maaltijd. Zorg dat deze maaltijden ongeveer
vier tot vijf uur uit elkaar liggen. Sla geen maaltijden over. Gebruik maximaal drie
tussendoortjes, bijvoorbeeld een stuk fruit, een beker melk of een plak ontbijtkoek.
Na een maagverkleiningsoperatie bestaat de mogelijkheid dat u een eetpatroon
ontwikkelt dat ook wel ‘grazen’ wordt genoemd. Dit houdt in dat u de hele dag door
kleine hoeveelheden eet. Op deze manier krijgt u veel calorieën binnen en leidt dit niet
tot het gewenste gewichtsverlies. (8)
Plaats van eten;
Eet op een vaste plek, bij voorkeur aan de eettafel, zonder afleiding. Wanneer u met het
bord op schoot voor de televisie eet, weet u niet hoeveel u eet: u richt zich meer op wat u
ziet dan op wat u eet. Daarbij wordt de plek waar u zit, in veel gevallen de bank, een
‘eetplek’. Onbewust eten geldt ook voor eten achter een computer of het lezen van de
krant tijdens de maaltijden. (8)
Voedingsadvies na uw operatie
Vloeibare periode;
De vloeibare periode begint vanaf dat 1 t/m dag 14. De vloeibare periode is nodig omdat
de naden van de versmalde maag (sleeve of pouch na bypass) nog niet volledig aan
elkaar gegroeid zijn. Om uw voeding vloeibaar te maken kan u gebruik maken van een
staafmixer, blender of roerzeef. (8)
Ontbijt en lunch;
Om toch te ontbijten en te lunchen kunt u kiezen om uw broodmaaltijden te vervangen
door pap gemaakt van bijv. havermout, brinta of bambix. Deze papsoorten zijn een
goede vervanging voor bruin brood. Houdt u niet zo van pap, dan kunt u altijd nog
kiezen voor een beschuitje dat u weekt in halfvolle melk of yoghurt. De laatste
alternatief is drinkontbijt. (8) Deze opties bevatten allemaal veel vezels waardoor u
sneller een verzadigd gevoel zult krijgen.
Avondmaaltijd;
Voor de warme maaltijd kunt u kiezen uit losse gepureerde producten of een soep.
Zorgt ervoor dat als u kiest voor een aardappelpuree dat deze niet te stevig is.
U kunt er voor kiezen om verschillende producten zoals spinazie, broccoli, bloemkool,
wortelen etc. Om deze fijn te malen met behulp van een blender, staafmixer of roerzeef.
Vezelige groente zoals asperges, bleekselderij, champignons en mais zijn minder
geschikt, dit geld ook voor rauwkost.
Om ook vlees/ vis binnen te krijgen kunt u kiezen voor kip, kalkoen, vis en vlees,
hiervoor is een blender of staafmixer nodig. Zorg ervoor dat u vocht toevoegt bij het
fijnmalen van deze producten, anders zal dit hoogstwaarschijnlijk niet lukken. (8)
Tussendoor;
Tussendoor kunt u de volgende producten nemen; vers vruchtensap (gezeefd), of een
zelf gemaakt smoothie van bijv. banaan, appel zorgt ervoor dat u die met behulp van een
staafmixer of blender fijnmaalt. Neem hiervan minimaal een glas vers fruit i.v.m. uw
vitamine C behoefte. (8)
Uitbreiden van voeding;
Het uitbreiden van uw voeding mag vanaf dag 15 t/m dag 21. U mag twee weken na de
operatie uw voeding uitbreiden. Het is de bedoeling dat u namelijk aan het eind van de
derde week weer normale voeding toedient.
Hieronder vind u een aantal voorbeelden hoe u uw voeding uit kunt breiden;
Eerste dag;
Dag 15 (na uw operatie)
Ontbijt/Lunch
Eén en/of twee beschuiten, knäckebröd of een ander soort cracker.
Besmeer deze met halvarine.
Beleg; (smeer)kaas, smeerworst, jam, honing of appelstroop.
Avondmaaltijd
Puree, gemalen groente, geruld gehakt, gemalen vlees of kip.
Bereid dit met weinig olie of vloeibaar bak en braadboter.
Tussendoor
Drink een halve liter magere of halfvolle melk(producten).
Drink daarnaast ook nog één tot twee glazen gezeefd vruchtensap
of een zelf gemaakte smoothie (van fruit).
Dranken
U mag deze 15e dag thee, koffie zonder suiker drinken.
Daarnaast mag u water drinken en eventueel mag u dit mengen
met wat suikervrije siroop, als u de smaak van water alleen niet
lekker vind.
Tweede dag;
Dag 16 (na uw operatie)
Ontbijt/Lunch
Vervang de één en/of twee beschuiten, knäckebröd of een ander
soort cracker door een geroosterde boterham.
Besmeer deze met halvarine.
Beleg; (smeer)kaas, smeerworst, jam, honing of appelstroop.
Avondmaaltijd
Puree, gemalen groente, gemalen vlees of kip. Vervang het gerulde
gehakt door een balletje gehakt of tartaar.
Bereid dit met weinig olie of vloeibaar bak en braadboter.
Tussendoor
Drink een halve liter magere of halfvolle melk(producten).
Drink daarnaast ook nog één tot twee glazen gezeefd vruchtensap
of een zelf gemaakte smoothie (van fruit).
Dranken
U mag deze 16e dag thee, koffie zonder suiker drinken.
Daarnaast mag u water drinken en eventueel mag u dit mengen
met wat suikervrije siroop, als u de smaak van water alleen niet
lekker vind.
Derde dag;
Dag 17 (na uw operatie)
Ontbijt/Lunch
Vervang de geroosterde boterham door een boterham van één of
twee dagen oud (eventueel zonder korst).
Besmeer deze met halvarine.
Beleg; vleeswaren, kaas etc.
Avondmaaltijd
Geprakte aardappelen, gemalen groente, gemalen vlees of kip.
Balletje gehakt of tartaar.
Bereid dit met weinig olie of vloeibaar bak en braadboter.
Tussendoor
Drink een halve liter magere of halfvolle melk(producten).
Fruit, zorgt ervoor dat u dit heel goed fijnkauwt.
Dranken
U mag deze 17e dag thee, koffie zonder suiker drinken.
Daarnaast mag u water drinken en eventueel mag u dit mengen
met wat suikervrije siroop, als u de smaak van water alleen niet
lekker vind.
Vierde dag;
Dag 18 (na uw operatie)
Ontbijt/Lunch
Vanaf dag 18 mag u bruin brood, volkoren beschuiten, knäckebröd
of roggebrood nuttigen.
Besmeer deze met halvarine.
Beleg; alle soorten.
Avondmaaltijd
Vanaf dag 18 mag u alles eten, bedenk wel dat draderige
voedingsmiddelen minder makkelijk fijn te kauwen zijn.
Bereid dit met weinig olie of vloeibaar bak en braadboter.
Tussendoor
Drink een halve liter magere of halfvolle melk(producten).
Fruit, zorgt ervoor dat u dit heel goed fijnkauwt.
Dranken
U mag deze 18e dag thee, koffie zonder suiker drinken.
Daarnaast mag u water drinken en eventueel mag u dit mengen
met wat suikervrije siroop, als u de smaak van water alleen niet
lekker vind. Ook mag u vanaf dag 18 eventueel light frisdranken
nuttigen.
Gezonde voeding;
Een gezonde en evenwichtige voeding begint vanaf dag 22. Een evenwichtige voeding
bevat voldoende eiwit, vitamines en mineralen.
Nuttig op een dag ongeveer de volgende hoeveelheden;
- Een halve liter halfvolle of magere melk en melkproducten.
- Twee bruine boterhammen of roggebrood of bruin knäckebröd.
- Eén plak kaas.
- Ongeveer 50 gram vlees en vleeswaren, bij voorkeur de magere soorten.
- Eén tot twee aardappelen of een opscheplepel rijst, pasta of peulvruchten.
- Een portie groente (200 gram), gebruik regelmatig bladgroente;
- Twee porties fruit (totaal 200 gram), waarvan eenmaal een citrusvrucht, aardbeien of
een kiwi.
- Besmeer uw brood dun met halvarine en gebruik een eetlepel vloeibare bak en braad
voor de bereiding van een maaltijd (8).
Multivitaminepreparaat;
De hoeveelheden die u kunt eten zijn klein. Hierdoor is de kans aanwezig dat u tekorten
krijgt aan vitamines en mineralen. Het is daarom belangrijk dat u levenslang een
multivitaminepreparaat gebruikt.
Multivitaminepreparaat bij een sleeve;
Hierbij is het gewenst om 100% van de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) toe te
dienen.
Multivitaminepreparaat bij een gastric bypass;
Hierbij is het gewenst om 200% van de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) toe te
dienen.
Voorbeelden van geschikte multivitaminepreparaten zijn;
Fit for me, Kauwtablet multi a-z (kruidvat) en davitamon compleet (8).
Vocht inname:
Het is belangrijk dat u voldoende drinkt en dan met name dranken waarin weinig
calorieën zitten. Het is aangeraden om per dag minimaal één tot anderhalve liter vocht
binnen te krijgen om uitdroging te voorkomen. Drinken zal in het begin moeizaam gaan,
probeer daarom iedere keer kleine slokjes te drinken. Probeer tijdens het eten niet te
veel te drinken, er is namelijk niet voldoende ruimte in de maag voor voedsel en drank
tegelijk. Als u tijdens het eten ook drinkt kan dit zorgen voor een grotere kans op
misselijkheid en braken.
Voorbeelden van hoog calorische dranken;
- Milkshake
- Chocolademelk
- Yoghurtdranken
- Sportdranken
- Alcoholische dranken
- Energydrinks
- Vruchtensappen (8).
Literatuurlijst;
1
Overgewicht. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=7912
2
Obesitas/Overgewicht. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=2441
3
Sleeve resectie. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=2451
4
Gastric bypass. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=2452
5
Heroperatie. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=2456
6
Maagband. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=2454
7
Duodenal switch met sleeve resectie. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/smartsite.dws?id=2453
8
Maagverkleining. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.sfg.nl/DOCS%5CCHIR%5CVOEDING_NA_MAAGVERKLEINING.PDF
9
Vezels. (z.j.). Geraadpleegd van
http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vezels.aspx