astronomie

Overzicht
© Alec Van Rompuy - 2012
1
Stonehenge 1
Verschillende astronomen onderzochten Stonehenge.
De resultaten van de computeranalyses, van de Amerikaanse astronoom
Dr. G.S. Hawkins, toonden aan dat Stonehenge als een astronomisch
meetinstrument kan gebruikt worden.
Stonehenge - Engeland
2
St.
Just
Ook “alignementen” (steenrijen) kunnen dienen als waarnemingsinstument.
St.-Just - Bretagne
3
Vizierlijnen
Een alignement van stenen is ideaal om een bepaald punt
aan de horizon aan te wijzen. Bijvoorbeeld het punt waar de
zon opkomt op 21 juli (midzomer). Met een combinatie van
vizierlijnen kan een kalender geconstrueerd worden.
Vizierlijnen 1
4
Vizierlijnen
Ook de bewegingen van de maan, planeten en sterren
kunnen we op deze wijze te bestuderen…
Ver van elkaar gelegen menhirs en opvallende punten in het
landschap kunnen eveneens dienen als vizierlijn.
Vizierlijnen 2
5
Castle Rigg
Een steencirkel geeft natuurlijk de meeste mogelijkheden.
Castle Rigg - Engeland
6
Steencirkels
Met een steencirkel is het niet moeilijk om een jaarkalender
te construeren… Meer complexe cirkels, zoals die van
Stonehenge, zouden ook kunnen gebruikt worden om zonsen maansverduisteringen te voorspellen....
Steencirkels 1
Midwinter (zonsopgang)
Lente / Herfst
Midzomer
Zuiden (middag)
7
Steencirkels
De grootte van de hoek 'X' is afhankelijk van de
breedteligging van het observatorium. Hoe verder naar het
noorden, hoe groter de hoek. Aan de noordpool gaat de zon
's zomers niet onder .…
In een zelfde steencirkel kunnen we uiteraard ook de
punten van zonsondergang bekijken...
Steencirkels 2
Midwinter (zonsopgang)
Lente / Herfst (Oost)
Midzomer
x
Zuiden (middag)
8
Zonnestilstand
Rond midwinter en midzomer blijft de zon schijnbaar
gedurende ongeveer een week op de zelfde plaats opkomen
(of ondergaan). Dit wordt de zonnestilstand genoemd. Dit is
een gevolg van de elliptische baan van de aarde rond de
zon...
Zonnestilstand 1
'Winterzonnestilstand'
'Zomerzonnestilstand'
Zuiden (middag)
9
Zonsopkomst
Zonnestilstand 2
Azimut zon voor 51° NB
(Zonsopkomst)
Midzomer
Lente / Herfst
Midwinter
10
Precessie
Omwille van schommelingen in de aardas (precessie) kunnen de
huidige posities van hemellichamen afwijken van de posities bij
aanleg van het systeem.
De verbanden tussen steenformaties en planeten of sterren vallen
hierdoor moeilijk te bestuderen. Astronomen gebruiken hiervoor
complexe computerprogramma's...
Precessie 1
Huidige positie
Toenmalige positie
(fictief voorbeeld)
11
Precessie
De getijdeninvloeden van zon en maan laten de aardas
schommelen zoals een tol. Dit schommelen noemt men precessie.
De precessie heeft ook gevolgen voor onze zogenaamde poolster.
Ten tijde van de megalietenbouwers had deze ster geen nut.
Precessie 2
Polaris
26.000 jaar
Hemelpool in 14.000 nC
N
Z
12
Precessie
Tengevolge van de precessie (schommeling aardas) staan er op een
bepaald moment (bijvoorbeeld de lente-evening, 21 maart) andere
sterren dan een paar duizend jaar geleden. De dierenriem
verschuift schijnbaar langzaam langs ons hemelgewelf. Momenteel
staat de lente-evening in het teken van de vissen (Pisces). Omwille
van de zon is het sterreteken op dat moment niet zichtbaar.
Pisces kunnen we wel tijdens de herfst ‘s nachts bewonderen.
Precessie 3
O
N
Z
W
Pisces
13
Precessie
Ook de posities van de punten van zonsopkomst en -ondergang
wijzigen ten gevolge van de precessie. De zon komt dus niet jaarlijks
op exact dezelfde plaats op. Per 70 jaar bedraagt de wijziging 0.1
graad.
Een verschuiving van 1 graad op 700 jaar is toch wel aanzienlijk...
Precessie 4
O
Z
N
W
14
Stonehenge 2
Stonehenge is niet het enige megalithische monument van belang.
Tal van steencirkels, dolmen en grafheuvels zijn het bestuderen waard,
verschillende hebben een astronomische betekenis.
Stonehenge - Engeland
15
Maeshowe 1
In deze tombe dringt het licht binnen van de ondergaande zon
in de dagen rond midwinter
Maeshowe - Orkney
16
Maeshowe - Orkney
17
Loughcrew 1
Tijdens de lente- en herfstequinox dringt het licht van de opkomende zon binnen
tot achteraan in de kamer, om daar zonachtige symbolen te verlichten…
Cairn-T, Loughcrew - Ierland
18
Cairn-T, Loughcrew - Ierland
19
Newgrange 1
Newgrange - Ierland
20
Newgrange 2
Newgrange - Ierland
21
Newgrange 3
De opening boven de ingang vangt nog steeds de eerste zonnestralen van de
midwinterzonnewende op. (De dagen rond 21 december)
De lichtbundel dringt dan gedurende ongeveer 17 minuten door tot achteraan
de anders duistere tombe. Met kunstmatig licht wordt dit nu gesimuleerd.
Minder zeker is de theorie dat dit fenomeen om de acht jaar wordt
voorafgegaan door het binnenvallen van het licht weerkaatst door de planeet
Venus… (mogelijke verklaring voor de acht kruisjes boven de lichtval)
Newgrange - Ierland
22
Knowth 1
Knowth - Ierland
23
Dit is mogelijk ‘s werelds oudste kalendersteen…
Knowth - Ierland
24
Kalenders waren belangrijk voor de planning bij de eerste landbouwers…
Hunebedcentrum – Borger (Drenthe, NL)
25
De astronomische waarnemingen waren ook nodig
voor het bepalen van de religieuse feestdagen…
X
Einde