Algemene informatie - Meek-it

Behandeling, algemene aspecten
Veel therapievormen werken bij veel verschillende patiënten. De vraag is vooral: wat past het
best bij deze specifieke patiënt? Dat is nog helemaal niet zo gemakkelijk te bepalen. Het heeft
ook te maken met de voorkeur en mogelijkheden van die patiënt en natuurlijk met die van de
behandelaar. Het is belangrijk dat de patiënt:
- inzicht krijgt in zijn functioneren en de achtergronden daarvan;
- crisissituaties leert voorkomen en hanteren;
- leert hoe de gedachtegang kan veranderen;
- controle kan krijgen over emoties en gedrag;
- beter zelfredzaam wordt (minder afhankelijk van anderen);
- meer zelfvertrouwen krijgt.
De therapie moet leiden tot minder klachten en symptomen, tot een grotere subjectieve
tevredenheid over het leven in het algemeen en beter functioneren op het gebied van
opleiding/werk en relaties.
Klik
De behandeling moet professioneel adequaat zijn, maar er moet ook een ‘klik’ zijn tussen de
patiënt en de behandelaar. De patiënt moet het gevoel hebben emotioneel begrepen te worden,
zich vertrouwd voelen. Hoe eenvoudiger de stoornis, hoe korter de behandeling (volgens
protocol), hoe minder belangrijk de ‘klik’ met de behandelaar hoeft te zijn. Bij ernstigere
stoornissen, zeker met langdurige behandeltrajecten, is die klik altijd belangrijk. Of het klikt
tussen patiënt en behandelaar is helaas van tevoren niet te bepalen. Dat moet blijken, gaande
de rit.
Pillen en praten
Veel behandelingen bestaan uit ‘pillen en praten’. Relatief eenvoudige aandoeningen worden
behandeld met medicijnen of kortdurende psychotherapie (vaak cognitieve therapie). Bij veel
ernstige stoornissen zoals schizofrenie, bipolaire stoornis en ADHD, is medicamenteuze
therapie essentieel. Bij andere – vaak ook ernstige – stoornissen, zoals
persoonlijkheidsstoornissen is psychotherapie vaak de eerste keus.
Triade
In de ‘Triade’-gedachte (patiënt-naastbetrokkenen-professionals) is het logisch om
naasten te betrekken bij diagnostiek, behandeling en terugvalpreventie, en hun daadwerkelijk
ondersteuning te bieden.
E-health, behandeling via internet, is sterk in opkomst. Ook via deze vorm van behandeling
worden steeds meer successen behaald.
Aspecten van behandeling
Elke behandeling bestaat voor de behandelaar in de basis uit de volgende aspecten:
behandelplan, psycho-educatie, medicijnen en gesprekstherapie.
In het behandelplan wordt in goed overleg bepaald en schriftelijk vastgelegd hoe de
behandeling eruit zal zien, wie waarvoor verantwoordelijk is en wie welke bijdrage levert.
Vaak worden behandelplannen in de loop van de behandeling bijgesteld, als er meer inzicht
komt in de problematiek.
Psycho-educatie is het geven van voorlichting over de aandoening en aanwijzingen geven hoe
daarmee om te gaan. Er zijn ook psycho-educatiegroepen voor naastbetrokkenen ontwikkeld.
Het is volstrekt onvoldoende om een brochure uit te delen. Voorlichting geven is een
langlopend proces.
De officiële omschrijving van psycho-educatie is: het bespreken van symptomen, oorzaken,
beloop, behandelmogelijkheden, terugvalpreventie en hoe patiënt en verwanten met de
gevolgen van ziekte en eventuele handicap kunnen omgaan. Het moet leiden tot
kennisvermeerdering, ontwikkeling van (sociale) vaardigheden en probleemoplossend
vermogen en tot behoud en opbouw van een sociaal betekenisvol netwerk en
toekomstperspectief voor patiënt en familie. Psycho-educatie is dus veel meer dan
informatieoverdracht. Het gaat ook om de relatie tussen behandelaar en patiënt en jou als
naastbetrokkene, over de emotionele consequenties van die informatie, wat het met zich
meebrengt voor het verdere leven.
Zeker als er sprake is van crisisgevoeligheid is crisisbeleid op zijn plaats. Dat gaat in feite
altijd om het voorkomen van of verminderen van de ernst van een crisis. Daarom heet het
vaak crisispreventieplan of crisissignaleringsplan. Er wordt ook gesproken over de
Triadekaart, die gericht is op samenwerking binnen de triade patiënt-naastbetrokkenenprofessionals. Dit alles komt uiteindelijk allemaal neer op een planmatige aanpak van wat
iemand het beste kan doen in welke situatie en wie op welk moment om hulp kan worden
gevraagd. Bij dat laatste kun jij als naastbetrokkene, met jouw toestemming, worden
ingeschakeld.
Medicijnen spelen bij diverse stoornissen een prominente rol. Voorbeelden zijn schizofrenie,
ADHD, bipolaire stoornis en ernstige depressies. Een kort overzicht van de meest gebruikte
middelen:

Antipsychotica: voor de bestrijding van waandenkbeelden, chaotisch gedrag, in de war
zijn, het horen van stemmen en achterdocht, zoals bij psychosen en schizofrenie.

Stemmingsregulerende middelen: bij forse stemmingsschommelingen, zoals bij
bipolaire stoornis (manisch-depressief).

Antidepressiva: bij klachten van depressieve aard en bij angststoornissen.

Kalmerings- en slaaptabletten: bij spanningsklachten en slaapstoornissen.
Er bestaan talrijke gesprekstherapieën (psychotherapievormen). Om je een beeld te geven,
volgt nu een korte omschrijving van enkele vormen van gesprekstherapie.
Bij gedragstherapie draait het vooral om gedragsveranderingen, die onder andere met behulp
van concrete adviezen en het doen van oefeningen (huiswerk) tot stand kunnen komen.
Het doel van de cognitieve therapie is het veranderen van iemands opvattingen over diens
zelfbeeld, wereldbeeld en omgang met anderen. Een meer realistische manier van denken,
minder angst en meer zelfvertrouwen en controle over het gedrag kunnen dan het gevolg zijn.
Bij psychodynamische behandelingen wordt accent gelegd op het krijgen van inzicht en op het
leggen van verbanden met vroegere ervaringen. Een doel is leren om lastige gevoelens als
angst, schaamte, pijn en schuld niet meer te vermijden. Door deze blokkades op te heffen
kunnen mensen beter functioneren en betere verbindingen aangaan met andere mensen.
Bij groepstherapie wordt samen met andere patiënten onder professionele begeleiding
gewerkt aan de klachten. Bij sommige groepsonderdelen staat de communicatie centraal. Bij
andere groepsonderdelen doet men samen oefeningen en krijgt men soms instructies mee naar
huis. Voordeel van een groepsbehandeling kan zijn dat je eerder iets aanneemt van iemand die
zelf ook last heeft van de stoornis. Bovendien kan het prettig zijn om te ervaren dat je niet de
enige bent met dit probleem.
Bij systeemtherapie worden belangrijke anderen – zoals gezinsleden - in de therapie
betrokken. Deze therapie richt zich als enige niet op het individu, maar op het ‘systeem’. Het
draait hierbij vooral om de onderlinge communicatie en omgangsvormen.