Financiering Gezondheidszorg - gvhv

FINANCIERING
GEZONDHEIDSZORG:
WIE GAAT DAT
BETALEN?
KARL MARX SCHOOL
0
ZATERDAG 8 MAART 2014
SOCIALE ZEKERHEID:
GEZONDHEIDZORG
INDELING LES:
1. GESCHIEDENIS SZ
2. BASISPRINCIPES SZ
3. GEZONDHEIDSZORG
4. FINANCIERING SZ
1
5. ONZE SZ ONDER DRUK ANNO
2014
DEEL I
2
GESCHIEDENIS
SOCIALE ZEKERHEID
ONZE SOCIALE ZEKERHEID
3
is het resultaat van jarenlange
onderhandelingen tussen
politici, mutualiteiten,
vakbonden en ambtenaren?
19E EEUW
- Industriële revolutie: ‘oude’ sociale zekerheid verdwijnt
 geen werk = geen inkomen = geen zekerheid
- Veel armoede in onze streken
 publieke bijstand:
“Burgerlijke Godshuizen”
“Het Weldadigheidsbureel”
4
- Liberaal en katholiek heersende gedachte:
Spaarzaamheid en hard werken!
“Armoede is eigen individueel probleem.”
 1850: Algemene Lijfrentekas (latere ASLK)
om arbeiders te stimuleren om te sparen
5
©Amsab
19E EEUW
- 1813: oprichting “Voorzorgskas voor Mijnwerkers”
na zwaar mijnongeval (Ourthe)
vrees voor tekort aan werkers
- “Maatschappijen van Onderlinge Bijstand”
= Autonome bijstandskassen bij ziekte en werkloosheid
= 1e syndicaten en mutualiteiten
<> hoewel verbod op vereniging toch getolereerd
- 1886: algemene staking
 onder druk van de opstand keurde de Commissie van Arbeid
6
in snel tempo een reeks sociale wetten goed
EERSTE HELFT VAN
DE 20E EEUW
19e E:
klemtoon sterk op “gesubsidieerde vrijheid”
= voorkeur aan private, vrijwillige verzekeringen,
+/- overheidstoelagen.
7
 20eE:
meer en meer verplichte verzekering van de werknemers met
ondersteuning door de staat
8
8
Illustraties 1936
INVOERING VERPLICHTE
VERZEKERING
Werknemers
Arbeidsongevallen
1903
Pensioenen
1924 / 1925
Beroepsziekten
1927
Zelfstandigen
Bijstand
1956
1969
Tegemoetkoming minder
validen
1928
1930
Jaarlijkse vakantie
1936
Werkloosheid
1944
Ziekte en invaliditeit
Gezondheidszorgen
Arbeidsong.
1944
1937
1971
1964
1971
Gewaarborgd inkomen
bejaarden
1969
Recht op bestaansminimum
1974
9
Gezinsbijslag
BESLUITWET VAN
28 DECEMBER 1944
= basis van onze huidige sociale zekerheid
> Sociaal Pact in ‘geest van trouwe samenwerking’
- verplichte en veralgemeende verzekering van werkers tegen
ziekte, ouderdom, kinderlast en werkloosheid
- financiering drukt het solidariteitsconcept uit:
- bijdrage op basis van loon
- patronale bijdrage
- overheidstoelage
- centrale inning
10
<> compromis: opsplitsing WG-WN-bijdrage
 beheer!
BELANG VAN DE
GESCHIEDENIS
Besluitwet en Sociaal Pact
= onder dreiging van communistische beweging, nationalisaties en
onteigeningen!
Patroons wilden de koopkracht verzekeren, ook in tijden van crisissen
(= in un eigen belang)
11
PS/SP stonden mee aan de basis: hebben de macht behouden!
EEN VERGELIJKING
SZ bij ons = verplicht en veralgemeend
<> “SZ” in de VS = beperkt en selectief
Amerikaans systeem in 3 trappen:
- sociale minimumbescherming door de regering
- pensioenfondsen en ziekenkassen door welvarende
ondernemingen en sectoren
12
- privé-verzekeringen voor wie voldoende rijk is
TUSSEN DE OORLOG EN DE
CRISIS (1945-1975)
= bloeiperiode voor de sociale zekerheid:
- uitbreiding, hogere uitkeringen, nieuwe reglementeringen en
verworvenheden
- uitbreiding ook van de financiering: bijdragen op het loon nemen
toe
13
- bijstandsregelingen
SOCIALE ZEKERHEID IN TIJDEN
VAN CRISIS (1975-NU)
-
“SZ is niet meer aangepast aan de huidige toestand:
modernisering dringt zich op”
 selectiviteit, twee pijlers, alternatieve financiering,
communautarisering, privatisering, indexsrpongen…
- verlagen van de inkomsten (overheid en patroons)
+ drukken van de stijgende uitgaven (werknemers)
 meer kosten op rug werknemers
14
- discussies over de SZ = discussies over wie er betaalt
GESCHIEDENIS SZ
Onze SZ is het resultaat van jarenlange onderhandelingen tussen
politici, mutualiteiten, vakbonden en ambtenaren?
NEEN
- resultaat van jarenlange arbeidersstrijd voor loon, sociale
zekerheid en arbeidsvoorwaarden
= strijd om de patroons de doen betalen voor de risico’s
van hun systeem
15
-dam tegen radicalisering en revolutionaire ontwikkeling van de
arbeidersbeweging
= angst voor het communisme!
DEEL II
16
BASISPRINCIPES
SOCIALE ZEKERHEID
ONZE SOCIALE ZEKERHEID
17
is vergelijkbaar met een
brandverzekering die ipv
tegen brand verzekert tegen
inkomensverlies?
BASISPRINCIPES SZ
- VERZEKERING
= als je ziek, werkloos of oud bent,
verzekert de SZ je inkomen
≠ bestaansminimum
+ bijzondere kosten dekken
- SOLIDARITEIT
18
= bijdrage wordt berekend op basis van je loon en
niet op basis van het sociale risico dat je loopt
 horizontale solidariteit
 verticale solidariteit
BASISPRINCIPES SZ
Onze SZ is vergelijkbaar met een brandverzekering die ipv tegen
brand verzekert tegen inkomensverlies?
JA en NEEN
-verzekeringsprincipe: inkomen is gewaarborgd bij ziekte,
invaliditeit, werkloosheid en ouderdom
- solidariteit: vereist dat de bijdrage (“premie”) niet afhangt van
het risico, maar van je loon
19
! beide principes staan de laatste decennia meer en meer onder
druk
FUNCTIES SZ
- vervangen van inkomen
= bij ziekte, invaliditeit, werkloosheid, ouderdom
- aanvullen van het inkomen waar nodig
= gezondheidszorg, kinderbijslag
20
- waarborging van het minimuminkomen: armoedebestrijding
= bijstand
STRUCTUUR SZ
- 3 stelsels:
- werknemers
- zelfstandigen
- ambtenaren
- 7 sectoren voor werknemers:
- ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV)
21
- kinderbijslag (RKW)
- werkloosheidsuitkering (RVA)
- pensioenen (RVP)
- arbeidsongevallen (FAO)
- beroepsziekten (FBZ)
- jaarlijkse vakantie (RJV)
RIJKSDIENST VOOR
SOCIALE ZEKERHEID
WG-bijdrage
29 mjd €
Alternatieve
financiering
11 mjd €
Staatstoelage
10 mjd €
WN-bijdrage
14 mjd €
Sociale Zekerheid
Werknemers 66,6 mjd €
RIZIV
RVA
9,7 mjd € GZ 21,3 mjd €
Uitk. 5,9mjd €
RKW
4,5 mjd
€
FAO
0,2 mjd €
FBZ
0,3 mjd €
22
RVP
20,6 mjd €
23
UITGAVEN SOCIALE
ZEKERHEID
DEEL III
24
SPECIFIEK VOOR DE
GEZONDHEIDSZORG
UITGAVEN
GEZONDHEIDSZORG
-Sociale Zekerheid: € 93 miljard = 1/4 BBP
waarvan € 27 miljard voor ziekteverzekering
- Gezondheidszorguitgaven = 10,2% BBP
Eigen
aandeel
25
Sociale
Zekerheid
26
EVOLUTIE UITGAVEN
EVOLUTIE UITGAVEN
VRAAG: Stijgende uitgaven betekent meer
investering in gezondheid?
NEEN
niet omdat uitgaven toenemen dat behoeften beter gedekt zijn
27
bovendien:
toenemende uitgaven + afbouw werkgeversbijdragen (inkomsten)
 worden gecompenseerd door toenemende alternatieve
financiering en eigen bijdrage patiënt
VERKLARING STIJGENDE
UITGAVEN
1. Vergrijzing
2. Evoluties in medische technologie
3. Medicalisering
4. Geneesmiddelengebruik
28
5. Andere: personeelskost, doelmatigheid, overaanbod,…
29
1. VERGRIJZING
1. VERGRIJZING
30
Hoe ouder…hoe duurder voor de sociale zekerheid!
2. MEDISCH-TECHNOLOGISCHE
ONTWIKKELINGEN
“De OESO berekende dat 85-90% van de uitgavengroei toe te
schrijven is aan de continue vernieuwing van het medische
aanbod, én onze honger om steeds langer en beter te willen
leven.”
Bron: Itinera
3. MEDICALISERING
31
= supply-induced demand
32
4. MEDICATIE
33
4. MEDICATIE
MEER CIJFERS
 15% vd Belgen leeft in armoede
 20,8% vd Belgen leeft in subjectieve armoede
ZONDER sociale zekerheid zou dit 40% zijn!
Nationale gezondheidsenquête België:
1997: 8% uitstel medische zorgen owv financiële redenen
2004: 10%
2008: 14 %
34
 28 % van de medische kosten uit eigen zak (top in Europa!)
35
36
CIJFERS
3 ONGELIJKHEDEN IN
GEZONDHEID
1. SOCIALE ONGELIJKHEID 
ONGELIJKHEID IN GEZONDHEID
2. ONGELIJKHEID IN
GEZONDHEIDSZORGBEHOEFTE
37
3. SOCIALE ONGELIJKHEID IN DE
TOEGANG TOT DE ZORG
38
1. SOCIALE ONGELIJKHEID  ONGELIJKHEID IN GEZONDHEID
2. ONGELIJKHEID IN GEZONDHEIDSZORGBEHOEFTE
39
10% vd patiënten gebruikt 75% vd zorg
3. SOCIALE ONGELIJKHEID IN DE TOEGANG TOT ZORG
= INVERSE CARE LAW:
mensen met meeste nood aan zorg, hebben minste middelen
Uitstel medische zorgen beduidend hoger bij:
- arbeidsongeschikten/invaliden (31%)
- werklozen (28%)
- alleenstaanden met kinderen (23%)
Top 5 vormen van uitstel:
40
- Tandzorg (26%)
- Consultatie specialist (19%)
- Bril (15%)
- Medicatie (11%)
- Kinesist (11%)
…DAAROM IS ER NOOD
AAN SOLIDARITEIT
…aan de inkomstenzijde
= sterkste schouders dragen zwaarste lasten
= ieder naar vermogen
…aan de uitgavezijde
= verdeling naar wie het meeste nodig heeft
= ieder naar behoeften
≠ volgens wie het meeste kan betalen (koopkracht)
≠ naar wie er het meeste aan kan verdienen (winstjacht)
41
 TRANSFERS
gezonden  zieken
actieven  niet-actieven
jong  oud
rijk  arm
DEEL IV
42
FINANCIERING
SOCIALE ZEKERHEID
ONZE SOCIALE ZEKERHEID
43
wordt grotendeels
gefinancierd door bijdragen
op het loon en is op die
manier een “indirect loon” dat
de arbeiders toekomt
FINANCIERING SZ
VANDAAG (2010)
- bijdrage op het loon: 67,4%
= werknemers- en werkgeversbijdrage
- staatstoelagen: 13,4%
= geld uit de belastingspot
44
- alternatieve financiering: 17,45%
= compensatie verminderde staatstoelagen en
gedaalde werkgeversbijdrage
TOTALE LOONKOST
BRUTOLOON
13,07%
naar fiscus
DIRECT LOON
werkgeversbijdrage
34,06%
naar RSZ
INDIRECT LOON
45
NETTOLOON
bedrijfs werkvoor- nemersheffing bijdrage
EEN VOORBEELD
Brutoloon: €2.000/€4.000
Totale loonkost: €2.680/€5.360
• Brutoloon + WG-bijdrage 34,06% (€680/€1.360)
Bruto belastbaar loon: €1.740/€3.480
• Brutoloon - WN-bijdrage 13,07% (€260/€520)
Nettoloon: €1.370/€2.296
• BBL - bedrijfsvoorheffing (€370/€1.184)
46
Brutoloon van €2.000/€4.000 levert het volgende op:
voor de SZ
€940/€1.880
voor de fiscus
€370/€1.184
voor de werknemer €1.315/€2.296
1996
2009
2010
2011
2012
1306
4722
4867
4926
4970
19
3737
4798
5282
5329
Via SZ
2019
2446
2823
2797
Via federaal niveau
1688
2316
2422
2494
Vermindering SZ-bijdrage
werkgevers
Loonsubidies
Via gewestniveau
19
31
36
37
38
Totale vermindering loonkost
1325
8459
9665
10208
10299
690
708
719
684
Vermindering SZ-bijdrage
werknemers
47
LOONSUBSIDIES
STAATSTOELAGEN
= in principe: solidariteit tussen de hoogste en de laagste
inkomens
MAAR: is enkel wanneer belastingen een
herverdeling in de hand werken
 NIET het geval!
ALTERNATIEVE
FINANCIERING
= om de verminderde staatstoelagen en patronale bijdragen te
compenseren
48
= grotendeels afkomstig van een voorafname op de BTW
FINANCIERING SZ
Onze sociale zekerheid wordt grotendeels gefinancierd door
bijdragen op het loon en is op die manier een “indirect loon” dat
de arbeiders toekomt?
JA
het grootste deel van de SZ wordt nog steeds betaald met de
bijdragen op loon
MAAR
49
laatste decennia wordt er meer en meer afbraak gedaan aan
deze manier van financieren en steeds meer beroep gedaan op
zogenaamde alternatieve financiering
DEEL V
50
ONZE SZ ONDER
DRUK ANNO 2014
IDEOLOGISCHE AANVAL:
« MODERNISERING »
1. Splitsing in twee pijlers
2. Selectiviteit
3. Privatisering
4. Communautarisering
5. Vergrijzing
6. Besparingen
51
7. Alternatieve financiering
IDEOLOGISCHE AANVAL:
« MODERNISERING »
alle burgelijke partijen: « We moeten de SZ
moderniseren. »
« Er wordt misbruik gemaakt van die solidariteit. »
« Het is niet meer betaalbaar, gezond verstand »
52
Basisprincipes worden ideologisch
ondergraven!
53
IDEOLOGISCHE AANVAL:
« MODERNISERING »
1. SPLITSING IN TWEE PIJLERS
Pijler 1 = arbeidsgebonden sectoren
Pijler 2 = algemene sector
 tweede pijler niet meer via bijdrage op het loon,
maar via belastingen
Wat is het verschil tussen financiering via bijdrage of
via belastingen (fiscaal)?
54
uiteindelijke doel = minder bijdrage patroons, meer
op kap van de werknemers!
2. SELECTIVITEIT
« De beperkte middelen moeten beter terecht
komen: rechtvaardig! »
MAAR
≠ nuloperatie of betere herverdeling
= besparing!
- Treft de middenklasse
- Vervanging bestaand inkomen bedreigd
55
 Privatisering!
3. PRIVATISERING (vb. GZHZ)
-gezondheidszorg = interessante markt (10% BBP)
 steeds aanwezige, zelfs groeiende vraag
 aanbod groeit (technologie)
- bovendien 73% publieke uitgaven
 nog veel mogelijkheid tot privatiseren
56
56
 hospitalisatieverzekeringen:
= risico-selectie
en uitsluiting
= laatste jaren sterke
premieverhogingen
4. COMMUNAUTARISERING
zesde staatshervorming  SZ deels naar deelstaten
 kinderbijslag (5 miljard)
57
57
 deel van gezondheidszorg (16% van budget)
* ziekenhuisbeleid
* preventie
* beleid 1ste lijn
* gehandicapten
* bejaardenzorg
4. COMMUNAUTARISERING
Redenen?
= efficiënter: de
gemeenschappen
bevoegdheden
zijn
al
= responsabilisering: gemeenschappen
verantwoordlijk voor budget
naar
zijn
de
zelf
= gekoppeld aan twee pijlers in de SZ
58
 GZHZ:
- grote uitgavenkloof tussen Vlaanderen en
Wallonië
- verschil in cultuur en waarden en normen
 andere zorgcultuur
59
4. COMMUNAUTARISERING
5. VERGRIJZING
« Het is niet meer betaalbaar »
• mensen worden « te oud »
60
• verhouding tussen actieven en niet-actieven
verandert
5. VERGRIJZING
- gebruik juiste cijfers!
 extra kost +5,6% van het BNP in 2060 = stijging
van +/- 0,11% per jaar (380 miljoen per jaar)
juist een reden om werkgeversbijdragen te
behouden en niet te verminderen en index
te behouden!
61
-
DOEL « MODERNISERING »
= VERLAGEN WG-BIJDRAGE
- verlaging bijdragen  werkgevers hebben nu
jaarlijks 7,7 miljard sinds 1996 minder!
- vermindering SZ-WG in %loonmassa: in 1996
1,6% in 2011 reeds 3,4%
+1,6 % loonsubsidies via SZ!
 compenseren via alternatieve financiering
62
 besparen in SZ
6. BESPARINGEN
63
Regeerakkoord  2,3 miljard besparingen in de
gezondheidszorg!
 Groeinorm verlaagd 4,5%-> 2%
 425 miljoen rechtstreekse besparingen
 PERSONEELSTEKORT
-
-
HUISARTSEN:
- helft Belgische gemeentes kampt met huisartsentekort
ARTSEN IN HET ZIEKENHUIS:
- voorkeur voor privé
- ereloonsupplementen!
VERPLEEGKUNDIGEN:
- “afslanken”
 verhoging werkdruk
 kwaliteitsvermindering
 meer overuren
 …
64
-
 PRIVATISERING
ZIEKENHUIZEN
 “Patiëntenorganisatie vreest zorg met twee
snelheden.”
- RUSTHUIZEN
 voorzien budget overheid = ontoereikend
 opent deur voor commercialisering
MAAR onder winstlogica!
65
- FARMAINDUSTRIE
 zie vorming kiwi-model
 SOCIALE ONGELIJKHEID NEEMT TOE
GEZONDHEID ≠ KOOPWAAR !
1. Toegang ↓↓↓: tweedeling in de zorg
•
•
risicoselectie
uitsluiting
2. Prijs/kwaliteit-verhouding ↓↓↓ :
overconsumptie <> onderbehandeling
besparingen
concurrentie i.p.v. samenwerking
hoge ‘overhead’-kosten
66
•
•
•
•
7. ALTERNATIEVE FINANCIERING
= om de verminderde staatstoelagen en patronale
bijdragen te compenseren
= grotendeels afkomstig van een voorafname op de BTW
67
= ook: Algemene Sociale Bijdrage (ASB)
ALGEMENE SOCIALE BIJDRAGE
= heffing op alle soorten inkomens
= gekoppeld aan invoering tweepijlersysteem
= gevaar voor huidige stabiele financiering
= ingewikkeld en beperkte meeropbrengst
68
= rechtvaardige/gelijke behandeling?
UITSMIJTER
69
EEN TOEKOMST VOOR
ONZE SZ?
ECHTE
« ALTERNATIEVE FINANCIERING
» SZ
1) meer mensen aan het werk
• bijkomende jobs
• fakkeljobs
• 32-uren werkweek zonder loonverlies.
2) STOP vermindering werkgeversbijdragen
= mogelijk! (cfr. bedrijfswinsten)
3) nieuwe heffing op kapitaal(sinkomsten)
70
= milionairstaks!
71
ECHTE
« ALTERNATIEVE FINANCIERIN
G » SZ
EN WAT TE DOEN IN DE
GEZONDHEIDSZORG?
1. KIWI
2. OMNIO
3. Meer middelen voor de ziekenhuizen
4. Afschaffing supplementen
5. Versterking eerste lijn
72
6. Goed beheer? Kosten-effectiviteit? EBM?
1. KIWI
73
ZIE MORGEN
VOORMIDDDAG =)
2. AUTO-OMNIO
OMNIO-STATUUT
= verhoogde terugbetaling voor geneeskundige verzorging
voor gezinnen met een laag inkomen
Toekenning = zélf aan te vragen aan mutualiteit
 maar 1/4e van de personen die er aanspraak op
maken, heeft een OMNIO-statuut
74
Daarom:
maak toekenning automatisch!
3. MEER MIDDELEN VOOR ZIEKENHUIZEN
Hospitalisatiekosten = snelst groeiend patiëntenaandeel
<< te laag werkingsbudget van de overheid
Daarom:
meer middelen!
75
een centrale toepassing van openbare aanbesteding
voor ziekenhuizen.
4. AFSCHAFFING SUPPLEMENTEN
Erelonen = voornaamste reden hoge hospitalisatiekosten
= vicieuze cirkel van afbraak sociale zekerheid
 geneeskunde aan twee snelheden!
76
Daarom:
een veralgemeend verbod op
ereloonsupplementen!
5. STERKE EERSTE LIJN
Gezondheid is een basisrecht! Al te vaak is de financiële
drempel te groot.
Toegankelijke en kwaliteitsvolle eerstelijnsgeneeskunde
= hoeksteen goede gezondheidszorg
Daarom:
laagdrempelige en gratis eerste lijn!
77
herwaardering huisartsgeneeskunde.
6. GOED BEHEER? KOSTENEFFECTIVITEIT? EBM?
78
DISCUSSIE
-
http://www.marx.be/nl/content/archief?action=select&id=23  “Sociale zekerheid is géén
verovering van de sociaal-democratie” en “De sociale zekerheid redden met het geld van de
rijken”
-
http://gvhv-mplp.be/nl/over/visie  waar je ook de volledige visietekst van Geneeskunde voor het
Volk kan vinden
-
http://www.youtube.com/watch?v=3ihIFYJkjKo&feature=share  voor wie liever een Canvasfilmpje ziet om alles nog eens op te frissen (mét geniale achtergrondmuziek trouwens)
79
INTERESSANTE
BRONNEN