Digitale zelfevaluatietool brengt keten in beeld

Nieuw Ontwikkelingsmodel voor Ketenzorg
Digitale zelfevaluatietool
brengt keten in beeld
Hoe staat uw keten voor diabetes, dementie, CVA of MS ervoor? Hoe ver is deze ontwikkeld? Of
wilt u weten wat er nodig is voor een goede keten? Vilans heeft een zelfevaluatietool voor ketensamenwerking ontwikkeld. Mirella Minkman, programaleider Kwaliteit en Innovatie Ouderenzorg en Lidewij Vat, projectmedewerker, leggen uit hoe dit instrument werkt.
De zelfevaluatietool biedt ketencoör­
dinatoren of managers handvatten
om een bestaande keten te evalueren,
gerichter verder te ontwikkelen en te
verbeteren, of om een nieuwe keten
goed op te zetten. Aan de basis van
deze tool staat het Ontwikkelingsmodel
voor Ketenzorg (OMK) dat Mirella
Minkman onlangs ontwikkeld heeft
en waarop zij in januari 2012 zal
promoveren. ‘We zien veel initiatief en
beweging in de ketenzorg, maar dat
betekent nog niet altijd vooruitgang.
Iedereen denkt dat zijn keten uniek
is. Maar is dat zo? Misschien is er een
aantal principes dat ervoor zorgt dat
een keten goed wordt opgezet. Welke
zijn dat? In welke ontwikkelingsfase zit
de keten en wat zijn logische vervolgstappen? Dat heb ik onderzocht’, vertelt
Minkman.
Negen bouwstenen voor een evenwichtige keten
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Cliëntgerichtheid - Het ontwikkelen van zorg en informatie­
stromen afgestemd op doelgroepen van cliënten.
Ketenregie en logistiek - Het stroomlijnen van de zorg,
logistiek en informatie voor de gehele keten;
Resultaatsmanagement - Het benoemen van prestatie-­
indicatoren en normen om vervolgens resultaten in de keten te
kunnen evalueren.
Optimale zorg - Het ontwikkelen van een multidisciplinair
zorgpad voor de keten, gebaseerd op behoeften van cliënten en
op evidence based richtlijnen.
Resultaatgericht leren - Een leerklimaat dat gericht is op
voortdurend verbeteren van resultaten in de keten.
Interprofessionele samenwerking voor doelgroepen Bevat elementen als het omschrijven van de cliëntengroep waarop
de ketensamenwerking zich richt en het werken in multidisciplinaire
teams.
Rol- en taakverdeling - Inzicht in elkaar expertises, het
afspreken van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in
de keten en over het bereiken van effectieve samenwerking op alle
niveaus tussen ketenpartners.
Ketencommitment - De gezamenlijke ambitie, de doelen
van de ketensamenwerking en de verbondenheid daarmee.
Transparant ondernemerschap - Het afspreken van een
gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het eindresultaat en het
inzetten van middelen.
Op organisatie- en
procesniveau
Met de tool krijgen ketenpartners
inzicht in de verbeterpunten van hun
keten (hoe kan de keten zich verder
ontwikkelen?) en zicht op elkaars visie
(is er consensus waar de keten staat?).
Ook kunnen ze hun keten positioneren
in een fase van ketenontwikkeling
of spiegelen aan andere ketens. Het
instrument geeft hen een basis voor
een verder kwaliteitsbeleid. ‘Deze tool
toetst niet op uitkomsten, daar zijn
andere instrumenten voor beschikbaar
als de CQ-index of indicatoren, maar
op organisatie- en procesniveau. Het
gaat om de vraag hoe ketenpartners de
keten samen georganiseerd hebben’,
verduidelijkt Lidewij Vat. Haar collega
Minkman benadrukt de meerwaarde
van de zelfevaluatietool. ‘Als je de
keten goed georganiseerd hebt en de
kwaliteit van de geboden zorg goed
is, is de aanname dat je dat terugziet
in de uitkomsten. Daar doe je het
uiteindelijk voor. Vaak werken ketens
aan veel zaken tegelijkertijd en worden
belangrijke stappen wel eens overgeslagen. Het komt bijvoorbeeld voor dat
de patiëntencategorie in de keten niet
helder genoeg omschreven is of dat elk
van de ketenpartners daar een ander
beeld bij heeft. Daar kunnen ze later
last van krijgen.’
Negen bouwstenen,
vier ontwikkelingsfasen
Het model laat zien dat negen
bouwstenen van belang zijn voor
een evenwichtige keten (zie kader).
Vat: ‘Na het invullen komt uit de
Transparant
ondernemerschap
Cliëntgerichtheid
100 %
Transparant
ondernemerschap
ORGANISATIE
Cliëntgerichtheid
100 % & INNOVATIES
Ketenregie
80 %
Ketenregie
en logistiek
40 %
60 %
Ketencommitment
20 %
20 %
0%
0%
Interprofessionele
samenwerking
Resultaatsmanagement
Resultaatsmanagement
Rol- en taakverdeling
Rol- en taakverdeling
en logistiek
60 %
40 %
Ketencommitment
80 %
Optimale
zorg
Interprofessionele
samenwerking
Optimale zorg
Resultaatgericht leren
Figuur 1. De bouwstenen in percentages: hoe
DEEERSTELIJNS INFOGRAPHICS 2011 verder de lijnen naar de buitenkant, hoe meer
Resultaatgericht leren
aspecten van goede ketenzorg aanwezig zijn.
DEEERSTELIJNS INFOGRAPHICS 2011
zelfevaluatie een score. Je ziet de
100
percentages van aanwezige bouwstenen grafisch weergegeven (zie:
Keterpartners
80
Figuur
100 1). Hoe verder de lijnen naar
de buitenkant, hoe meer aspecten van
Keterpartners
60
goede
ketenzorg aanwezig zijn.’ Het
OMK
80
Ontwikkelingsmodel voor Ketenzorg
(OMK) bestaat niet alleen uit negen
40
60
OMK
bouwstenen, maar bevat ook vier
ontwikkelingsfasen die kunnen helpen
20
40
de keten gerichter te ontwikkelen.
Het zijn de initiatief- en ontwerpfase,
0
20
Uitbouw- en
VerduurzamingsInitiatief- en
Experiment- en
de experiment- en uitvoeringsfase,
ontwerpfase
uitvoeringsfase monitoringsfase en transformatiefase
de uitbouw- en monitoringsfase en
0
DEEERSTELIJNS
INFOGRAPHICS 2011
Uitbouwen
Verduurzamingsde verduurzamingsen transformatie
Initiatief- en
Experimenten
ontwerpfase
uitvoeringsfase
fase. Een
staafdiagram
(Zie: Figuur 2)monitoringsfase en transformatiefase
natuurlijk iets.’
laatDEEERSTELIJNS
zien of er tussen INFOGRAPHICS
ketenpartners 2011 Figuur 2. De inschatting van de fase van
De tool kan voor iedere keten op
het idee bestaat dat ze in dezelfde fase ketenontwikkeling door ketenpartners
maat gemaakt worden. Wie interesse
van ketenontwikkeling zitten, of juist
(blauw) en welke ontwikkelingsfase te
niet. Ieder maakt een inschatting op
verwachten is op basis van het model (rood). heeft, krijgt eerst een voorgesprek
om duidelijkheid te krijgen over de
basis van vier beschrijvingen van de
fasen, de meeste partners denken aan
aanknopingspunten om door te groeien behoefte en of deze tool daarbij past.
fase 2 of 3. De ingevulde tool geeft een naar een volgende ontwikkelingsfase. Er Na de zelfevaluatie volgt een workshop
waarin de resultaten en verbeterpunuitslag over welke ontwikkelingsfase
komen vragen aan de orde als: doe je
ten gezamenlijk besproken worden.
te verwachten is (de rode balk). ‘De
de juiste dingen, op het juiste moment?
Daarna krijgt de cliënt een rapport
tool is gevalideerd in de praktijk. We
Maar dat niet alleen. ‘De analyse en
met de resultaten en suggesties voor
hebben bij 84 ketens onderzocht of dit rapportage bieden genoeg stof voor
het verbeteren van de keten. Vilans
relevant is voor de praktijk. Het is een
discussie. Een ketencoördinator kan nu
kan desgewenst begeleiding bieden bij
generiek model, je kunt het toepassen
ook concrete en objectieve onderdiverse verbetermogelijkheden.
voor meerdere ketens, bijvoorbeeld
werpen aandragen om te bespreken.
voor diabetes of palliatieve zorg. Je
Op basis van de uitkomsten kunnen
benut het instrument als een kapstok
onderbouwde keuzes gemaakt worden. Tekst: Corina de Feijter
om de keten te verbeteren. Bij een
De resultaten kunnen gebruikt worden
Wilt u ook advies op maat? Neem dan
nieuw initiatief is het een handreiking
voor een jaarplan of het aanscherpen
contact op met Mirella Minkman,
om de keten beter te organiseren’,
van het kwaliteitsbeleid’, verklaart Vat.
[email protected], 06 12 285416, of
aldus Minkman.
Het invullen van de tool neemt ongeveer 45 minuten in beslag. ‘Afhankelijk Lidewij Vat, [email protected],
06 22 810670.
van hoe dicht je op de keten staat en
Voer voor discussie
Op de website treft u meer informatie:
De tool legt helder bloot waar de keten of je alle informatie voorhanden hebt.
www.vilans.nl/ketenzorg.
Soms weet je iets niet en ook dat zegt
verbeterd kan worden. En biedt ook
ADVE RTORIAL
26 De Eerstelijns DECEMBER 2011
De Eerstelijns DECEMBER 2011 27