Hoe ziet de eerste villa op de maan eruit?

Ruimtevaart / Architectuur
Buitenaardse
villa’s
Wonen op de maan? Dan moet er wel een woning zijn.
Speciaal voor Quest ontwierpen drie architecten de
eerste villa op de maan.
77TEKST: RIK KUIPER
TWEELUIK:
WONEN OP
DE MAAN
Deel 2 :
DE MAANVILLA’S
S
taar op een heldere avond
naar de hemel. Zoek de
maan. En bedenk dat er
ooit mensen op die kale,
rotsachtige bol hebben gestaan.
Fantaseer verder. Dat je zelf met
een koffer en een aantal verhuis­
dozen in een raket stapt. Dat je
vervolgens in duizelingwekkende
vaart de dampkring verlaat. Na
een dag of drie land je op het
ruige maanoppervlak. Je verlaat
de raket, kijkt eens in het rond en
ziet dan in de verte een kleurig
bouwwerk: het is je nieuwe villa.
De mens fantaseert al eeuwen
over wonen op de maan. Maar
hoe zou een maanwoning eruit­
zien? Hoe zorg je dat je binnen
gewoon kunt ademen, zonder een
ruimtepak aan te hoeven? Wat
voor gevolgen heeft de zwakke
zwaartekracht voor de construc­
tie van je huis? Quest nodigde
drie gerenommeerde
Nederlandse architectenbureaus
uit de eerste villa op de maan te
ontwerpen: Octatube, studioSK
en Royal Haskoning Architecten.
We stelden maar een paar eisen:
A De maanvilla moet plaats bieden aan een gezin van
twee ouders en twee kinderen.
A De villa moet voldoende
bescherming bieden tegen het
vacuüm, kosmische straling,
temperatuurschommelingen
en rondvliegende meteoren.
A Bouwmaterialen mogen
vanaf de aarde meegenomen
worden. Daarvoor zijn vijf
vluchten met een transport raket beschikbaar. De capaciteit van zo’n (nog niet
bestaande) raket: 25 ton
lading, of 500 kubieke meter.
A Het is ook toegestaan ter
plaatse bouwmaterialen te
winnen. De ontwerpers
kunnen ervan uitgaan dat
er eenvoudige middelen
beschikbaar zijn om tegels
te bakken en maanrots in
blokken te snijden.
A Omdat op de maan nog geen
waterzuiveringsinstallatie of
energiecentrale staat, moet de
villa daar zelf in voorzien.
Op de komende pagina’s vind
je het resultaat. Waar studioSK
zich door een caravan inspireren
liet, dacht Mick Eekhout van
Octatube aan simpel in elkaar te
zetten bouwpakketten van Ikea.
En Royal Haskoning Architecten?
Die kwamen met een glazen bol.
Het enige waar de architecten het
volledig over eens waren was de
locatie: nabij de zuidpool van de
maan. De enige plek op de maan
waar vrijwel altijd zonlicht is.
[email protected]
0
Hoe ziet de eerste villa op de maan eruit?
66
02/2010
02/2010
67
Ruimtevaart / Architectuur
De hele villa wordt als bouwpakket
van aarde meegenomen
0
Badkamer
Woonkamer
Op de holle muren
kunnen beelden worden
geprojecteerd. Voor
vermaak, want er is niet
veel te doen op de maan.
Slaapkamer
Slaapkamer
Slaapkamer
Luchtsluis
Het dak van de villa is van glas. Bij
een meteorenregen sluiten de luiken
van koolstofvezel automatisch.
Hoe doen ze dat?
‘De prefabelementen zijn van
extreem licht materiaal: 2 lagen
epoxy dat met koolstof­vezel is
versterkt. Daartussen zit onbrandbaar schuimmateriaal voor isolatie
en voor de stijfheid van de ronde
panelen. Door de panelen loopt
een kabel. Trek je die aan, dan
worden de opgevouwen panelen
een ronde cilinder. Alles bij elkaar
weegt het bouwwerk maar 50 ton.’
De ronde vormen beschermen de villa tegen
meteoren. Want de kans op een loodrechte
inslag is kleiner, dus stijgt de kans dat de
steentjes afketsen.
Verwarming,
koeling en waterzuivering zijn onder
de vloer verstopt.
Daar is bovendien
opbergruimte.
Druk je op een
knop, dan komen
de kasten automatisch omhoog.
De kleine cilinders
hebben een diameter
van 4 meter. Daar
zijn de slaapkamers.
De totale oppervlakte
van de woning is 150
vierkante meter.
oe bouw je in een paar dagen
H
een villa op de maan? Mick
Eekhout van Octatube legt het uit.
Wat is het idee?
‘We nemen alles mee vanaf de
aarde. De hele villa is geprefa­b­riceerd. De transportraket landt
en het luik gaat open. Een ingebouwde kraan takelt alle prefabelementen op een maanwagentje.
Dat vervoert alles naar de bouwplaats. Daar moeten de astro­
nauten het huis monteren alsof
het een bouwpakket van Ikea is.’
Keuken
Eetkamer
Ikea op
de maan
De diameter van
de grote cilinder is
circa 6 meter. Hier
is de woonruimte.
Elke cilinder heeft
een groot raam
aan het einde,
met uitzicht op
het heelal.
Hoe lang duurt de bouw?
‘De villa is simpel in elkaar te
zetten. Een paar astronauten als
amateurbouwvakkers moeten het
in 2 of 3 dagen kunnen. Omdat het
een bouwpakket is, kunnen ze op
aarde al oefenen. Je zet het bouwwerk een keer op, en daarna kun
je het demonteren en inladen.’
Via de luchtsluis kunnen
de bewoners
naar binnen en
naar buiten.
Hoe is het om op de maan
te wonen?
‘Vermoedelijk heel saai. Er staan
geen mooie gebouwen, er is geen
cultuur, er zijn geen restaurants
in de buurt. Je kunt, kortom,
niet vluchten. Dus je moet goed
nadenken met wie je in dit huis
0
zou willen gaan wonen.’
Octatube Space Structures
Omdat het landschap vrij
saai is, hebben de huizen
felle kleuren.
68
02/2010
De villa staat op 4
poten, die in hoogte
versteld kunnen
worden. Zo kan de
constructie ook aan
de rand van een krater
gebouwd worden en
toch stabiel zijn.
ctatube, het
O
bureau van
architect Mick
Eekhout, is gespe­
cialiseerd in glazen
gevels en innovatieve
constructies. Het
bureau ontwerpt niet
alleen, maar produceert zijn ontwerpen
ook in de eigen
werkplaats in Delft.
Van daaruit worden
ze over de hele
wereld geëxporteerd.
Eekhout is bovendien
hoogleraar productontwikkeling aan de
faculteit bouwkunde
van de TU Delft.
Ontworpen?
Octatube ontwierp
onder meer een
glazen concertzaal in
de Beurs van Berlage
in Amsterdam, een
gevel van Stansted
Airport in Londen en
een gekromd dak
voor het Yitzak Rabin
Center in Tel Aviv.
Medewerkers aan
dit plan? Mick Eekhout, Maxim Eekhout, Arjen Veenstra.
Website?
www.octatube.nl
02/2010
69
Ruimtevaart / Architectuur
Dankzij de zwakke
zwaartekracht zijn
trappen overbodig
0
Zonnewarmte
Zonnecellen voor het opwekken van elektriciteit.
Gesloten kringloop voor
zuurstof en water.
Glazen bol
Stralingswarmte blijft
binnen door reflectie.
W
kun je die hoogte zonder
trap overbruggen.’
Wat is het idee?
‘Onze villa is een bolvormige biotoop, een klein ecosysteem op
de maan. Het is een metaforische
verwijzing naar de aarde. De transparante villa, met binnenin een
groene woonomgeving, vormt
een contrast met het donkere
en ruige maanlandschap.’
Hoe wordt de woning
gebouwd?
‘De villa is gemaakt van
Koeling
glas, kunststof en staal.
Glas en staal kunnen
door
eventueel op de maan
schaduw
gewonnen en verwerkt
worden, kunststof moet
vanaf de aarde aangevoerd
worden. Maar het is ook mogelijk
de hele villa in prefabelementen
vanaf aarde mee naar boven te
0
brengen.’
onen in een kleine aardbol
op de maan? Het kan, zegt
Dennis Hauer van Royal Haskoning
Architecten.
Het ziet er niet uit als een
traditionele woning.
‘Klopt. We wilden geen woning
met hokjes en kamers. Dit is
één grote ruimte zonder wanden.
Huis en tuin zijn met elkaar
verweven. Alleen de ruimten
waar privacy gewenst is, zoals
slaapkamers en badkamers,
hebben we in afgesloten bollen
geplaatst.
Er zijn geen trappen?
‘Nee. We hebben gekozen voor
split levels. Tussen de verschillende vloeren zit een hoogte­
verschil van 1,20 meter. Door­dat
de zwaartekracht op de maan
maar 1/6 is van die op aarde,
Planten
Sluis
van een van de
oudste ingenieursbureaus van
Nederland: Royal
Haskoning. Royal
Haskoning is in
1881 opgericht en
heeft nu ruim 4000
medewerkers in 20
landen.
Ontworpen? Onder
meer het kantoor
van de NPS en de
VARA op het mediapark in Hilversum,
de nieuwbouw van
de Haagse Hogeschool op de
campus van de
TU Delft (het meest
duurzame onderwijsgebouw van Nederland) en de Juliana­-
brug in Zaanstad
(winnaar Betonprijs
2009).
Medewerkers aan
dit plan? Dennis
Hauer, Frans Blok,
Kevin Brandau, Rob
Pascha, Erik Tober.
02/2010
Bubbelbad
Fitnessruimte
Badkamer (doorsnede: 2 meter)
Voedsel kan ten dele
in de villa gekweekt
worden. In een moestuin groeien groenten,
aardappelen, rijst en
kruiden. Vis wordt in
een vijver gekweekt.
Badkamer (doorsnede: 2 meter)
Moestuin
Kleine slaapkamer
(doorsnede: 2,5 meter)
Website? www.
royalhaskoning­
architecten.com.
Omdat de zwaartekracht op de maan
maar 1/6 is van die
op aarde, kan de villa
lichter geconstrueerd
worden. De vloeren
hoeven maar 2 tot 3
centimeter dik te zijn.
70
De bol heeft een doorsnede
van zo’n 15 meter. De schil
bestaat uit een 15 centi­
meter dikke laag van glas
en kunststof. Deze houdt
kosmische straling
tegen en is bestand
tegen inslagen van
kleine meteoren.
Planten dienen ook om de kooldioxide die
mensen uitademen weer om te zetten in
zuurstof. Zo ontstaat een zuurstofkringloop.
Grote slaapkamer
(doorsnede: 3 meter)
Royal Haskoning Architecten
oyal Haskoning
R
Architecten is
de architectengroep
Op de bol zit een scherm dat kan meedraaien met de
zon. In het scherm zitten diafragma’s. De grootte van
de opening in de diafragma’s kan worden gereguleerd, zodat meer of minder zonlicht binnenvalt.
Zo wordt de temperatuur in de villa op peil
gehouden. Op het scherm zitten ook
zonnecellen om energie te winnen.
De kelder en de bol worden verbonden
door een luchtsluis. Via de luchtsluis
kunnen de bewoners ook naar buiten.
Onder de grond is een
schuilkelder tegen
zonnestormen. De 2,5
meter dikke laag maanbodem biedt voldoende
bescherming.
02/2010
71
Ruimtevaart / Architectuur
0
Binnentuin
Lounge
en Amerikaanse caravan
E
vormde het uitgangspunt
voor het ontwerp van studioSK,
Slapen
zegt architect Paul van der Ree.
Wonen en eten
Verzorging
Luchtsluis
Techniek
Heel verantwoord: de wand van de raket wordt
hergebruikt als buitenkant van de villa
studioSK
ingenieursbureau
Movares. Het
bureau in Utrecht
is gespecialiseerd
in projecten die met
mobiliteit, energie
en water te maken
hebben.
De diameter van de woning
(en dus ook van de raket) is
circa 8 meter. De dikte van
de wand: circa 0,5 meter.
Vanuit de lounge aan de kop van de
villa heeft de maanbewoner nostalgisch uitzicht op de aarde en kan hij
vanuit zijn luie zitmeubel bij een open
haard van het panorama genieten.
Wat is het idee?
‘Ken je de Airstream, die
Amerikaanse caravan waarmee
hippies in de jaren 60 door
Amerika reisden? Het is een
langwerpige, glimmende en
futuristisch ogende capsule.
Daar hebben we ons door laten
inspireren. Het idee: iemand die
op de maan gaat wonen, neemt
vanaf aarde zijn huis mee. Alsof
het een caravan is.’
Hoe gaat dat?
‘Onze villa maakt in zijn geheel
tudioSK is het
s
architecten­
bureau van het
Een opblaasbare
constructie kan
de leefruimte
vergroten. Er kan
bijvoorbeeld een
oase, een moestuin
of een zwembad in
worden aangelegd.
Vliegende villa
Ontworpen? Het
bureau ontwierp
onder meer de
stations Amster­dam Sloterdijk,
’s Hertogenbosch
en Barendrecht. Ook
de ontwerpen voor
de stations van de
nieuwe Hanzelijn
tussen Lelystad en
Kampen komen van
studioSK. Daarnaast
deel uit van de transportraket.
De wand van de raket is de wand
van de villa. De raket, de nog niet
bestaande Ariane-6 Moon Carrier,
heeft als doel om deze woning
naar de maan te schieten. Je
bouwt hem op aarde en schiet
hem vervolgens naar de maan.
Dat is efficiënt en handig: het
scheelt bouwwerkzaamheden
ter plaatse. Bovendien is het
duurzaam: je hergebruikt de
raket, waardoor je veel minder
afval hebt.’
Hoe lang duurt de bouw?
‘Niet lang, het is plug-andplay. Op de maan koppelen
we de woning los van de
raket. Daarna hoeft hij
alleen nog een beetje
ingegraven en gestabiliseerd te worden.’ 7
De buitenkant
van de villa
maakt deel
uit van de
transpor­t­
raket.
Deze biedt
voldoende
bescherming
tegen de
omstandig­
heden: het
drukverschil
tussen binnen
en buiten, de
temperatuur
en de rond­vliegende
meteoren.
ontwierp het bureau
bruggen, tunnels en
met glas overdekte
snelwegen.
Medewerkers aan
dit plan? Robin
Budel, Martijn van
Raaij, Paul van
der Ree.
Website?
www.studiosk.nl
De achterkant van
het huis is meer
gesloten. Daar zijn
de slaap­kamers en
de toegangssluis.
De uit glazen lamellen
opgebouwde toegang
is een uitvergroot diafragma, zoals je dat
ook wel in een fototoestel tegenkomt.
De binnentuin is overkapt met glas. Dat zorgt voor daglicht
in de hele woning. De planten zorgen voor de aanmaak van
zuurstof. In het glas zitten zonnecellen die zorgen voor de
opwekking van energie.
Als de sensoren een meteoren-regen
of zonnestorm detecteren wordt de
woning in elkaar geschoven. Het
glazen deel van de binnentuin wordt
zo beschermd.
72
02/2010
02/2010
73