Bacterieziekten in kolen en prei

Vollegrond
Bacterieziekten in kolen en prei
Insleep van Xanthomonas
campestris pv. campestris in
kool en Pseudomonas syringae
pv. porri in prei
co
py
rig
ht
Pro
eft
uin
nie
uw
s
Kool- en preitelers worden vaak geconfronteerd met bacterieziekten.
‘Waar komen ze vandaan?’ en ‘Wat kunnen we eraan doen?’ zijn vragen die logischerwijs gesteld worden. Op de studieavond ‘Bacterieziekten in kolen en prei’, die eind vorig jaar op het PCG plaatsvond,
trachtten experten een antwoord te geven op deze prangende vragen.
nas salomonii doen dat in prei. Raak jij er nog
aan uit? Johan Van Vaerenbergh (ILVO) verduidelijkte deze fytopathogene bacteriën één
voor één. Deze informatie is mooi samengevat
terug te vinden in de gepubliceerde informatiegids.
De studieavond werd georganiseerd als afsluiter van het IWT-project 100881 ‘Beheersing
van bacteriële pathogenen bij de opkweek van
kolen en prei’, een project dat werd uitgevoerd
door Inagro, PSKW, ILVO, KU Leuven en PCG.
Met een 80-tal aanwezigen was de vergaderzaal in Kruishoutem goed volgestouwd. De
presentaties die op deze studieavond werden
gegeven, kan je downloaden op de websites
van de betreffende praktijkcentra. Ook de informatiegids die samengesteld werd naar aanleiding van dit IWT-project, kan je op deze sites
vinden.
Ervaringen uit de praktijk
Luc De Reycke (PCG/TACO) startte deze studieavond met zijn ervaring uit de praktijk:
“Een tiental jaar geleden begon de bacterieproblematiek in groenten sterk toe te nemen.
Xanthomonas campestris in kool breidde uit
en Pseudomonas syringae ging van het zaaibed van prei over naar het productieveld. Uit
proeven die uitgevoerd werden met diverse
Symptomen van Xanthomanas campestris pv. campestris in kool
| 38 |
Proeftuinnieuws 2 | 22 januari 2016
middelen haalden we destijds weinig tot geen
resultaten, wat op zich ook een resultaat is natuurlijk. Een vijftal jaar geleden kwam daar dan
nog Pseudomonas fluorescens bij in prei.” Toen
werd een consortium samengesteld en werd
besloten om deze pathogenen verder te bestuderen. ‘Wat kunnen we eraan doen?’ is een
heel belangrijke vraag. “Qua rasgevoeligheid
is het ook niet éénduidig: in de éérste vrucht
van 2014 was er veel schade van Xanthomonas zichtbaar in Giewont, terwijl er maar weinig schade werd gezien in de tweede vrucht.
Weersinvloeden lijken een enorm belangrijke
invloed te hebben”, benadrukte Luc.
De waaier van fytopathogene
bacteriën in kool en prei
Xanthomonas campestris, Pseudomonas syringae pv. maculicola, Pseudomonas viridiflava,
Pseudomonas cichorii en Pseudomonas fluorescens veroorzaken frequent schade in kool.
Pseudomonas syringae, Pseudomonas fluorescens, Pseudomonas marginalis en Pseudomo-
“Een belangrijke onderzoeksactiviteit binnen
het IWT-project was kritieke punten voor besmetting met Xanthomonas campestris pv.
campestris (Xcc) in kool en Pseudomonas syringae pv. porri (Pspo) in prei nagaan”, vertelde Anneleen Volckaert (PCG). In 2012, 2013
en 2014 gingen de praktijkcentra langs bij
opkweekbedrijven en productiebedrijven om
stalen te nemen en te onderzoeken.
Voor kool waren de resultaten duidelijk: bij
opkweekbedrijven werd de bacterie Xanthomonas campestris pv. campestris niet teruggevonden. “Aantasting in het productieveld
komt volgens ons voornamelijk door een contaminatie in het productieveld. Het is geweten
dat de bacterie enkele jaren kan overleven
op gewasresten. De verplichting die zaaizaadbedrijven hebben om koolzaden te testen op
de aanwezigheid van Xcc is volgens ons een
goede beheersingsstrategie.”
“Voor prei kwamen we tot een ander besluit.
Uit de resultaten stelden we vast dat Pseudomonas syringae pv. porri wel degelijk latent
aanwezig kan zijn op preiplanten bij opkweekbedrijven. Of de ziekte ook tot uiting komt op
het productieveld, hangt af van meerdere factoren zoals weersomstandigheden en eventu-
Symptomen van Pseudomonas syringae pv. porri in prei
Bacterieziekten
in koolgewassen
en prei
co
py
rig
ht
Pro
eft
uin
nie
uw
s
ele beregening. Daarnaast kan besmette grond deze resultaten werd door Sofie Venneman
voor problemen zorgen in het productieveld, (PSKW) voorgesteld. Doorheen de jaren waook al wordt er met gezond plantmateriaal ren er enkele trends op te merken. Zo bleek
bijvoorbeeld voor savooikool het ras Barbosa
dsopgave gewerkt.”
Geen
enkel
waterstaal
gaf
aanwijzing
op
een
(Bejo) steeds gevoelig te zijn voor Xcc en kwam
erieziekten in koolgewassen
PCG (Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt, Oost-Vlaanderen, vzw)
Karreweg
6
besmetting
met
Xcc
of
Pspo.
“Water
is
volgens
Wiratoba (Syngenta) als sterk ras naar voren.
homonas campestris
9970 Kruishoutem
domonas syringae pv. maculicola
Anneleen
Volckaert
- [email protected]
ons
geen
bron
van
besmetting.
Water
kan
er
Bij bloemkool
zijn Balboa (Bejo), Fortaleza (Sedomonas viridiflava, Pseudomonas cichorii & Pseudomonas rot
Nathalie Cap - [email protected]
Luc De Reycke - [email protected]
wel voor zorgen dat de bacterie zich beter kan
minis) en Giewont (Seminis) gevoelige rassen,
erieziekten in prei
Inagro
verspreiden naar naburige planten”, besloot
Ieperseweg 87terwijl Anique (Enza) en Cadillac (Syngenta)
domonas syringae
8800 Roeselare (Beitem)
domonas rot
Anneleen.
zijn. Verder kwam Expect (Bejo) als
Bart Declercqsterker
- [email protected]
Danny Callens - [email protected]
een
sterk
ras uit de proeven voor wittekool en
erieziekte voorkomen
PSKW (Proefstation voor de groenteteelt)
Duffelsesteenweg
101
Preventieve en hygiënemaat- 2860 Sint-Katelijne-Waver
Klimaro (Bejo) eerder als een gevoelig ras voor
Sofie Venneman
- [email protected]
rodekool.
regelen op een rijtje
Luc De Rooster - [email protected]
Wisselende
resultaten
voor bepaalde cultivars
ILVO (Instituut voor Landbouwen Visserijonderzoek)
Burgemeester van Gansberghelaan 96
tussen
de
praktijkcentra
en ook tussen telers
In tien tips –om nooit te vergeten!– zette Bart
9820 Merelbeke
Johan Van Vaerenbergh - [email protected]
wijzen er echter op dat rasgevoeligheid geen
Declercq (Inagro) preventieve en hygiënemaatKU Leuven, Laboratorium voor Gentechnologie
Kasteelpark Arenberg
21 – busverhaal
2462
zwart-wit
is. Zo kunnen er binnen de
regelen op een rijtje. We sommen de belang3001 Leuven
Rob
Lavigne
[email protected]
Xcc-bacterie
nog
verschillende
ondersoorten
rijkste hier nog even op.
worden
onderscheiden,
die
elk
een verschilVooreerst is het aanhouden van een ruime
vruchtwisseling zeer belangrijk: drie andere lende reactie bij de kool kunnen teweegbrenteelten voor er weer een gevoelig gewas wordt gen. Tot slot werden ook voor prei rassenverDeze brochure kwam tot stand dankzij het IWT project 100881 ‘Beheersing van bacteriële
geteeld, is zeker niet te veel. Hou een ruime
schillen
pathogenen bij
de opkweekvastgesteld.
van kolen en prei’.
plantafstand aan en zorg voor tolerante rassen.
Op die manier kan je bacterieziekten toch enigs- Bacteriofagen, natuurlijke
zins vermijden. De tolerante rassen kan je in de bestrijders
rasseninfo van de proeftuinen terugvinden.
Is er nood aan beregening, pas die dan zo toe Professor Rob Lavigne van KU Leuven mocht
dat de bladeren snel kunnen opdrogen. Bere- afsluiten met een zeer oude, doch ook zeer ingen ook niet op het warmste moment van de novatieve ontwikkeling. Bacteriofagen of kortdag, want dan kunnen bacteriën heel snel toe- weg ‘fagen’ zijn kleine virussen, ongevaarlijk
nemen. Beregen met een zeer fijne druppel. Zo voor de mens, die bacteriën infecteren en zich
zorgt irrigatie met een sprinkler voor minder erin reproduceren. Eens geïnfecteerd, worden
opspatting dan beregening met een haspel. de bacteriën echte virusproducerende maBeschadig de gewassen niet met de haspel of chines: één faag kan in een half uur tijd vijftig
door er telkens door te rijden, want beschadi- nieuwe fagen doen ontstaan. Fagen zijn overal
gingen zijn toegangspoorten voor bacteriën. aanwezig, zelf in flesjes drinkwater.
Behandel besmette percelen als laatste. Zo Een onderzoeksactiviteit binnen het IWT-provermijd je dat je met de trekker of machines ject was om fagen in te zetten tegen Pseudombacteriën verspreidt naar gezonde percelen.
onas syringae pv. porri in prei en Xanthomonas
Vermijd groeischeuten van de gewassen, want campestris pv. campestris in kool. Rob Lavigne:
die leiden ertoe dat de plant verzwakt. Een “Op laboschaal werden goede resultaten bekoverzwakte plant zal veel sneller door bacteriën men, dat is hoopgevend. Om fagen in te zetten
worden aangevallen. Hou er rekening mee dat in tuinbouwgewassen, is het belangrijk te webacteriën kunnen overleven op onkruiden en ten waar de bacteriën aanwezig zijn. Daarnaast
groenbedekkers.
moet ook rekening worden gehouden met anTen slotte is het erg belangrijk om de waslaag dere factoren: fagen verdragen bijvoorbeeld
van je gewassen te beschermen. De waslaag is slecht UV-licht en zijn gevoelig voor uitdroging.
een belangrijke fysische barrière voor bacteri- De eerste veldproeven vertoonden wisselende
ën. Overmatige bespuitingen met fungiciden resultaten. Toch is het zeker interessant om de
of uitvloeiers die de waslaag aantasten, ver- mogelijkheid van deze biologische bestrijder in
dunnen deze natuurlijke barrière. Weet ook tuinbouwgewassen verder te onderzoeken.”
dat fungiciden schimmels bestrijden, maar
geen bacteriën!
Tot slot
Rasgevoeligheden
Een belangrijke preventieve maatregel is de
juiste rassenkeuze. Gedurende het project
werd daarom de rasgevoeligheid van verschillende koolsoorten (bloem-, savooi-, witte- en
rodekool) en prei nagegaan. Een overzicht van
Als afsluiter van het project werd een informatiegids samengesteld waarin de belangrijkste bacterieziekten in koolgewassen en prei beschreven staan.
waardplanten. Deze gids is ook voorzien van
verschillende foto’s die moeten helpen bij de
herkenning en identificatie van bacterieziekten
in kool en prei. Tot slot wordt er ook een antwoord gegeven op de veel voorkomende vragen zoals ‘Hoe voorkomen?’ en ‘Wat te doen
na infectie?’.
Deze gids zal verspreid worden door verschillende tuinbouwveilingen en telersorganisaties. Ze kan ook gedownload worden op de
websites van de betreffende praktijkcentra:
www.pcgroenteteelt.be, www.inagro.be en
www.proefstation.be. Als je er niet in slaagt
een exemplaar te bemachtigen, kan je gerust
contact opnemen met één van de projectmedewerkers.
A. Volckaert & L. De Reycke
PCG, Kruishoutem
B. Declercq
Als afsluiter van het project werd ook een informatiegids samengesteld waarin de belangrijkste bacterieziekten in koolgewassen en prei
beschreven staan. Je vindt er ook informatie in
over het tijdstip van voorkomen van bacterieziekten, de symptomen, de gunstige omstandigheden voor de ontwikkeling ervan en de
Inagro, Rumbeke-Beitem
S. Venneman
Proefstation voor de Groenteteelt, Sint-Katelijne-Waver
J. Van Vaerenbergh
ILVO - Eenheid Plant, Merelbeke
R. Lavigne
Laboratorium voor Gentechnologie, KU Leuven
Proeftuinnieuws 2 | 22 januari 2016
| 39 |