15 - Internet Bijbelschool

15. De christenheid
15.1. Wat is de christenheid?
De christenheid bestaat uit alles wat zich christen en christelijk noemt. Alle personen die zich
christen noemen en alle kerken, gemeenten en organisaties die zich als christelijk presenteren.
Een groot gedeelte van wat zich christelijk noemt is dat echter naar bijbelse norm niet1.
15.2. Een oriëntatie in de christenheid
Om zicht op de christenheid te krijgen volgen hieronder enkele grote lijnen.
15.2.1. Protestant, rooms-katholiek, oostersorthodox
De christenheid valt uiteen in drie grote groepen: de protestanten, de rooms-katholieken en de
oostersorthodoxe christenen.
Dit is historisch zo gegroeid. Vanuit de situatie zoals die in het Nieuwe Testament wordt
beschreven heeft zich langzamerhand de Rooms-katholieke Kerk gevormd2. De Roomskatholieke kerk heeft zich in de loop der eeuwen steeds verder van de bijbel, van het bijbelse
evangelie en van de bijbelse gemeentevorm verwijderd. Dit ging zover dat de Rooms-katholieke
Kerk tot een valse kerk3 is geworden.
Naast de Rooms-katholieke Kerk zijn er altijd bijbelgetrouwe gemeenten gebleven. Die werden
vaak vervolgd door de Rooms-katholieke Kerk4. In de elfde eeuw na Christus hebben de kerken
uit Oost-Europa en het Middenoosten gebroken met de Rooms-katholieke Kerk. Deze kerken
worden oostersorthodox genoemd. In de zestiende eeuw hebben velen de Rooms-katholieke
kerk verlaten, daaruit zijn de grote protestantse kerken ontstaan5. Deze beweging "terug naar
de bijbel en het bijbelse evangelie" wordt "de Reformatie" genoemd.
Ook voor de tijd van de Reformatie waren er christenen buiten de Rooms-katholieke Kerk die
het ware, bijbelse evangelie geloofden, b.v. de Waldenzen. Deze christenen werden zwaar
vervolgd door de Rooms-katholieke Kerk en de rooms-katholieke regeringen van de landen
waarin ze woonden. Er is in Italië nog steeds een kleine Waldezen Kerk6.
1
Zie de hoofdstukken 13 en 14
2Zie
bijlage F. over de Rooms-katholieke Kerk en de Reformatie
3Over
wat een kerk tot een valse kerk maakt, zie hierboven hoofdstuk 14
4Van
ongeveer de twaalfde tot de negentiende eeuw heeft de Rooms-katholieke Kerk zelfs miljoenen
andersdenkenden vervolgd en vermoord. Voorzichtige schattingen ramen het aantal doden op dertig
miljoen. Het ging hier om een systematische en geplande vervolging van alle andersdenkenden. Er was
in Rome een permanente organisatie, met de naam "Inquisitie" die deze terreur organiseerde en
uitvoerde.
5In Duitsland en de scandinavische landen ontstonden de lutherse (staats) kerken. In Engeland de
Anglicaanse Kerk, In Nederland, Zwitserland, Schotland, en enkele andere gebieden de gereformeerde
kerken (Calvinisme). Dit zijn allen protestantse kerken.
6
Deze kleine kerk is te vinden in moeilijk toegankelijke berggebieden, waar de roomskatholieke
Na en tijdens de reformatie zijn er in landen waar de overheid protestants was andere
gemeenten ontstaan zoals b.v. de baptistengemeenten. In hun hervorming van de structuur van
de kerk, de gemeente, gingen ze verder terug naar de bijbel dan de kerken van de Reformatie7.
Alleen in de protestantse kerken wordt het ware bijbelse evangelie gepredikt. De Roomskatholieke Kerk geeft wel het goede antwoord op de vraag: Wie is Christus? Maar ze geeft een
verkeerd antwoord op de vraag: wat moet ik doen om behouden te worden? De Roomskatholieke kerk is dan ook een valse christelijke kerk. Een kerk die beweert christelijk te zijn,
maar die een ander, een vals evangelie leert en predikt is geen ware christelijke kerk (Gal. 1:69). Ook de oostersorthodoxe kerken leren het ware, bijbelse evangelie niet.
De kern van het verschil tussen de protestanten en de Rooms-katholieke Kerk ligt in de vier
zogenaamde Sola's.
Tegenover de valse leer van de Rooms-katholieke Kerk hebben de kerkhervormers uit de
zestiende eeuw de vier Sola's geformuleerd.
- Sola Scriptura (Alleen de Schrift)
- Sola Gratia (Alleen genade)
- Sola Fide (Alleen geloof)
- Sola Christus (Alleen Christus)
De protestant zegt dus "Sola": alleen de bijbel, alleen geloof, alleen genade, alleen Christus. De
Rooms-katholieke Kerk zegt "plus." De bijbel plus de traditie, geloof plus werken, genade plus
verdienste, Christus plus Maria en de heiligen.
De protestant zegt "alleen de bijbel", dat wil zeggen de bijbel is de enige bron van ons geloof.
Alles wat we geloven moet op de bijbel gebaseerd zijn en aan de bijbel getoetst worden. Voor
een protestant is de bijbel beslissend.
De rooms-katholiek zegt de bijbel plus de traditie. Dat wil zeggen, wat een rooms-katholiek
gelooft is op de bijbel en op de traditie gebaseerd8. Daar komt nog bij dat ze ook nog de
apocriefe boeken aan het Oude Testament hebben toegevoegd9. Voor een rooms-katholiek is
niet de bijbel, maar wat de kerkleiding (de Paus) leert beslissend.
kerk en overheid hun voorvaderen niet allemaal te pakken kon krijgen.
7Ze
verwierpen b.v. de gedachte van de volkskerk, waar je automatisch lid van wordt door geboorte,
door de kinderdoop.
8De
Rooms-katholieke Kerk baseert wat ze gelooft dus niet uitsluitend op de bijbel. Zij beweert dat er
naast de bijbel nog een tweede bron voor geloofskennis is, de zogenaamde mondelinge overlevering. De
apostelen, zo luidt de redenering, hebben tijdens hun leven allerlei informatie en leringen doorgegeven.
Een gedeelte is door hen opgeschreven in de bijbelboeken die samen het Nieuwe Testament vormen. De
rest van wat ze geleerd hebben is mondeling in de kerk doorgegeven en daarna in allerlei geschriften die
niet tot de bijbel behoren neergelegd. Vandaar dat roomskatholieken allerlei zaken geloven die absoluut
niet in de bijbel staan.
Als protestanten stellen wij dat God alles wat wij moeten weten in de bijbel heeft neer laten leggen. Meer
hebben we niet nodig. Deze kwestie wordt uitgebreid besproken in de studie over de bijbel (Daar wordt op
een rij gezet wat de bijbel over zichzelf zegt).
De roomskatholieke mondelinge overlevering heeft een parallel in de bijbel. Daar is sprake van de
“overlevering der ouden” (Mattheus 15:2-9). Deze overlevering der ouden werkte net zo negatief (zie :6)
als de huidige roomskatholieke overlevering (traditie) op dit moment doet.
9Dit
is tijdens het concilie van Trente gebeurd. De roomskatholieken waren in verlegenheid tegenover
de protestanten omdat die er op wezen dat vele van de Roomskatholieke overtuigingen en gebruiken niet
in de bijbel terug te vinden zijn. Daarom heeft de Roomskatholieke Kerk een aantal boeken, die door de
Joden in het verleden nooit als goddelijk zijn erkend, officieel bij de bijbel gevoegd. Die boeken konden ze
De protestant zegt: de behoudenis is op grond van genade (volledig onverdiend) en door middel
van geloof (Efeze 2:8,9). De gerechtigheid wordt ons op grond van ons geloof toegerekend
(Rom. 4:5, 5:1). De katholiek zegt: de behoudenis is het gevolg van geloof en genade plus het
houden van de sacramenten en onze eigen inspanning.
De protestant zegt: Alleen Jezus is middelaar(1 Tim. 2:5). De rooms-katholiek zegt: Jezus plus
Maria en de heiligen. Als je wat van God gedaan wil krijgen kun je het beste tot God gaan via
Maria. Maria neemt dan contact voor jou op bij Jezus. En Jezus weer bij God.
De Rooms-katholieke Kerk leert dat de genade tot ons komt via de sacramenten10, met name
door de doop en de biecht. De genade wordt, zo stelt men, bij ons "ingegoten" via de
sacramenten. De doop, zo beweert men, bewerkt b.v. de genade van de wedergeboorte.
Voor het begrijpen van het rooms-katholieke sacramentele systeem is het van belang om te
beseffen dat de Rooms-katholieke Kerk onderscheid maakt tussen doodzonden en dagelijkse
zonden. Alleen doodzonden maken, zo leert men, dat je verloren gaat. Wat precies een
doodzonde is geeft de Rooms-katholieke Kerk zelf aan.
Door de waterdoop, zo leert de Rooms-katholieke Kerk, ontvangen we de genade van de
wedergeboorte en komen we in de staat van de genade. Via de doop komen we dus op de weg
naar de hemel. Door het begaan van doodzonden, die we na onze doop doen, vallen we uit de
staat van genade. Als iemand op dat moment zou sterven zou hij alsnog verloren gaan. Door de
biecht11 (door de absolutie van de priester) komen we weer terug in de staat van genade. Het
komt er dus op aan dat je geen doodzonden doet en dat je de doodzonden die je wel doet, met
het juiste voorgeschreven berouw, zo snel mogelijk belijdt aan een officiële priester, zodat je de
absolutie (de vergeving) ontvangt. Als je dat niet doet dan haal je de hemel niet. Een roomskatholiek is dan ook zijn hele leven lang aan het werken om in de staat van genade te blijven,
door doodzonden te vermijden en als die er toch zijn door ze te biechten.
De Rooms-katholieke Kerk leert dan ook dat de sacramenten noodzakelijk zijn voor het
behoud12. Zonder de sacramenten, vooral die van de doop en de biecht, haal je de hemel niet.
Daar komt nog bij dat je voor het ontvangen van genade volledig afhankelijk bent van de
priester. Want die alleen kan, zo stelt men, de sacramenten, die absoluut nodig zijn om
behouden te worden, bedienen. Er is dus ook geen directe vergeving van doodzonden.
Vergeving van doodzonden is alleen te verkrijgen via de priester en de biecht. Als jij een zware
zonde (een doodzonde) begaat dan is het niet genoeg dat je die zonde aan God belijdt, dat
gebruiken om een aantal van hun onbijbelse leringen te ondersteunen.
10Voor een bespreking van de sacramenten, zie hoofdstuk 24. In plaats van over sacramenten spreken
wij over de instellingen van de Heer. Een sacrament, een instelling van de Heer, is, bijbels gezien, een
symbolische handeling. De bijbel kent er slechts twee: de doop en het avondmaal. De Roomskatholieke
kerk kent er zeven. Naast doop en avondmaal (men noemt dat eucharistie) kent de Rooms-katholieke
Kerk nog vijf sacramenten (biecht, vormsel, huwelijk, priesterschap, laatste oliesel). De Rooms-katholieke
Kerk heeft een magische opvatting van de sacramenten. Door het op de voorgeschreven wijze uitvoeren
van een sacrament komt er genade vrij, ze hebben een bovennatuurlijke werking. Een sacrament bewerkt
iets. Zo bewerkt, volgens hen, de waterdoop de wedergeboorte.
11Als je als roomskatholiek een doodzonde begaat, dan moet je die aan een erkende roomskatholieke
priester belijden, die zegt je dan de vergeving toe. Dit verloopt via een bepaalde vaststaande procedure.
Dit gebruik noemt men de biecht.
12
Zie de “Katechismus van de Katholieke Kerk”, p. 258 (1129). “De Kerk verklaart dat de
sacramenten …. heilsnoodzakelijk zijn voor de gelovigen.”
brengt geen vergeving, daar heb je een priester voor nodig en de officiële ceremonie van de
biecht.
Dit is nog steeds de officiële leer van de Rooms-katholieke Kerk. Zo staat het in de recent door
de kerkleiding in Rome uitgeven katechismus13.
Zie voor een nadere bespreking van de Rooms-katholieke Kerk bijlage F. (Er is ook een aparte,
losse, studie over de Rooms-katholieke Kerk.)
Als je het bijbelse evangelie, dat Paulus predikte, niet brengt dan ben je vervloekt (Gal. 1:6-9).
Dat geldt voor individuele mensen en het geldt ook voor kerken en gemeenten.
De oostersorthoxe kerken lijken in veel opzichten op de Rooms-katholieke Kerk. Het zijn ook
valse kerken, die het bijbelse evangelie (Efeze 2:8,9) niet brengen.
15.2.2. Vrijzinnig en orthodox
(1) Orthodox
Orthodox betekent recht, zuiver in de leer14. Je bent orthodox als je aan de bijbelse leer
vasthoudt15. In plaats van orthodox noemt men dit ook wel "rechtzinnig."
Orthodoxe christenen zijn christenen die vasthouden aan de gezonde bijbelse leer16, in ieder
geval op de hoofdzaken. Orthodoxe christenen geloven dat de bijbel het onfeilbare woord van
God is. Ze geloven alles wat in de bijbel staat en ze geloven alleen wat in de bijbel staat.
(2) Vrijzinnig
In het woord vrijzinnig zit het woord "vrij". Vrijzinnige christenen onderwerpen zich niet aan de
bijbel. Ze bepalen zelf wat ze wel of niet uit de bijbel geloven. Sommigen zijn zo vrijzinnig dat ze
er helemaal niets meer van geloven17. Het wonderlijke is dat ze zich, ondanks dat, toch nog
steeds christen noemen.
13 Zie de voetnoot hiervoor. Een katechismus is een boek waarin wordt uitgelegd wat, in dit geval, door
de Rooms-katholieke Kerk wordt geloofd. Dit wordt (meestal) gedaan in vraag en antwoord vorm. Er
wordt een vraag gesteld en daarna wordt het antwoord gegeven.
14De
bijbel zegt dat de leer belangrijk is. Jezus bracht b.v. een leer. Hij sprak over "mijn leer" (Johannes
7:17). De bijbel spoort ons aan om recht, om zuiver in de leer te zijn (Titus 2:7). De bijbel heeft heel veel
over de leer te zeggen, zie bijlage E.
15Let op! Het woord orthodox wordt in verschillende betekenissen gebruikt. Zo spreekt men over de
oostersorthodoxe kerken van Oost-europa b.v over de Russisch Orthodoxe Kerk. Al worden deze kerken
orthodox genoemd, ze zijn, bijbels gezien, absoluut niet orthodox, niet zuiver in de leer.
16
De bijbel spreekt over de gezonde leer (2 Tim. 4:3; Titus 1:9) en over de goede leer (1 Tim.
4:6).
17Ze geloven niet in het bijbelse evangelie. Niet in de Godheid van de Here Jezus. Niet in het behoud
door het geloof in het bloed van de Here Jezus. Niet in de opstanding van de Here Jezus, niet in de
wonderen die in de bijbel zijn beschreven, niet in de maagdelijke geboorte van de Here Jezus en ook niet
in Zijn zichtbare wederkomst. Niet in hemel, hel, het laatste oordeel en de engelen. In feite geloven ze niet
in het bovennatuurlijke. Toch noemen ze zichzelf christen.
Het misleidende is dat ze wel over Jezus spreken18. Ze gebruiken allerlei bijbelse woorden,
maar ze geven aan die woorden een andere, een onbijbelse betekenis.
(3) De visie op de bijbel.
De vrijzinnige "christenen" zeggen dat de bijbel slechts een menselijk boek is19. Er staan
daarom, volgens hen, vele fouten in de bijbel.
De orthodoxe christenen zeggen dat de bijbel het onfeilbare woord van God is. Door de Geest
van God gedreven, geleid, hebben mensen, namens God, precies datgene neergeschreven wat
God wilde zeggen (2 Petrus 1:21). Al de Schrift is van God ingegeven (2 Tim. 3:16). Het
schriftwoord is door de Heilige Geest uitgesproken (zie b.v. Hand. 1:16; 4:25). De Geest heeft
het schriftwoord uitgesproken bij monde van de menselijke schrijvers van de verschillende
bijbelboeken. Daarom geloven de orthodoxe christenen dat de bijbel foutloos is20.
Naast de vrijzinnige en orthodoxe christenen is er ook nog een groep "christenen" die neoorthodox worden genoemd. Zij proberen een soort tussenweg te vinden tussen orthodox en
vrijzinnig. Met de vrijzinnigen geloven zij dat de bijbel een menselijk boek is, met veel feitelijke
onjuistheden en onwaarheden. Maar, zo beweren ze, het is toch meer dan een louter menselijk
boek. Ze zien de bijbel niet als openbaring, als een boodschap van God. De bijbel is in hun visie
geen openbaring, de bijbel is slechts een getuigenis van het feit dat mensen God hebben
ervaren. In de bijbel staan, in hun visie, allerlei verslagen van mensen die iets van God hebben
ervaren. Ze hebben, zo stelt men, echt iets van God ervaren, maar ze hebben dat vervolgens
op een gebrekkige manier opgeschreven, gekleurd door hun eigen beperkte menselijke
inzichten. Wat ze opgeschreven hebben is daarom, in deze visie, geen boodschap van God.
Toch, zo vervolgt men, doet de bijbel wat met je, want als je de bijbel leest dan kan God door
dat gebrekkige verslag, dat vol fouten en onjuistheden staat, toch tot jouw hart spreken. Een
bepaald bijbelgedeelte kan je persoonlijk aangrijpen. Op het moment dat dit gebeurt wordt dat
feilbare mensenwoord voor jou persoonlijk ook het woord van God, in die situatie en op dat
moment.
- Orthodox: de bijbel is het onfeilbare woord van God.
- Vrijzinnig: de bijbel is slechts feilbaar mensenwoord.
- Neo-orthodox: de bijbel is feilbaar mensenwoord, maar het kan, bij gelegenheden, voor jou tot
Gods woord worden, als God je er persoonlijk door aanspreekt.
18
Zie b.v. 2 Kor. 11:4.
19Ze
wijzen er op dat sommige wetenschappers tot bepaalde konklusies komen die in strijd met de
bijbel zijn. Denk b.v. aan de evolutietheorie. De vrijzinnige christenen zijn daar zo van onder de indruk dat
ze liever deze wetenschappers geloven dan de bijbel. De evolutietheorie is echter niet meer dan een
onbewezen theorie. Zelfs vele nietchristelijke wetenschappers, waaronder biologen en natuurkundigen,
geven op dit moment toe dat de evolutietheorie niet te bewijzen is. (Zie de studie over de evolutietheorie.)
De vrijzinnigen wijzen ook graag op zogenaamde tegenstrijdigheden in de bijbel. Maar bij nadere
beschouwing blijken die tegenstrijdigheden slechts schijn te zijn. Er kan en moet nog meer over deze
kwestie gezegd worden maar dat zou hier te ver voeren, voor een uitgebreide bespreking zie de
bijbelstudie over de bijbel.
In de negentiende eeuw is de zogenaamde schriftkritiek opgekomen. Op grond van speculaties doen
deze "bijbelgeleerden" dan allerlei aanvechtbare uitspraken over het ontstaan van bijbelboeken. Zo
beweren ze b.v. dat sommige brieven van Paulus niet door Paulus zijn geschreven.
Het komt er op neer dat ze (zeer aanvechtbare) menselijke theorieen telkens weer boven wat de bijbel
zegt stellen.
20Zie
zelf.
voor een bespreking van de inspiratie en de foutloosheid van de bijbel, de studie over de bijbel
(4) Afglijden van orthodox naar vrijzinnig
Dit afglijden gaat meestal via het tussenstapje van de neo-orthodoxie.
In de kerkgeschiedenis zien we telkens opnieuw een proces van afglijden tot afval, een afglijden
van orthodox naar vrijzinnig. Mensen, kerken, gemeenten, organisaties die orthodox waren
beginnen stap voor stap allerlei bijbelse waarheden los te laten totdat ze na korte of langere tijd
volkomen vrijzinnig zijn geworden. Het begint bijna altijd met het loslaten van de onfeilbaarheid,
van de foutloosheid van de bijbel. Eerst zegt men dat er toch wel hier en daar een foutje in de
bijbel staat. Daarna gaat men steeds verder totdat tenslotte ook allerlei andere bijbelse leringen
niet meer worden geloofd.
Zo is het gegaan met de Gereformeerde Kerken (synodaal). In de jaren veertig waren ze nog
orthodox. Daarna kwam de neo-orthodoxie binnen, en inmiddels zijn ze volslagen vrijzinnig
geworden. Zo is het ook met de Vrije Universiteit in Amsterdam en de NCRV gegaan. De NCRV
is begonnen als de EO, maar afgegleden naar totale vrijzinnigheid.
(5) De Nederlandse situatie
De grote Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerk (synodaal) zijn in
meerderheid vrijzinnig21. In deze kerken hebben de vrijzinnigen de macht. Ze worden bestuurd
door valse leraars. Op de kerkelijke opleidingen, waar de voorgangers (de predikanten) worden
opgeleid, zijn de meeste hoogleraren vrijzinnig. De aankomende predikanten worden op die
opleidingen "vergiftigd" met vrijzinnige gedachten.
Zowel de Nederlands Hervormde Kerk als de Gereformeerde Kerken zijn ooit volledig orthodox
geweest. Op een bepaald moment in hun geschiedenis zijn er predikanten en hoogleraren
opgestaan die voorzichtig met kritiek op de bijbel begonnen. Omdat er geen leertucht werd
uitgeoefend is dat van kwaad tot erger gegaan. Totdat uiteindelijk de vrijzinnigen in de
meerderheid kwamen, waarna ze de macht over konden nemen.
Er zijn een aantal kleinere reformatorische22 kerken in Nederland die nog volledig orthodox
waren, maar op dit moment begint de schriftkritiek23 ook daar binnen te dringen. Het begint ook
nu weer met het loslaten van de foutloosheid van de bijbel. Eerst in kleine subtiele dingen, maar
dat gaat altijd van kwaad tot erger.
Zelfs in de evangelische wereld begint men op dit moment de foutloosheid van de bijbel los te
laten.
(6) De breuklijn tussen orthodox en vrijzinnig loopt door de meeste kerken heen
De scheiding tussen vrijzinnig en orthodox loopt door alle grote kerken en door bijna alle typen
gemeenten heen. In Amerika heb je b.v. grote groepen vrijzinnige of halfvrijzinnige (neoorthodoxe) baptisten.
(7) Bijbelgetrouw
21Deze
kerken zijn op dit moment, samen met de kleine Nederlandse Lutherse Kerk, aan het fuseren.
Deze gefuseerde kerk wordt wel de "Samen-op-weg Kerk" genoemd.
22
23In
Voor uitleg over de term “reformatorisch”,zie punt 15.2.5.
de bijbelstudie over de bijbel wordt de Schriftkritiek besproken.
Deze term werd vroeger vaak gebruikt als een synoniem voor orthodox. Er wordt mee bedoeld
dat men vasthoudt aan de orthodoxe visie op de bijbel. Aan de volledige inspiratie en
foutloosheid van de bijbel. Schriftkritiek wordt afgewezen.
Maar ook dit woord, ook dit begrip, is al weer uitgehold. Er zijn mensen die zich bijbelgetrouw
noemen en die toch niet in de foutloosheid van de bijbel geloven. Als het woord bijbelgetrouw
wordt gebruik moet je eigenlijk vragen wat er mee bedoeld wordt.
15.2.3. Charismatisch
15.2.3.1. De pinksterbeweging
In het begin van de twintigste eeuw is de pinksterbeweging ontstaan. De pinksterchristenen
leren dat de doop in de Geest een tweede ervaring24 is, met als bewijs het spreken van tongen.
Ze beweren dan iedere christen, via de, door hen geleerde, onbijbelse versie van de doop in de
Geest, in tongen moet of kan spreken. Velen leren ook dat de Here Jezus ieder geneest die in
geloof tot Hem komt. Naast het spreken in tongen begon men ook weer te profeteren, op de
manier van: "zo zegt de Here ...".
De doop in de Geest, het spreken in tongen, profeteren en andere onderwerpen die daar mee
te maken hebben worden in de bijbelstudie over de Heilige Geest besproken. Daar worden
onder meer de leringen van de pinksterbeweging getoetst en weerlegd.
Naast de naam pinkstergemeente gebruikt men ook vaak de naam volle evangelie gemeente.
Later kwam de naam "evangeliegemeente" in zwang. Als je de naam evangeliegemeente
tegenkomt, dan duidt dit er meestal op dat je te maken hebt met een pinkster of charismatische
gemeente.
15.2.3.2. De charismatische beweging
In de vijftiger jaren is de charismatische beweging ontstaan. Men hangt daar dezelfde
leerstellingen aan als de oudere pinksterbeweging. Er is wel een duidelijk verschil tussen de
oudere pinkstergemeenten en de nieuwere charismatische gemeenten. De eerste
pinkstergemeenten leerden wel een aantal zaken die in strijd waren met de bijbel, maar voor het
overige hielden ze vast aan de gezonde leer van de bijbel. In de charismatische beweging is dit
veel minder het geval. De nadruk ligt in deze beweging niet op de leer, niet op de inhoud van
het geloof, maar op de beleving. De charismatische beweging kon daarom de Roomskatholieke Kerk en sommige vrijzinnige kerken binnen komen. Een rooms-katholiek kan alle
onbijbelse leringen van zijn kerk blijven aanhangen en toch charismatisch zijn. Een berucht
voorbeeld is de reeds overleden Belgische kardinaal Sunens. Hij was tijdens zijn leven de
meest vooraanstaande leider binnen de katholieke charismatische beweging. Hij beweerde dat
zijn "doop in de Geest" zijn liefde en toewijding tot Maria nog had doen toenemen.
15.2.3.3. De derde golf, de Toronto Blessing, de Brownsville en Pensacola outpouring
De laatste jaren zijn er vanuit de charismatische beweging weer enkele andere bewegingen
voortgekomen. De eerste wordt wel de derde golf genoemd25. De voornaamste leider en
inspirator van de derde golf was John Wimber. Door deze beweging zijn onder meer de
24De
eerste ervaring is dan de bekering, het tot geloof komen.
25Het
ontstaan van de pinksterbeweging wordt dan gezien als de eerste golf van Gods Geest. De
charismatische beweging is de tweede golf. En de beweging rondom Wimber de derde.
Vineyard gemeenten ontstaan. In één van de Vineyard gemeenten, in Toronto, is na enige tijd
de volgende beweging ontstaan: de zogenaamde "Toronto Blessing". Die is op zijn buurt weer
opgevolgd door de Pensacola outpouring. Door deze bewegingen zijn allerlei onbijbelse gebruiken gepropageerd, zoals: het vallen in de Geest26, heilig lachen (schateren), zingen in tongen,
dierengeluiden, spastische en dwangmatige bewegingen, enzovoorts. Dat alles wordt gezien
als het werk van de Heilige Geest.
Vanuit deze laatste bewegingen begint men ook te morrelen aan de genoegzaamheid van de
bijbel. Men beweert dat God door hedendaagse profeten nieuwe leerstellige inzichten kan
geven en ook geeft.
15.2.3.4. De dwalingen worden steeds ernstiger
De hierboven genoemde bewegingen zijn niet naast elkaar ontstaan. De ene beweging ontstaat
uit de andere. Zo is de Toronto Blessing ontstaan uit één van de Vineyardgemeenten. Als je de
verschillende stadia naast elkaar legt, dan zie je dat de elkaar opvolgende bewegingen steeds
extremer en onbijbelser aan het worden zijn.
Zelfs binnen deze bewegingen is er bij sommigen nog het besef dat de volgende stap die door
anderen wordt gemaakt niet juist is. Er is b.v. een groep binnen de oude pinkstergemeenten die
op de bijbel gericht is. Zij wijzen daarom een aantal aspecten van de charismatische beweging
af27. Ook wijzen ze de kenmerkende uitingen van de derde golf en de Toronto Blessing, zoals
b.v. het vallen in de Geest, af als onbijbels. Dit is echter momenteel een minderheid. De meerderheid van de oude pinkstergemeenten is intussen "omgeturnd" en doet enthousiast mee met
elke nieuwe golf die er aankomt. Het is zelfs zo dat voor de mensen van de derde golf, de
vineyard beweging, de Toronto Blessing te ver ging, vandaar dat de Toronto Vineyard
gemeente, uit het verband van Vineyardgemeenten is gezet.
Het einde van de ontwikkelingen is nog niet in zicht.
Het gevolg van dit alles is dat de band met de bijbel steeds losser wordt. De beweging raakt
met het verstrijken van de tijd steeds meer op drift. Het anker is los. Door allerlei onbijbelse
leringen en gebruiken en door het zoeken van onbijbelse ervaringen stelt men zich open voor
het werk van boze geesten.
Omdat er binnen de charismatische beweging zeer weinig kennis is van de bijbel en de
gezonde leer staat de beweging wijd open voor allerlei valse leringen28. Er komen op dit
moment vele valse leringen als een vloedgolf op de evangelische beweging af, er is geen
enkele belangrijke leerstelling waar op dit moment niet aan wordt gemorreld. Juist omdat de
26Voor
een bespreking, zie in de bijbelstudie over de Heilige Geest, de bijlage over het vallen in de
Geest..
27De
charismatische beweging aksepteerde zonder meer roomskatholieken als medegelovigen en ze
aksepteerde de Rooms-katholieke Kerk als een ware kerk. De Paus is in hun ogen een belangrijke, zo
niet de belangrijkste, christelijke leider. Terwijl de oudere pinkstergemeenten in hun begintijd de Paus nog
herkenden als een valse leraar, als de leider van een valse kerk. Zij hadden dat inzicht nog omdat zij nog
geinteresseerd waren in de waarheid, in wat de bijbel zegt. (Een uitgebreide bespreking van de
Roomskatholieke Kerk wordt in bijlage F gegeven.)
28Zo
worden op dit moment allerlei onbijbelse mystieke technieken, afkomstig van de Rooms-katholieke
mystici, op grote schaal in de evangelische wereld ingevoerd. Zie hoofdstuk 6 en 7 van de studie "De
bijbel over geloof, gevoel, ervaring en mystiek". Deze studie staat op mijn homepage <<http://www.solcon.nl/apgeelhoed>> onder de link "mystiek,gnostiek."
charismatische beweging voorop loopt in de acceptatie van, en de omgang met roomskatholieken, vrijzinnigen en neo-orthodoxe christenen dringt de valse leer met grote snelheid
hun gemeenten en kerken binnen. Immers valse leer werkt als zuurdesem29.
In
Nederland
heeft
de
broederschap
van
pinkstergemeenten
recent
een
samenwerkingsverband met de Vrije Universiteit gesloten. De Vrije Universiteit is een bolwerk
van vrijzinnigheid en schriftkritiek. Toch gaat de opleidingsschool van de broederschap (De
Azusa Hogeschool voor Theologie) samenwerken met de Vrije Universiteit. Studenten die de
eigen HBO-opleiding theologie hebben doorlopen mogen onder gunstige voorwaarden verder
studeren aan de VU. Inmiddels is de gehele school naar de gebouwen van de VU verplaatst.
Het zal niet lang duren voor het zuurdesem van de schriftkritiek de pinkstergemeenten zal
doortrekken30.
15.2.3.5. De term charismatisch
Oorspronkelijk werd dat woord gebruikt voor de tweede beweging uit de jaren vijftig en zestig.
Nu wordt het vaak in een ruimere betekenis gebruikt, men verstaat er dan elke christen, elke
gemeente, elke organisatie, onder, waar pinkster en/of de leringen en gebruiken van de latere
bewegingen worden geleerd en voorkomen.
15.2.3.6. Gematigd charismatisch?
Sommigen binnen de charismatische beweging hebben zich wat gematigd. Men stelt dan b.v.
niet meer dat iedere christen in tongen moet spreken. Men leert in plaats daarvan dat iedere
christen in tongen kan spreken. Dit is echter lood om oud ijzer, want beide stellingen zijn even
onbijbels en het resultaat is in beide gevallen dat iedere christen zich toch weer gaat uitstrekken
naar de doop in de Geest als tweede ervaring, met spreken in tongen als bewijs.
15.2.3.7. Een gemengde beweging
Er werken twee geesten in de charismatische beweging. Voor zover het evangelie en de
boodschap van de bijbel worden gepredikt werkt de Heilige Geest er. Wanneer echter de
specifieke onbijbelse leringen en gebruiken worden gepredikt en gezocht komt er ruimte voor
boze geesten om zich te manifesteren.
15.2.3.8. De charismatisering van de evangelisch wereld
Op dit moment is er een proces van charismatisering bezig van de volledige evangelische en
reformatorische wereld. Er is b.v. al een charismatische baptistengemeente in Nederland.
15.2.4. Evangelisch
15.2.4.1. Evangelisch
Het woord evangelisch wordt in twee betekenissen gebruikt. In ruime zin omvat het alle
bijbelgetrouwe, orthodoxe protestanten. In die zin wordt het in de Engelstalige wereld vaak ge-
29
Zie hoofdstuk 17
30
Voor een bijbelse onderbouwing van deze voorzegging, zie hoofdstuk 17 over het bijbelse
gebod tot afscheiding.
bruikt. In beperktere zin staat het voor orthodoxe protestantse christenen die uitgaan van de
bedelingenleer31. Onze gemeente is evangelisch in deze zin.
De evangelische christenen stonden tot voor kort allen achter de foutloosheid van de bijbel. Ze
zijn gericht op evangelieverkondiging. En ze leggen er de nadruk op dat we behouden worden
door het offer van Jezus Christus, uit genade en door middel van geloof (Efeze 2:8,9). En dat
ieder zich dit behoud persoonlijk door bekering en geloof moet toe-eigenen
15.2.4.1. Neo-evangelisch
De laatste twintig jaar is de eenheid in denken en overtuiging binnen de evangelische wereld
verloren gegaan. Dit proces van uiteenvallen is nog steeds in volle gang.
Het is inmiddels nodig om onderscheid te maken tussen de traditionele evangelicals (ook wel
de klassieke evangelicals genoemd) en de moderne evangelicals (ook wel neo-evangelicals
genoemd).
De moderne evangelicals geloven b.v. niet meer in de foutloosheid van de bijbel. In plaats van
over onfeilbaar spreken ze liever over betrouwbaar. Of ze spreken nog wel over onfeilbaar,
maar ze verstaan daar iets anders onder dan er vroeger onder werd verstaan. Ze beweren dan
dat de bijbel wel onfeilbaar is, maar dat er toch wel foutjes in staan. Ze leren een soort feilbare
onfeilbaarheid. De moderne evangelicals hebben daarmee de eerste stap gezet op de weg
naar vrijzinnigheid.
Een ander belangrijk kenmerk van de moderne evangelicals is dat ze weigeren om zich af te
scheiden van valse kerken en christenen. Ze erkennen b.v. de rooms-katholieken als
medegelovigen. Dat komt omdat ze in feite de leer, de waarheid, niet belangrijk meer vinden,
het gaat hen om de beleving. Als ze die "beleving" in anderen, b.v. in rooms-katholieke
christenen, zien, dan worden dezen op grond hiervan als medegelovigen geaccepteerd. De
leiders van de EO behandelen b.v. rooms-katholieke bisschoppen, zoals kardinaal Simonis, als
medebroeders. Terwijl de traditionele evangelicals hen als een valse leraars zouden afwijzen.
De moderne evangelicals zetten zich af tegen de traditionele evangelicals. Ze plakken het etiket
"fundamentalist" op de traditionele evangelicals. Als je b.v. nog steeds gelooft dat de bijbel
foutloos is en dat de Paus een valse leraar is, dan ben je in hun ogen een fundamentalist32.
(3) Evangelisch is inmiddels een leeg begrip geworden
Het woord evangelisch is uitgehold. Vroeger stond het ergens voor, maar tegenwoordig niet
meer. Het kan tegenwoordig van alles betekenen.
15.2.5. Reformatorisch
In Nederland heb je een aantal kerken die zijn voorgekomen uit de Reformatie33 uit de
zestiende eeuw. In die tijd is de voorloper van de huidige Nederlands Hervormde Kerk ontstaan.
31
Over de bedelingen, zie de studie over de grote lijnen van de bijbel.
32Iemand
als W.J. Ouweneel beschuldigd tegenwoordig
fundamentalisme, rationalisme, scholastiek, dode orthodoxie, etc.
33
Voor uitleg over “de Reformatie” zie punt 15.2.1. en bijlage F.
de traditionele
evangelicals
van
Door verschillende afscheidingen van deze kerk zijn andere reformatorische kerken tot stand
gekomen34. Deze kerken gaan niet uit van de bedelingenleer, maar van een bepaalde opvatting
over de verbonden (Verbondstheologie)35. Alle reformatorisch kerken in Nederland hebben drie
belijdenisgeschriften gemeen. De zogenaamd drie formulieren van enigheid. In deze
belijdenisgeschriften wordt onder meer het bijbelse evangelie zuiver weergegeven.
34De
eerste uittocht vond plaats in het begin van de achtiende eeuw. Dit wordt "de Afscheiding"
genoemd. Uit deze beweging zijn de Gereformeerde Gemeenten en de voorloper van de Christelijk
Gereformeerde Kerk ontstaan. Deze christenen verlieten de Hervormde Kerk omdat deze onder kontrole
stond van vrijzinnigen. Toen één van de weinige orthodoxe dominees werd geschorst was dat de aanzet
tot een uittocht. Aan het eind van de negentiende eeuw vond een tweede uittocht plaats, deze keer veel
massaler dan de eerste. Deze uittocht wordt de Doleantie genoemd. De voornaamste leider was
Abraham Kuiper. De reden voor deze tweede afscheiding was in feite hetzelfde als voor de eerste. De
Doleantie was het gevolg van de worsteling tussen de orthodoxie en de vrijzinnigheid. Opnieuw werden
door de vrijzinnige kerkleiding orthodoxe leiders geschorst en afgezet. De mensen die onder leiding van
Kuiper vertrokken richtten nieuwe gemeenten op. Ze begonnen fusiebesprekingen met de eerder
ontstane voorloper van de Christelijke Gereformeerde Kerk. Uit deze fusie ontstonden de Gereformeerde
Kerken (Synodaal). Een gedeelte van de voorloper van de huidige Christelijk Gereformeerde Kerken ging
niet mee met de fusie en deze groep vormt de huidige Christelijk Gereformeerde Kerk. Halverwege de
vorige eeuw ontstond er een scheuring in de Gereformeerde Kerken. Deze keer ging het niet over
vrijzinnigheid maar over bepaalde opvattingen over doop, verbond en wedergeboorte. Door deze uittocht
ontstond de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt). Een groep vertrok na enige tijd uit deze kerk en richtte de
huidige Nederlands Gereformeerde Kerk op.
Inmiddels zijn de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerden samen met de kleine Lutherse Kerk
aan een fusieproces bezig. Alle drie de kerken worden door vrijzinnige christenen beheerst.
35Voor
de bijbel.
een bespreking van de verbonden en de bedelingen, zie de bijbelstudie over de grote lijnen van