WaterSpaarders Doeboekje

ee
L
s
ut tic n qu euk
s
e
lek elt ker iz, S pu
ke ips s, a pa zz
r l , e ns ar els
an en ic ka ,
Do g st pri htka art
na ri jsv a en
ld pve ra rte ,
Du rh ag n,
ck aa e
!
lv ne
an en
kn
WaterSpaarders
Doeboekje
e toekomst
Denk aan d
rd
laneet. Wo
van onze p
n
e
r
e
rd
WaterSpaa
rgie
el veel ene
bespaar he
n!
r te douche
door korte
Dit Doeboekje is van ….........
Naam:
Pasf
oto
Leeftijd:
Woonplaats:
School:
Groep:
Hallo!
jij aan de
eboekje ga
o
D
t
rs
e
rd
a
mgaan me
terSpa
n. Zuinig o
Met dit Wa
re
a
t
p
a
s
d
e
e
b
o
nergie
e aarde. H
slag met e
jk voor onz
ri
zelf op
g
t
n
n
la
u
e
k
b
e
ekje. J
o
b
energie is
r
it
d
in
paren: doo
, lees je
nergie bes
e
precies zit
r
g!
e
ie
o
n
n
a
e
m
g
on
udige
ten is scho
u
een eenvo
we
in
n
m
re
5
a
.
p
n
s
n, be
ouche
e
d
o
d
te
e
r
e
e
m
rt
k
o
k
bij
oo
dragen we
milieleden
Als jouw fa heel veel energie en
je
it Doeboek
en
atuur. In d
met zijn all
n
,
e
s
d
je
n
lt
a
e
v
puzz
houd
chillende
aan het be
rs
e
v
n
re
e
e
d
jd
ti
er an
m douche
vind je ond
schema's o
e
om te
h
n
c
e
u
o
rt
a
d
,
a
nsichtk
een quiz
a
,
van
rs
e
k
c
ti
en, s
leuke strip
n
e
e
n
e
bij te houd
ip
elt
nen,
een knuts
je ook teke
k
e
o
b
it
d
versturen,
t in
oen aan
ck. Je kun
kunt meed
je
n
e
n
Donald Du
e
jv
g je
ën opschri terSpaarder en draa
eigen idee
a
ag. Word W
een prijsvra
ij!
steentje b
Los deze rebus op
v=m
+W
n=r
Tip:
Als je d
e
en de S ansichtkaa
rt
paarka
arten u en
kaft ge
kn
it d
je je D ipt hebt, dan e
oeboek
k
je losh un
alen
van de
kaft!
- ars
2
-s
De oplossing vind je op
www.waterspaarders.nl/doeboekje.
ie = oo
k =t
Energie besparen: natuurlijk noodzakelijk!
Je hebt het vast al vaak gehoord: het is niet goed voor de aarde om veel energie te
gebruiken. Maar waarom? Het is eigenlijk heel eenvoudig: we willen zuinig zijn op
onze aarde. Hoe zit het precies?
Als je ademt, komt er een gas vrij. Dit gas heet koolstofdioxide (CO2). Ook bij
vulkaanuitbarstingen of brand komt dit gas in de lucht. Bomen en planten
hebben CO2 nodig om te groeien en nemen dus een deel van de CO2 op. Ook
komt er CO2 terecht in de luchtlaag rondom de aarde, de atmosfeer. De zon
schijnt door deze CO2-deken heen op de aarde en kaatst dan terug. De CO2-laag
zorgt ervoor dat een deel van die warmte rondom de aarde blijft hangen. Dit heet
het broeikaseffect. Dat is fijn, want zo blijft de temperatuur op aarde warm genoeg
om erop te kunnen leven. Tot zover is er niets aan de hand. Het hoort zo.
Wist je
dat ...
... CO
broeik 2 ook wel
asgas
gen
wordt? oemd
Woordzoeker: Energie en klimaat
Zoek de twintig woorden in de woordzoeker. Alle woorden staan horizontaal of verticaal.
aarde
aardgas
aardolie
atmosfeer
besparen
bomen
brandstof
broeikasgas
dieren
duurzaam
energie
klimaat
natuur
planten
stroom
temperatuur
verbruik
warmer
water
wind
brandstof grk
m
r uut ar ep
et l
w
ouoe r e
r a
ni
m
et ee i l odr aam
i adni
at e r ea
w
knet nal pd ei a
m
at
os f eer ngt
m
st roo
neaer n
gaar dgas a r ee
ar gb e s par enm
sduur zaa
i eo
m
i v er b r ui k deb
Welke letters blijven over? Zet deze letters op volgorde in de hokjes hieronder.
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
3
Versterkt broeikaseffect
Doordat er steeds meer mensen op aarde komen,
gebruiken we met zijn allen steeds meer energie.
Om energie te krijgen, moeten we brandstoffen,
zoals aardgas, aardolie of steenkool, verbranden.
Door die verbranding komt er veel CO2 in de lucht.
Meer dan goed is voor de aarde. De bomen en
planten kunnen geen extra CO2 weghalen en de
CO2-deken wordt dikker en dikker. Dit heet het
versterkte broeikaseffect. De temperatuur op aarde
stijgt, waardoor het klimaat verandert. En zelfs als
de temperatuur maar heel langzaam stijgt, zijn de
gevolgen ervan voor de mensen, de dieren en de
planten op aarde groot.
Vul a
Ik vi
n
....... d energ
.......
ie be
..
.......
....... ............ sparen b
.......
.......
Mijn
elan
..
..
�....... ouders ............ ............. grijk, om
..
v
..
..
....... ............ inden en ............. ............ dat
.......
.
.......
.
e
r
gie b .......... ............
.......
.......
Mijn
.
.
.
.
.
.
b
.
.
.
.
.
e
.
....... esparen ............ .............
.......
ste v
omd
.
...
.
.
.
.
.
.
b
r
.
..
.
.
iend
.
a
e
.
�....... t
(in) ............. ............ langrijk .............
.......
vind
.......
.......
, om
.
t en
.
..
.......
ergi ............ ............ dat
....... ............
e
.
..
.......
besp ......... ..........
....... ............
.
...
aren
.
.
.
.......
.
Miss
bela ............
....... ............
chie
ngri
..
.......
n ke
jk,
be
....... ............
.......
.......
iede sparen n jij iem
.
.
..
niet
reen
.......
and
....... ............
b
..
.......
En d kan bijd elangr in jouw
ijk v
.......
omg
at je
rage
i
.
.
e
n
n
daar
v
d
mee om de a t? Vert ing die
el di
ener
ook
arde
eg
g
veel
l
geld eefbaa ene dat ie
r te
kun
h
t be
spar ouden.
en!
an:
Als we ervoor zorgen dat we minder energie
verbruiken, dan verminderen we de hoeveelheid CO2
in de lucht. Iedereen kan energie besparen, ook jij
en je gezin! Wist je bijvoorbeeld dat het opwarmen
van water, zoals bij douchen, veel energie kost? Als
we allemaal korter douchen, besparen we met elkaar
miljoenen liters warm water en dus heel veel energie.
Zo zijn we zuinig op onze aarde!
Energiebespaarder of
energieslurper?
Het is duidelijk: we moeten zuinig doen met
onze energie. Er zijn veel eenvoudige manieren
om zelf thuis energie te besparen. Hoeveel
energie bespaar jij al? Doe de test en ontdek
of jij een energiebespaarder bent of een
energieslurper.
Na mijn fa
vo
op televis riete programma
ie ...
a. la
at ik de te
levisie aa
nstaan vo
gezelligh
or
eid op de
achtergro
b. zet ik d
nd.
e televisie
helemaal
c. zet ik d
uit.
e televisie
op stand-b
y.
drie
oont
w
d
rien rop.
ste v
e
Je be eter verd een?
h
r
m
kilo a jij daa engen mij
r
g
b
e
s
Ho n ouder
Als ik mijn tanden poets ...
a. draai ik de kraan even dicht en
daarna spoel ik mijn mond onder de
kraan.
b. laat ik de kraan lopen totdat ik
helemaal klaar ben.
c. vul ik een half bekertje water, draai
de kraan dicht en spoel mijn mond
met het water uit het bekertje.
van
je last bed
b
e
h
r
naar
winte
In de oeten als je
v
koude at doe je? f leg een
o
W
.
t
a
n aan voeten.
ga
sokke
ijn
oe
n
a. Ik d deken op m ruik op mij
a
r
e
t
m k
r
ex
a
w
g een
b. Ik le n.
d mijn
er altij n.
t
t
in
voe e
w
e
a
at in d
chts a
c. Ik la rming ‘s na
a
verw
4
Ik heb ...
a. een computer (desktop), die twee
uur per dag aanstaat en de rest van
de tijd op standby staat.
b. een laptop of tablet, die twee
uur per dag aanstaat en daarna
helemaal uitgezet wordt.
c. geen pc, laptop of tablet.
j
a. Mi de auto.
us en
met s altijd.
t de b
e
m
t
e
e
t
fi
b. Ik a één hal e.
g
kj
u
k
t
I
s
.
c
een
p
o
o
l
Jouw
o
in een ma en opa
erhee grote flat. wonen ho
og
n
Hoe g
a. Ik n ?
a jij
eem
altijd
b. Ik n
de
e
c. Ik n em altijd d trap.
eem d
e lift.
el
vijf tr
appen ift als ik m
ee
moet
lopen r dan
.
Om
m
te h ijzelf
o
sch
u
d
a. d
oon
ouc en ...
h
e ik
do
b. g uchebe tien m
a ik
inut
urt.
a
c. d
en p
ouc ltijd in
er
h
b
e
a
min
uten ik maxi d.
was
m
tafe of was aal vi
l.
ik m jf
ij bi
j de
van
gdeie
r
ebruiken
e
n
e
e, is het g e, aardgas
rd
e
a
a
m
Duurza om zuinig te zijn op nding van aardoli rgie,
ne
rbra
re manier
je geen ve n CO2 vrij! Zonne-e
ls
A
.
.
Een ande
ie
rg
e
e
ne energie
orten en
r ook ge
n we groe
e
m
andere so nodig hebt, komt e
e
o
n
t
ol
rkrach
ergie.
of steenko en energie uit wate gie is duurzame en
r
ie
e
n
windenerg ord voor groene e
r wo
Een ande
Wat is jouw score? Tel je punten op.
1. a=2 punten, b=1 punt,
c=0 punten
2. a=0 punten, b=2 punten, c=1 punt
3. a=0 punten, b=2 punten, c=1 punt
4. a=1 punt, b=0 punten, c=2 punten
5. a=2 punten, b=0 punten, c=1 punt
6. a=0 punten, b=1 punt,
c=2 punten
7. a=1 punt,
b=0 punten, c=2 punten
8. a=0 punten, b=2 punten, c=1 punt
9. a=1 punt,
b=0 punten, c=2 punten
10. a=2 punten, b=0 punten, c=2 punt
Op je k
am
badkam er kleed je je
e
u
poetse r ga je nog ev it. In de
n voord
en je ta
at je in
n
Wat do
bed sta den
e
pt.
a. Ik laa je?
ta
ll
omdat e lichten in m
ik
ijn
brandt het prettig vin kamer aan,
a
d
ls
als e
ik
te
b. Ik do
e alle li rugkom in m r licht
ijn k
c
h
ten uit.
vind ik
Ook in amer.
c. Ik laa mijn weg.
het don
t all
ker
er een een mijn bed
lampje
klein li
cht
aa
in mijn
kamer. je brandt als n, zodat
ik terug
kom
Totaalscore van 0-6 punten
Jij bent een echte energieslurper! Energie
besparen is gemakkelijker dan je denkt.
Gebruik bijvoorbeeld de WaterSpaarders
stopwatch-app en de Verbetermeter om korter te
douchen. Misschien kun je een deal maken met
je ouders? Als jullie allemaal je best doen om
energie te besparen thuis, dan gaan jullie iets
leuks doen van het geld dat daarmee uitgespaard
wordt. Goed idee?
n
lefoo
le te
e
i
b
o
ijn m
r uit
..
Als m aden is, . de oplade
l
n
etee
opge
d
k ik m
act.
t ein
a. tre stopcont s aan he k de
i
a
het
dat p dan trek act.
t
rk ik
n
b. me de dag e t stopcon ele
i
e
b
h
o
t
van
i
gen m
der u
opla t geen ei
heb
c. Ik foon.
tele
Was jij w
el
eens af ?
a. Ja, ik w
as wel ee
ns af o
mijn oude
rs met afw f help
b. Nee, wa
assen.
nt we heb
ben een
vaatwass
er die ied
ere avond
aanstaat,
ook al zit
hij niet
helemaal
v
c. Nee, wa ol.
nt we spa
ren de vaa
totdat de
t op
vaatwass
er helema ,
vol zit.
al
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Er is nóg een andere naam voor
deze energie! Weet jij welke?
Zet de letters in de zeepbellen op
de juiste plek in de hokjes!
Totaalscore van 7-14 punten
Tip:
Besp
deze reek de ui
quiz
tsla
of vri met klas g van
punte enden. O genoten
pw
n
meer kunnen j elke
u
e
llie n
n
erg
Motiv
eer e ie bespar og
en?
l
k
aa
energ
ie te r nóg mee
besp
aren! r
Jij bent al goed op weg om energie te besparen
en weet waarschijnlijk goed op welke manieren
dit allemaal kan. Kijk of je nog vaker energie
kunt besparen. Het is makkelijk en zo draag jij je
steentje bij.
Totaalscore van 15-20 punten
Super! Jij bent een top-energiebespaarder! Jij
bent je bewust van het belang om zuinig te zijn
met energie. Heb je nog eigen tips om energie
te besparen? Ga naar www.waterspaarders.nl/
doeboekje en deel jouw tips met je vrienden op
het forum. Als iedereen zoveel energie bespaart
als jij, dan is dat goed voor onze aarde.
5
Maak kennis met Ursel, Sjeel en ... !
Ursel en alle andere ijsberen leven op de Noordpool rondom de Noordelijke IJszee. Hun
favoriete hapjes zijn zeehonden en zeerobben. In de zomer
lopen de ijsberen op het ijs van de bevroren zee. Ze wandelen
aan de rand van het ijs of zoeken naar gaten en spleten in het
ijs. Hier komen zeehonden boven water om adem te halen.
ik ben coole
De ijsbeer hoeft zijn poot maar uit te slaan en vangt zo zijn
maaltijd. In de winter leeft de ijsbeer op de bevroren ijsvlakte,
waar geen voedsel te vinden is. Hij moet dus in de zomer veel
eten om een dikke speklaag te krijgen, waarmee hij de winter
kan doorkomen.
Hallo,
Ursel!
Door de opwarming van de aarde smelt het zee-ijs snel. Het jachtgebied van de
ijsberen wordt steeds kleiner. Bovendien bestaan de jachtgebieden die er nog zijn voor
een kortere periode in het jaar. Minder voedsel betekent een ramp voor Ursel en zijn
vrienden!
Hoi,
Sjeel behoort tot de zeeschildpadden. Zeeschildpadden
bestaan al miljoenen jaren en komen overal ter wereld
voor. Zeeschildpadden leggen hun eieren op het strand
waar ze geboren zijn.
ik heet
Sjeel
Doordat de temperatuur op aarde stijgt, smelten de
ijskappen rondom de poolgebieden. Hierdoor stijgt de
zeespiegel. Veel stranden, waar zeeschildpadden hun
eieren graag leggen, verdwijnen onder water. Als de zee een halve meter stijgt, gaat een derde van alle legstranden van
zeeschildpadden verloren! Als hun geboortestrand onvindbaar is, weten de zeeschildpadden niet waar ze hun nest moeten
bouwen. De temperatuur van de nesten stijgt natuurlijk ook. Dat is heel vervelend, want hoe warmer het nest wordt, hoe
minder jongens-zeeschildpadden er geboren worden. Als een nest warmer dan 31 graden is, komen er zelfs helemaal geen
jongens meer!
Mijn naam is ...
Schrijf de letter die om elk leeg vakje twee keer voorkomt in
het lege vakje. Zet de acht gevonden letters achter elkaar en
ontdek de naam van het dwergzeepaardje.
p
s
a
r
n
e
i
m
s
h
n
z
e
r
a
s
u
a
l
r
e
t
v
i
l
e
o
c
r
i
i
n
a
w
o
a
t
Check of je antwoord goed is op www.waterspaarders.nl bij
'waarom WaterSpaarders' of bekijk de antwoorden op de
website. Op de website kun je ook de filmpjes van de drie
dieren bekijken!
6
Hi, ik ben een
dwergzeepaardje, maar
mijn naam verklap ik niet.
Puzzel zelf maar!
Dwergzeepaardjes zijn pas in 1970 ontdekt. Ze leven
tussen het koraal op de bodem van de zee en lijken
zoveel op het koraal dat ze goed beschut kunnen
leven. Ze vallen niet op waardoor vijanden van de
dwergzeepaardjes hen niet snel ontdekken.
Door de klimaatverandering stijgt de temperatuur van
de zee. Koraal kan daar heel slecht tegen. Het koraal
verbleekt, wordt ziek of sterft zelfs af. Hierdoor verliest
het dwergzeepaardje zijn beschutte omgeving en is
niet meer onzichtbaar voor vijanden. Gevaarlijk!
Hoeveel
r
warm wate
arorndojmeh?
et hoofd
bledeszeeppba
ellen
annetje.
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Te
em
te douchend
van het eers
epbellen
ze
e
ld
l gete
Zet het aanta
eronder.
het
ellen rondom ende
Tel de zeepb
ouch
et tweede d
e
hoofd van h
antal geteld
a
t
a
d
et ook
mannetje. Z
eronder.
zeepbellen
Wist
Ik douche 5 minuten
je dat
…
… er
wat ongeve
e
e
Dat r in een r 114 lit
drie is bijna bad ga er
a
douc
e
hebe venveel t?
urte
als
minu
n
ten! van vij
f
Ik douche 9 minuten
………… zeepbellen
Net als jij helpen duizenden
andere kinderen hun gezin om
korter te douchen en daarmee
energie te besparen met
WaterSpaarders.
………… zeepbellen
Iedere zeepbel stelt 4 liter water voor.
Hoeveel liter warm water verbruik je als je 9 minuten doucht? …… liter
Hoeveel liter warm water verbruik je als je 5 minuten doucht? …… liter
Hoeveel liter warm water bespaar je dus als je vier minuten korter doucht? .... liter
Nog meer verschillen ...
Kun jij goed speuren? Zoek de zes verschillen.
7
Hoe verder?
De doucheschema’s hieronder gebruik je om de komende weken de
douchetijden bij te houden. Zo werkt het:
1. Zet je WaterSpaardersfles, die je gemaakt hebt, in de douche
om iedereen eraan te herinneren minder lang te douchen.
2. Houd elke dag bij hoe lang iedereen doucht.
3. Schrijf iedere dag de douchetijden achter de naam van je
familielid (minuten en seconden).
Gaan er gezinsleden in bad?
Vul dan het aantal minuten
dat de badkraan aanstaat
in, en wanneer er meerdere
gezinsleden samen in bad gaan,
deel dit dan door dit aantal
en vul de uitkomst in bij elk
gezinslid.
vul hier de namen
van je familieleden in
vul hier de namen
van je familieleden in
8
Doucheschema week 1
Ma
Di
Wo
Do
Vr
Doucheschema week 2
Ma
Di
Wo
Do
Vr
Za
Zo
Za
Zo
vul hier de namen
van je familieleden in
Doucheschema week 3
Ma
Di
Wo
Do
Vr
Za
Zo
Gebruik nooit een
smartphone in een
vochtige badkamer; daar
kan hij niet goed tegen.
lok,
horloge, k
n
e
e
n
e
g
n
peciale
or je meti
nt ook de s loaden
u
k
e
J
.
Gebruik vo
h
tc
wn
of stopwa
tch-app do
zandloper
ers stopwa oor Android in de
rd
a
a
p
rS
gratis Wate
Store en v
in de App
e
n
o
h
iP
r
k op
(voo
tore) of kij
S
y
la
kje!
P
le
g
Goo
.nl/doeboe
rs
e
rd
a
a
p
rs
www.wate
vul hier de namen
van je familieleden in
Tip:
Doucheschema week 4
Ma
Di
Wo
Do
Vr
Za
Zo
4. Ga op school of thuis
naar de website
www.waterspaarders.nl/
doeboekje en ga naar de
Verbetermeter. Je kunt hier ook
het filmpje bekijken om te zien
hoe de Verbetermeter precies
werkt. Maak een profiel aan en
typ alle douchegegevens over uit
deze doucheschema’s. Als je met
de klas meedoet, heb je al een
doucheschema voor de 0-meting
ingevuld. Neem die ook mee in de
Verbetermeter. De 0-meting kun
je invullen in week 0. De
Verbetermeter houdt de komende
weken precies bij wie er het
kortst doucht en wie het meest
zijn of haar best doet. Ook de
effecten van jullie gezamenlijke
douchegedrag worden getoond.
Doe je met de klas mee, dan
doe je automatisch met de hele
klas mee aan de wedstrijd ‘Goed
verbeterd!’. De klas kan een
schoolkamp winnen naar een
Stayokayvestiging.
Vul in:
De uitslag van mijn
Verbetermeter is
.................................
.................................
9
Knutseltip
Maak je eigen zandloper!
Benodigdheden
Knip uit het stukje karton een
rondje dat precies past op de
opening van een fles.
twee gelijke, kleine plastic flesjes
een klein stukje karton
(droog en fijn) zand of zout
schaar
plakband
Maak voorzichtig met de punt van
je schaar een klein gaatje in het
midden van het ronde stuk karton.
Vul een van de twee flesjes voor
een deel met droog zand of zout.
Zet de gevulde fles neer. Leg het
ronde karton met het gat in het
midden op de opening en zet dan
de lege fles er met de opening
bovenop.
Meet ook na hoeveel tijd al het
zand/zout doorgelopen is. Probeer
een zandloper van precies vijf
minuten te maken. Je doet dit door
de juiste hoeveelheid zand/zout te
gebruiken.
Weet ji
j
om de een andere c
tijd ond
r
er de d eatieve man
te houd
ier
ouche
en? Br
in d
klasge
a
noot, e instorm een e gaten
s met
en
hierove
ee
r en de vriend of ee
n famil n
el jullie
forum
ielid
beste
van ww
id
w.wat
erspaa ee op het
rders.
doeboe
nl/
kje!
Als de zandloper in precies vijf
minuten doorloopt, dan plak je
de openingen van de flesjes met
plakband stevig aan elkaar. Houd
het ronde kartonnetje goed vast!
10
Tip:
Als je zandloper goed gelukt is, kun je
deze gebruiken om binnen vijf minuten
te douchen! Draai de zandloper om zodra
je in de douche stapt. Lukt het je om de
kraan uit te draaien voordat al het zand
doorgestroomd is?
(Idee van www.knutselidee.nl)
Houd de flessen stevig vast en
draai de flessen om. Kijk of het
zand/zout netjes doorstroomt.
Eventueel kun je het gaatje iets
groter maken als het zand er niet
gemakkelijk doorheen gaat.
Jij maakt het verschil!
Misschien denk je stiekem dat het niet veel uitmaakt als jij iets langer dan vijf minuten
doucht, omdat je de klimaatverandering in de wereld niet kunt tegenhouden in je eentje.
Samen kunnen we verandering in gang zetten. Jouw gedrag doet ertoe! Als iedereen in
Nederland samenwerkt en we dus allemaal een steentje bijdragen, dan kunnen we met
zijn allen wél zorgen voor grote veranderingen.
Het is dus belangrijk dat iedereen weet, dat we op een gemakkelijke manier, namelijk
door korter te douchen, energie kunnen besparen. Hoe meer WaterSpaarders, hoe beter!
Een uitdaging voor jou: vertel zoveel mogelijk mensen over WaterSpaarders, zodat
iedereen mee kan doen! Gebruik hiervoor de tips die hieronder staan. Bedenk zelf jouw
eigen manier om andere mensen over WaterSpaarders te vertellen, deel deze ultieme tip
op www.waterspaarders.nl/doeboekje en maak zo kans op een prachtig prijzenpakket!
: jouw
Prijsvraag
ultieismjouew bteipste tip om zzoevtteeenl tot
n te
Wat
ensen aa minder warm
m
jk
li
e
g
oor
mo
sparing d eel deze tip op
e
b
ie
g
r
e
en
n? D
gebruike s.nl/doeboekje
water te
er
d
r
es'.
terspaa
gelijk 'lik
o
m
www.wa
l
e
e
v
mel zo
ooie
en verza op een van de m
tten!
s
n
enpakke
z
Maak ka
ij
r
-p
s
r
aarde
ie en de
WaterSp
informat
r
e
ebsite.
e
m
r
n op de w
e
Kijk voo
d
r
a
a
w
voor
wedstrijd
Tips om aan zoveel mogelijk mensen te vertellen wat WaterSpaarders inhoudt:
Knip de twee ansichtkaarten aan de achterzijde van
dit Doeboekje uit. Ze zijn nog niet helemaal af! Op
deze ansichtkaart hoort nog een goede spreuk om
iemand te motiveren om korter te douchen. Op de
andere ansichtkaart houdt iemand de douchetijd bij
van het douchende mannetje. Maar wie? Gebruik je
fantasie en maak de tekening af. Verstuur de kaarten
aan familieleden of vrienden. Op deze manier kun
je familieleden en vrienden die je niet vaak ziet, ook
vertellen over WaterSpaarders.
Bedenk een WaterSpaardersdansje op een van de
WaterSpaarders-app liedjes die je kunt vinden op de
website. Deel je dansje op YouTube.
Ontwerp een mooie poster over WaterSpaarders en hang
deze op in jouw sportclub. Ook de frisse douche na de
sporttraining kan korter!
Vijf minu
ten
is schoon
genoeg
Wie
houdt de
tijd bij?
....
................
................
.....
..
..
..
............
................
....
..
..
..
............
................ ..............
..
................
Maak hier een schets
van jouw ontwerp
van de poster.
11
Wat levert
het op?
gezin
Hoeveel kan jouw
bespaucrhte,nge?bruik je warm water. Jouw oubrdeuirskt.
Stel je voo
r: alle Ned
erlanders
Iedereen in
zijn WaterS
Nederland
paarders g
doucht sle
douchebe
eworden.
urt. Dat zo
chts vijf m
in
u geweldig
dat op?
zijn! Welke uten per
besparing
en levert
We bespare
n 77.000 (!
)O
warm wate
r. Stel je vo lympische zwembad
en vol met
o
r dat je in
baantje zo
al die zwe
u moeten
mbaden e
trekken!
en
We bespare
n per jaar
eve
huizen in N
ederland m nveel energie als no
dig is om a
eer dan tw
lle
ee jaar lan
g te verlich
ten!
Als je do
ater die je ge
eelheid (koud) w
warmen van
betalen de hoev
kosten van het op
de
k
óó
n
le
ta
water warm
Maar, ze be
het kost om het
e
di
e
gi
er
en
de
er eurocent per
dit water,
het ongeveer vi
st
ko
al
ta
to
In
.
te maken
minuut douchen.
Bereken stap voor stap hoeveel
geld jullie kunnen besparen door
korter te gaan douchen:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Voorbeeldberekeningen
1. Je vader doucht gemiddeld zeven minuten, je moeder
heeft gemiddeld negen minuten nodig, jouw broertje
staat gemiddeld acht minuten onder de douche en jij
bent in zes minuten klaar.
Bekijk de meetresultaten van het doucheschema van
2. 7 + 9 + 8 + 6 = 30 minuten
week 1 op bladzijde 8. Bereken de gemiddelde douchetijd 3. 30 x 4 eurocent = 120 eurocent (€ 1,20)
per persoon in jouw gezin. Rond af op hele minuten.
4. We douchen iedere dag.
Tel dit aantal minuten bij elkaar op.
Dus € 1,20 x 365 (dagen) = € 438
Bereken hoeveel geld jullie uitgeven als jullie allemaal
5. –
eenmaal douchen.
6. 20 minuten douchen per keer x 4 eurocent = 80 eurocent.
Hoeveel keer douchen jullie per week? En hoeveel keer
€ 0,80 x 365 = € 292
dus per jaar? Reken uit hoeveel geld jullie gezin jaarlijks 7. € 438 - € 292 = € 146
uitgeeft aan warm water voor het douchen.
Stel je voor dat jullie allemaal korter gaan douchen: vijf
Van dat bedrag kun je
minuten per douchebeurt.
leuke dingen met elkaar doen!
Bereken de stappen 1 t/m 4 opnieuw.
Hoeveel geld kan jouw gezin besparen door vijf minuten Jouw gezin bespaart ...........
te gaan douchen?
Wat gaan
jullie doen?
pretparkkaartje
bioscoopkaartje
uit eten
iets anders
sten
Gemiddeldoenko
per perso
€ 17,50
€ 10
€ 25
€ ...?
Wat kies jij?
………………………………………
Geld verdienen als water.
Dat valt in het water.
Water naar de zee dragen.
Het is als een druppel water op een gloeiende plaat.
Veel beekjes maken een groot water.
Geld in het water gooien.
Hij spaart het water.
Geld verdiene
n als water
... met water
Je
hebt net uitger
ekend hoevee
l geld jouw ou
zusjes en jij ku
ders, je broert
nnen besparen
jes of
als iedereen ui
gaat douchen.
t jullie gezin ko
Dat is heel wat
rter
!
Hieronder zie
je zeven spreek
woorden met he
erin. Ernaast st
t woord 'water
aan zeven bete
'
kenissen. Trek
spreekwoord na
een lijn van he
ar de juiste be
t
tekenis.
Iets doen wat totaal zinloos is.
Geld verspillen.
Hij wast zich bijna nooit.
Veel geld verdienen.
Veel kleine dingen samen kunnen tot iets groots leiden.
Dat mislukt.
Het helpt bijna niets.
Welke twee spreekwoorden passen goed bij wat je kunt bereiken met WaterSpaarders?
Kleur deze twee spreekwoorden groen.
12
Kijk voor de goede antwoorden op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Waar of
Wie staat er onder jouw douche?
niet waar?
Tekenen maar!
Ben jij een echte WaterSpaarder?
Test je WaterSpaarderskennis! Een
makkie voor alle WaterSpaarders
die met veel plezier in dit
Doeboekje hebben gewerkt.
Omcirkel 'waar' of 'niet waar'.
We hebben in Nederland
voldoende water, dus het is niet
nodig om zuinig daarmee te
zijn.
waar- niet waar
Koolstofdioxide (CO2) is slecht
voor de natuur.
waar – niet waar
Planten en bomen hebben
koolstofdioxide nodig om te
leven.
waar – niet waar
Het broeikaseffect zorgt ervoor
dat de temperatuur op aarde
stijgt.
waar – niet waar
Windenergie is een vorm van
duurzame energie.
waar - niet waar
Als het klimaat verandert,
krijgen zeeschildpadden
problemen met het bouwen van
hun nesten.
waar - niet waar
Als je samen met je broertje of
zusje in bad gaat, verbruiken
jullie minder water dan
wanneer jullie allebei apart vijf
minuten douchen.
waar – niet waar
Als iedereen vijf minuten
doucht, kunnen we met zijn
allen per jaar bijna evenveel
energie besparen als nodig is
om alle huizen in Nederland
twee jaar lang te verlichten.
waar – niet waar
Tip:
Kies m
vriend inimaal twe
en o
e
en test f familielede
n
de ke
deze p
ersone nnis van
n. W
de mee
ste ant ie heeft
wo
goed e
n is de orden
best
WaterS
paarde e
r?
De goede antwoorden vind je op
www.waterspaarders.nl/doeboekje.
13
Waarom z§n w§
VOOR energiebesparing,
mannen?
Duurzaam leven.
Veel inwoners van
Duckstad z§n ermee
bezig. En vaak om
verschillende
redenen…
*Alt§d Goed En Zorgzaam Op De
Aarde Lettende OpperWoudloper.
H2014-302
Zet de r§st maar in
de hooikist! Daar
bl§ft het warm, dus
dat scheelt gas!
Als het maar
smaakt, oma!
Duurzaam werken EN
geld besparen? Daar
zeg ik geen nee tegen,
juffrouw Eugenia!
Niet overal snapt men de betekenis van het
woord…
Nee, burgemeester!
Een peperdure limousine
is niet per se duurzaam!
Integendeel…
Oh…
Althans, b§na iedereen…
Ga je vanmiddag mee
zeilen, Katrien?
14
Dat is beter
voor het milieu,
grote A.G.E.Z.O.D.A.L.O.W*!
…maar verantwoord omgaan met water
en energie wil iedereen wel…
Uitspugen in
het bekertje, Arie!
Dat water kan ik nog
wel ergens voor
gebruiken!
Hoezo niet?
Helaas! Ik
kan niet!
Ja, meneer
Duck!
Oké!
Vanmiddag wordt de
nieuwe badkamer die
Guus heeft gewonnen
feestel§k geopend!
Een feestel§ke
opening van je badkamer… hoe verzin
je 't!
Wat gaan ze
doen? Juichen om een
paar tegels, kranen en
handdoeken?
In dat geval zegt
m§n oude douche
niet veel goeds
over m§!
Hmm… ik heb flink
gespaard voor een
vakantie! Van dat
geld kan ik ook…
Katrien geeft de
voorkeur aan de wastafel
van Guus boven een zeiltochtje met m§!
Of zou Shakespeare toch gel§k hebben
gehad toen h§ zei: “Toon m§ uw bad en ik
zal u zeggen wie u bent”?
Kalkaanslag, roest, veren
in het afvoerputje… om je
kapot te schamen!
Ik ga Katrien
verrassen met een badkamer die tien keer
mooier is dan die
van Guus!
15
Even later…
Goedemiddag!
Ben ik hier aan het
juiste adres voor een
SUPERBADKAMER?
Jazeker! B§ ons vindt u
douches, baden, wastafels
en jacuzzi’s in alle soorten
en maten!
Van wit marmer,
zwart marmer, groen
marmer…
…tot giet§zer,
porselein…
Geweldig!
Met deze luxe
spullen kan ik de
perfecte badkamer
maken!
En ook dat wordt
door ons keurig op
maat geleverd!
16
Wel…
b§na!
Grutjes!
Een eigen
zwembad?
B§na?
Ik weet niet
of ik dat wel
nodig heb!
Uw badbeleving is pas
compleet met een eigen
BUITENZWEMBAD!
U maakt er
enorm veel indruk
mee, meneer!
Maar verspil
ik dan niet heel
veel water?
Ach, iedereen is
tegenwoordig zo
zuinig…
…dus bl§ft er genoeg
over voor uw zwembad!
Weet u wat? Ik doe het! Ik wil
een nieuwe badkamer en een
buitenbad in de tuin!
Dat is waar!
En ik weet zeker
dat Katrien het
geweldig zal
vinden!
Heel f§n, meneer! Ik ga
meteen het koopcontract
opstellen!
Graag!
Een paar dagen later…
Hopel§k kan oom
Donald er ook nog
wat van
opsteken!
We hebben op
zomerkamp veel geleerd over energiebesparing!
En groente- en
tuinafval kan beter op
de composthoop dan
b§ het grofvuil!
…z§n auto te
Precies!
wassen!
H§ hoeft echt
niet elke
dag…
Ik heb alles opgemeten, meneer
Duck! Morgen beginnen we!
Zo is het!
F§n!
17
Wat is er
opgemeten, oom
Donald?
Onze nieuwe
badkamer!
En niet zomaar een badkamer, maar
eentje met een douche, bad, jacuzzi
en drie wastafels!
Huh? Maar
oom Donald…
…dat past
toch nooit in
die kleine
ruimte!
Maar waar
moeten w§ dan
slapen?
Jawel,
hoor!
Op zolder!
Daar is plek
genoeg!
Want ik trek
jullie slaapkamer
erb§!
Daar komt trouwens
ook de duikplank voor
ons zwembad!
Een
ZWEMBAD?
Met zo’n buitenbad verspil je
tienduizenden
liters water!
18
Ach, volgens
de man van “De
Badderkoning”
is dat geen
probleem!
Tuurl§k niet!
Die wil alleen maar
verkopen!
Voor ons hoeft dit
allemaal niet!
Wat later… Echt, we
hebben
aan een simpele
douche meer dan
genoeg!
Te laat! Ik heb het
koopcontract al getekend!
Als ik het afzeg, kr§g ik
een boete!
Ik doe het niet
alleen voor ons, maar
ook voor Katrien!
AL ons
geld?
En die kan ik niet
betalen, want al ons geld zit in
de nieuwe badbeleving!
Ah, daar komt
ze net aan!
Mooi
is dat!
Ha, Katrien! Hoe was
het b§ Guus?
Fantastisch!
De hele badkamer is van
roze marmer!
Zeg, hoor ik
daar een jaloerse
toon?
Jaloers? Ik? Terw§l ikzelf
de mooiste badkamer
van Duckstad kr§g?
En h§ kr§gt een jaar
lang gratis washandjes
en zeep!
De mooiste
badkamer van
Duckstad?
Welja…
Precies! Kom
volgende week maar
weer k§ken! Je weet
niet wat je ziet!
19
Vergeet je
zwemkleding
niet, Katrien!
Ik ben benieuwd!
Je kunt me beter niet
teleurstellen, Donald
Duck!
Zwembad?
M§ te koud!
Weet u
wel wat het
kost…
Met als
gevolg…
20
Welnee! Het water
wordt dag en nacht
heerl§k verwarmd!
…om al dat
water te
verwarmen?
…smeltende
poolkappen
en zielige
§sberen…
Heel veel geld
en energie!
…die hun
leefgebied
kw§traken!
Dan duiken we ook
nog even m§n nieuwe
zwembad in!
Huh?
Ook…
…dat…
…nog!
En van al dat nodeloze
stoken wordt de aarde
warmer en warmer…
Wat overdreven! Wacht maar
tot ons badderpaleis klaar is, dan
piepen jullie wel anders!
Een week later…
Wat
weten jullie daar
nou van?
En? Hoe
vinden jullie
het?
Eh… wel
aardig…
Alles!
Maar
duurzaam is
anders!
W§ hebben een
WATERSPAARDERSAPP!
V§f minuten
douchen is namel§k
genoeg!
Een
En geen
kwartier…
…oom
Donald!
Jullie gunnen m§
gewoon niks! Maar
Katrien zal trots
op me z§n!
Een waterspaarders-app!
Die vertelt ons hoe je zo
veel mogel§k warm water
kunt besparen!
Als iedereen vier
minuten korter
doucht…
…scheelt
dat net
zo veel
water…
Er zit zelfs een
stopwatch op!
…als er
in 77.000
olympische
zwembaden
past!
Met de kennis
die ik nu heb valt dat zeer
te betw§felen!
Huh?
21
Vorige week ging
je nog plat voor het
roze marmer van
Guus!
M§n nieuwe motto is:
“Geen gesnater! Minder
warm water!” Ik ga alleen
nog maar met mensen om
die duurzaam leven!
Die heeft de
Damesclub ALLES
verteld over
duurzaamheid!
J§
trapt ook
overal
in!
Door die nieuwe badkamer
heeft h§ z§n huis met dikke
winst verkocht! En van dat
geld heeft h§ loten…
Help me, jongens!
Als ik Katrien terug wil
winnen, zal ik m§n leven
drastisch moeten
veranderen!
22
H§ is jong en knap en doet
alles op zonne-energie! Daar
kun j§ nog een voorbeeld
aan nemen, VERSPILLER!
Laat me raden!
Meneer is zeker
weer in de pr§zen
gevallen?
W§ zullen u
helpen, oom
Donald!
Klopt! Maar toen
had ik de lezing van
professor Oogopener
nog niet gehoord!
Maar dan
wel…
H§ heeft een elektrische
boot gewonnen! Daarmee
wil h§ een wereldreis gaan
maken! En IK mag mee!
…op ONZE
voorwaarden!
En Guus
dan?
W§ gaan
slapen in de
jacuzzi…
…en in het
zwembad
komt een
moestuin!
Dat is wel vaker
gedaan!
Zo heeft iedereen in Duckstad z’n eigen
redenen om energie te besparen…
Lekkere r§st,
G§s?
Smaakt je
soep, Arie?
Heerl§k,
oma!
Ja! Naar
tandpasta!
Inderdaad…
…en door die
energiebesparing
houd ik geld over
voor avondjes
als deze!
Wat goed
van je!
Op het dak
plaatsen we
een zonneboiler!
Geen duurzamer
bad dan een
geldbad, juffrouw
Eugenia!
Die Duck is
ALWEER uit eten met
z§n vriendin!
Maar vertel eens,
Katrien, waarom ben
je niet op wereldreis
gegaan met Guus?
Zo helpt u de
§sberen…
…en houdt
u geld over!
Ja, meneer
Duck!
Ik vraag me af
waar-ie het van
doet!
Het leek hem uiteindel§k veel
te vermoeiend! En als ik eerl§k
ben, besteed ik m§n kostbare
energie toch liever aan jou!
uit
23
WaterSpaarders-sudoku
De oplossing vind je op www.waterspaarders.nl/doeboekje.
Teken in de lege vakjes
de juiste plaatjes:
Op elke horizontale
rij komt elk plaatje
één keer voor.
In elke verticale
kolom komt elk
plaatje één keer voor.
In elk hokje van zes
komt elk plaatje één
keer voor.
Colofon
De drie initiatiefnemers van WaterSpaarders zijn het Wereld Natuur Fonds, Unilever en de Missing Chapter Foundation.
WaterSpaarders wordt mede mogelijk gemaakt door Vitens, Eneco, Enexis, Stayokay, Vewin, Unie van Waterschappen,
Scouting Nederland en Natuur & Milieu. Nudge en Zorn ondersteunen WaterSpaarders.
Het lesprogramma WaterSpaarders is ontwikkeld in samenwerking met Zorn Uitgeverij B.V. Ook zijn kinderen, leerkrachten
en onderwijsdeskundigen betrokken bij de ontwikkeling. Het materiaal sluit aan op de kerndoelen voor het primair
onderwijs. Het lesprogramma bestaat uit gedrukte materialen en de website www.waterspaarders.nl. Met dank aan Sanoma
voor het stripverhaal van Donald Duck dat is opgenomen in dit Doeboekje.
Concept WaterSpaarders:
Tekst:
Illustraties:
Vormgeving:
WaterSpaarders is een initiatief van :
Mede mogelijk gemaakt door:
DDB & Tribal Amsterdam
Pitti Redeker
Christian Borstlap en
Angelique Rijnsburger
Denise Tijssen
Distributie:
Zorn Uitgeverij B.V.
Postbus 4001
2301 RA Leiden
telefoon:
(071) 514 91 41
e-mail:
[email protected]
fax:
(071) 512 02 78
www.zorn.nl
www.kenmerk.nl
ij B.V.
Uitgever
n
r
o
Z
4
ht © 201
Copyrig mer: 5820
m
Bestelnu