godsdienst: death row

GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 1
DEATH ROW
Verdient iedere mens een tweede kans?
1
2
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 2
1. INLEVING
0
Ik ben voor: de doodstraf schrikt mensen af om zware misdaden te begaan.
0
Ik ben voor: een geëxecuteerde moordenaar gaat nooit meer in de fout.
0
Ik ben voor: oog om oog. Wie een zware misdaad begaat, verdient een
zware straf.
0 Ik ben tegen: rechters kunnen zich vergissen.
0 Ik ben tegen: de doodstraf werkt niet preventief, ze schrikt mensen niet af.
0 Ik ben tegen: het doden van een moordenaar maakt ons tot moordenaar.
TER INFO
Timothy McVeigh, verantwoordelijk voor de bomaanslag in Oklahoma City in 1995 waarbij 168
mensen om het leven kwamen, werd op vrijdag 13 juni 1997 ter dood veroordeeld. 70 Procent van
alle Amerikanen stemde destijds in met zijn ter dood veroordeling. Bijna de helft van die 70 procent
was voor die tijd tegen de doodstraf.
Op 2 maart 1995 werd de blanke Michael Gerardi in New Orleans beroofd en vermoord door drie donkere
jongen. Op hetzelfde tijdstip aan de andere kant van de stad speelde Shareef Cousin, een zestienjarige
zwarte jongen, een basketbalwedstrijd. Hij scoorde voor zijn team de meeste punten. Shareef werd
opgepakt als verdachte van de moord op Michael en voorgeleid aan de rechter. Dat honderden mensen
hem hadden zien basketballen op het moment van moord maakte niets uit.
De vriendin van Michael was getuige van de moord, ze legde drie dagen na de moord een verklaring af op
het politiebureau. Ze zei dat ze de moordenaar nooit zou kunnen herkennen omdat het donker was
geweest en ze haar contactlenzen niet in had. Eenmaal in de rechtszaal zei het meisje iets heel anders:
‘Ik ben voor honderd procent zeker dat Shareef mijn vriend heeft vermoord, ik zal zijn gezicht
nooit vergeten.”
De jury die de zaak van Shareef moest beoordelen, kreeg alleen de verklaring in de rechtszaal te
horen. Bovendien ontbraken tijdens de rechtszaak drie getuigen. Zij hadden Shareef zien basketballen
op het moment van de moord. Achteraf bleek dat de aanklager hen naar het verkeerde kantoor had
gestuurd. Van een eerlijke rechtszaak was dus geen sprake. Shareef zou hoe dan ook veroordeeld
worden, zelfs zonder genoeg bewijs. De uitspraak van de rechter was er niet milder om. Het vonnis:
3
de doodstraf. Na veel werk van zijn advocaat en op aandringen van Amnesty International kwam er
een tweede rechtszaak op 11 januari 1999. Toen kwam de waarheid aan het licht en werd Shareef
toch nog onschuldig verklaard.
Shareef Cousin had geluk met zijn advocaat. Niet elke verdachte boft zo. Natuurlijk is lang niet
iedereen die de doodstraf krijgt onschuldig, maar eerlijk is het systeem niet. Als het slachtoffer blank
is en de dader zwart, wordt de doodstraf drie keer zo vaak uitgesproken dan wanneer het andersom
is. Degenen die niet genoeg geld hebben om een goede advocaat in te huren hebben nog minder
kans om onder de doodstraf uit te komen.
2. WAT?
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
Artikel 3: Een ieder heeft recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.
Definitie
Amnesty International zet zich in voor de onvoorwaardelijke afschaffing van de doodstraf waar ook ter
wereld, omdat het een wrede en onmenselijke straf is die een schending is van de mensenrechten.
De doodstraf is, in juridische bewoordingen, een gerechtelijke executie. Van doodstraf is sprake als
iemand van het leven wordt beroofd op grond van een vonnis dat is uitgesproken door een bevoegde
rechter na een strafrechtelijk proces. De doodstraf moet dan ook worden onderscheiden van
'buitengerechtelijke executies', vaak ook aangeduid als politieke moorden. Dergelijke moorden worden
weliswaar gepleegd onder verantwoordelijkheid of met medeweten van de overheid of machthebbers,
maar zonder proces en zonder uitspraak van een bevoegde rechter. Meestal zijn de daders
(para)militaire groeperingen of 'doodseskaders'. Ook gewapende oppositiegroepen maken zich
schuldig aan politieke moorden.
Op de grens van gerechtelijke en buitengerechtelijke executies ligt de praktijk van wat de Verenigde
Naties aanduidt als 'willekeurige,
standrechtelijke en parate
terechtstellingen'. Daarmee wordt
geduid op terechtstellingen waarbij
weliswaar sprake is geweest van enige
gerechtelijke procedure, maar waar de
procesgang veel te wensen overliet:
het proces was verre van eerlijk, of de
schuld en de straf van de verdachte
stonden bij voorbaat vast, of voor de
berechting was extreem weinig tijd
uitgetrokken.
4
TER INFO
"Man in dodencel gereanimeerd en geëxecuteerd"
"Enkele uren voor zijn executie in het Amerikaanse Mc Alester is de wegens moord
terdoodveroordeelde Robert Brecheen (40) bewusteloos in zijn dodencel aangetroffen. Hij had
geprobeerd zich met een overdosis kalmerende middelen van het leven te beroven. Brecheen werd in
allerijl naar het ziekenhuis gebracht waar zijn maag werd leeggepompt. Enige tijd later werd hij door
de artsen geschikt voor executie bevonden en vrijdagochtend met een dodelijke injectie om het leven
gebracht. De gevangenisdirectie: "Natuurlijk schuilt hierin een zekere ironie, maar wij zijn gebonden
door de wet, de wet die hij schond. Een veroordeelde moet zijn executie bewust ondergaan." Wat een
wereld…!
Wat vind je van de beslissing van deze dokters?
3. GESCHIEDENIS
Men ziet de doodstraf optreden naarmate de rechtshandhaving meer en meer een overheidstaak
wordt en de aloude bloedwraak wordt teruggedrongen. Overal waar geschreven recht ontstond, werd
de doodstraf bedreigd tegen bepaalde
delicten. Zeer typerend is in dat opzicht
het Wetboek van Hammoerabi (ca. 1700
v.C.), waarin wél de doodstraf werd
bedreigd tegen hem die een ander
valselijk van doodslag beschuldigt, maar
niet tegen hem die een doodslag heeft
begaan. Aangenomen wordt dat de
doodstraf in het laatste geval uit het
gewoonterecht voortvloeide. Meestal
waren het misdrijven als moord,
bloedschande, echtbreuk, toverij,
inbreuk op religieus - cultische
voorschriften, zeldzamer diefstal,
waarvoor de doodstraf werd opgelegd;
in moderner tijd zware staatsmisdrijven,
moord, soms verkrachting e.d.
De vormen van voltrekking waren verschillend: onthoofden, wurgen, ophangen aan een boom of galg,
opspietsen, verdrinken, levend begraven, levend verbranden, radbraken, vierendelen, in het Oude
Testament stenigen. In de tijd voorafgaande aan de Franse Revolutie was in Europa onthoofden bij
uitstek de executiewijze voor de hogere standen en voorts o.a. bij doodslag (valbijl of guillotine).
Dieven werden opgehangen, moordenaars geradbraakt. Het vierendelen werd toegepast in zware
gevallen van hoog- en landverraad. De vuurdood op een brandstapel was voor heksen en ketters. In
de 19de eeuw waren slechts ophangen en onthoofden, in het militaire recht fusilleren in zwang. De
20ste eeuw zag in de Verenigde Staten nieuwe executiewijzen ontstaan: elektrische stoel, gaskamer
en, van recentere datum, de injectie.
Hoewel, afgezien van enkele wijsgeren der oudheid, in het christendom reeds vroeg stemmen tegen
de doodstraf opgingen (Tertullianus, Augustinus, Chrysostomus), werden tot ongeveer het midden der
18de eeuw recht- en doelmatigheid van de hoogste straf in het algemeen niet betwijfeld. Naar de leer
der officiële kerken (sommige theologen en sekten zijn de doodstraf blijven veroordelen) heeft de
rechtmatige overheid het recht, de doodstraf toe te passen als zoen en als het verst gaande middel
ter verzekering en bescherming der maatschappijorde, in zover deze zelf op rechtsbasis berust. De
5
strijd tegen de doodstraf begon dan ook in feite eerst in het Verlichtingstijdvak onder leiding van
Cesare Beccaria e.a., in Engeland later gevolgd door o.a. Jeremy Bentham (1748-1832). Het eigenlijke
probleem ligt echter ook nadien minder in de abstracte vraag naar het recht van de staat het leven
van een mens om de wille der gemeenschap te eisen, dan wel in de vraag naar de doelmatigheid van
deze straf.
Verdere uitleg:
Verlichtingstijd:
TER INFO
De doodstraf blijkt onevenredig vaak zwakkere groepen in de samenleving te treffen. Zo wordt in de
VS veel vaker de doodstraf geëist tegen een zwarte dan tegen een blanke dader. Een recent
onderzoek toonde aan dat in Philadelphia de kans op de doodstraf vier keer hoger is voor een zwarte
verdachte dan voor een blanke. En dan dit: Terwijl het aantal zwarte en blanke slachtoffers van
moord in de VS ongeveer even hoog is, was 82 procent van alle geëxecuteerden sinds 1977
veroordeeld voor moord op een blanke.
4. HOE? - METHODEN VAN TERECHTSTELLING
Tot de negentiende eeuw was in de hele wereld een grote verscheidenheid van methoden in zwang
om mensen terecht te stellen. Vaak werden die gekenmerkt door grote wreedheid. Radbraken, dat is
het op een wiel vastbinden van veroordeelden om hen vervolgens met stokken de botten te breken
tot de dood er op volgde, was bijvoorbeeld een methode die traditioneel in Nederland werd gebruikt.
In Spanje werd nog in 1974 de wurgpaal gebruikt. In Thailand konden veroordeelden door een olifant
worden vertrapt. Kruisiging is een executiemethode die onder meer werd gebruikt in het Romeinse Rijk.
In het oude Rome werd iemand die zijn vader vermoordde in een zak in de rivier de Tiber gegooid. In de
zak zaten ook een hond, een haan, een slang en een aap.
De methoden van officiële executie zijn inmiddels teruggebracht tot een kleiner aantal:
Ophanging komt in vele landen voor. De veroordeelde wordt aan de nek
opgehangen aan een galg waarbij de veroordeelde ofwel door de strop stikt
ofwel de nek breekt bij de val. Ophanging geldt als een minder betrouwbare
methode van terechtstelling: als de galg niet goed werkt moet de veroordeelde
vaak meer dan eens worden opgehangen voordat de dood intreedt.
Onthoofding door middel van het zwaard of de bijl komt in diverse
islamitische landen voor. Moordenaars en andere 'gewone' misdadigers
worden in landen als Saoedi-Arabië en Soedan op deze wijze geëxecuteerd. In
Frankrijk werd tussen 1792 en de afschaffing van de doodstraf in 1981 de
guillotine (valbijl) gebruikt, genoemd naar de uitvinder, dr. Joseph-Ignace
Guillotin. Deze methode werd toen aangeprezen als 'humaner' dan ophanging.
Bij fusillering wordt de veroordeelde vaak vastgebonden en geblinddoekt en
dan door een vuurpeloton van een afstand doodgeschoten. Fusillering wordt vooral gebruikt voor de
standrechtelijke executie van vijanden, deserteurs en verraders in oorlogstijd, maar is bijvoorbeeld
ook in sommige staten van de Verenigde Staten een toegelaten methode van terechtstelling. In China
worden terdoodveroordeelden in de regel terechtgesteld door middel van een schot in het
achterhoofd.
6
Elektrocutie, het doden van veroordeelden op de elektrische stoel door
middel van stroomstoten van meer dan 2000 volt met een hoog ampère, is
als executiemethode geïntroduceerd door de Verenigde Staten. De eerste
elektrische stoel werd op 6 augustus 1890 in de staat New York gebruikt. De
methode zou humaner zijn dan de strop en de kogel, die tot dan toe
gebruikt werden.
Steniging is een methode die alleen nog voorkomt in een aantal
islamitische landen. Deze executievorm wordt gebruikt voor de bestraffing
van seksuele vergrijpen en prostitutie. Volgens islamitisch voorschrift wordt
de veroordeelde eerst tot het middel in de grond ingegraven. De rechter die
het vonnis heeft gewezen gooit de eerste steen.
De stenen mogen niet zo groot zijn dat één of
twee ervan dodelijk zouden kunnen zijn, maar ook weer niet te klein. De
veroordeelde dient uiteindelijk geheel met stenen te zijn bedekt. Soms
blijken gestenigden zelfs dan nog te leven. Met een schop, houweel,
geweerkolf of grote steen wordt de veroordeelde dan alsnog gedood.
Vergassing is een methode die alleen wordt gebruikt in enkele staten van
de Verenigde Staten. De eerste gaskamer kwam in 1924 in de staat Nevada
in gebruik. De veroordeelde wordt op een stoel gebonden, de ruimte wordt
hermetisch afgesloten en van buitenaf wordt van onder de stoel een
dodelijk gasmengsel vrijgemaakt. Ook deze methode werd indertijd gezien
als een stap in de richting van 'humanisering' van de doodstraf. Na de
Tweede Wereldoorlog werd cyanide als dodelijk stof geïntroduceerd.
De dodelijke injectie is nog niet zo lang geleden
ontwikkeld als, opnieuw, een 'humane' methode. De
veroordeelde wordt vastgebonden op een brancard en
via een infuus in de ader worden achtereenvolgens
vloeistoffen toegediend met stoffen die verdoven,
verlammen en hartstilstand tot gevolg hebben. De
eerste keer dat een terdoodveroordeelde op deze
wijze ter dood werd gebracht was in 1982 in Texas.
Nu hanteren 33 van de 38 staten in de VS die de
doodstraf hebben deze methode. Landen als de
Filippijnen, China en Guatemala hebben deze
executiemethode inmiddels overgenomen.
In het verleden vond de voltrekking van het doodvonnis vaak in het openbaar plaats. Frankrijk kende
in de jaren direct na de Franse Revolutie (1789) grote aantallen openbare executies, waarbij mensen
met de guillotine werden onthoofd. Dit was bedoeld als een vorm van afschrikking die door de
bevolking ook vaak als een openbaar vermaak werd gezien. Er zijn landen waar executies nog altijd in
het openbaar en onder grote publieke belangstelling worden voltrokken, zoals in enkele islamitische
landen en soms in China.
7
WIST JE DAT...
- Elk jaar gemiddeld drie landen de doodstraf afschaffen?
- Sinds 1985 veertig landen de doodstraf voor gewone misdaden of voor alle misdaden hebben
afgeschaft?
- Sinds 1985 maar vier landen de doodstraf weer hebben ingevoerd?
Dat zijn Nepal, Gambia, Papoea-Nieuw-Guinea en de Filippijnen. Nepal heeft hem inmiddels
weer afgeschaft. Gambia en Papoea-Nieuw-Guinea hebben de doodstraf sinds de invoering
niet meer uitgevoerd. Alleen de Filippijnen hebben de doodstraf weer voltrokken, maar in
1999 hebben de Filippijnen een moratorium ingesteld: een tijd van bezinning waarin geen
executies worden uitgevoerd.
- 90 procent van alle executies in 2001 die bekend zijn bij Amnesty International, werden
uitgevoerd in China, Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten?
- In sommige landen minderjarigen de doodstraf kunnen krijgen? De laatste tien jaar gebeurde
dat vooral in de VS en Iran. Meestal is de veroordeelde op het tijdstip van e executie wel
meerderjarig.
- Onderzoekers er nog steeds niet in zijn geslaagd om te bewijzen dat de doodstraf effectiever
is tegen de misdaad dan andere straffen?
- In Beijing (China) op 11 april 2001 alleen al 89 mensen zijn geëxecuteerd?
- 1 maart is uitgeroepen tot ‘International Death Penalty Abolition Day’, ofwel de Dag voor de
Afschaffing van de Doodstraf?
Deze dag is gekozen omdat op 1 maart 1847 de Amerikaanse staat Michigan het eerste
Engelstalig gebeid was dat de doodstraf volledig afschafte.
LYNCHEN
• Lynchen is afgeleid van "Charles Lynch", een politierechter in het
18de eeuwse Virginia. Het betekent: het zonder proces ter dood
brengen van een verdachte door een woedende
volksmenigte.
• Tussen 1865 en 1965 zijn er in de Verenigde Staten meer dan
2400 zwarten gelyncht.
Waarom is lynchen hoe dan ook verwerpelijk?
8
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5. MISDAAD EN STRAFMAAT
Internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, de Organisatie van Amerikaanse staten en de
Raad van Europa hebben in verschillende verdragen en resoluties vastgelegd of bepleit dat de
doodstraf alleen mag worden opgelegd voor de meest ernstige misdrijven. De Raad van Europa en de
Europese Unie pleiten inmiddels voor algehele afschaffing.
In de praktijk wordt de doodstraf in een aantal landen nog steeds opgelegd en voltrokken voor een
grote verscheidenheid aan misdrijven. In verschillende landen waar de islamitische ……………………………
wordt toegepast, kunnen mensen worden geëxecuteerd voor seksuele delicten of buitenechtelijke
seksuele relaties. Steniging is daarbij de voorgeschreven straf. In Iran zijn
……………………………………………………………………………………………………………..
halsmisdaden. In verschillende landen in het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië worden mensen ter
dood veroordeeld wegens het produceren, in bezit hebben, smokkelen of verhandelen van drugs. In
Maleisië is de doodstraf verplicht voor het bezit van
……………………………………………………………………………………………………………... In China voert de overheid
een harde campagne tegen de criminaliteit waarbij de doodstraf
voor een breed scala van delicten kan worden opgelegd, waaronder economische fraude, corruptie,
vrouwenhandel, drugshandel en handel in zeldzame dieren.
TER INFO
CHINEES KRIJGT DOODSTRAF NA VERNIELEN LEIDINGEN
Uit: Telegraaf, 27 september 2002
Peking - In China is een man ter dood gebracht omdat hij telefoon- en
elektriciteitseidingen had vernield. Daardoor zaten honderden dorpjes en bedrijven in het
zuidoosten van het land zonder stroom en telefoon. De 45-jarige Liu He is dinsdag
geëxecuteerd in de stad Fuzhou, meldde vrijdag het persbureau Xinhua.
9
6. TOEPASSING VAN DE DOODSTRAF
Ruim vijftig jaar na de ondertekening van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
(UVRM) is de trend naar een wereldwijde afschaffing van de doodstraf onmiskenbaar. Toen de
Universele verklaring werd aanvaard, hadden acht landen de doodstraf afgeschaft. Inmiddels is in 77
landen de doodstraf helemaal uitgebannen; daarvan zijn 42 landen sinds 1985 tot afschaffing
overgegaan. In veertien landen staat de doodstraf alleen nog op bepaalde misdrijven in oorlogstijd.
Meer dan 21 andere landen hebben de doodstraf nog wel in de wet staan, maar die straf de laatste
tien jaar niet meer uitgevoerd. De trend tot afschaffing is echter niet algemeen. De laatste jaren heeft
een aantal landen de doodstraf opnieuw ingevoerd, vaak als antwoord op bezorgdheid onder de
bevolking over de criminaliteit.
De onderstaande cijfers hebben uitsluitend betrekking op gevallen die bij Amnesty International
bekend zijn. In werkelijkheid liggen de cijfers zeker hoger.
In 2002 werden ten minste 1526 mensen terechtgesteld in 31 landen. Ten minste 3248 mensen
werden ter dood veroordeeld in 67 landen.
In 2002 vond 81 procent van alle bekende terechtstellingen plaats in slechts drie landen: China, Iran
en de VS. (Zie ook bijlagen 1 en 2)
* In China werden voorzover bekend ten minste 1060 mensen terechtgesteld. Het werkelijke aantal
ligt vermoedelijk veel hoger.
* Ten minste 113 terechtstellingen vonden plaats in Iran.
* In de VS werden 71 mensen terechtgesteld.
DE DOODSTRAF IN BELGIË
In België was de doodstraf een criminele straf, gesteld op bepaalde misdaden tegen de veiligheid van
de staat en op een aantal misdaden van gemeen recht als bijv. moord of vergiftiging.
De uitvoering van de doodstraf geschiedde in principe door onthoofding. Wanneer de doodstraf werd
uitgesproken wegens een misdaad tegen de veiligheid van de staat en o.m. in oorlogstijd door een
militair gerecht, werd zij uitgevoerd met de kogel.
In geval van veroordeling tot de doodstraf wegens een gemeenrechtelijk misdrijf werd de doodstraf
als het ware automatisch door de Koning krachtens het hem door de Grondwet gegeven genaderecht
omgezet in levenslange dwangarbeid. Wanneer de ter dood veroordeelde zelf geen verzoek tot
genade indiende, was het Openbaar Ministerie ambtshalve gehouden een genadevoorstel te doen.
Uitvoering van de doodstraf wegens een misdaad van gemeen recht vond in België het laatst plaats in
1918 te Veurne. Na de Tweede Wereldoorlog werden 242 executies met de kogel uitgevoerd op
wegens collaboratie veroordeelde personen. In 1996 werd de doodstraf afgeschaft (uitzondering
wordt gemaakt voor zware misdaden van militaire aard, begaan in oorlogstijd). Zij werd in het
strafrecht vervangen door levenslange opsluiting. Tegelijk werd ook dwangarbeid afgeschaft.
TER INFO
Sinds 1972 zijn in de Verenigde Staten 48 ter dood veroordeelden in vrijheid gesteld omdat bleek dat
zij toch onschuldig waren. Van 23 Amerikanen weten we zeker dat zij ten onrechte zijn geëxecuteerd.
Het veroordelen en executeren van een moordenaar is 3,5 keer duurder dan levenslange opsluiting.
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 10
DE DOODSTRAF IN ANDERE LANDEN (zie ook bijlage 2)
In ruim de helft van alle landen ter wereld is de doodstraf inmiddels bij wet of in ieder geval in de
praktijk afgeschaft. De trend tot afschaffing is echter niet algemeen. Een aantal landen heeft de
doodstraf opnieuw ingevoerd, vaak als antwoord op bezorgdheid onder de bevolking over de
criminaliteit. (zie ook bijlage)
Europa. In bijna alle landen van Europa is de doodstraf inmiddels afgeschaft. Portugal was het eerste
Europese land dat de (niet-militaire) doodstraf afschafte (1867). Daarna volgden de Scandinavische
landen, Zwitserland, Italië (met een tijdelijke wederinvoering onder het Mussolini-regime) en Ierland.
West-Duitsland schafte de doodstraf in 1947 af, Oostenrijk in 1968. Frankrijk kende tot 1981 formeel
nog steeds de guillotine, maar schafte in dat jaar de doodstraf voor alle misdrijven af. In Spanje, waar
men de garotta (of wurgpaal) toepaste, werd de straf in 1975 afgeschaft voor alle gewone misdrijven
en in 1995 ook voor militaire misdrijven. In Griekenland is de doodstraf in 1993 afgeschaft. Tot enkele
10
van de laatste landen die de straf geheel hebben afgeschaft behoorden Bulgarije (1998), Estland
(1998), Litouwen (1998), het Verenigd Koninkrijk (1998), Albanië (1999) en de Oekraïne (2000). In
Joegoslavië bestaat de doodstraf nog.
De Sovjet-Unie schafte de doodstraf in 1947 af, doch voerde haar in 1950 weer in. Na de ontbinding
van de Sovjet-Unie werd de doodstraf opgenomen in de strafwetten van de Russische Federatie, WitRusland, Kazachstan en Armenië.
De grote landen op het Noord-Amerikaanse continent verschillen sterk van elkaar als het gaat om
de doodstraf. In Canada en Mexico is de doodstraf afgeschaft. De laatste executie in Canada vond
plaats in 1962; in Mexico werd in 1937 voor het laatst iemand ter dood gebracht.
Angelsaksische landen. In Groot-Brittannië was de doodstraf tot 1998 nog van kracht voor enige
zeldzame misdrijven, zoals hoogverraad en zeeroverij met geweldpleging. Voor moord werd de
doodstraf al in 1969 afgeschaft.
Latijns-Amerika. Venezuela was het eerste land dat de doodstraf afschafte (1863). Chili, dat de
doodstraf in 1890 had ingevoerd, maakte in mei 2001 als een van de laatste Zuid-Amerikaanse landen
officieel een einde aan de doodstraf. De laatste executie had daar in 1985 plaatsgevonden onder het
regime van Pinochet; na dat jaar zette het parlement doodvonnissen om in levenslange celstraffen.
In Afrika is de doodstraf in de meeste landen van kracht. Zuid-Afrika schafte de straf in 1997 af.
In Azië werd de doodstraf afgeschaft in Israël, Nepal (1998), Cambodja (1989), Oost-Timor (1999),
Azerbajdzjan (1998), Turkmenistan (1999). Veel terechtstellingen vinden daarentegen nog plaats in
Saoedi-Arabië en Iran. In de Volksrepubliek China wordt de doodstraf voor een groot aantal delicten
op grote schaal toegepast.
In 2001 werden wereldwijd ruim 3000 doodvonnissen voltrokken in 31 landen. Ruim de helft daarvan
kwam voor rekening van China. China was samen met Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten in
2001 verantwoordelijk voor ongeveer 90 procent van alle doodvonnissen. Het aantal doodvonnissen in
China neemt nog toe, o.a. door de hardere aanpak van criminaliteit.
Uit: NRC Handelsblad
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 11
VERENIGDE STATEN
In de Verenigde Staten is de doodstraf nog springlevend. Elke deelstaat heeft zijn eigen wetgeving op
dit punt; 38 van de 50 staten kennen de doodstraf. De VS hebben het hoogste aantal
terdoodveroordeelden ter wereld: meer dan 3500 mensen zaten in 1999 in de dodencellen. De
doodstraf in de VS is in hoge mate een politieke zaak, waardoor vrijwel geen politicus zich ertegen wil
uitspreken. Er lijkt bij verkiezingscampagnes vaak sprake van een competitie wie het meest tough on
crime is. Politici beroepen zich op het feit dat volgens opiniepeilingen meer dan 70 procent van de
bevolking vóór de doodstraf is. Die steun is echter minder sterk dan het lijkt. Ze wordt in de peilingen
aanzienlijk minder als bij de vraagstelling alternatieven zoals levenslange gevangenisstraf als
mogelijkheid wordt aangegeven.
Het lijkt erop dat in de VS het ras van het slachtoffer en dat van de beklaagde een belangrijke rol
spelen bij de beslissing of iemand wel of niet ter dood wordt veroordeeld. Het aantal zwarten en
blanken dat in de VS vermoord wordt, is ongeveer gelijk; toch werd 82 procent van de gevangenen
die sinds 1977 zijn terechtgesteld, veroordeeld wegens de moord op een blanke. Zwarte mensen
vormen slechts twaalf procent van de gehele bevolking, maar 42 procent van degenen in de
dodencellen. Uit studies vanuit het hele land blijkt consequent dat andere factoren, zoals de ernst van
het misdrijf of de achtergrond van de verdachte, deze verschillen niet kunnen verklaren. De overgrote
meerderheid van de openbare aanklagers en andere justitiële autoriteiten is blank.
Van de 38 deelstaten van de VS die de doodstraf kennen staan 24 toepassingen ervan op
minderjarigen toe.
In 2000 werden 85 veroordeelden geëxecuteerd. Meer dan 3000 veroordeelden wachten op hun
executie. In juni 2002 oordeelde het Hooggerechtshof het executeren van mensen met een geestelijke
achterstand in strijd met de grondwet. Eveneens in juni 2002 bepaalde het Hooggerechtshof dat,
gezien het grondwettelijk recht van een verdachte op een proces voor een jury, alleen een jury, en
niet de rechter, het laatste woord heeft over het opleggen van de doodstraf.
GODSDIENST: DEATH ROW
11
Pagina 12
7. INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN OM DE DOODSTRAF AF TE SCHAFFEN
Een van de meest belangrijke ontwikkelingen in de recente jaren was de aanname van internationale
verdragen waarbij de staten zich engageren om de doodstraf niet toe te passen.
Er bestaan vandaag 4 dergelijke Verdragen:
- Het Tweede Optionele Protocol van het Internationaal Verdrag voor Burgerlijke en Politieke
Rechten, geratificeerd door 49 landen. Zeven landen ondertekenden het Protocol, wat hun
intentie aangeeft om op een latere datum lidstaat te worden van het verdrag.
- Het Protocol bij de Amerikaanse Conventie voor Rechten van de Mens om de Doodstraf af te
schaffen werd geratificeerd door 8 staten en ondertekend door 1 land die het nog niet
ratificeerde.
- Het Zesde Protocol van de Europese Conventie voor de bescherming van de Rechten van de
Mens en de Fundamentele Vrijheden werd geratificeerd door 41 Europese Staten en enkel
ondertekend door 3 andere landen.
- Het Dertiende Protocol bij de Europese Conventie voor de Rechten van de Mens werd
geratificeerd door 9 landen en ondertekend door 34 andere.
Het zesde Protocol bij de Europese Conventie voor de Mensenrechten betreft een overeenkomst over
de afschaffing van de doodstraf in vredestijd. Het Tweede Optionele Protocol bij het Internationaal
Verdrag voor de Burgerlijke en politieke Rechten en het Protocol bij de Amerikaanse Conventie voor
de Mensenrechten voorzien de totale afschaffing van de doodstraf, maar laat staten toe om de
doodstraf te behouden in oorlogstijd, bij uitzondering en mits aanvraag. Het Dertiende Protocol bij de
Europese Conventie voor de Mensenrechten voorziet de totale afschaffing van de doodstraf in alle
omstandigheden.
TER INFO
Interview met Bart Stapert, advocaat op death row
Uit: Frontaal, april 1999
Hij had zijn rechtenstudie nog niet eens afgerond, en toen wist hij het al: Bart Stapert wilde advocaat worden
voor terdoodveroordeelden. In 1989 vertrok hij naar de Verenigde Staten. Een droom kwam uit. Maar eigenlijk
had het ook iets weg van een nachtmerrie: “Het wraakgevoel is daar heel sterk. Er zijn enorme wachtlijsten van
mensen die bij een executie willen zijn.”
“Toen ik de eerste keer naar de death row ging, de rij cellen met veroordeelden, had ik zoiets van: “Mijn God, dit
is zo anders!’ Er zit iemand van vlees en bloed tegenover je die gedood gaat worden. Vanuit Nederland kun je
bedenken hoe het moet. Je kent de argumenten en de feiten. Maar dan opeens sta je ervoor. Ik werd onzeker en
angstig. Kan ik dit wel? Je hebt iemands leven in handen. Na zes maanden dacht ik: ‘Ik ga terug’.”
“Het gaat me om het principe van het leven. Dat is altijd waardevol. Ik geloof niet dat je alleen maar schuldig of
alleen maar onschuldig bent.”
Bart ging zich sterk maken tegen de doodstraf. Toen hij onverwacht werd gevraagd naar de VS te komen wist hij
dat hij dat moest doen. Hij verkocht al zijn spullen en kocht een enkele reis. En als 25-jarige student begon hij
een advocatenopleiding in zijn nieuwe vaderland.
Na de angst en onzekerheid van het begin, besloot hij toch te blijven. Hij heeft een hoop geleerd. “Eerst zag ik de
terdoodveroordeelden vooral als slachtoffers. Pas later kwam ik veel meer in aanraking met de criminaliteit.
Praatte met mensen die iemand verloren hadden. Toen moest ik gaan nadenken. Ik zit wel heel vriendelijk met
de verdachten te praten en een band op te bouwen. Maar wat hebben ze eigenlijk gedaan? Het zijn ook geen
engeltjes. Toch blijkt dat in bijna alle gevallen daders geen kansen hebben gehad in hun leven. Armoede, honger,
seksueel misbruik, marteling... Het gekke is
dat je een goede zaak hebt als de verdachte veel ellende heeft meegemaakt. Dat kun je gebruiken in de
rechtszaal. En als iemand nog niet veroordeeld is en je doet je werk goed, komt het zelden tot de doodstraf.”
“Het lukt niet altijd. Vijf cliënten heb ik tot vlak voor de executie begeleid. Eén heb ik zien sterven. Iemand die na
zoveel jaar een vriend was geworden. Het went nooit. Terwijl er enorme wachtlijsten zijn van mensen die erbij
willen zijn. Als de nabestaanden van slachtoffers zelf wraak zouden nemen, daar kan ik me nog iets bij
voorstellen. Al moeten we daar natuurlijk niet naar toe. Maar de kille, berekende manier waarop de overheid dat
doet, is gewoon niet goed te praten.”
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 13
8. STELLINGEN
• “Als de dood een afschrikmiddel is, zou ik het toch wel moeten weten. Ik ben het geweest, die ze
voor het laatst heeft meegemaakt: jonge knapen, meisjes, arbeiders, grootmoeders. Ik ben verbaasd
12
geweest over hun moed tijdens die laatste tocht naar het onbekende. Het schrok ze niet af, ook niet
tijdens de misdaad waarvoor ze veroordeeld waren. Al die mannen en vrouwen, die ik dat laatste
ogenblik in de ogen heb gekeken, hebben mij ervan overtuigd dat mijn werk geen enkele moord heeft
kunnen voorkomen.”
(Albert Pierrepoint, de laatste Engelse beul)
• “Het executeren van de man in cel 2455 zal alleen bewijzen dat hij dood is”
(Caryl Chessman, geëxecuteerd in 1960 in Californië)
• “Het aangrijpende van een executie zit niet in het feit van het sterven, want dit lot delen we allen;
het schuilt in de precisie, waarmee het tijdstip vooraf bekend is. Deze zekerheid is onverdraaglijk,
omdat ze alle hoop uitsluit.”
(Godfried Bomans)
• “Het begrip straf gaat uit van de veronderstelling, dat de gestrafte dezelfde persoon is als de
misdadiger. Daarom mag er tussen het moment van de misdaad en de uitvoering van het vonnis niet
te veel tijd verlopen. Ieder mens immers verandert. Laat men die ruimte toe, dan ontstaat de
mogelijkheid dat de gestrafte niet meer dezelfde persoon is als de dader. De gaskamer doodt dan een
leven, dat totaal verschillend is van het bestaan, dat het gas aanvankelijk vernietigen wilde. In zekere
zin sterft dan een onschuldige. Hij heeft het wel gedaan, maar hij zou het met geen mogelijkheid
meer kunnen doen. Hij is een ander geworden. Hij neemt de straf op zich van een vreemdeling, die
voor hem geleefd heeft.”
(Godfried Bomans)
• “Wreed is niet de straf, maar de lange tijd die aan de executie voorafgaat.”
(H.L. Mencken)
Uit: “De ceremonie van de laatste adem” – Amnesty International
Kies één van de uitspraken. Schrijf daarover een kort stukje. Ben je het eens met die uitspraak of
niet? Geef je argumenten voor of tegen. Welke gedachten en gevoelens roept die uitspraak bij jou op?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 14
9. SLORDIGE RECHTSGANG BIJ DOODSTRAF
In de VS is de discussie over de doodstraf weer opgelaaid. Vorige week publiceerde de
universiteit van Columbia een onderzoek over de rechtsgang bij doodvonnissen. Tussen
1973 en 1995 waren er 4578 beroepsprocedures. In tweederde daarvan werd het
vonnis herzien. Een bewijs van slordigheid, of juist van zorgvuldigheid?
In 26 van de 50 Amerikaanse staten bestaat de doodstraf. Een daarvan is Texas, de staat waar
Georges W. Bush gouverneur is. Bush is presidentskandidaat voor de Republikeinen en hoopt in
november gekozen te worden. De doodstraf is een van de speerpunten in zijn campagne. Bush is heel
erg vóór. Sinds zijn aantreden als gouverneur zijn in Texas 131 ter dood veroordeelden geëxecuteerd.
Maar begin juni heeft Bush voor de allereerste keer sinds zijn aantreden uitstel van executie gevraagd,
een half uur voordat de gevangene Ricky McGinn door middel van een injectie ter dood zou worden
gebracht. Bush begint in te zien dat zijn gretige houding ten aanzien van de doodstraf hem wel eens
duur kan komen te staan bij de verkiezingen. Want het aantal tegenstanders van de doodstraf groeit.
En verschillende onderzoeken en publicaties van de afgelopen maanden hebben laten zien dat je
grote vraagtekens kunt zetten bij de eerlijkheid van de rechtsgang bij doodvonnissen.
13
Bush ligt onder vuur vanwege het hoge aantal executies in Texas. Zijn verzekering dat verdachten in
zijn staat altijd een eerlijk proces hebben gekregen, wordt onderuitgehaald door een recent onderzoek
van de universiteit van Columbia. Het gaat hier om een zeer omvangrijk dossieronderzoek, dat tien
jaar in beslag heeft genomen. Er werden ruim 4578 vonnissen onderzocht over de periode 1973-1995.
Onderzoeker James Liebman, zelf tegenstander van de doodstraf, laat zien dat bij maar liefst
tweederde van de ter dood veroordeelden de doodstraf in hoger beroep werd veranderd. Dat
betekent dus dat 3052 gevangenen uit de dodencel gehaald zijn. Een aantal werd zelfs helemaal
vrijgesproken. En slechts vijf procent van alle 5760 ter dood veroordeelden is daadwerkelijk
geëxecuteerd.
Welke conclusie moet je trekken uit die gegevens? Dat de rechtspraak, vooral in het geval van
doodvonnissen, zeer zorgvuldig is, zoals voorstanders van de doodstraf graag willen geloven? Nee,
zeker niet, vindt Liebman. Volgens hem verloopt de rechtsgang juist vaak uiterst belabberd en slordig.
Als belangrijkste oorzaak noemt hij de incompetentie van de advocaten. Ze worden zwaar
onderbetaald - soms krijgen ze maar 500 dollar voor een death penalty case. Ze laten ontlastend
bewijsmateriaal liggen en vergeten op tijd in beroep te gaan. Vooral zwarte verdachten zijn dikwijls
aan dit soort beunhazen overgeleverd. Komende donderdag staat in Texas de executie op het
programma van Gary Graham. Zijn zaak werd verdedigd door een part-time advocaat, die ook
barkeeper is.
Sinds 1995 is het aantal doodvonnissen in de VS explosief gestegen en dus vragen veel Amerikanen
zich nu af of er niet ook onschuldige mensen zijn geëxecuteerd. De Senaat moet zich binnenkort
buigen over een aantal voorstellen om de wetgeving op federaal niveau (dus 'boven de staten') te
veranderen. Zo'n verandering zou kunnen zijn dat ter dood veroordeelden het recht krijgen
DNAonderzoek
te laten uitvoeren.
De Democraten in de Senaat zijn in het algemeen vóór hervormingen, de Republikeinen zijn tegen. In
de verkiezingsstrijd proberen de overgebleven kandidaten Bush en Gore zich inmiddels zoveel
mogelijk aan die discussie te onttrekken. Maar voor Bush is dat onmogelijk, als gouverneur van de
staat die bovenaan staat als het gaat om het aantal gevangenen on Death Row en het aantal
uitgevoerde executies. In totaal wachten in de VS op dit moment 3670 gevangenen op hun executie.
Uit NRC Handelsblad 19 juni 2000
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 15
10. ARGUMENTEN VOOR EN TEGEN
• Hebben sommige mensen zoals Hitler, Osama Bin Laden,...
hun mensenrechten niet verspeeld?
• Waarom tegen de doodstraf zijn als er humane manieren
bestaan om mensen ter dood te brengen?
• Is de doodstraf niet nodig om de criminaliteit terug te
dringen? Is de doodstraf afschrikwekkend?
• Is de doodstraf niet de enige mogelijke manier om herhaling
te voorkomen?
• Laat een maatschappij door de doodstraf zien dat ze bepaalde
misdaden ontoelaatbaar vindt?
• Hebben slachtoffers van ernstige misdrijven en hun familie
niet het recht om wraak door middel van de doodstraf te
eisen? Oog om oog, tand om tand?
• Als de meerderheid van de bevolking vindt dat de doodstraf
opnieuw moet worden ingevoerd, moet dat dan niet gebeuren?
• Zijn er alternatieven voor de doodstraf mogelijk?
• Is de doodstraf niet barbaars?
• Is levenslange gevangenisstraf niet barbaarser dan de doodstraf?
• Is de onomkeerbaarheid geen doorslaggevend argument?
• Is het niet dat zwakkere minderheidsgroepen in de samenleving dikwijls het slachtoffer
worden van de doodstraf?
14
• Is de doodstraf goedkoper dan levenslange gevangenisstraf?
• Wordt degene die een moordenaar doodt niet zelf een moordenaar? Wordt het recht op leven
niet geschonden?
• Is de doodstraf geen gemakkelijkheidoplossing voor de aanpak van zware maatschappelijke
problemen zoals drugshandel enz? Wordt de doodstraf dan niet gebruikt om symptomen te
bestrijden?
TER INFO - EU: GEEN UITLEVERING AAN VS BIJ DOODSTRAF
Luxemburg - De EU-lidstaten zullen geen onderdanen uitleveren aan de Verenigde Staten
voor vergrijpen waarop de doodstraf staat. Dat zijn de Europese ministers van Justitie
vrijdag overeengekomen in Luxemburg. De beperking zal ook gelden voor verdachten van
terroristische activiteiten.
Na de aanslagen van 11 september vorig jaar in Amerika kwamen EU en VS overeen beter te gaan
samenwerken bij de bestrijding van terrorisme. Daarbij gaat het onder meer om uitwisseling van
informatie en uitlevering van verdachten. Die intentie werd vorig jaar kracht bijgezet door een bezoek
van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Powell aan de EU-bewindslieden van Justitie en
Binnenlandse Zaken in Brussel.
De EU moet nu officiële onderhandelingen beginnen met de Amerikanen over een
samenwerkingsakkoord. Daarin zal Europa aandringen op betere bescherming van gegevens over
verdachten en niet uitleveren als het gaat om delicten waarvoor een Amerikaanse rechter
mogelijkerwijs de doodstraf kan uitspreken.
Uitlevering zal wel mogelijk zijn als rechters in de VS Europese lidstaten de garantie geven dat zij de
doodstraf niet zullen uitspreken, hoewel de Amerikaanse wet dat toch toestaat. In twijfelgevallen zal
de minister van Justitie van de betreffende EU-lidstaat altijd een besluit kunnen nemen over wel of
niet uitleveren.
Onder Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie, de tweede helft van vorig jaar, kwam het
probleem van de doodstraf in de VS al levensgroot op tafel te liggen. De EU-landen leken toen niet
helemaal op één lijn te zitten, omdat lidstaten als Groot-Brittannië na alle publiciteit over de
aanslagen in de VS, geen hindernissen wilden opwerpen.
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 16
11. DEAD MAN WALKING – TIM ROBBINS
1. KORTE INHOUD
Matthew Poncelet is ter dood veroordeeld wegens verkrachting en moord.
Hijzelf beweert onschuldig te zijn. Wachtend op zijn terechtstelling, schrijft
hij een brief naar zuster Helen Prejean in New Orleans. De moordenaar
vraagt de non hem gedurende de weken die hem nog resten te
begeleiden. De zuster, die voordien werkzaam was in de armenwijken,
maakt de overgang naar de dodencellen. Ze wint het vertrouwen van
Matthew en besluit bovendoen ook met de ouders van het slachtoffer te
gaan spreken. Ze leert hun woede- en wraakgevoelens kennen en
respecteren. Ze raakt nauw betrokken bij het gevangenissysteem en leer
haar rechten en plichten kennen. Helen ontmoet bewakers, de directeur,
de aalmoezenier, allemaal mensen met eigen meningen en opvattingen
over de doodstraf. Als de terechtstelling van Poncelet onafwendbaar blijkt,
wil ze het ritueel zoveel mogelijk vermenselijken. En ze wil de
terdoodveroordeelde zijn menselijke waardigheid teruggeven.
In de loop van de film zie je Matthew Poncelet evolueren van een arrogante racist en aanbidder van
Hitler naar iemand die zichzelf beter leert kennen en zijn schuld aan de feiten leert inzien. De
terdoodveroordeelde evolueert naar iemand die inziet dat hij ook vergeving nodig heeft en dat hard
zijn tegenover anderen geen oplossing biedt. Op het einde van de film is hij dan ook iemand die,
ondanks zijn misdaad, een menswaardig persoon is, die door de nabijheid van zuster Helen Prejean
geen verachtelijke misdadiger meer is. Door het optreden en het meevoelen van zuster Helen
overtuigt ze er ons van dat het meest verdorven en verloren individu recht heeft op een beetje
bijstand en liefde.
15
Opvallend is dat de standpunten van de ouders van de slachtoffers ook uitgebreid aan bod komen.
Dat is ongewoon. De film laat voor- en tegenstanders van de doodstraf aan het woord.
De belangrijkste thema’s in de film zijn lijden en dood, schuld en boete, wraak en vergeving,
gerechtigheid.
Belangrijkste acteurs: Susan Sarandon (Helen Prejean) en Sean Penn (Matthew Poncelet).
OPDRACHTEN
1.1 Welke gevoelens roepen deze beelden bij je op?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 17
1.2 Hoe is jouw houding tegenover Matthew, als je zowel zijn misdaad kent als de manier waarop hij
in de gevangenis veranderd is?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.3 Kan je begrijpen dat zuster Helen begrip toont voor Matthew en hem van zo nabij begeleidt?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.4 Welke belangrijke boodschap wil zuster Helen aan Matthew meegeven? Een boodschap die zijn
leven verandert...
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
16
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 18
1.5 Is het toeval dat deze boodschap wordt doorgegeven door een christelijke zuster?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.6 Tot in de 18de eeuw bestond bij ons het woord ‘jezussen’. Het is een werkwoord en betekent:
redden, verlossen, bevrijden, losmaken. Verklaar op je eigen manier hoe zuster Helen dit jezussen
in de film concreet toepast.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.7 Had volgens jou Matthew Poncelet een nieuwe kans moeten krijgen, na zijn persoonlijke evolutie
die hij heeft doorgemaakt onder begeleiding van zuster Helen?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 19
1.8 Kan je voorbeelden geven van mensen die zulke erge dingen doen waarvan jij vindt dat:
a. Hij/zij niet meer als mens behandeld mag worden?
b. Je hem/haar mag vermoorden?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.9 Waar komt de titel (Dead Man Walking) vandaan?
17
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ZR. HELEN PREJEAN
Helen Prejean werd geboren op 21 april 1939 in Baton Rouge (VS/Louisiana). Op haar achttiende
besloot ze zuster te worden en trad ze toe tot de congregatie van de Heilige Jozef. Over het eerste
deel van haar leven zegt ze zelf dat ze leefde in beschermd en afgeschermd milieu. Daar kwam
verandering in toen ze eind ‘60 besliste te wonen en te werken in de armenwijk St.-Thomas van New
Orleans. Ze gaf er les aan volwassenen die op de middelbare school hadden afgehaakt. Op een dag in
1982 vroeg een gevangenisbeambte die vlakbij woonde of ze geen zin had om de pennenvriend te
worden van Patrick Sonnier, een ter dood veroordeelde moordenaar van twee tieners. Toen Patrick
Sonnier op haar brief antwoordde dat niemand hem kwam opzoeken, ging ze hem bezoeken. Tijden
het bezoek vroeg Sonnier of zij zijn geestelijke begeleidster wilde zijn. Toen besefte ze nog niet dat ze
bij zijn executie aanwezig zou zijn. In 1993 schreef ze het boek Dead man walking, waarin ze vertelt
over haar ervaring in de ‘death row’ (dodengang) van de staatsgevangenis Angola in Louisiana.
Ondertussen had ze al drie andere ter dood veroordeelden geestelijke bijstand verleend. In 1995 werd
het boek verfilmd door Tim Robbins. De jarenlange strijd die ze voerde tegen de doodstraf kreeg
plotseling grote mediabelangstelling. Toen Helen Prejean in december 2000 VN-voorzitter Kofi Annan
een petitie met meer dan drie miljoen handtekeningen tegen de doodstraf overhandigde, zei ze: ‘We
zijn nu op een punt gekomen dat het Amerikaanse volk erkent dat de doodstraf ons land niets brengt.
De petitie vroeg de Algemene Vergadering van de V.N. een resolutie aan te nemen waarin de lidstaten
zich ertoe verbinden geen executies meer uit te voeren en uiteindelijk de doodstraf overat te
verbieden.
Hier volgt een interview met Helen Prejean.
Heeft uw engagement voor de afschaffing van de doodstraf uw leven veranderd?
Totaal! En als je dan bedenkt hoe het gebeurde! Ik werkte in een centrum voor volwassenonderwijs,
een plaats waar mensen kwamen die op de middelbare school hadden afgehaakt. Een beambte die
zich met gevangenisconflicten bezighield en die vlakbij werkte, vroeg me op een dag of ik geen zin
had om de pennenvriend te worden van een terdoodveroordeelde. Ik stemde toe en dacht: dat wordt
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 20
wat brieven schrijven, meer niet. Ik had er nooit bij stilgestaan dat hij geëxecuteerd zou worden, want
sinds de jaren 60 was dat in Louisiana niet meer gebeurd. Ik schreef die man, Elmo Patrick Sonnier,
en hij schreef terug. Hij vroeg me niets, hij was alleen heel erg dankbaar dat iemand hem geschreven
had. Niemand kwam hem opzoeken. Zijn moeder zat er emotioneel helemaal door vanwege de
ellende waarin haar zoons waren beland. Hij en zijn broers waren veroordeeld voor de moord op een
tienerkoppel en die moeder leed enorm onder het gepraat van de mensen. Hij was alleen en dus
schreef ik hem: “Ik kom je opzoeken.” Toen hij me vroeg om zijn geestelijke raadgever te zijn, wist ik
niet dat bij de executie om middernacht, iedereen moest weggaan behalve de geestelijke raadgever.
Met andere woorden: ik zou bij hem zijn wanneer hij stierf! Ik had mij dat nooit gerealiseerd! Als ik nu
op de gebeurtenissen terug kijk, heb ik het gevoel dat God ons een heel klein lampje geeft, net
genoeg om één stap te zetten. Je begrijpt de dingen niet wanneer ze gebeuren, dat komt pas
achteraf. Toen ik Patrick Sonnier bezocht in de dodencellen en de kooien zag waarin deze mensen tot
aan hun dood werden vastgehouden was ik gechoqueerd. Ik heb Patrick Sonnier gedurende dat hele
proces gevolgd en toen ik na zijn dood in de nacht van 5 april 1984 de executieruimte buitenstapte,
had ik veel geleerd. Ik zou voor altijd een ander mens zijn. Want als je op die manier getuige bent
van iemands dood, word je er ofwel door verlamd ofwel maakt het iets in je los. Ik kon niet zomaar
weggaan en niet proberen iets aan de doodstraf te veranderen.
Als Zuster Helen Prejean het heeft over de laatste uren en de executie van Patrick Sonnier
vertelt ze over hem en zichzelf het volgende:
Patrick Sonnier was door een hel gegaan in zijn pogingen een ander mens te worden. De meeste
gevangen hebben een leven van chaos, drugs, alcohol en gewelddadigheid achter de rug. In de
gevangenis worden ze als het ware monniken. Voor de eerste keer in zijn leven las Patrick boeken,
begon hij na te denken over de Schrift, voor de eerste keer kwam hij in contact met iemand zoals ik
18
die hem kon vertellen wat liefde was, die hem een stuk van zijn persoonlijkheid leerde kennen en
ontwikkelen dat hij nooit gekend had. En het enige wat we dan kunnen bedenken, is hem doden. Een
executie is niets anders dan een wanhoopsdaad.
Toen ze hem naar het executiegebouw brachten, was hij helemaal kaalgeschoren. Hij zag eruit als
een angstig vogeltje zonder veren. Hij had zich tot dan toe nog sterk gehouden, maar toen hij me zag
verzwakte hij en viel neer op één knie. Hij zei:’Zuster Helen, ik ga sterven.’ Ik legde mijn handen
tegen het maasscherm en zei: ‘Patrick, Patrick, jij bent een mens, een kind van God en die
waardigheid kan niemand je ontnemen.’ Hij was ontroerd, keek me aan en zei: Nooit heeft iemand me
een kind van God genoemd’. De tijd nam een eigenaardige dimensie aan. Hij leek stil te staan en
tegelijk voorbij te razen. Ik wilde niet op mijn horloge kijken, omdat ik er helemaal voor hem wilde
zijn. Patrick zei: ‘Ik wil niet dat u tot het laatste ogenblik blijft, u kunt er een psychologisch litteken
aan overhouden als u blijft kijken’. Maar ik kon hem toch niet alleen laten sterven. “Kijk naar mijn
gezicht voor de executie en ik zal het gelaat voor Christus zijn.”
De uren verstreken en het werd middernacht. Ik voelde dat er een scenario gevolgd werd, het
scenario van de dood. Patrick gaf me zijn bijbel die beduimeld was door intensief gebruik. Dit was een
man die bad, die in het reine zocht te komen met zijn aandeel in de dood van twee tienerkinderen en
die God vond in de dodencel. Een van de psalmen die hij dikwijls las was nr. 31: ‘Bij u, o Heer, zoek ik
mijn toevlucht. Hoor mij, laat mij niet voor immer vernederd, kom mij ijlings te hulp. Ze maken
plannen om mij van het leven te beroven, maar Gij zijt mijn rots.’ Dat was zo van toepassing op Hem.
Net voor ze hem naar de executiekamer brachten, schreef hij in zijn bijbel: ‘Heer, ik geef deze heilige
bijbel aan iemand die ik liefheb met heel mijn hart en ziel, zuster Helen Prejean.’ Toen schreef hij zijn
eigen sterfdatum erin en gaf me die bijbel ten geschenke. Hij vroeg de cipier of hij mijn arm mocht
aanraken want narmaal was dit verboden. En voor het eerst raakte ik hem aan! Ik legde mijn hand op
zijn schouder en terwijl we naar de executiekamer gingen, las ik hem voor uit Jesaja 43: ‘Wees nu
niet bevreesd, want ik heb u geroepen bij uw naam: gij zijt van mij.’ Ik wilde woorden uit de Schrift
die hem zouden spreken over Gods liefde. Zo liepen wij naar de executiekamer. Toen moest ik bij de
getuigen gaan zitten.
De cipier vroeg of hij zijn laatste woorden wenste uit te spreken. Hij en zijn broer waren betrokken
geweest bij de ontvoering, de verkrachting van en de moord op een tienerkoppel. In werkelijkheid
had zijn broer de twee tieners doodgeschoten. Maar hij voelde zich even verantwoordelijk omdat hij
begreep dat hij meegedaan had aan zoiets schandelijks. Wel was hij woedend omdat hij geen
behoorlijke verdediging had gekregen.
Zijn advocaat had hem amper twee keer opgezocht. Ik zei:’Patrick het zijn de laatste woorden van je
leven die je gaat uitspreken. Het is aan]jou om er woorden van woede en haat van te maken of
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 21
woorden van liefde’. Maar ik liet hem verstaan dat ik beide keuzes zou respecteren. Ik zag hem met
zichzelf worstelen, maar uiteindelijk vroeg hij vergeving aan de ouders van de vermoorde tieners en
voegde er bijna zakelijk aan toe: ‘Maar mijn broer heeft het gedaan.’ Toen liep hij snel naar de stoel.
De cipiers gingen erg snel te werk en in een oogwenk hadden ze hem vastgeriemd aan amen, romp
en benen. Het laatste wat ze doen is een metalen kap over het gezicht trekken tegen de
stuiptrekkingen van de ter dood veroordeelde als al die elektriciteit door zijn lichaam wordt gejaagd.
Voor hij dat masker kreeg, keek hij naar me. Zij lippen vormden de woorden: ‘Ik hou van jou.’ Ik weet
nog dat mijn hand een beweging maakte in zijn richting en dat ik zei: ‘Ik hou, ook van jou’, ook al
wist ik dat hij me niet meer kon zien. Ik sloot mijn ogen toen ik hoorde dat ze de knop indrukten. Het
volgende ogenblik was hij dood. Ik kreeg het verschrikkelijk koud. Toen ik naar buiten ging, stonden
de zusters me op te wachten. Ze omhelsden me. We reden weg, maar moesten wel snel stoppen
omdat ik moest overgeven. De hele week daarna heb ik aan één stuk door geweend. Het was alsof ik
die hele verschrikking van me af wilde schudden. Teen besefte ik dat ik dit verhaal verder moest
vertellen.
Hoe ging u om met de ouders van de vermoorde tieners?
Aanvankelijk bleef ik bij hen weg: ik wist niet hoe het aan te pakken. Dat was een zware vergissing
want toen ik Llyod LeBlanc ontmoette, de man wiens zoon was vermoord, zei hij ‘Zuster, waar was u
al die tijd?’ Uit lafheid had ik alle contact met hen vermeden, maar nu drongen de pijn en het lijden
19
van die gezinnen tot mij door. Ik besefte dat zij eveneens aan hun lot werden overgelaten omdat
mensen niet weten hoe ze met verdriet moeten omgaan. Later hebben we samen zelfhulpgroepen
opgericht om dat isolement te doorbreken.
Hebt u zich ooit schuldig gevoeld tegenover de nabestaanden omdat u de moordenaars
bijstond?
O ja. Toen ik ontdekte dat de moordenaars nog andere moorden hadden begaan en ik de jonge
gezichten van de slachtoffers in de krant zag, dacht ik: O, ik lijk wel met de vijand op te trekken. Ik
probeer ze waardigheid bij te brengen, maar kijk wat zij zelf hebben gedaan! Vooral als de families
van de slachtoffers op wraak uit zijn, heb ik het moeilijk. Ik voel hun leed en zou alles willen doen om
hun pijn te verlichten, behalve mezelf te verloochenen. Ik kan niet zeggen: ‘Ja, die moordenaars
verdienen het om te sterven!’ Ik gebruik dan het beeld van het christendom, namelijk het kruis dat
twee armen heeft. Het is niet gemakkelijk om het christendom ook echt te beleven. Jezus zou één
arm om de ter dood veroordeelde leggen en zeggen: ‘Ook deze is mijn welbeminde zoon. Hij heeft
iets verschrikkelijks gedaan, maar hij heeft recht op zijn waardigheid, hij mag niet worden gedood.’
De andere arm zou Jezus om de nabestaande van het slachtoffer leggen en zeggen: ‘Laat hen niet
alleen met hun pijn en hun verdriet.’ De verleiding is groot om een arm weg te laten. Spiritualiteit
brengen ons altijd naar diepere lagen, naar een wereld waar onverzoenlijke tegenstellingen verzoend
worden.
Bij het slot van de film zit u samen met Llyod LeBlanc in een kerk te bidden badend in het
licht. Is dat geen erg romantische voorstelling?
De realiteit overtreft soms de fictie. Het gebeurde echt zo. Toen regisseur Tim Robbins dit in beeld
wou brengen, was ik de eerste die daar bedenkingen bij had. Ik had schrik dat het te zoeterig zou
overkomen. Wat ik in het boek wil zeggen, is dat je mensen niet in hokjes kunt duwen. Kijk, Llyod
LeBlanc, vergeeft me, dat ik in het begin geen contact met hem zocht; hij nodigt me uit om samen
met hem te komen bidden in zijn kerkje. Ik was totaal verrast door zijn gebed. Hij bad voor zijn
vermoorde zoon, zijn vrouw, zijn andere dochter en zijn kleinkinderen en voor dat andere
slachtoffergezin. Toen bad hij ook voor de moeder van de moordenaar en voor de moordenaar zelf! Ik
stond verstomd! Hij had besloten de lange weg van vergeving en verzoening in te slaan en zei:
Misschien lijkt vergeving op zwakheid, alsof je iemands misdaad goedpraat, maar in feite is het een
manier om je eigen leven te redden. Want als je niet vergeeft, word je ‘s morgens wakker met
verbittering en haat en zoiets vreet je op. Dan zou ik voor mijn vrouw en dochter een wandelende
dode zijn. ‘Llyod LeBlanc is de echte held van Dead man Walking, omdat hij de hele hel van pijn en
verlies heeft doorgemaakt en hij is geheeld geworden. Het boek eindigt met de woorden: “vergeving
zal nooit gemakkelijk zijn: elke dag opnieuw moet ik ervoor bidden, ze opnieuw veroveren en
afdwingen.”
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 22
Zegt u nu dat wraak de pijn niet kan verzachten?
Wraak is een verkeerde formule. De Harveys, een ander getroffen koppel, deden me denken aan
mensen die verschrikkelijk veel dorst hadden en dan overvloedig zout water drinken, want hij en zijn
vrouw bleven naar iedere executie gaan. Bij die slachtoffergezinnen, en ik begeleid ze nu al meer dan
veertien jaar, valt me altijd hetzelfde op. Alleen zij die opnieuw een relatie met het elven aangaan, die
een soort vertrouwen in God hebben dat hen met het leven verbindt, gaan er niet kapot aan. Ik heb
het niet over een religie die bestaat uit opzegbare formules, maar wel over een die hun de weg wijst
naar iets zinvols in het leven. Llyod LeBlanc bijvoorbeeld kwam weer tot leven dankzij zijn
kleindochter. Kinderen weten wel hoe ze iemand weer tot leven kunnen brengen. De doodstraf geeft
ons het verkeerde gevoel dat een moordenaar geen mens is al wij, en dat we hem bijgevolg kunnen
doden. Maar zo werkt het niet.
Komen terdoodveroordeelden in de gevangenis tot inzicht?
De meeste gevangen, niet alleen ter dood veroordeelden, veranderen gewoonlijk in de gevangenis
omdat ze uit de chaos van hun leven worden gehaald en tot discipline gedwongen zijn. Sommigen
zeggen dat de doodstraf heilzaam kan zijn omdat de betrokkene zijn verantwoordelijkheid neemt voor
wat hij gedaan heeft. Mijn bevinding is dat de doodstraf op zich mensen niet verandert, enkel de
liefde verandert de mensen. Het is de liefde die mensen helpt om verantwoordelijkheid te dragen, niet
20
angst om te sterven. De doodstraf kan zelfs averechts werken. Om berouw te krijgen, moet je jezelf
kunnen opzij zetten en je inleven in het leed van de ander. Met de doodstraf bereik je alleen maar dat
de veroordeelde zich helemaal op zichzelf terugplooit. De doodstraf is dus geen middel dat mensen
automatisch helpt om te veranderen. Enkel de liefde vermag dat.
OPDRACHTEN
2.1 Welke gebeurtenissen veranderen het leven van Zuster Helen Prejean?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.2 Welke stappen heeft ze gezet?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 23
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.3 Wat heeft ze later begrepen?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.4 Hoe verandert Patrick Sonnier? Wat heeft dit te maken met Zuster Helen Prejean?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.5 Waarom noemt Helen Prejean Llyod LeBlanc de echte held van Dead Man Walking?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
21
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 24
2.6 Helen Prejean zet zich actief in tegen de afschaffing van de doodstraf. Welke ervaringen hebben
haar daartoe aangezet? In welke mate speelt haar christelijk geloof hierin een rol?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.7 Is je mening t.o.v. de doodstraf veranderd? Zo ja, welke standpunten, informatie of inzichten
hebben daartoe bijgedragen?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 25
12. DE HOUDING VAN DE KERK T.O.V. DE DOODSTRAF
Een visie omtrent de doodstraf van de kerk vinden we terug in Evangelicum Vitae, een encycliek van
Johannes Paulus II.
Hieruit haalden we volgend citaat:
Het eerste doel van een straf die de samenleving oplegt, is de verstoring van de orde ongedaan te
maken die door de overtreding ontstaan is. Het openbare gezag moet de aantasting van de
persoonlijke en sociale rechten verhelpen door de schuldige een gepaste straf op te leggen voor zijn
misdrijf, als voorwaarde om de uitoefening van zijn vrijheid terug te krijgen. Op deze manuier bereikt
het gezag ook het doel om de openbare orde te verdedigen en de veiligheid van de mensen te
verzekeren, terwijl het tevens de schuldige ertoe aanzet en helpt om zich ter verbeteren en te
herstellen. Het is duidelijk dat, wil men deze doelen bereiken, de aard en de omvang van de straf
zorgvuldig afgewogen en vastgesteld moet worden en niet – behalve in gevallen van absolute
noodzaak, dit wil zeggen als anders de verdediging van de maatschappij niet mogelijk zou zijn – tot
het uiterste gaan, namelijk de terechtstelling van de schuldige. Maar tegenwoordig zijn zulke gevallen
als gevolg van de gestage verbeteringen in het strafwezen, uiterst zeldzaam of bestaan nagenoeg niet
meer. In elk geval blijft het door de nieuwe Catechismus van de Katholieke Kerk aangevoerde
beginsel van kracht: ‘Indien onbloedige middelen volstaan om mensenleven te verdedigen tegen de
aanvaller en om de openbare orde en de veiligheid van de personen te beschermen, moet de overheid
22
zich beperken tot die middelen; deze zijn immers beter aangepast aan de concrete voorwaarden van
het algemeen welzijn en ook meer in overeenstemming met de waardigheid van de menselijke
persoon.’
Beoordeel volgende uitspraak: “De Encycliek Evangelicum Vitae veroordeelt elke doodstraf.”
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 26
BIJLAGEN
1. DOODSTRAFFEN EN EXECUTIES IN 2002
Doorheen 2002 werden minstens 1526 mensen geëxecuteerd in 31 verschillende landen.
Minimum 3248 mensen kregen de doodstraf in 67 landen. Deze cijfers betreffen enkel de
rechtszaken die bekend zijn bij Amnesty International; de reële cijfers liggen zonder
twijfel hoger.
EXECUTIES WERDEN UITGEVOERD IN DE VOLGENDE LANDEN EN GEBIEDEN IN 2002:
BELARUS SAUDIA ARABIË
CHINA SINGAPORE
EGYPTE SOMALIË
EQUATORIAAL GUINEE SOEDAN
INDIA SYRIË
IRAN TAÏWAN
IRAK TAJIKISTAN
JAPAN THAILAND
JORDANIË OEGANDA
KAZACHSTAN VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN
KOREA (NOORD) VS
KOEWEIT OEZBEKISTAN
MALEISIË VIËTNAM
NIGERIA JEMEN
PAKISTAN ZIMBABWE
PALESTIJNSE AUTHORITEITEN
DOODSTRAFFEN WERDEN UITGESPROKENIN DE VOLGENDE LANDEN EN GEBIEDEN IN
2002:
AFGHANISTAN, ALGERIJE, ARMENIË, BAHAMAS, BANGLADESH, BURUNDI, KAMEROEN, CENTRAAL
AFRIKAANSE REPUBLIEK,CHINA,CONGO(DRC),CUBA, EGYPTE, ETHIOPIË, FIJI, GHANA, GRENADA,
GUYANA, INDIA, INDONESIË, IRAN, IRAK, JAMAÏCA, JAPAN, JORDANIË,KAZACHSTAN, KENYA,
23
KOREA (NOORD), KOREA (ZUID), KUWEIT, KYRGYZSTAN, LAOS, LIBANON, LIBIË, MALAWI,
MALEISIË, MAURITANIË, MAROKKO, MYANMAR, NIGERIA, PAKISTAN, PALESTIJNSE
AUTHORITEITEN, FILIPPIJNEN, QATAR, RWANDA, SANTA LUCIA, SAMOA, SAUDI ARABIË,
SINGAPORE, SOMALIË, SRI LANKA, SOEDAN, SYRIË, TAÏWAN, TAJIKISTAN, TANZANIA, THAILAND,
TOGO, TRINIDAD EN TOBAGO, TURKIJE, OEGANDA, VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN, VSA,
OEZBEKISTAN, VIËTNAM, JEMEN, ZAMBIA, ZIMBABWE
Zoals dat in de vorige jaren het geval was, werden de grote meerderheid van executies wereldwijd
uitgevoerd in een handvol landen. In 2002 vond 81% van alle executies plaats in China, Iran en de
VS. In China toonden de gelimiteerde en onvolledige rapporten terzake die werden vrijgegeven aan
Amnesty International aan dat er minstens 1060 mensen geëxecuteerd werden; alweer ligt het reële
cijfer veel hoger. Er werden op zijn minst 113 executies uitgevoerd in Iran, terwijl 71 mensen in de VS
geëlimineerd werden bij de uitvoering van de doodstraf.
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 27
2. LANDEN EN DE DOODSTRAF
NOORD-AMERIKA EN HET CARAÏBISCH GEBIED
Land afgeschaft voor alle
misdrijven
afgeschaft voor
gewone misdrijven
doodstraf wordt
niet toegepast
doodstraf wordt
wel toegepast
Antigua en Barbuda X
Bahama's X
Barbados X
Belize X
Bermuda X
Canada X
Costa Rica X
Cuba X
Dominica X
Dominicaanse Republiek X
El Salvador X
Grenada X
Guatemala X
Haïti X
Honduras X
Jamaica X
Mexico X
Nicaragua X
Panama X
Saint Christopher & Nevis X
Saint Lucia X
Saint Vincent & Grenadines X
Trinidad en Tobago X
Verenigde Staten X
ZUID-AMERIKA
Land afgeschaft voor alle
misdrijven
afgeschaft voor
gewone misdrijven
doodstraf wordt
niet toegepast
doodstraf wordt
wel toegepast
Argentinië X
Bolivia X
Brazilië X
Chili X
Colombia X
Ecuador X
Guyana X
Paraguay X
24
Peru X
Suriname X
Uruguay X
Venezuela X
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 28
EUROPA
Land afgeschaft voor alle
misdrijven
afgeschaft voor
gewone misdrijven
doodstraf wordt
niet toegepast
doodstraf wordt
wel toegepast
Albanië X
Andorra X
Armenië X
Azerbajdzjan X
België X
Bosnië-Herzegowina X
Bulgarije X
Cyprus X
Denemarken X
Duitsland X
Estland X
Finland X
Frankrijk X
Georgië X
Griekenland X
Hongarije X
Ierland X
IJsland X
Italië X
Joegoslavië (Federale
Republiek) X
Kazachstan X
Kroatië X
Letland X
Liechtenstein X
Litouwen X
Luxemburg X
Macedonië (Voormalige
Joegoslavische Rep.) X
Malta X
Moldova X
Monaco X
Nederland X
Noorwegen X
Oekraïne X
Oostenrijk X
Polen X
Portugal X
Roemenië X
Russische Federatie X
San Marino X
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 29
Slovenië X
Slowaakse Republiek X
Spanje X
Toerkmenistan X
Tsjechische Republiek X
Turkije X
Vaticaanstad X
Verenigd Koninkrijk X
Wit-Rusland X
25
Zweden X
Zwitserland X
AFRIKA
Land afgeschaft voor alle
misdrijven
afgeschaft voor
gewone misdrijven
doodstraf wordt
niet toegepast
doodstraf wordt
wel toegepast
Algerije X
Angola X
Benin X
Botswana X
Burkina Faso X
Burundi X
Centraal-Afrikaanse
Republiek X
Comoren X
Congo (Democratische
Republiek) X
Congo (Republiek) X
Djibouti X
Egypte X
Equatoriaal Guinee X
Eritrea X
Ethiopië X
Gabon X
Gambia X
Ghana X
Guinee X
Guinee-Bissau X
Ivoorkust X
Kaap Verdië X
Kameroen X
Kenia X
Lesotho X
Liberia X
Libië X
Madagaskar X
Malawi X
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 30
Mali X
Marokko X
Mauritanië X
Mauritius X
Mozambique X
Namibië X
Niger X
Nigeria X
Oeganda X
Rwanda X
São Tomé en Príncipe X
Senegal X
Seychellen X
Sierra Leone X
Soedan X
Somalië X
Swaziland X
Tanzania X
Togo X
Tsjaad X
Tunesië X
Zambia X
Zimbabwe X
26
Zuid-Afrika X
AZIË
Land afgeschaft voor alle
misdrijven
afgeschaft voor
gewone misdrijven
doodstraf wordt
niet toegepast
doodstraf wordt
wel toegepast
Afghanistan X
Bahrein X
Bangladesh X
Bhutan X
Brunei Darussalam X
Cambodja X
China X
Filippijnen X
India X
Indonesië X
Irak X
Iran X
Israël X
Japan X
Jemen X
Jordanië X
Koeweit X
Noord-Korea X
GODSDIENST: DEATH ROW
Pagina 31
Zuid-Korea X
Kirgizstan X
Laos X
Libanon X
Maldiven X
Maleisië X
Mongolië X
Myanmar X
Nepal X
Oezbekistan X
Oman X
Oost-Timor X
Pakistan X
Palestijnse Autoriteit X
Qatar X
Saoedi-Arabië X
Singapore X
Sri Lanka X
Syrië X
Taiwan X
Tadzjikistan X
Thailand X
Turkmenistan X
Verenigde Arabische
Emiraten X
Vietnam X
AUSTRALIË EN OCEANIË
Land afgeschaft voor alle
misdrijven
afgeschaft voor
gewone misdrijven
doodstraf wordt
niet toegepast
doodstraf wordt
wel toegepast
Australië X
Cook-Eilanden X
Fiji X
27
Kiribati X
Marshall-Eilanden X
Micronesië X
Nauru X
Nieuw-Zeeland X
Palau X
Papoea Nieuw-Guinea X
Solomon-Eilanden X
Tonga X
Tuvalu X
Vanuatu X
West-Samoa X
28