it-latijn - Vincent Hunink

Electronische bijlage bij
Vaticaans Woordenboekje
IT-LATIJN
Vincent Hunink
Medio 2005 heb ik op verzoek van uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep een
lijst samengesteld met ‘moderne’ Latijnse woorden. Beter gezegd: moderne
begrippen omschreven in nogal moeizaam Latijn, zoals dat op het Vaticaan in
gebruik is. In het resultaat, het Vaticaans Woordenboekje (Amsterdam 2005), kun je
lezen wat flipperkast, gifwolk, treinongeluk en massamedia in het Latijn is, plus nog
een kleine tweeduizend andere begrippen.
De bron waarmee ik moest werken was het Lexicon recentis Latinitatis (Vaticaanstad
2003). Dat woordenboek is een bundeling van onderdelen die zijn verschenen in de
loop van de jaren tachtig en negentig. Een opvallend gebrek van het woordenboek is
het ontbreken van hedendaagse IT-terminologie. Jammer genoeg kon ik daarom in
het genoemde boekje geen woorden opnemen voor harde schijf, server,
downloaden, enzovoort.
Op het internet (interrete) zijn er gelukkig al goede initiatieven in deze richting.
Daarom heb ik een lijstje met Latijnse computertermen verzameld. Ze zijn in
hoofdzaak afkomstig van een respectabele Duitse site (al is het dan niet die van het
Vaticaan zelf...): http://www.latein-mv.de/vokabel.html. Voor de goede orde heb ik de
‘Nederlandse’termen aangepast of vertaald. Een aantal termen heb ik nog
toegevoegd of aangevuld vanaf een andere, iets uitgebreidere site:
http://www.obta.uw.edu.pl/~draco/docs/voccomp.html
--Afkortingen
abbr. - abbreviatura
abstr. - abstractum
adj. - adiectivum
e.g. - exempli gratia
f. - genus femininum
indecl. - indeclinabile
m. - genus masculinum
n. - genus neutrum
pl. - numerus pluralis
subst. - substantivum
v. - vide
vt - verbum temporale
(bij nomina volgt de genitivus en het geslacht)
IT-woorden Nederlands/Latijn, p. 2
aanwijzer - subst. index,indicis m.
adres, e-mail adres - subst. inscriptio (cursualis) electronica
adres, geheugenadres - subst. (memoriae) locus,i m.
adres, URL - subst. inscriptio (interretialis vel interneti)
afsluiten - vt sustinere (processum vel programma)
assembleertaal - subst. lingua,ae f. machinalis
besturingssysteem - subst. systema,atis n. internum
binair - adj. binaris,is,e
bit - subst. bitus,i m. (abbr. binaris digitus)
booting-up - subst. initiatio,onis f. systematis
bug - subst. mendum,i n.; vol bugs - adj. mendosus,a,um
bureaublad - subst. fundus,i m.
bus - subst. magistrale,is n.
byte - subst. octetus,i m.
chip - subst. talus (integratus),i m
commando - subst. iussum,i n.
compilatie - subst. compilatio,onis m.
compileerder - subst. compilatrum,i n.
compileren - vt compilare
computer - 1. subst. computatrum,i n 2. adj. computatralis,is,e
constante - subst. (valor) constans,ntis m.
coprocessor - subst. coprocessorium,i n. (arithmeticum)
CPU (Central Processing Unit) - Processorium Centrale
crashen - vt cadere, collabi (systeem is gecrashed - systema cecidit vel systema
collapsum est)
cyberspace - subst. cyberspatium,i n.; spatium,i n. cyberneticum
www.vincenthunink.nl
IT-woorden Nederlands/Latijn, p. 3
data - subst. data,orum n.
database - subst. datarum ordinatrum,i n.
debuggen - subst. emendatio,onis f.
debugger - subst. emendatrum,i n.
deleten - vt delere
digitaal - adj. digitalis,is,e
directory, map - subst. (plicarum) index,indicis m.
disk - subst. discus,i m; hard disk - discus durus vel rigidus vel fixus; compact disk discus compactus
disk drive - subst. statio,onis f. discorum
diskette - subst. disculus,i m
downloaden - vt (ex)trahere (aliquid ex reti)
draaien - vt operari (e.g. proigramma draait - programma operatur; programma laten
draaien - fac programma operetur
e-mail - 1. subst. litterae,arum f. electronicae 2. abstr. cursus,us m. publicus
electronicus
electronisch - adj. electronicus,a,um
FAQ – subst. Frequenter Allatae Quaestiones, um f
file, bestand - subst. scapus,i m; plica,ae f
folder, map - subst. cooperculum,i n, scrinium, i n
font, lettertype - subst. typus,i m.
format - subst. forma,ae f.; compositio,onis f.
formatteren - vt (discum) (con)formare
geheugen - subst. memoria,ae f.
geluid - subst. sonus,i m.,
getal - subst. numerus,i m.
hardware - subst. armatura,ae (electronica)
hexadecimaal - adj. sedecimalis,is,e
www.vincenthunink.nl
IT-woorden Nederlands/Latijn, p. 4
homepage - subst. pagina,ae f. domestica
hypertext - 1. subst. hypertextus,us m. 2. adj. hypertextualis,is,e
ikoontje - subst. icon,onis f.
inloggen - vt inire
input - subst. initus,us m.; input and output - (datarum) initus exitusque
installeren - vt installare, instituere, instruere
instructie - subst. iussum,i n.
Internet - subst. Internetum,i n; Interrete,is n
interrupt - subst. interruptus,us m.
invoeren – vt (dat) inducere
IRC - subst. Interretialiter Relatum Colloquium, i n
joystick - subst. manipulus,i m.
kabel, draad - subst. filum,i n.
killen (abrupt beëindigen) - vt. occidere
kopiëren - vt copiare
laden - vt legere (e.g. computer laadt een bestand - plica a computatro legitur)
lijst - 1. subst. catena,ae f. 2. list owner - moderator,oris m. gregis 3. v. mailing list
link - subst. coniunctio,onis f.; ligamen,inis n.
linken - vt consolidare
linking - subst. consolidatio,onis f.
listing - v. program
loop (in programma) – vt.. ambitus, us m
magnetisch - adj. magneticus,a,um
mail - v. e-mail
mailing list - subst. grex,gregis m. (Interneti)
modem - subst. transmodulatrum,i n
monitor - subst. monitorium,i n
www.vincenthunink.nl
IT-woorden Nederlands/Latijn, p. 5
muis - subst. mus,muris m; musculus,i m
multitasking - subst. processio,onis f. multiplex
net - subst. rete,is n
netserver - subst. computatrum moderans; moderatrum,i n
node - subst. nodus,i m., an Internet node - nodus Interneti
operetur)
parallel - adj. parallelus,a,um
poort - subst. portus,us m.
procedure - subst. procedura,ae f.
proces - subst. processus,us m.
processor - subst. processorium,i n.;
programma - subst. programma,atis n.; program listing - textus,us m. programmatis
programmeerbaar - adj. programmabilis,is,e
programmeren - vt programmare
programmeur - 1. homo programmator,oris m.; programmatrix,icis f. 2. machina
programmatrum,i n.
RAM - subst. memoria,ae f. volatilis; statisch RAM - memoria statica; dynamisch
RAM - memoria dynamica
register - subst. regestrum,i n.
registeren - vt nomen addere; nomen profiteri
ROM - subst. memoria,ae f. fixa
routine - subst. v. procedure
saven - vt (con)servare, (data in disco) reponere
scannen - vt. scandere (e.g. paginam, imaginem etc.)
scanner - subst. scansorium, i n.
scherm - subst. scrinium,i n; quadrum,i n
schermmodus - subst. modus,i m. (imaginem) exhibendi
serieel - adj. serialis,is,e
www.vincenthunink.nl
IT-woorden Nederlands/Latijn, p. 6
server - subst. v. netserver
shift – subst. clavis "shift"
shutdown, afsluiten - vt claudere (systeem is afgesloten - systema clausum est)
sleutel - subst. clavis,is f
socket - subst. nidus,i m.
software - subst. v. program
spreadsheet - subst. charta,ae f. computativa
stack - subst. strues,is f.
stream (datastroom) – subst. fluctus,us m
string - subst. series,ei f.; character string - litterarum series.
subdirectory - subst. v. folder
subroutine - subst. subprocedura,ae f.; subprogramma,atis n.
systeem - subst. systema,atis n.
tape - subst. taenia,ae f.
tekstverwerker - subst. (programma) editorium,i n.
terminal - subst. terminale,is n.
toetsenbord - subst. claviatura,ae f.
uitloggen - vt exire
uitvoeren - vt v. draaien
uploaden - vt mittere (aliquid ad rete)
URL (Universal Resource Locator) – subst. Universale Rerum Locatrum n.
variabele - subst. (valor) variabilis,is m.; variabile,is n.
vector - subst. index,indicis m.
venster - subst. fenestra,ae f.
verbinden - vt conectere
verbinding - subst. conexus,us m.
versturen, zenden (van bericht) – vt mittere
www.vincenthunink.nl
IT-woorden Nederlands/Latijn, p. 7
waarde - subst. valor,oris m.
wachtwoord - subst. signum,i n.
weghalen - vt eradere; v. delete
wegschrijven - v. save
woord - subst. verbum,i n., long word - verbum longum
World Wide Web - subst. Tela,ae f. Totius Terrae (TTT)
www.vincenthunink.nl