Wat is spirometrie

Wat is spirometrie?
Spirometrie is een eenvoudige, pijnloze en zeer betrouwbare techniek om de
longfunctie of longcapaciteit te meten en vervolgens grafisch uit te beelden. Via deze
test kan een arts met zekerheid stellen of iemand aan een obstructieve longaandoening
lijdt, en kan men ook de evolutie van de ziekte opvolgen.
Spirometer
Een spirometrie gebeurt met een spirometer. Dit is een apparaat verbonden met een
slangetje in rubber of karton waarin de patiënt moet blazen. Hiermee wordt de
longfunctie direct gemeten. De resultaten worden grafisch weergegeven op een zg.
spirogram en kunnen automatisch vergeleken worden met referentiewaarden.
Er bestaan tegenwoordig kleine draagbare apparaten van uitstekende kwaliteit die
helemaal niet duur zijn. Elke huisarts zou op termijn over een dergelijk apparaat
moeten beschikken.
Belang van spirometrie
Iedereen is het erover eens dat een geregelde controle van de bloeddruk en van de
glycemie belangrijke instrumenten zijn om hypertensie en diabetes op te sporen en
patiënten op te volgen.
Om dezelfde reden zou spirometrie een routine-test moeten worden voor de opsporing
en opvolging van mensen met chronische longaandoeningen.
Spirometrie maakt het immers mogelijk om:
- longaandoeningen in een vroeg stadium op te sporen
- een correcte diagnose te stellen
- de patiënt goed op te volgen.
Wie moet getest worden?
Gezien de hoge prevalentie van COPD en astma en het gebrek aan duidelijk
herkenbare symptomen, is het aan te bevelen om bij elke volwassene met
ademhalingsklachten, een spirometrie uit te voeren.
Wie op volgende vragen minstens 3 keer positief antwoordt, komt zeker in
aanmerking voor een spirometrie:
Volwassenen
- Bent u roker of ex-roker?
-
Hoest u regelmatig ?
Hoest u regelmatig slijm op ?
Bent u sneller kortademig dan de meesten van uw leeftijd ?
Hebt u regelmatig een piepende ademhaling ?
Wordt u ‘s nachts wakker met hoesten of kortademigheid ?
Kinderen
- Heeft uw papa/mama of broer/zuster astma, eczeem of hooikoorts ?
- Hebt u zelf eczeem gehad of hebt u het nog ?
- Hebt u na een inspanning last om adem te halen, een piepende adem of moet u
hoesten ?
- Bent u allergisch aan huisstofmijt, dieren of pollen in de lucht ?
- Wordt u ‘s nachts wakker omdat u moet hoesten of kortademig bent (ook als u
niet verkouden bent)?
- Hebt u regelmatig last om adem te halen, van een piepende ademhaling of van
hoest overdag, ‘s nachts of ‘s ochtends?
Wat wordt gemeten?
Heel wat mensen kennen hun bloeddruk, hun cholesterolgehalte, soms zelfs hun
glycemie (suikergehalte in het bloed). Dat is perfect. In de toekomst zou u ook uw
ESW en uw FVC moeten kennen.
ESW = Eén seconde waarde
De één seconde waarde (ESW), ook wel het geforceerde expiratoire volume in 1
seconde (FEV1) genoemd, is het maximale volume lucht (in liter) dat bij snelle en
geforceerde uitademing vanuit volledige inademing in één seconde kan worden
uitgeblazen.
Het is belangrijk om die ESW-waarde te vergelijken met de ‘normale’ waarden van
een vergelijkbaar persoon (leeftijd, geslacht, grootte). Aan de hand daarvan kan de
ernst van de luchtwegvernauwing geëvalueerd worden.
FVC = Geforceerde vitale capaciteit
De geforceerde vitale capaciteit (FVC, van het Engelse Forced Vital Capacity) is het
volume lucht (in liter) dat na volledige inademing maximaal kan worden uitgeademd.
Het wordt gemeten tijdens een geforceerde uitademing. De patiënt moet daarbij zo
hard en zo diep mogelijk inademen en daarna zo hard en zo snel mogelijk volledig
uitademen.
ESW/FVC
Een gezonde volwassene kan tussen 70 en 80% van zijn vitale capaciteit uitademen
tijdens de eerste seconde bij een geforceerde uitademing. Ligt de waarde (uitgedrukt
als ESW/FVC) lager dan 70%, dan is de kans groot dat de luchtwegen vernauwd zijn
door COPD (of astma).
Om na te gaan of de luchtwegvernauwing al dan niet omkeerbaar is, en om dus het
onderscheid te maken tussen astma en COPD, zal de arts een bronchodilatatie
(verwijding van de luchtwegen) uitvoeren.
Spirometrie in de praktijk
Een spirometrie kan plaatsvinden bij de longarts (pneumoloog), in een
longfunctielabo of bij de huisarts.
Een draagbare spirometer is nauwelijks groter dan een GSM. Meestal is het toestel
verbonden aan een computer, waarbij de resultaten op het scherm verschijnen. De
toestellen in een longfunctielabo en bij de longarts zijn veel groter, maar het principe
is hetzelfde. Wel kunnen met die toestellen enkele bijkomende tests uitgevoerd
worden.
Zoals voor alle problemen met uw gezondheid, is het verstandig om eerst uw huisarts
te contacteren. Indien uw huisarts het nuttig oordeelt om een spirometrie uit te voeren,
kan hij/zij het onderzoek zelf doen, of u doorverwijzen naar een longfunctielabo of
een longarts. Niet alle huisartsen voeren in eigen praktijk een spirometrie uit. De
draagbare spirometers bestaan namelijk nog niet zo lang. Bovendien wordt een
spirometrie bij de huisarts (nog) niet terugbetaald door het ziekenfonds. Ook indien
uw huisarts zelf een spirometrie uitvoert, kan hij/zij u soms doorverwijzen voor
verder onderzoek.
Waar moet ik op letten bij een spirometrie?
Spirometrie is een eenvoudig onderzoek, maar vraagt wel een flinke inspanning van
de proefpersoon. Indien u niet echt maximaal inademt, of indien u niet snel genoeg
uitademt, is de test niet betrouwbaar.
Het is dus erg belangrijk om goed de instructies van de arts of de technicus op te
volgen.
In de uren voor de test mag u geen zware maaltijd nemen en geen zeer zware
inspanningen leveren. Indien u geneesmiddelen neemt voor de longen (inhalatoren,
puffs,…) mag u die niet gebruiken in de uren voor de test.
Is spirometrie veilig?
Een spirometrie is een zeer veilige test. Bij fel uitademen verhoogt wel de druk in de
buikholte, het hoofd en de ogen. Verwittig dus uw arts indien u pas een operatie hebt
ondergaan in de buik of aan de ogen. Ook indien u lijdt aan een ernstige ziekte van de
kransslagaders (instabiele angor), of recent een hartinfarct, een beroerte of een
klaplong (pneumothorax) hebt doorgemaakt, meldt u dit best aan de arts.
Hoe verloopt een spirometrie?
De arts of de technicus zal u vragen om goed rechtop te zitten. U krijgt een klemmetje
op de neus, en neemt het mondstuk van de spirometer goed in de mond, tussen de
tanden. Op vraag van de arts of de technicus zult u zo diep mogelijk inademen, en
daarna zo snel en zo krachtig mogelijk uitademen, tot uw longen helemaal leeg zijn.
Dan opieuw volledig inademen.
Men zal u vragen om dit drie of vier maal na elkaar uit te voeren, met telkens een
korte rustpauze. Het geheel duurt niet langer dan een tiental minuten.
Wat is omkeerbaarheid of reversibiliteit testen?
Indien de spirometrie aantoont dat u lijdt aan een luchtwegvernauwing of -obstructie,
dan kan de arts of de technicus u vragen om een product in te ademen om de
luchtwegen te verwijden (bronchodilatatie).
U moet dan een kwartier wachten, en daarna opnieuw een spirometrie ondergaan. Op
die manier kan men beter een onderscheid maken tussen astma en COPD.
Deze test wordt niet uitgevoerd tijdens de spirometriedag.