Bijlage 1a: Artistiek-inhoudelijk beleidsplan

Bijlage 1a: Artistiek-inhoudelijk beleidsplan
1.1 Identiteit van de organisatie
1.1.1 Missionstatement van de organisatie
Rataplan is een kunstencentrum dat zich in de eerste plaats richt op de artistieke ontwikkeling van beginnende
theater- en muziekmakers in relatie tot een (breed) publiek. Er blijft echter ook ruimte voor de ‘gevestigde’
waarden.
Zorg voor kunst, de makers en het publiek staat centraal. Rataplan geeft ontwikkelingskansen aan kunstenaars,
wil hun kijk op hun manier van omgaan met podiumkunsten in relatie tot een publiek ontwikkelen en de kijk van
een breed publiek op podiumkunsten verruimen. Rataplan bezorgt de kunstenaars een plek, ruimte (fysiek en
intellectueel) en publiek. Rataplan bezorgt het publiek kunst en artistieke beleving.
Rataplan pikt interessante podiumproducties en kunstenaars op, geeft hen kansen en laat hen hun werk ontwikkelen en
presenteert het aan zijn publiek.
Rataplan heeft een productieve en receptieve werking. Rataplan stelt zijn podium ter beschikking voor presentatie en
biedt ondersteuning en begeleiding in het creatieproces, bij de presentatie en bij de spreiding van creaties. Bijzondere
aandacht gaat daarbij naar jonge makers. Rataplan stimuleert ook sociaal-artistiek werk. Ook meer ervaren
theatermakers en muzikanten kunnen in Rataplan terecht.
Ook om een goed financieel evenwicht te vinden in de werking, zorgt Rataplan dat minder bekend werk afgewisseld
wordt met meer klinkende namen (zowel in het gepresenteerde werk als in het productiewerk).
Naast een ruim geïnteresseerd publiek wil Rataplan ook expliciet het diverse publiek uit de buurt aanspreken. Het
artistieke werk staat daarmee in een natuurlijke verhouding tot de maatschappelijke omgeving waarin het gemaakt of
getoond wordt. Rataplan wil daarbij ook de dialoog tussen makers en publiek stimuleren. De kunstenaar kan zo zijn werk
toetsen aan de blik van het publiek en een eigen publiek zoeken (naast een publiek draagvlak, een maatschappelijke
betekenis en inbedding).
We vatten de werking van Rataplan schematisch samen in een diagram met drie polen. Deze polen staan in verhouding
tot elkaar, beïnvloeden elkaar en hebben ook een aantal elementen gemeenschappelijk.
We benoemen volgende polen:
De pool van de maker;
De pool van het publiek;
De pool van het beheer.
De polen van de maker en het publiek betreffen vooral creatie en presentatie van het artistieke werk en komen volledig
in het eerste deel van dit dossier aan bod. Het beheer moet zorgen voor een efficiënte werking die ten dienste staat van
de creatie en presentatie. Het beheer komt uitgebreid aan bod in het zakelijk luik van het dossier.
De werking vanuit deze drie polen is organisch gegroeid, het evenwicht tussen de drie is voor een goede werking ook
belangrijk.
1. De pool van de maker
De pool van de maker is de pool met het grootste gewicht. In deze pool is Rataplan gericht op de ontwikkeling van
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 2 van 16
(beginnende) kunstenaars/gezelschappen/groepen in het theater, in de muziek en in het sociaal-artistiek werk.
Rataplan geeft kansen tot (artistieke) ontplooiing via creatie en (co)productie; met nadruk op (co)producties en
samenwerkingen met jonge acteurs en gezelschappen; naast (co)producties en samenwerking met gevestigde namen.
1.1. Begeleiding in het maakproces
Jonge kunstenaars zoeken Rataplan op, omdat ze weten dat ze er een huis kunnen vinden dat hen de nodige ruimte en
slagkracht geeft om hun artistieke plannen uit te werken. Bij de voorbereiding van hun projectdossiers nemen telkens
verschillende gezelschappen contact met Rataplan op (zoals recent Cie. Tantalus, De Struiken, Kopspel, Time Circus,
Glasbak…)
Rataplan, van zijn kant, zoekt ook kunstenaars op om hen te helpen bij het uitbroeden van hun plannen, om deze jonge
spelers en muzikanten de kans te geven om een eigen artistieke weg te zoeken. Rataplan wil de omstandigheden
creëren om op een degelijke manier theater of muziek te maken.
Reeds ervaren makers zoeken Rataplan ook (of opnieuw) op, omdat ze er kunnen 'thuis'komen. Ze vinden er de nodige
ruimte en rust, een uitvalsbasis, startplek om te experimenteren, hun werk te vernieuwen, nieuw werk te maken en uit te
proberen.
De ondersteuning en begeleiding die Rataplan biedt, is logistiek, productioneel, promotioneel (naar publiek, maar ook
naar programmatoren, pers etc.), door gesprek, organiseren van feedback, zoeken naar vormen van coachen en
organiseren van coaching.
Rataplan kan, onder andere bij gebrek aan ruimte en technische beperkingen, niet op alle interessante vragen van jonge
makers ingaan.
Selectie is nodig om tot goede en passende samenwerkingen en begeleiding te komen. Aan het spelen en werken in
Rataplan zijn voorwaarden verbonden. Rataplan zoekt samenwerking met kunstenaars en gezelschappen die een
langetermijntraject willen opzetten en die ook in hun artistieke visie de plaats van het publiek willen zien zoals Rataplan
die ziet (steeds oog hebben voor die relatie met het publiek, een verhaal vertellen waarin de kijker en luisteraar kan
meegenomen worden, niet boven de hoofden werken maar een breed publiek willen aanspreken.).
Op basis van verkennende gesprekken (een soort intake), waarin de kunstenaar of het gezelschap zijn ambities en
visies kenbaar maakt, wordt een selectie gemaakt van kunstenaars en gezelschappen waarmee een samenwerking
opgezet kan worden. Langdurige relaties verdienen de voorkeur tegenover eenmalige, incidentele samenwerkingen.
Rataplan wil een wederzijds engagement voor meerdere producties of activiteiten (onder de vorm van speelkansen of
productiesamenwerking).
Mooie recente voorbeelden zijn de samenwerkingen met Annelies Van Hullebusch en met Corpus Ca.
Annelies Van Hullebusch bracht de voorbije seizoenen twee voorstellingen in Rataplan, één geproduceerd door Rieks
Swarte, een andere door fABULEUS. Rataplan gaf Annelies na deze ervaringen een opdracht voor een sociaal-artistieke
creatie in 2011 en Annelies zal ook in 2012 terugkeren naar Rataplan met een productie samen met Rieks Swarte.
Corpus Ca. is een jong gezelschap van net afgestudeerden van DramaGent. Zij zochten repetitieruimte en speelplek
voor hun voorstelling in 2011, zij kunnen hun volgende productie Lee ook presenteren in Rataplan (2012), en in 2013 zal
Rataplan hun nieuwe productie (in een regie van Paola Bartoletti en in samenwerking met Dick van der Harst en
L’Hommm) co-produceren.
In het verleden zijn zo samenwerkingen ontstaan met Bad Van Marie, KunstZ/Kopspel, MARS, Dwama/Peter De Graef,
Dimitri Leue, Het Zesde Bedrijf, TG Elektra. Er zijn de nu-lopende coproducties met Zonzo-compagnie, Corpus Ca.,
Compagnie Tantalus en er zijn samenwerkingen en producties gepland met Sarah Moens, Gert Jochems, Kristin
Mertens, Joachim Badenhorst.
De jarenlange band met JazzLab Series vertaalt zich vanaf 2013 in een productieve samenwerking: jazzmuzikanten of
jazzensembles worden gestimuleerd om creatieve ideeën uit te werken, om multidisciplinaire samenwerkingen of
vernieuwende producties tot stand te brengen. De eigen Rataplan-reeks ‘Pertwee’, waarin uitzonderlijke muzikale duo’s
aan de slag gaan, is ook een initiatief om muzikanten artistiek uit te dagen. Voor het seizoen 2012-2013 engageren we
bijvoorbeeld rietblazer Joachim Badenhorst voor een reeks van 6 concerten in verschillende bezettingen. Joachim
Badenhorst is een getalenteerd jazzmuzikant, die enkele jaren in New York woonde en nu (tijdelijk) terugkeert naar
België. Hij zal naast zijn bestaande formaties, ook iets ‘nieuws’ creëren naar aanleiding van deze concertreeks
(creatieopdracht van Rataplan).
Binnen de samenwerking met (jonge èn ervaren) makers moet ook permanent ruimte zijn voor reflectie, over het
artistieke werk, over de rol van de verschillende partijen, over de verhouding met het publiek. Rataplan zal hierbij vooral
de rol van begeleider, adviseur en ondersteuner opnemen. Het artistieke parcours is uiteraard werk voor de kunstenaars
zelf.
1.2. Begeleiding in relatie met het publiek.
Rataplan is een unieke ervaringsplek voor kunstenaars omdat ze er de begeleiding van een kunstencentrum krijgen en
tegelijk kunnen spelen voor een breed samengesteld publiek.
Kunstenaars moeten ervaring willen opdoen in het spelen voor een ‘gewoon’ publiek, een publiek zoals je dat tegenkomt
bij reisvoorstellingen doorheen het Nederlandse taalgebied. Maar ook een publiek dat steeds multi-cultureler wordt, dat
vaak minder gemeenschappelijke ‘oer-verhalen’, gemeenschappelijke referentiekaders kent. Publiek is een moeilijk,
diffuus, niet te verwaarlozen gegeven in het proces van theatermaken. Het is van belang voor elke theatermaker om het
publiek te (leren) kennen.
De kleinschaligheid van de zaal van Rataplan, de omgeving en de omgang met het publiek zorgen voor een
laboratoriumsituatie. De Rataplan-omgeving nodigt uit om in dialoog te gaan. Je kan er als artiest niet om het publiek
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 3 van 16
heen, door de nabijheid op het podium, maar ook naast het podium en na het concert of de voorstelling sta je oog in oog
met hen. Uit Rataplan kan je als artiest niet via de achterdeur ontsnappen.
1.3. Organiseren van feedback.
Rataplan biedt tal van mogelijkheden voor de kunstenaar om feedback vanuit het publiek te genereren.
Regelmatig worden try-outs georganiseerd, Rataplan houdt ook een bestand bij van try-out publiek dat hiervoor
uitgenodigd wordt. Zo kan op korte termijn publiek gerekruteerd worden voor een noodzakelijke proefvoorstelling of open
repetitie. Ook door de goede band met buurtscholen vinden we voor try-outs van kindervoorstellingen snel publiek.
Om het gesprek te stimuleren na een voorstelling heeft Rataplan enkele conrete voorstellen: er wordt een
‘conversatietafel’ geïnstalleerd om met de kunstenaar of het gezelschap na te praten. Of een ervaren theatermaker of
programmeur wordt uitgenodigd om naar de voorstelling te komen kijken en feedback te geven. Rataplan kan een
‘enquêteur’ voorstellen die na de voorstelling bij het publiek peilt naar reacties.
Belangrijke opiniemakers zijn de vrijwilligers van Rataplan. Hun mening kan voor de makers uiterst interessant zijn. Bij
elke voorstelling nemen ze plaats in de zaal en daardoor zijn ze ervaren kijkers geworden die zowel voeling hebben met
het publiek als met de makers.
1.4. Tourneebegeleiding
Rataplan verwacht van de kunstenaars/gezelschappen de ambitie om (op termijn) breed te gaan reizen. Ook zo is
Rataplan gericht op dialoog tussen kunstenaar en het brede publiek in Vlaanderen (en Nederland).
Kunstenaars moeten kunnen doorgroeien vanuit een artistieke cocon naar een breder publiek en meer podia. Rataplan
wil helpen om hen, die op de wip zitten, verder te brengen. Veel kunstenaars vinden het ook belangrijk om in Rataplan te
kunnen spelen, te kunnen starten… Daardoor krijgen ze een zeker kwaliteitslabel mee.
De brug slaan tussen podiumkunstenaars (acteurs, regisseurs, muzikanten) en een (breed) publiek (via de tussenweg
van organisatoren, cultuurcentra...) kan ook betekenen dat Rataplan bemiddelt opdat er na de Rataplan-reeks een
‘inlooptournee’ kan georganiseerd worden waarbij de productie reist langs zorgvuldig uitgekozen speelplekken. Rataplan
wil met de tourneebegeleiding kunstenaars stap voor stap bij een breder publiek promoten.
Om organisatoren en programmatoren in heel Vlaanderen op de hoogte te houden van wat er beweegt in Rataplan (wie
er aan het werk is, welk repetitieproces aan de gang is, welke première er aankomt) sturen we afzonderlijke mailings
naar de ‘professioneel’ geïnteresserden.
De ondersteuning van Rataplan kan nog breder gaan:
- Zakelijk advies, bv. uitkoopsommen, verloning…
Advies i.v.m. de mogelijkheden van touren (welke zijn geschikte plekken, de interessante programmeurs,…).
De nabijheid van bemiddelingsbureau Thassos (gevestigd in hetzelfde gebouw als de Rataplankantoren) is
daarbij een pluspunt; maar kunstenaars zijn uiteraard volledig vrij in hun keuze. Rataplan onderhoudt trouwens
uitstekende relaties met allerhande grotere en kleinere bureaus.
Advies i.v.m. het voeren van promotie/communicatie met publiek / organisatoren/ pers en recensenten.
Rataplan blijft daarin voor de buitenwereld of het publiek eerder op de achtergrond. De naam van kunstenaar en
gezelschap wordt naar voren geschoven, de naam van Rataplan mag hierin niet primeren. (In tegenstelling tot bij het
receptieve werk en de publieksbinding). Niet zozeer het lokaal verankerde Rataplan staat centraal in de bovenlokale
communicatie dan wel de kunstenaar of het gezelschap. Zeker voor startende kunstenaars, muzikanten, groepen,
gezelschappen is het belangrijk dat zij hùn naam kunnen maken, hùn naam aan hùn artistiek werk kunnen koppelen,.
Rataplan heeft geen ambitie om een eigen gezelschap uit te bouwen.
1.5. Produceren met ‘gerenomeerde’/ ‘ervaren’ makers
Rataplan steunt ook kunstenaars op het moment dat (om allerlei redenen) veel steun wegvalt bv. Peter De Graef. Ook
gevestigde namen hebben op bepaalde momenten in hun loopbaan extra steun nodig.
In Rataplan krijgen Dimitri Leue en Warre Borgmans ruimte om iets buiten het kader van een huis (Bronks, HETPALEIS,
De Tijd) te maken en daarmee eigen of hedendaagse thema’s (ecologie in Don Kyoto en Tegen De Lamp; dementie en
euthanasie in Het Lortcher-syndroom) aan te snijden, in een andere rol te stappen, buiten hun gewone parcours te
werken. Rataplan biedt dat soort vrijheid. Werken in de luwte van Rataplan geeft ademruimte en kans tot experiment.
Ook combinaties van jong en ervaren talent vinden er hun plek. De samenwerking van Dimitri Leue met Jonas Van Geel,
samenwerking van Lucas Vandervorst met Thomas Janssens voor ‘Veldwerk’. Een ander voorbeeld: Luc Nuyens, al
jarenlang bij De Roovers, maakt ‘Berg/Hoop’ samen met Els van Peborgh (een jonge actrice die les kreeg van Luc
Nuyens).
1.6. Receptieve werking
Rataplan heeft ook in zijn receptieve werking een belangrijke rol ten aanzien van makers. Ook daar wil Rataplan kansen
geven. In het grote aanbod van theater en muziek zit heel wat werk dat eerder in de intimiteit of de schaalgrootte van
Rataplan zijn plek kan vinden dan op grotere plateaus of huizen.
Door het grote aanbod in Vlaanderen is er nood aan voldoende speelplekken waar kunstenaars hun werk aan een
publiek kunnen tonen. Voor sommigen is Rataplan één van de weinige podia waar ze terecht kunnen, dit geldt niet enkel
voor beginnende gezelschappen: Braakland/ZheBuilding speelde vorig seizoen één van de weinige voorstellingen van
‘Gevoelige Mensen’ in Rataplan, ‘Berckmans’ (geselecteerd voor het Theaterfestival) van De Tijd speelde 4 van zijn 11
Vlaamse voorstellingen in Rataplan, zo keert op de speellijsten van Ensemble Leporello Rataplan ook telkens terug als
één van de weinige speelplekken. Voor jazz-concerten zijn tournees of het aanbod van speelplekken nog beperkter als
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 4 van 16
groepen niet louter in een café-circuit willen terechtkomen.
Rataplan biedt daarom het hele jaar rond een artistiek programma met oog voor vernieuwing en kwaliteit op receptieve
basis (hierover meer in de pool van het publiek).
2. De pool van het publiek
2.1. Divers publiek
Rataplan bedient een divers publiek, divers wat betreft sociaal-economische positie, opleiding, leeftijd. De cultureeletnische samenstelling van het publiek blijft een werkpunt. Rataplan probeert al meer dan 10 jaar de participatie te
vergroten, maar het is een langzaam proces.
Dat publiek is het kapitaal van Rataplan en wordt gekoesterd. Het publiek is immers ook iets wat Rataplan de makers
aanbiedt als onderdeel van hun maakproces, als klankbord,…
Rataplan blijft inspanningen doen om ook een minder kunst-gericht publiek te betrekken bij zijn werking. Door een ruim
aanbod te programmeren en door directe contacten met de doelgroepen uit te bouwen. Rataplan investeert in de
verbreding en verdieping van het publiek door actief het publiek op te zoeken en door voorstellingen en concerten te
introduceren. Rataplan wil immers een zo ruim mogelijk publiek laten kennismaken met het podiumaanbod. Daarom is
de receptieve programmering kwaliteitsvol zonder als elitair ervaren te worden.
In samenwerking met de partners van Rataplan zal er ook meer aan de begeleiding, voorbereiding van het publiek
gewerkt worden om een grotere betrokkenheid te verkrijgen, niet enkel van geoefende theater- of muziekliefhebbers,
maar ook van een gewoon geïnteresseerd publiek. Zo kan Rataplan zijn belofte van ‘publieke toetssteen’ ten aanzien
van de makers, waarmaken.
2.2. Het organiseren van feedback
In deze pool komt ook het organiseren van feedback terug (zie pool van de maker). Er is het try-out publiek van
Rataplan. Het publiek wordt ook uitgenodigd om in gesprek te gaan met de makers over het getoonde werk.
2.3. Lokale inbedding
Het prijsbeleid is afgestemd op een breed en lokaal verankerd publiek. De publiekswerker van Rataplan zorgt ook voor
een goed geïnformeerd publiek uit de buurt, via persoonlijke contacten promoot hij voorstellingen en concerten bij
buurtgroepen en organisaties. Dit is belangrijk voor de verbreding van het publiek, maar ook om een ruimere culturele
belangstelling en interesse voor het gebeuren in een kunstencentrum los te weken bij dit lokaal publiek.
Ook sociaal-artistieke projecten, de familieprogrammering en de schoolprogrammering zijn zeer belangrijk omdat ze
lokaal publiek werven.
2.4. Receptieve werking
Het uitgebreide receptieve programma is noodzakelijk om het publiek uit te bouwen en een divers publiek aan te trekken.
Er wordt dus een breed programma aangeboden, waarin ook bekendere namen en lichtere muziek is opgenomen. We
geloven erin dat publiek dat de weg kent naar het kunstencentrum door een voorstelling van een vertrouwde naam bij te
wonen, later terugkeert om iets avontuurlijkers te proberen. Rataplan wil graag die nieuwsgierigheid wekken.
2.5. Ervaren, gerenommeerde gezelschappen en groepen
Naast beginnende kunstenaars en gezelschappen worden ook meer bekende namen geprogrammeerd en/of
ge(co)produceerd. In het aanbod is er nood aan vaste vertrouwde waarden. Het publiek wil die ‘namen’ ook volgen.
Daarnaast kan het ook verrast worden door het werk dat een vertrouwde muzikant, schrijver, acteur of regisseur maakt
binnen het kader van Rataplan. Van Rataplan krijgen ook zij immers de kans om vernieuwing te zoeken.
2.6. Vrijwilligers
Ook de vrijwilligers zijn belangrijk in de pool van het publiek: ze worden gerekruteerd uit het publiek maar zijn tegelijk bij
dat publiek de ambassadeurs van de Rataplanwerking. Zij zorgen ook door mond-aan-mond-reclame voor
publieksuitbreiding. Zij zijn levende promotie voor Rataplan.
3. De pool van het beheer.
Het is minder gebruikelijk om het zakelijk beheer aan te halen in het inhoudelijk luik van het dossier. Rataplan doet dit
wel omdat het een essentieel onderdeel van zijn visie op de werking is. Het beheer is één van de drie polen waarrond de
werking gebouwd is en zoals in het diagram duidelijk wordt, is er ook overlap met de andere twee polen. Dat inhoudelijke
en zakelijke werking hand in hand gaan, mag ook blijken uit het feit dat de artistieke en de zakelijke leiding door één
persoon worden opgenomen.
3.1. Efficiënt zakelijk beheer.
Met een efficiënt zakelijk beheer wil Rataplan het budget dat ter beschikking is zoveel mogelijk laten renderen voor de
makers.
Alles wordt in het werk gesteld om kunstenaars op een zo goed mogelijke manier hun werk te laten doen. Daarom
worden (overhead)kosten zo veel mogelijk beperkt. De ondersteuning van makers begint al bij het feit dat Rataplan –
zeker in verhouding tot het aantal voorstellingen – met een zeer beperkte personeelsploeg werkt. Zo blijft er een
behoorlijk budget beschikbaar voor creatie, productie, samenwerking en receptieve programmering. Rataplan wil ook
voldoende eigen inkomsten genereren en doet daarom ook alle mogelijke inspanningen om voldoende publiek te vinden.
Als we kijken naar het jaarbudget, zien we dat bijna het volledige subsidiebedrag van de Vlaamse Gemeenschap (€
490.000) naar werkingsmiddelen gaat (en dus naar het artistieke werk): dit zijn uitkoopsommen, lonen voor artiesten,
productie- en coproductiekosten, techniek, promotie en omkadering. De loonkost van het vaste personeel (€ 285.000)
wordt eigenlijk verdient uit eigen inkomsten (bar- en ticketinkomsten, verkoop) en extra subsidiëring.
Rataplan zoekt op projectbasis ook naar extra subsidies voor de eigen werking en helpt en begeleidt jonge makers bij
het zoeken van extra middelen, het opmaken van dossiers voor hun projecten.
3.2. Vrijwilligers
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 5 van 16
Rataplan werkt met een klein team aan een intensief programma, in zijn werking ondersteund door vrijwilligers. Het
engagement van die hele ploeg straalt af op de werking, naar het publiek en naar de optredende artiesten. Uiteraard is
het werken met vrijwilligers kostenbesparend.
3.3. Tourneebegeleiding
Rataplan probeert bij het concreet uitwerken van een voorstelling en de daarbij behorende begroting, in samenspraak
met de maker, alle kosten kritisch te bekijken en daar waar mogelijk te opteren voor kostenbesparende alternatieven.
Rataplan bekijkt ook mee op welke manier een voorstelling het best reisklaar gemaakt kan worden. Wat is een haalbaar
lichtplan, decor, een ‘schappelijke’ uitkoopsom…
3.4. Ervaren, gerenommeerde makers
Rataplan werkt regelmatig samen met ‘ervaren’ makers. Deze samenwerkingen gebeuren ook vanuit beheersmatige
overwegingen. Het gaat telkens over minder risico-gevoelige projecten, die ook voor de nodige financiële return kunnen
zorgen. Hierdoor komen er meer middelen ter beschikking om te investeren in jong werk.
Meer over de beheerspool en de concerete zakelijk plannen is terug te vinden in het financiëel beleidsplan.
Aanbevelingen van de Vlaams minister van cultuur
In het geheel van de werking (en het dossier) komen de verschillende aanbevelingen van de Vlaams minister van cultuur
ook aan bod:
Het opnemen van artistiek experiment of kunstenaarspraktijken in de werking en de aandacht voor de individuele
kunstenaar behoort tot de pool van de maker in de werking van Rataplan. Ook het realiseren van samenwerking,
synergie of clustering met andere spelers komt aan bod in de pool van de maker en in wordt o.a geconcretiseerd in coproducties en sociaal-artistieke werking. Deze samenwerkingen zijn ook een onderdeel van de pool van het beheer en
worden nog verduidelijkt in de alinea over samenwerking en netwerking.
Door sober te werken heeft Ratplan steeds oog voor ecologie en duurzaamheid (van het werken met glazen aan de bar
en tijdens concerten, werken met fair-trade producten, drukwerk op recyclage-papier tot recuperatie van materialen voor
decor en inrichting van de zaal, gebruik van spaarlampen, led-spots).
Rataplan is al sinds zijn ontstaan bezig met de maatschappelijke inbedding van de organisatie. Het behoort tot het
unieke karakter van de organisatie. Dit zit ook duidelijk in de pool van het publiek en komt uitdrukkelijk aan bod in de
sociaal artistieke werking.
De samenwerking met culturele centra en andere culturele initiatieven in de regio mag blijken uit de contacten die er zijn
ter promotie van jonge makers, die info die rondgestuurd wordt over creatie- en repetitieprocessen in Rataplan… Op
lokaal en regionaal vlak zijn er verschillende overlegplatforms met andere culturele partners (zie ‘Samenwerking en
netwerking) .
De samenwerking of relatie tot het onderwijs, de welzijnssector, bepaalde economische of maatschappelijke aspecten..
mag blijken uit de scholenwerking (zie receptieve werking) en de samenwerking met diverse bevoorrechte partners uit
de buurt rond Rataplan (zie publiekswerking en publiekswerving).
De aandacht voor spreiding en diversiteit van het aanbod wordt duidelijk in de pool van het publiek en in de receptieve
werking.
1.1.2 Korte schets van de voorbije en huidige werking
Rataplan heeft sinds 2006 zijn werking als kunstencentrum uitgebouwd, nadat het een geschiedenis had (sinds 1997)
als theaterwerkplaats en experimentele sociaal-artistieke werking.
Deze evolutie is niet zonder slag of stoot verlopen, waarbij een evenwicht gezocht is tussen de receptieve werking, de
productieve en ondersteunende en begeleidende werking, de aandacht voor het (lokale) publiek en de sociaal-artistieke
werking.
Uiteindelijk is gekozen om de werking vanuit drie polen te bekijken, zoals hierboven beschreven. De werking wordt
vanuit die polen strakker uitgebouwd, maar dat staat natuurlijk niet los van de werking tot nu.
De uitgangspunten werden als volgt kort samengevat:
Rataplan geeft kansen tot (artistieke) ontplooiing via creatie en (co)productie
Rataplan nestelt en netwerkt zich in de wijk via de sociaal-artistieke werking
Rataplan biedt een cultureel en artistiek alternatief via een programma met oog voor vernieuwing en kwaliteit
Rataplan bindt en boeit mensen via een programma met oog voor het (buurt)publiek
In zijn artistieke werking heeft Rataplan dit vertaald in een driepikkel:
- co-producties en samenwerkingen met jonge gezelschappen;
- eigen (co)producties met gevestigde namen;
- de jaarlijkse buurtproductie waarrond de verdere sociaal-artistieke werking wordt gebouwd.
Voor de komende jaren formuleert Rataplan dit scherper dan voorheen: aandacht voor de pool van de maker en de pool
van het publiek, ondersteund vanuit de pool van het beheer.
Om ons te beperken tot de laatste jaren van de werking (2008-2011) kunnen we aangeven dat er samenwerking en
ondersteuning was voor jonge gezelschappen zoals Bleeding Bulls, Mars, Corpus Ca., Sam Wauters, Ifa Y Xango (die
jong jazztalent 2011 wonnen op Gent Jazz), Zonzo Compagnie (Wagon (2010), Listen to the Silence (2011), De Dagen
(met 3 weken het Feest van Alles in februari 2011), Kopspel/KunstZ (Genesis, Macbeth I en II), Het Zesde Bedrijf (In te
Prime Of Their Lives), Louis Janssens/Rampenplan.
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 6 van 16
Er is sinds 2011 een expliciet luik voor studenten van theateropleidingen onder de titel ‘De Beloften Spelen’, waarbij we
samenwerken met de toneelopleidingen van Antwerpen (Artesis, Conservatorium), Hogeschool Gent en
Theateracademie Maastricht. Hiermee is het luik van de werking met aanstormend talent nog explicieter in het
jaarprogramma verankerd. In juni 2012 staat opnieuw een reeks gepland met studenten uit deze drie opleidingen.
Plannen op langere termijn met Kaat Haest, Corpus Ca, Sandrine Verstraete, Lize Pede vinden hier hun oorsprong.
De reeds langer lopende samenwerkingen met Peter De Graef/Dwama, Martha!Tentatief en Bad van Marie werden
verdergezet. Ook het Lanceerplatform en Bij de Buren van luxemburg zijn projecten waar in samenwerking aan gewerkt
wordt.
Volledig eigen producties waren in 2009: Tegen De Lamp (Dimitri Leue, Jonas Van Geel, Antoon Offeciers) en ‘Low
Impact Man’ Steven Vromman (met een tournee van 50 voorstellingen), een herneming van het concertprogramma
‘Voet, Wouters en Van Gool’ op negen locaties. In 2010 werd de nieuwe voorstelling ‘Het Lortcher-Syndroom’
geproduceerd. De productie werd in 2011 op een 30-tal plaatsen in Vlaanderen gespeeld, een nieuwe reeks speelt in
2012 (met nog eens ca. 45 voorstellingen).
In de concertreeksen zoals ‘6 x Florizoone’ en ‘Pertwee’, worden muzikanten uitgedaagd buiten de gewone bezettingen
te treden en te experimenteren met nieuw werk en met nieuwe formaties.
De eigen sociaal-artistieke werking is na vijf theaterproducties met buurtbewoners in 2011 ook geëvolueerd. We
keizen voor een project met werk van jonge kunstenaars (Annelies van Hullebusch en Vick Verachtert) . Zij krijgen een
sterkere artistieke inbreng.
Voor 2012 zijn producties gepland met Cie. Tantalus (‘First Person Shooter’, repetities in feberuari, première op 8 maart
2012), Kristin Mertens (‘Martyr’, repetities in augustus en september, permière 20 september 2012). Daarnaast is er een
nieuwe co-productie ‘Veldwerk’ met De Tijd (als gevestigde waarde kregen zij al regelmatig de nodige speelkansen in
Rataplan) en een volgende coproductie met Zonzo-compagnie en met De Werf.
Naast deze samenwerkingen, coproductiewerk en eigen productiewerk is er het receptieve programma van Rataplan.
Elk jaar vinden er circa 250 activiteiten plaats (concerten, theater- en muziekvoorstellingen voor volwassenen en voor
kinderen/jongeren -incl. schoolvoorstellingen- en workshops) voor een publiek van 22.000 tot 25.500 bezoekers.
In deze aantallen zijn geen repetitiedagen of reisvoorstellingen opgenomen.
Doorheen al deze activiteiten, productiewerk en receptieve activiteiten, heeft Rataplan een plaats veroverd in de harten
van het eigen publiek, de in huis werkende artiesten, de gastgezelschappen maar ook in de theaters, kunst- en
cultuurcentra waar reisvoorstellingen van Rataplan te gast zijn.
1.1.3 Verhouding tot het kunstenveld
Rataplan is en blijft een plek die trekt. Jonge podiumkunstenaars vinden de weg naar Rataplan op zoek naar een huis
waarin ze een aantal stappen kunnen zetten. Dat is al zo sinds de start van Rataplan in 1997, met De Roovers,
Olympique Dramatique, Kakkewieten… en dat loopt door tot nu met Union Suspecte, Het Zesde Bedrijf, Kopspel, Bad
van Marie, Annelies Van Hullebusch, Corpus Ca,…
Ook het publiek trekt naar Rataplan om nieuwe namen te leren kennen, neemt het risico iets onbekends te ontdekken
(en dat kan al starten met de reeksen van ‘De Beloften Spelen’). Daarnaast wil het publiek van Rataplan ook een aantal
vertrouwde namen, in de intimiteit van de Rataplan komen bekijken of beluisteren, blijven volgen of (her)ontdekken.
Door de band met kunstenaars en bespelers verankert Rataplan zich in het artistieke landschap, meer bepaald het
theaterlandschap en de jazzscène. Voor veel spelers uit de sector van de podiumkunsten is Rataplan een vaste
werkplaats, creatieplek en presentatieplek. Een niet meer weg te denken, onmisbare plek voor de ontwikkeling van hun
werk.
In het artistieke landschap in Antwerpen zijn er een aantal spelers met een gelijkaardige opdracht. Samen met hen
verzorgt Rataplan het aanbod podiumkunsten voor de ruime agglomeratie en samen met hen biedt Rataplan ook
ontwikkelingskansen en een werkplek. Elk van die spelers (organisatoren, theaterhuizen, kunstencentra, werkplaatsen)
heeft zijn eigenheid en accenten, waar makers aansluiting bij kunnen vinden.
In zijn verhouding tot het Vlaamse veld, wil Rataplan zorgen dat producties vanuit Rataplan ook ruim aan bod kunnen
komen op podia in de rest van Vlaanderen. Met maandelijkse mail-berichten voor professionelen en organisatoren in
heel Vlaanderen houdt Rataplan het veld op de hoogte van het werk dat in Rataplan aan bod komt, wie repeteert,
produceert, zich voorbereidt.
De (jazz-)muziekprogrammatie van Rataplan is ook bijzonder. Rataplan is één van de weinige plekken in het Antwerpse
met een goede accommodatie, waar kleinere jazzgroepen in kwaliteitsvolle omstandigheden kunnen concerteren.
Rataplan bekleedt dan ook een belangrijke plaats in de jazzscene.
Vermeldenswaard is de nieuwe situatie die vanaf 2013 in Borgerhout zal ontstaan, wanneer Laika, De Roovers,
Transparant hun intrek nemen in een vernieuwd pand, 'Matterhorn', naast de kantoren van Rataplan. Het is evident dat
de uitstraling van Borgerhout als broedplaats voor podiumkunsten hiermee sterk vergroot.
Met Studio Villanella zal Villanella een vernieuwde plaats innemen in het Antwerpse kunstenlandschap. De verhouding
Rataplan/Villanella zal wijzigen, nu Villenella een eigen presentatieplek heeft, een situatie waarover overleg met
Villanella gevoerd wordt en afspraken gemaakt worden over programmatie. De kinderproducties van Villanella zullen in
elk geval nog steeds in Rataplan spelen. Villanella richt zich met zijn nieuwe huis vooral op jongeren.
1.1.4 Uniciteit van de organisatie
Rataplan heeft als kunstencentrum een apart profiel ontwikkeld. De uniciteit is weergegeven in het driepolige schema dat
het mission statement van Rataplan illustreert: Rataplan maakt de combinatie van maker en publiek, ondersteund door
een efficiënt zakelijk beleid. Rataplan slaat de brug tussen artistiek werk en aandacht voor het publiek.
Deze werking is al uitgebreid beschreven aan het begin van dit dossier. We willen hier opnieuw benadrukken dat
Rataplan expliciet de wisselwerking of interactie tussen de drie polen vooropstelt als werkingsmodel. Wij kunnen
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 7 van 16
kunstenaars echt vooruit helpen in hun artistiek parcours, door de twee andere polen aan hun rol van maker toe te
voegen. Ruimte om te werken, echt contact met het publiek, een goed doordacht beheer, kans op spreiding zijn
noodzakelijke elementen om artistiek werk verder te ontwikkelen. Deze knowhow legt Rataplan naast de artistieke
inzichten van de makers om hun werk te kunnen versterken. Om tot een artistiek werk te komen dat door een breed
publiek kan gezien, gehoord en geapprecieerd worden.
Rataplan speelt een belangrijke rol als ondersteuner en als intermediair, wil het (publieke) draagvlak voor vernieuwend
artistiek werk vergroten en verbreden. Rataplan is het koppelteken tussen de artiest en het publiek. We willen ook de
publieksrol van de kunst verder helpen, zonder te vragen om artistieke toegevingen te doen om een publiek te behagen,
maar wel met de vraag om de dialoog met het publiek aan te gaan. Theater en muziek zijn publieksgerichte kunsttakken,
die een (breed) publiek nodig hebben om zich te ontwikkelen.
De locatie van Rataplan aan de Antwerpse rand, in de Borgerhoutse wirwar van straten, maakt het kunstencentrum ook
tot iets bijzonders. Dit is geen gewone plek, in een 'theatre-district', dit is een plek die uitdaagt en confronteert, die
dialoog vraagt tussen het publiek en de kunstenaar, tussen de kunst en zijn omgeving. We benadrukken hier nogmaals
de maatschappelijke inbedding.
De aandacht voor de artistieke kwaliteit enerzijds en blijven focussen op een breed publiek (waar mogelijk linken met het
multiculturele Borgerhout) maken van Rataplan een unieke plek.
Cultuur is voor Rataplan nog steeds een middel om een achtergestelde wijk (Oud-Borgerhout en de wijken Stuivenberg
en Seefhoek) een impuls te geven. Rataplan poogt steeds en investeert veel om de betrokkenheid van mensen uit de
verschillende bevolkingsgroepen en culturele gemeenschappen in Borgerhout bij het gebeuren in Rataplan te verhogen.
Rataplan vervult een bemiddelende rol tussen het artistieke en het sociale. Rataplan wil niet uit de weg gaan dat kunst
een functie kan hebben in het kader van de stedelijke en maatschappelijke ontwikkeling, naast persoonlijke artistieke
ontwikkeling. Daarom blijven de aandacht en de inspanningen voor sociaal-artistiek werk bestaan.
Kenmerkend voor Rataplan is de ontvangst van het publiek en de artiesten in een aangename en warme sfeer, het vaak
geroemde ‘huiskamergevoel’. Daarin onderscheidt Rataplan zich opnieuw door haar geïntegreerd concept.
Ten slotte is er de unieke werking met vrijwilligers die niet enkel een stevige ondersteuning bieden op praktisch vlak,
maar tevens essentieel zijn bij de opbouw van een divers publiek, die de organisatie laten ‘wortelen’. Veel vrijwilligers
krijgen bovendien de kans om in contact te komen met kunstvormen die ze voordien nauwelijks kenden: jazz,
verschillende vormen van theatervormen…
1.2 Artistieke en inhoudelijke plannen (eerste jaar gedetailleerd, daarna algemener)
1.2.1 Productieve werking: eigen producties
Voor het overzicht: zie het Excelbestand ‘Activiteiten, medewerkers, begroting en afrekening’.
Rataplan plant een aantal voorstellingen en muziekproducties vertrekkend vanuit verschillende invalshoeken.
We produceren een kindervoorstelling, een liedjesprogramma met mensen in armoede, een vertrouwde en trouwe
kunstenaar krijgt een nieuwe theaterschrijfopdracht, we programmeren een concertreeks met een vooraanstaand
jazzmuzikant en geven hem daarbij een creatie/compositieopdracht en we plannen nieuwe sociaal- artistieke projecten
waarin we kunstenaars uitdagen om met een thema aan de slag te gaan.
De voorstelling die Gert Jochems zal maken, ‘Karl en Liesl’, is een coproductie met het Martha!tentatief (en wordt bij de
coproducties vermeld), de productionele bijdrage van Rataplan is daarin wel zeer groot. Het is ook een belangrijke
productie voor Rataplan.
Sarah Moens : Het is ingewikkeld (7+) – voorjaar 2013
Sarah Moens studeerde in 2009 af aan de toneelacademie Maastricht. In 2011 maakte ze de voorstelling ‘Slaapkoppen’
naar de graphic-novel van Randall C.
‘Het is ingewikkeld’ is een stuk dat Sarah Moens maakte bij haar afstuderen. Het werd toen enkele malen gespeeld met
amateurs. Sarah Moens wil het stuk nu echt produceren en ermee gaan toeren.
Koning December sleurt de Kantoorganger mee in een wereld waar je groot wordt geboren en alles weet van
computeren tot werk hervatten. Als je ouder wordt, krimp je, vergeet je meer en mag je weer fantaseren over de wolken.
Koning December leert de Kantoorganger ook dat je ‘wakker worden’ eigenlijk ‘slapen gaan’ moet noemen, dat er draken
naast je op straat lopen en je sterren een naam moet geven. Na het dagelijks bezoek van December vraagt de
Kantoorganger zich af waarom hij dingen ziet die hij anders nooit zag, of dit de werkelijkheid is en of hij toch geen
straaljagerpiloot moet worden.
Tekst/vertaling: Axel Hacke/Toon Tellegen - Regie: Sarah Moens - Spel: Koen Janssens + acteur nn. - Scenografie en
illustraties: Maaike Devos
De voorstelling wordt in Rataplan 3 weken gerepeteerd en gaat er in première in februari 2013. De makers krijgen
technische ondertseuning van Rataplan tijdens hun repetitieperiode.
Joachim Badenhorst : Badenhorst7 (eerste helft 2013)
Joachim Badenhorst is een jonge rietblazer die al een interessant internationaal parcours heeft afgelegd, hij woonde
enkele jaren in New York, studeerde daar en speelde met zeer diverse jazzmuzikanten. Joachim Badenhorst is ook een
bedrijvig componist en lid van verschillende jazzformaties (Belgische en internationale) zoals Christian Mendoza Group,
Mógil, Han Bennink Trio, Rawfishboys, Peterson-Ploug-Badenhorst…
Hij stond al meermaals op het podium in Rataplan. In het seizoen 2012-2013 zetten we hem centraal in het
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 8 van 16
jazzprogramma. Hij krijgt de kans om 7 maal in verschillende bezettingen te concerteren.
In 2012 worden dat Baloni, Rawfishboys/Os Meus Short, Han Bennink Trio. Vier concerten worden gespeeld in 2013,
de
vooropgesteld zijn Mogil, International Trio en Tony Malaby Novala (o.v. tournee in Europa). Voor het 4 krijgt hij een
creatieopdracht van Rataplan, Joachim Badenhorst zal nieuw werk componeren en daarvoor een gelegenheidsgroep
samenstellen. Deze groep krijgt daarvoor ook repetitietijd in Rataplan. Aan de voorstelling van dit werk in Rataplan
worden enkele extra concerten in Vlaanderen en mogelijk buurlanden gekoppeld.
Onze Rijkdom – 2013
Een dozijn mensen, allemaal met ervaring met het leven in armoede, brengt liedjes geïnspireerd door hun bestaan.
Eenvoudig, ontroerend, herkenbaar maar ook met een flinke dosis humor zingen ze over eenzaamheid en geluk, de
eindjes aan mekaar knopen, geaccepteerd worden… Er wordt gezongen, gerapt en verteld over vriendschap, de
kinderen, kassa’s die gevaarlijk dichterbij komen, moeders die topkes van de worsten snijden... Het gaat over hoe
mensen in armoede zijn en in de wereld staan. Wat ze vertellen, raakt diep.
Ze schreven hun liedjes zelf, begeleid door zanger en acteur Hans van Cauwenberghe. Hij coacht de groep, dirigeert en
stimuleert.
Zang: Amber Bellemans, Anne Schoonbroodt, Greet Baart, Heidi denHollander, Hubert Beeckmans, Konnie Maes, Lesly
Cleerbout, Lutgart Simoens, Marleen Obijn, Nadia Magnus, Nathalie Libbrecht, Rosa Van Hove, Sandy Dannenmann.
Muziek: David De Smet (piano), Jan Moonen (gitaar), Peter Verhaeghen (bas), Walter Mets (drums).
Deze muziekproductie werd in 2011 gemaakt en gaat vanaf 2012 touren. Ook in 2013 wordt ze verder op tournee gezet.
De intentie is er om verder te werken met deze groep en na 2013 een nieuw programma voor te stellen.
Het Genie van het Foorplein (werktitel) sociaal-artistiek project (herfst 2013)
De apartementsblokken aan Hof ter Lo worden het uitgangspunt voor dit nieuwe project. Tussen spoorweg,
rangeerstation, singel en ringweg liggen enkele appartementsblokken, samen met een supermarkt, een doe-het-zelfzaak en muziekcentrum Trix, door sporen en asfalt afgesneden van de andere woonwijken. Dagelijks passeren er
duizenden wagens en treinen van en naar Nederland of de haven. Er woont een mengelmoes van mensen, naast
tientallen konijnen op het gras tussen de blokken (vrijgelaten levende knuffels van stadsbewoners)
Deze blokken liggen achter de hoek van Rataplan (of de burg onderdoor). Dit stukje Borgerhout heeft een lange
geschiedenis van verlating, verdwijning, afbraak en opbouw. Vroeger was er een kazerne van geniesoldaten een station
van de boerentram… en de kermis stond er op het Foorplein.
Een inspirerende plek, met een verrassend verleden en met inspirerende mensen (één van de bewoners van de blokken
heeft een volledig archief over de driehoek van Hof Ter Lo, de laatste bewoners van de vooroorlogse wijk leven nog en
enkelen hebben we al opgespoord).
Rataplan doet een oproep bij enkele kunstenaars en kunstenorganisaties (Kaat Haest, Glasbak vzw (Liesbet Swings
e.a.), De Kinderen van de villa (Wanda Eykerman en Roel Swanenberg), Madame Fortuna, Annelies Van Hullebusch,
Cathérine Ennekens, Nathalie Rooymans) om met dit gegeven een project uit te werken in de herfst van 2013.
We plannen een tweede sociaal-artistiek project in de herfst van 2015.
Dimitri Leue : Even Gelukkig (werktitel) - 2014-2015
Na geslaagde Rataplan-producties met Dimitri Leue in de voorbije jaren, krijgt hij opnieuw een creatieopdracht van
Rataplan. Na thema’s als ecologie en dementie te hebben aangesneden, keert hij terug naar het universele thema van
de liefde. Dimitri Leue toont de 2 kanten van een relatie: in het eerste deel van het theaterstuk vertelt de vrouw, in het
tweede deel komt de mannelijke kant van het verhaal aan bod. Eigenlijk is het een geheel met 2 monologen.
Dimitri Leue zal opnieuw werken met muziek die het geheel ondersteunt, piano met cello. Een mannelijke en een
vrouwelijke muzikant. Met elk hun kant.
Als werktitel hanteert Dimitri Leue ‘Even Gelukkig’, zoals de verhalen die hij in 2006 over de liefde schreef.
Tekst en spel: Dimitri Leue - Spel : actrice : voorkeur voor Janne Desmet (o.v.) of Tinne Reymer (o.v.) - Compositie:
Antoon Offeciers - Uitvoering: Antoon Offeciers + celliste
Dimitri Leue schrijft in de herfst van 2014. Januari-februari 2015 wordt er gerepeteerd in Rataplan. Première wordt
voorzien half februari. Waarna een tournee volgt in februari, maart, april 2015.
Andere partners
Het mag duidelijk zijn dat ook in 2014, 2015 en 2016 nog werk geproduceerd wordt. Zowel in de kalender als in de
begroting wordt hiermee rekening gehouden. Met welke makers Rataplan zal samenwerken wordt echter meestal pas in
het voorafgaande seizoen duidelijk worden (zoals de samenwerking voor ‘First Person Shooter’ van Cie. Tantalus, pas in
2011 is geconcretiseerd voor de creatieperiode februari/maart 2012). Rataplan vindt het noodzakelijk deze vrijheid te
behouden om zo op (relatief) korte termijn te kunnen inspelen op wijzigingen in het theaterlandschap en plannen en
ideeën van makers. Ook deze prille engagementen willen we steeds toetsen aan wat verdere stappen in de carrière of
het parcours van de makers zullen of kunnen zijn.
1.2.2 Productieve werking: coproducties en samenwerkingen
Voor het overzicht: zie het Excelbestand ‘Activiteiten, medewerkers, begroting en afrekening’.
Bij de coproducties en samenwerkingen zet Rataplan een aantal bestaande projecten verder. Daarnaast wordt met
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 9 van 16
enkele nieuwe partners samengewerkt of gecoproduceerd.
Jaarlijkse co-productie Zonzo-compagnie, De Werf, Rataplan
Zonzo-compagnie, De Werf en Ratplan zetten hun plannen verder om jaarlijks een woordenloze muziektheaterpoductie
voor kinderen te maken. Met Wagon en Listen tot the Silence hebben we al stevige producties gerealiseerd.
De productie voor najaar 2013 wordt gemaakt over en met muziek van Miles Davis, over zijn muzikale erfenis en invloed.
De repetities en premières van deze producties vinden afwisselend in De Werf en in Rataplan plaats. Voor 2013 zal dat
in De Werf zijn.
Corpus Ca. ‘A year has passed since the last time that a year had passed’ (werktitel) (voorjaar 2013)
Coproductie met Rataplan
Corpus ca. is een nieuw theatercollectief van Lien Wildemeersch, Sanne Haenen, Saskia Verstiggel, Sofie Van den
Bossche en Tom Van der Velde. Hun voorliefde voor een fysieke speelstijl bracht hen samen. Ze maakten onder andere
de voorstelling Manson/Mensen, waarmee ze afstudeerden aan de dramaopleiding van Hogeschool Gent KASK. In
februari 2011 ging hun voorstelling D.I.E.L. (desalniettemin is er liefde) in première, waarmee ze ook te gast waren (voor
repetitie en voorstelling) in Rataplan. Hun volgende voorstelling Lee, speelt in mei 2012 in Rataplan.
Na de voorstelling Lee, over Lee Krasner, vrouw van Jackson Pollock (het derde deel van hun opofferingstrilogie na
MANSON/Mensen en D.I.E.L.) plant Corpus Ca een grootschalig project met 6 acteurs, 3 muzikanten en een groep
figuranten geregisseerd door Paola Bartoletti en in samenwerking met Dick van der Harst. De spelers van Corpus Ca.
werken hiervoor ook samen met enkele spelers van L'hommm. Het vertrekpunt van de voorstelling zijn onderwerpen als
'schuld' en 'de hedendaagse maatschappij', gegoten in een existentiële quiz/vaudeville met een focus op absurditeit en
spel.
Corpus Ca. is een jong ambitieus gezelschap dat met twee producties voor de boeg op 2 seizoenen al ver vooruit kijkt,
maar nog veel moet concretiseren.
De repetities voor deze voorstelling starten al in november 2012.
Coproductie JazzLab Series, Rataplan, De Werf, Beursschouwburg, Vooruit
Met 5 partners wllen we een vernieuwing binnen de jazz promoten of bands steunen in grotere projecten of projecten
naast hun gewone bezetting of concertformule. Met de partners selecteren we jaarlijks een project (na het lanceren van
een oproep kunnen groepen projecten indienen)
- Uitnodigen van een internationale gast (zoals de JazzLab-tournee Radio-Kuka met Ellery Eskelin, internationale
projecten van Joachim Badenhorst of Teun Verbruggen,…)
- Een genre- of discipline-overschrijdend project (zoals The Dubtapes van Jens Bouttery, die met een Maastrichtse
filmmaker samenwerkte om interviews met artiesten op te nemen en hierop te musiceren)
- Eigenzinnige initiatieven zoals Eric Thielemans die de wereld rondreist, een soort online muzikaal dagboek bijhoudt van
zijn wedervaren en bij terugkomst een concert maakt als neerslag van zijn ervaringen
- Combinatie van bovenstaande zoals Mixtuur van Tuur Florizoone
De eerste oproep wordt dit seizoen gelanceerd om een eerste project te kunnen produceren in het najaar van 2013.
luxemburg : Bij de buren
Ook de volgende jaren verlengt Rataplan de samenwerking met luxemburg in het project ‘Bij de buren’.
Bij de buren wil allochtone en kansarme kleuters vanaf vier jaar samen met hun ouders kennis laten maken met theater
en boeken. Elk jaar worden twee nieuwe voorstellingen gepresenteerd. Twee acteurs (of acteur en muzikant) spelen de
voorstellingen voor een klein publiek.
luxemburg stuurt twee acteurs naar de huiskamers van allochtone en kansarme kinderen om er voor hen in een intieme
omgeving een voorstelling te spelen. Het project wordt in de toekomst ook uitgebreid naar de Zuidrand van Antwerpen,
waar tot nu enkel in Antwerpen-Noord werd gespeeld.
De lanceerweek en de werking in Antwerpen-Noord blijft een samenwerking met Rataplan. Tijdens de lanceerweek
wordt samengewerkt met scholen. De kinderen worden samen met leerkrachten en ouders uitgenodigd in Rataplan.
Ouders kunnen na afloop intekenen voor een voorstelling bij hen thuis.
Rataplan stelt niet alleen zaal en personeel ter beschikking voor de opbouw en repetities, maar organiseert eveneens de
lanceervoorstellingen. Rataplan neemt deels de werving en de selectie van de huiskamervoorstellingen voor haar
rekening. De startvoorstellingen in Rataplan zijn telkens in maart gepland.
luxemburg : STUNT! (Het lanceerplatform) (mei-juni 2013)
Vanaf 2013 werkt Rataplan opnieuw met luxemburg samen in de nieuwe formule van het ‘lanceerplatform’. Nieuwe
partners in deze samenwerking zijn WPZimmer en Lokaal 01. luxemburg kiest ervoor om blijvend te investeren in een
nieuwe generatie jeugdtheatermakers om jonge makers - studenten of net afgestudeerden – te verleiden tot het maken
van jeugdtheater. In de periode 2013-2016 wordt er ook samengewerkt met mensen uit de beeldende kunsten. Dit sluit
aan bij een artistiek onderzoek van luxemburg naar ‘kijken’, ‘beelden lezen’ en ‘details zien’.
Het eerste lanceerplatform ‘nieuwe stijl’ krijgt de werktitel STUNT! en lanceert beeldend kunstenaar Nathan De
Beuckeleer. Nathan studeerde vrije kunsten aan Sint Lucas Antwerpen (Karel de Grote-Hogeschool). Hij haalt zijn
inspiratie en beeldentaal uit de schilderkunst en de cinematografie. Hanne Torfs schrijft de muziekscore. Zij studeert
kleinkunst aan het Herman Teirlinck Instituut en volgde les aan de Rockacademie van Tilburg in het kader van het
Erasmus-programma.
Van en met: Nathan De Beuckeleer - Regie: Arlette Van Overvelt - Muziek en spel: Hanne Torfs - Kostuums: stagiair
(nog te bepalen) - In samenwerking met wp Zimmer, Lokaal 01 en Rataplan
luxemburg kan voor het lanceerplatform in mei repeteren in Rataplan. De voorstelling speelt op locatie, waarbij Rataplan
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 10 van 16
logistieke ondersteuning geeft, Rataplan doet ook de ticketing en verzorgt de organisatie van scholenwerking.
De samenwerking in het lanceerplatform wordt jaarlijks verdergezet met de vier partners.
KunstZ : Little Bee (september-oktober 2013)
Deze voorstelling vertrekt van de bewerking van het boek ‘The Other Hand’ van Chris Cleave en wordt gespeeld door
een Turkse en een Ghanese actrice. ‘The Other Hand’ gaat over twee vrouwen die elkaar ontmoeten op het strand in
Nigeria. Twee vrouwen met een totaal verschillende achtergrond: ‘Little Bee’ een jonge Nigeriaanse vrouw op de vlucht
voor mannen die haar dorp verwoestten en Sarah, een redactrice van een Engels vrouwenblad. Twee vrouwen die op
dat moment helemaal niks met elkaar te maken hebben, maar voor het leven verbonden raken. Twee jaar later
ontmoeten ze elkaar weer, in Engeland, waar ‘Little Bee’ als vluchtelinge aankomt. Het werk geeft een goede en
originele kijk op de vluchtelingenproblematiek en -politiek en past inhoudelijk mooi binnen de theaterwerkplaats van
KunstZ. Het materiaal van ‘The Other Hand’ wordt inhoudelijk verrijkt en vergeleken met verhalen van deelnemers van
KunstZ die hun land van herkomst ontvlucht zijn.
Er wordt gerepeteerd in Rataplan en de première vindt er plaats in de eerste week van oktober 2013.
Bewerking: Greet Vissers en Célia Fechas - Spel: Deniz Colen en Rita Asiamah - Verhalen: Danny Muboti, Ali Konaté,
Alfa Degity, Hussein Ali, Ahmed Kumar, e.a. - Coaching: Nathalie Rooymans & Simon Devos
Vormgeving: Céline Felga
Gert Jochems en Feike Looyen : Karl & Liesl (lente 2014)
Co-productie Rataplan-Martha!Tentatief
Karl en Liesl zetten het leven van elke dag op z’n kop. Routine wordt op losse schroeven gezet, het vertrouwde wordt
grondig verstoord. In de jaren ‘30 van de vorige eeuw al voerden ze hun publiek mee naar de rand van de waanzin. Wie
is vandaag de dag bereid zijn zekerheden op te geven om Karl en Liesl te volgen in een gekmakende wereld?
Met het leven van het Duitse duo Karl Valentin en Liesl Karlstadt als kapstok onderzoeken we waar we als acteurs en
makers staan in de maatschappij en in het huidige theaterlandschap. Naar het voorbeeld van Karl en Liesl wordt er veel
belang gehecht aan de menselijke beslommering van alledag: zo levert een echtpaar dat naar theater wil vertrekken,
maar de kinderen niet in bed krijgt, hilarische scènes op.
Deze voorstelling vol kinderlijke en absurde naïviteiten is een ode aan het spelen. Twee acteurs vechten voor het
bedreigde ambacht van toneel maken. Leve het komische duo!
Van en met: Gert Jochems en Feike Looyen - Coaching: Johan Petit - Dramaturgie: Caroline Fransens - Vorm : Tom en
Tim Clement
Er wordt gerepeteerd in Rataplan en met een speelreeks in eigen huis gaat de productie stevig kunnen inspelen.
De co-productie bijdrage van het Marthatentatief zal bestaan uit de coaching, techniek, vorm/decor.
Anderen
Net zoals bij de eigen programmering voorziet Rataplan de nodige marge in kalender en budgetten om co-producties en
samenwerkingen aan te gaan die het – binnen het dan actuele theaterlandschap – noodzakelijk vindt.
Een samenwerkingspartner die regelmatig terugkeerde, is Bad van Marie, ook hun werk zal Rataplan nog mee
ondersteunen. In de periode voorafgaand aan dit dossier was hun lange termijnplanning nog niet concreet genoeg om
hiervan melding te kunnen maken.
Ook voor de samenwerkingen en co-producties die nu opgestart zijn (zoals met Cie. Tantalus, Kristin Mertens…) is er de
intentie om die verder te zetten (zoals we in onze algemene visie op ons werk uiteenzetten, willen we steeds kiezen voor
langer lopende engagementen)
1.2.3 Receptieve werking
Voor het overzicht: zie het Excelbestand ‘Activiteiten, medewerkers, begroting en afrekening’.
De receptieve werking van Rataplan is een zeer belangrijk element in zowel de pool van de maker als in de pool van het
publiek van Rataplan.
Met het receptieve programma doet Rataplan een ruim aanbod aan het publiek, waarin het kan kiezen om een aantal
sporen binnen de programmatie van Rataplan te volgen, of een mix te maken van verschillende elementen uit het
receptieve programma. Rataplan blijft kiezen voor een programma met oog voor vernieuwing en kwaliteit, maar het is
ook een programma dat het publiek moet boeien en binden.
Aan de kant van de pool van de makers kan Rataplan door zijn ruime en intensieve programma veel speelkansen geven.
In tournees van diverse gezelschappen en groepen mag Rataplan niet ontbreken. Voor velen is Rataplan de vaste
speelplek in het Antwerpse of is het de plek van waaruit zij de rest van de stad en het land (zowel publiek als
programmatoren, recensenten…) kunnen overtuigen.
Rataplan blijft – net als in het verleden – resoluut kiezen voor een korte termijn programmering en werkt dus geen
jaarprogramma uit. Enkel op deze manier kan effectief steun gegeven worden aan jong werk. Rataplan kan relatief snel
nieuw aanbod oppikken en inplannen. Door het korte termijnprogramma blijven ook kansen behouden om soms à-laminute productie of co-productie afspraken te maken.
Aangezien Rataplan ook produceert zal de zaal soms niet beschikbaar zijn voor de puur receptieve werking. Repeteren
kan echter sinds een tweetal jaren ook in de aangepaste benedenzaal van Rataplan.
Algemeen gesteld blijft Rataplan een breed programma aanbieden met nadruk op muziek en theater en dit zowel voor
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 11 van 16
kinderen, jongeren als volwassenen.
1.2.3.1. Muziek
Muziek is één van de publieksvriendelijkste kunstdisciplines. Dankzij de muziekprogrammatie heeft een nieuw publiek
de weg naar theater gevonden.
Rataplan presenteert op zijn podium verschillende – dikwijls grensoverschrijdende - muzieksoorten gaande van jazz over
pop en rock tot hedendaagse folk. Rataplan biedt kansen aan zowel gevestigde waarden als jong muzikaal talent.
Toch voert ook in de muziekprogrammatie avontuur vaak de boventoon, doordat er onverwachte samenwerkingen
gepresenteerd worden. Mooie voorbeelden zijn Roland & Han Bennink in de reeks Pertwee begin dit jaar, en de
concerten van de Tijgers van Eufraat, het duo Teun Verbruggen en Bart Maris, de New Yorkse Reut Regev.
Daarnaast zijn er inderdaad ook wel The Bony King of Nowhere, Trixie Whitley, Senne Guns, Sioen of Mira.
Ook groepen die zich op de grens van klassieke muziek en pop of rock bewegen, krijgen in Rataplan een podium.
Verder blijft Rataplan actief prospecteren naar muzikanten die eens in een zijproject willen stappen. Rataplan zal zulke
zijsprongen ook stimuleren met de reeks Pertwee, die in 2013 verdergezet wordt.
Ten slotte blijft het belangrijkste accent liggen op (Belgische) jazzmuziek. De reeds bestaande samenwerking met
JazzLab Series wordt verdergezet. Rataplan is echter een van de weinige plekken die zich niet tot de JazzLab-selectie
beperkt maar ook extra ruimte en budgetten vrijmaakt om interessante jazzbands te prospecteren en te programmeren
(ook buitenlandse groepen). Rataplan wil namelijk zélf de vinger aan de pols houden wat hedendaagse jazz betreft.
Jazzmuzikanten, jong en oud, weten het, zoals blijkt uit de aanbiedingen en voorstellen die wekelijks binnenvallen.
Rataplan plant jaarlijks 24 concerten. Gemiddeld 2 keer per maand kan de jazzliefhebber in Rataplan terecht, ongeveer
maandelijks komt daar nog een concert uit een ander genre bovenop.
1.2.3.2. Theater
De roots van Rataplan liggen in het theater. Rataplan volgt sinds de opstart in 1997 de evoluties in het Vlaamse
theaterlandschap.
Zoals ook al eerder aangegeven komen in het theateraanbod zowel de gevestigde waarden als jonge, beloftevolle
gezelschappen aan bod met als gemene deler: het Rataplan publiek raken en ontroeren.
Alhoewel er hoofdzakelijk geprogrammeerd wordt in de zaal van Rataplan, wordt er sporadisch ook op locatie gewerkt,
o.a. met Bad van Marie, Cie. Tantalus en luxemburg. Het gaat hierbij zeker niet om de enscenering of het experimentele
karakter van de locatie. Wél wordt er - vaak letterlijk - naar het publiek toegegaan (voorstellingen in huiskamers,
openbare pleinen enz.)
Naast de avondprogrammering voor een volwassen(er) publiek blijft de kinder- en jeugdprogrammering belangrijk. Ook
hier volgt Rataplan de ontwikkelingen op de voet, zowel receptief als producerend.
Belangrijke wijziging ten opzichte van de voorbije jaren is de plaats van de schoolprogrammering in Rataplan. Theater
via de school blijft een belangrijk element in de publiekswerking. Rataplan is er zich terdege van bewust dat
schoolgaande jeugd een belangrijke doelgroep is en blijft aangezien deze – dikwijls allochtone jongeren – enkel in
schoolverband in aanraking komen met deze vorm van podiumkunsten. Dankzij extra middelen van district Borgerhout
en het inpassen van dit theateraanbod in het lokaal cultuuroverleg en –beleid, en Stedenfondsmiddelen (want een
scholenprogrammatie weegt budgettair zwaar) blijft Rataplan een aanbod doen voor scholen. Rataplan neemt met zijn
combinatie van schoolvoorstellingen en familievoorstellingen (ook avondvoorstellingen) een unieke plaats in tussen de
programmatoren van kinder- en jeugdtheater. Een blik op de speellijsten van deze voorstellingen leert dat sommige bijna
uitsluitend voor een publiek in schoolverband spelen.
Rataplan blijft steeds familievoorstellingen (vaak ook zonder de koppeling aan schoolvoorstellingen) op het programma
zetten, theaterbezoek in familieverband is immers nog steeds de sterkste stimulans tot ‘blijvend’ of ‘langdurig’
theaterbezoek. Voor acteurs is het ook belangrijk dat ze voorstellingen kunnen spelen in een niet-schoolse context, dan
kunnen ze hun voorstelling vaak echt tot z’n recht laten komen.
Rataplan doet er ook alles aan om het jonge publiek te laten genieten van het theaterbezoek.
Rataplan plant jaarlijks 45 theatervoorstellingen, wat gemiddeld 5 voorstellingen per maand betekent. De
schoolprogrammering is herleid tot 40 voorstellingen.
1.2.3.3. Comedy
Rataplan behoudt een zeer beperkt comedy-luik in de receptieve werking. In de eerste plaats omdat comedy een
laagdrempelige podiumactiviteit blijft die een nieuw publiek aantrekt, waarmee we opnieuw de step-stone theorie willen
uitdagen en hopen dat dat publiek de overstap maakt naar theater. Zeker ook als er lokaal, allochtoon, talent op het
podium komt, kunnen we grote groepen allochtone jongeren in Rataplan verwelkomen. Eén van de weinige keren dat ze
de stap tot in een kunstencentrum zetten.
Daarnaast is er ook comedy die dicht op de grens van theater en verteltheater zit en die we ook een kans willen bieden
om te kunnen groeien, eventueel de comedy te ontgroeien. Aan de andere kant is er soms theater dat dicht in de buurt
van comedy komt, de scheidslijn is soms dun.
Rataplan plant jaarlijks slechts een à twee comedy-avonden
Samenvattend omvat de totale receptieve werking van Rataplan per jaar een ca. 110 voorstellingen.
1.2.4 (Kunst)educatieve werking
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 12 van 16
− N.v.t.
1.2.5 Sociaal-artistieke werking
Rataplan is gegroeid vanuit de experimentele projecten sociaal-artistiek werk. De drive was er om met cultuur als
hefboom een achtergestelde buurt op te waarderen. De werking van Rataplan is doorheen de jaren natuurlijk
geëvolueerd, zoals hoger al aangegeven. De buurt waarin Rataplan gesitueerd is, is ook geëvolueerd. Rataplan blijft
door zijn aanwezigheid wel een rol spelen in die buurt. Maar de invulling van het sociaal-artistieke werk van Rataplan is
gewijzigd. Het accent ligt niet meer op de buurtontwikkeling.
1.2.5.1 Globale beschrijving van het sociaal-artistiek concept en de methodiek
Het sociaal-artistieke werk is ruimer verspreid, meerdere spelers nemen sociaal-artistieke initiatieven. In Borgerhout zijn
er een aantal nieuwe spelers en initiatieven die een sociaal-artistieke werking opzetten. De voorbije jaren en maanden
zagen we projecten starten bij Recht-Op/Cultuurcafé Borgerhout, Madame Fortuna, KunstZ-Kopspel, Kraskinderwerking.
Allemaal initiatieven met een eigen profiel en doelpubliek, maar in het doelpubliek zien we ook soms overlap. Rataplan is
tot de conclusie gekomen dat het traditionele Rataplan-initiatief van de theaterproductie met de buurt naast deze nieuwe
projecten, niet langer zinvol en vernieuwend genoeg is.
Toch blijft Rataplan de sociaal-artistieke werking in zijn beleid inschrijven. Dat gebeurt op twee manieren: we
ondersteunen een aantal van de nieuwe initiatieven en daarnaast stimuleren we jonge kunstenaars om een sociaalartistiek project uit te werken. We promoten deze vorm van artistiek werk bij hen en geven opdrachten (waarmee we ook
mee hun artistiek parcours willen ontwikkelen).
Als voorbeelden van de eerste aanpak, kunnen we de samenwerking met Madame Fortuna in 2012 aanhalen (hun
nieuwe productie zal in Rataplan spelen) en de verdere opvolging en uitbouw van het project ‘Onze Rijkdom’ van Rechtop. Rataplan zal de volgende 2 jaar ‘Onze Rijkdom’ begeleiden en spreiden en de zakelijke opvolging op zich nemen.
Op deze manier kan een ‘eenmalig’ project zich tonen in de rest van Vlaanderen en zich blijven ontwikkelen en groeien.
Ook de samenwerking met Kopspel/KunstZ willen we de volgende jaren verderzetten.
Als voorbeeld van de tweede manier van werken is er het nu (september/oktober 2011) lopende project met Annelies
Van Hullebusch en Vick Verachtert. Deze twee jonge theatermakers werken een sociaal-artistiek project uit met verhalen
van buurtbewoners die ze verwerken tot een expo met een theatrale performance. De beide kunstenaars gingen
hiermee in op de uitdaging en de vraag van Rataplan om een theatraal project met de buurt uit te werken (in een andere
vorm dan de ‘traditionele’ buurtproductie van Rataplan). Ook de volgende productie ‘Het Genie van het Foorplein’ kadert
in deze aanpak.
1.2.5.2 Planning
Voor het overzicht: zie het Excelbestand ‘Activiteiten, medewerkers, begroting en afrekening’.
In 2013 zal Onze Rijkdom nog verder door Vlaanderen toeren.
Vanaf 2013 zal Rataplan tweejaarlijks jonge theatermakers uitdagen een vernieuwend sociaal-artistiek project uit te
werken. Het eerste project plannen we in het najaar 2013. We starten begin 2012 de gesprekken met een aantal
kunstenaars en organisaties om het project ‘Het Genie van het Foorplein’ uit te werken dat in de herfst van 2013
gepresenteerd wordt.
De productie Little Bee van Kopspel/KunstZ gaat in oktober 2013 in Rataplan in première.
1.2.6 Publicaties
In het seizoen 2012-2013 bestaat Rataplan 15 jaar. Rataplan plant ter gelegenheid van dit jubileum, in 2013, de uitgave
van een publicatie, om dit jubileum te vieren, maar ook om te bekijken wat de betekenis is of kan zijn van een
kunstenhuis in een sociaal-achtergestelde buurt, om een antwoord te zoeken op de vraag of Rataplan de trigger
geweest is voor de ontwikkeling en evolutie van de buurt, een braakland, zowel op sociaal-economisch vlak als op het
vlak van de kunsten en cultuur. De buurt van Rataplan is immers een aantrekkingspool geworden voor verschillende
culturele en kunstenorganisaties met de vestiging van het Matterhornhuis van Laika, De Roovers, Transparant… als
volgende stap, naast De Roma, het Werkhuys, theater Tol, de dEUS-studio… .
Af en toe verzorgt Rataplan ook een tekstuitgave bij een productie.
1.2.7 Creatieopdrachten
Joachim Badenhorst krijgt in 2013 een creatie/compositieopdracht in het kader van de concertenreeks in Rataplan.
Aan Dimitri Leue wordt een nieuwe creatieopdracht gegeven in 2014 voor ‘Even Gelukkig’.
Daarnaast zullen in het kader van de sociaal-artistieke werking een opracht geven voor ‘Het Genie van het Foorplein’.
De voorstelling ‘Karl&Liesl’ van Gert Jochems is ook een creatie, die in co-productie met Het MarthaTentatief
gerealiseerd wordt. Rataplan verloont Gert Jochems tijdens de creatie-periode.
Bij de co-producties met Zonzo-Compagnie en De Werf gaat het ook telkens over een creatie.
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 13 van 16
Naast deze eigen creatie-opdrachten, houdt Rataplan er natuurlijk ook aan om ook in zijn samenwerkingen voor creaties
te kiezen (Little Bee van Kopspel/kunstZ, de nieuwe productie van Corpus Ca/L’Hommm…)
1.2.8 Internationale werking
Sinds het co-productiewerk (Wagon (2011), Listen to the Silence (2012) met Zonzo-Compagnie en De Werf voor
woordenloze muziektheatervoorstellingen voor kinderen, zet Rataplan ook stappen over de landsgrenzen met
voorstellingen in Lille, Lissabon, Praag… Door het ontbreken van tekst zijn deze producties ideaal om internationaal te
worden gespreid.
Met Joachim Badenhorst presenteert Rataplan ook een Belgisch jazzmuzikant met internationale uitstraling. In de eerste
plaats zullen daardoor een aantal internationale artiesten in Rataplan aantreden. Daarnaast moet de nieuwe creatie of
de nieuwe formatie waarmee hij daarvoor zal aantreden ook op buitenlandse podia kansen krijgen.
1.2.9 Onderzoek en onderzoeksopdrachten
n.v.t.
1.3 Residenties, begeleiding, logistieke en financiële ondersteuning van kunstenaars
Zoals eerder aangegeven: ondersteuning en begeleiding van (individuele) kunstenaars behoren tot de hoofdactiviteiten
die Rataplan ontwikkelt. Hierbij wordt de ondersteuning zeer breed ingevuld, gaande van financiële steun, ter
beschikking stellen van (repetitie)ruimte, tourneebegeleiding, promotionele begeleiding, organiseren van feedback… tot
soep en een slaatje bereiden voor het middagmaal tijdens de repetitie...
Rataplan stelt alles in het werk opdat kunstenaars zich in de meest optimale omstandigheden zouden kunnen
voorbereiden en zich aan het publiek kunnen presenteren.
Rataplan heeft door de jaren heen de knowhow opgebouwd van praktische organisator, begeleider in promotie en
spreiding, publieksopbouw…
Rataplan staat ook tijdens de niet-actieve periode (de periode zonder publieksactiviteiten, begin juli -half september )
altijd ter beschikking van gezelschappen zodat zij in alle rust en op eigen ritme gedurende een aantal opeenvolgende
weken kunnen repeteren. Tijdens deze repetitieperiodes wordt de techniek verzorgd door Rataplan.
De gezelschappen krijgen na een intensieve repetitieperiode, ook de kans krijgen om te try-outen en aansluitend de
premièrevoorstellingen in dezelfde zaal te kunnen (in)spelen.
De benedenzaal van Rataplan, die sinds enkele jaren in gebruik is, vormt een zeer welkome aanvulling om
gezelschappen ook de kans te geven te repeteren en ook daar kunnen beperkte try-outs plaatsvinden in de periodes dat
de gewone programmatie loopt in de ‘grote’ zaal van Rataplan. Het is ook een ideale ruimte voor tekstlezingen etc. Met
deze ruimte kunnen we ook op korte termijn ingaan op vragen of gaten in een repetitieschema opvullen. Niet tot onze
verrassing, is het bestaan van deze ruimte al snel tot veel (jonge) gezelschappen doorgedrongen.
Voor de begeleiding van muzikanten bestaat de gelegenheid om te repeteren in Rataplan, ook PA-repetitie is mogelijk.
We zetten met sommige muzikanten ook langer lopende concertreeksen op zoals met Tuur Florizoone (6 x Florizoone in
2009-2010) en Joachim Badenhorst (2012-2013, waarin ook een creatieopdracht gegeven wordt).
Voor vergoedingen en tewerkstelling van de kunstenaars bespreekt Rataplan ieder individueel geval met de kunstenaar
in kwestie. Eens er consensus is over de periode nodig om te schrijven, te repeteren en te spelen en de vergoeding
hiervoor, gaat Rataplan in principe in op het voorstel van de kunstenaar zélf hoe deze tewerkgesteld wil worden.
Mogelijkheden hierbij zijn: een tijdelijk contract in dienst van Rataplan, ingeschreven worden via een SBK, vergoed
worden via de kleine vergoedingsregeling voor de kunstenaar (nadat Rataplan gecontroleerd heeft of aan de
voorwaarden voldaan is) of via factuur indien de kunstenaar in kwestie gerechtigd is te factureren. Rataplan is
ondermeer lid van oKo en zorgt ervoor steeds geïnformeerd te zijn en blijven over alle mogelijke ontwikkelingen met
betrekking tot de zakelijke en inhoudelijke aspecten in het culturele veld.
Ook zodra de voorstelling speelklaar is, blijft Rataplan daar waar nodig ondersteunen. Zo heeft Rataplan meermaals
ingestaan voor de kosteloze promotie (perscontacten, aankondigen bij programmatoren, aankondiging in de nieuwsbrief
en op de website) en ticketverkoop en –afhandeling.
Rataplan is meer dan overtuigd dat de ondersteuning in al zijn facetten méér dan gewaardeerd wordt door de
kunstenaars in kwestie. Rataplan blijft dan ook, zoals in het inleidend schema aangegeven, overtuigd van het belang van
deze aanpak voor podiumkunstenaars.
1.4 Samenwerking en netwerking met andere organisaties
1.4.1 Opsomming van de partners
Rataplan zet samenwerkingen op met een aantal artistieke partners:
MartHa!tentatief, Bad van Marie, Kopspel/KunstZ, luxemburg, Corpus Ca., Cie Tantalus, Zonzo-Compagnie, De Werf,
JazzLab Series, De Kolonie mt, De Dagen, CC De Kern, Rampenplan. Er zijn samenwerkingen met de
theateropleidingen Toneelacademie Maastricht, Drama Gent, Conservatorium Antwerpen (Artesis Hogeschool) en met
de Jazzafdeling van het conservatorium Antwerpen (Artesis Hogeschool) en theateropleiding AcSenT.
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 14 van 16
Promotioneel werkt Rataplan samen met De Roma (gezamenlijke uitgave van programmabrochure/nieuwsbrief,
affichage…), er is ook een samenwerking met De Roma voor techniek (gemeenschappelijke techniekersploeg),
Rataplan en De Roma hebben ook een gemeenschappelijke ticketbalie en reservatielijn.
Voor de sociaal-artistieke werking wordt met partners als Madame Fortuna, Recht-Op, Kras-Borgerhout samengewerkt
(waarbij Rataplan de rol van ondersteuner heeft), voor een project als ‘Het Genie van het Foorplein’ worden
partnerorganisaties uitgenodigd een project uit te werken.
Er is overleg met organiserende partners in Antwerpen.
Rataplan voert overleg met de Antwerpse aanbieders van podiumkunsten, zowel kunstencentra, muziekcentra als
gezelschappen, in het AKO (Antwerps KunstenOverleg). In overleg met Prospekta (cultuurpromotiedenst voor stad en
provincie Antwerpen) wordt bijvoorbeeld in samenwerking met de verschillende partners, ‘de 24u van het Podium’
georganiseerd.
Lokaal overlegt en werkt Rataplan samen met de kunstenorganisaties gevestigd in Antwerpen-Noord (zowel
podiumkunstenorganisaties als organisaties voor beeldende kunst, o.a. Troubleyn/Jan Fabre, NICC, Extra City,
luxemburg, AIR, Red Fish Factory, lokaal 01, bibliotheek Permeke…) in KunstenNoord.net. Jaarlijks wordt een
kunstenparcours georganiseerd langs de verschillende organisaties, er is een gezamenlijke website, overleg over
samenwerkingen…
Daarnaast heeft Rataplan ook een sterke band met het lokaal cultuurbeleid. Aangezien Rataplan zich wil richten naar het
lokale publiek, betreedt Rataplan ook het terrein waarop het lokaal cultuurbeleid actief is. Om geen dubbel werk te doen
en een duidelijke afbakening in werkterrein is er actief overleg geïnstalleerd met de actoren van het lokaal cultuurbeleid
(Cultuurantenne, Het Werkhuys, De Roma, bibliotheek) de vzw (in oprichting) Lokaal Cultuurbeleid Borgerhout en wordt
er overlegd met de programmatoren van de cultuurcentra van Antwerpen.
Op Vlaams niveau is er het overleg met andere kunstencentra georganiseerd door Oko, naast samenwerkingen en
coproducties bv. met De Werf, via JazzLab Series, Hogeschool Gent, Toneelacademie Maastricht...
Er zijn talloze, vaak intensieve, contacten met diverse sociale organisaties. Deze worden gegroepeerd in wat Rataplan
‘de bevoorrechte partners’ noemt. Rataplan is ook vertegenwoordigd in het partneroverleg Borgerhout (met de sociale
partners actief in Borgerhout).
Ten slotte participeert Rataplan (samen met een tiental gezelschappen en kunstencentra) in KunstZ het initiatief van
Kopspel, met als doel meer kleur in het kunstenlandschap te krijgen (op, naast en voor het podium).
Door de vestiging van Laika, De Roovers, Transparant, KunstZ/Kopspel en Zonzo-compagnie in het Matterhornhuis
naast het kantoor van Rataplan zal de samenwerking met deze organisaties ook worden verstevigd.
1.4.2 Concrete meerwaarde van de samenwerking
Coproducties en samenwerkingen resulteren in eerste instantie in een eindproduct dat niet door een individuele partner
op deze manier geproduceerd kan worden. Daarenboven leiden deze samenwerkingen tot een groter publieksbereik, bij
voorstellingen in Rataplan, maar ook bij reisvoorstellingen.
We kunnen telkens van een ‘win-win’ situatie spreken: de samenwerkende gezelschappen kunnen beroep doen op
elkaars know how, visie, achterban, financiële basis en logistiek, waardoor er meer tijd en energie aan het puur
inhoudelijke/artistieke proces gespendeerd kan worden. De betrokken kunstenaars worden goed omkaderd, zij kunnen
repeteren en spelen zonder zich verder om eventuele praktische zaken te moeten bekommeren, wat uiteindelijk zowel
maker als publiek ten goede komt. In deze samenwerkingen zitten we helemaal op de kruising van de 3 polen van
Rataplan (de maker, het publiek en het beheer)
Een partnerschap is ten dele een verstandshuwelijk maar het gaat telkens ook over samenwerkingen in een artistieke
verwantschap.
Het is evident dat in verschillende samenwerkingen de krachten gebundeld worden, vertrekkend vanuit ieders
specialiteit. Rataplan kan als partner zeer praktische steun bieden in lokale promotie, de band met buurbewoners en organisaties, het try-outbestand, het ticketingsysteem, inzet van vrijwilligers...
Goed voorbeeld is de nieuw ontstane samenwerking rond het lanceerplatform van luxemburg, waarin partners uit de
beeldende kunst betrokken worden. Niet toevallig zijn de vier samenwerkende partners leden van Kunstennoord.net, het
overleg van kunstenorganisaties uit Antwerpen-Noord)
Samenwerking met andere organisatoren is er ook om een groter publieksbereik te realiseren, betere promotie te
voeren. Maar het overleg is ook nuttig voor een goede afbakening van opdrachten, werkterrein, programmering etc.
Rataplan neemt ook de organisatie van de ticketing op zich voor gezelschappen die in eigen beheer een productie
organiseren in Borgerhout of omgeving, meestal gekoppeld aan promotionele ondersteuning (aankondiging in de
nieuwsbrief, op de website, nieuwsflash…).
1.5 Publiekswerking en publiekswerving
1.5.1 Doelgroep of doelgroepen
Algemeen bestaat de doelgroep van Rataplan uit kinderen (in school- en in familieverband), jongeren (individueel en in
schoolverband) en volwassenen. Maar verschillende onderdelen van het programma richten zich op segmenten van die
ruime doelgroep. Daarom differentiëren we ook de doelgroepen.
Rataplan wil het brede publiek bereiken met zijn receptieve programmatie. Een deel van het programma richt zich op het
ruime buurtpubliek, autochtoon en allochtoon.
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 15 van 16
Voor de jongere gezelschappen, vernieuwende producties en ‘de beloften spelen’ richt Rataplan zich op een, beperkter,
geïnteresseerd theaterpubliek. Ook voor het jazzprogramma is de doelgroep beperkt. Al proberen we die groepen toch
steeds uit te breiden en ook de zgn. moeilijkere genres ruimer te promoten.
We definiëren ook professioneel geïnteresseerden als een aparte doelgroep. Dit zijn organisatoren, programmatoren,
recensenten De doelgroep die de jonge makers ook moet leren kennen, om hen meer speelgelegenheid te geven.
1.5.2 Publiekswerking
Voor het overzicht: zie het Excelbestand ‘Activiteiten, medewerkers, begroting en afrekening’.
Rataplan heeft op halftijdse basis een medewerker voor publiekswerking in dienst. In zijn opdracht zit toeleiding van de
diverse bevolkingsgroepen uit de buurt van Rataplan. Daarvoor houdt hij op formele en informele wijze contact met de
verschillende bevolkingsgroepen en culturele gemeenschappen in Borgerhout en Antwerpen-Noord om het aanbod te
bespreken en verder af te stemmen. Rataplan hanteert daarvoor het systeem van bevoorrechte partners, die extra
geïnformeerd worden en recht hebben op een kortingstarief (privilegeprijs).
Voor schoolvoorstellingen onderhoudt de medeweker publiekswerking ook de contacten met de scholen. Hij voert
individuele gesprekken met de scholen, ter voorbereiding van de voorstellingen en om het aanbod goed af te stemmen
op de interesse en de samenstelling van de scholen. Bij schoolvoorstellingen wordt er in de mate van beschikbaarheid
een educatieve map aangeboden, soms worden ook begeleidende workshops aangeboden.
Sommige voorstellingen spelen in de school zelf, dan neemt Rataplan daar ook de coördinerende rol op en is
tussenpersoon tussen school en gezelschap. Enkele malen werden er ook vrije voorstellingen in de school
georganiseerd, dit is interessant om toch ook weer de drempel te verlagen en het theaterbezoek dichter bij de kinderen
(en hun ouders) te brengen.
Voor de vrije voorstellingen heeft Rataplan een samenwerking opgestart met ‘Het Zoekend Hert’, een kleinschalig
filosofiehuis, waarbij zij bij voorstellingen met filosofische klemtoon, de nabespreking begeleiden of een gesprek voeren
met acteurs of makers. Aan deze nabesprekingen en gesprekken kan iedereen uit het publiek deelnemen.
Het reeds aangehaalde directe contact tussen makers en publiek, informeel of georganiseerd (op één van de eerder
beschreven wijzen), in de eerste plaats bedoeld om het creatieproces of de ontwikkeling van de kunstenaar verder te
helpen, is natuurlijk ook een deel publiekswerking.
Jaarlijks organiseren we, in samenwerking met JazzLab Series, (één of tweemaal) een cursus inleiding in de jazzmuziek
(telkens voor een volle klas). Er is ook regelmatig een inleiding op een concert.
Rataplan tracht het publiek op voorhand zo goed mogelijk te informeren. Zo reserveert Rataplan in haar nieuwsbrief
iedere keer een aantal pagina’s waarin de eerstvolgende (co)productie verder wordt toegelicht door de schrijver,
regisseur of acteur in kwestie. Ook wordt er voor iedere voorstelling een programmablad gratis ter beschikking gesteld.
Hierin wordt de voorstelling toegelicht en kan de Rataplanbezoeker meer achtergrond vinden over de voorstelling zelf,
het gezelschap, de spelers of de regisseur.
In de publieksbar van de zaal wordt ook permanent ruimte voorzien voor het ophangen van recensies uit diverse
Belgische en Nederlandse dag- en weekbladen, interviews en andere publicaties over lopende en toekomstige
voorstellingen. Ook via de website wordt achtergrondinformatie ter beschikking gesteld. Op deze manier probeert
Rataplan mensen warm te maken voor andere voorstellingen en goed te informeren.
Verder probeert Rataplan – indien opportuun –om een bescheiden uitgave van een theatertekst te realiseren.
Ten slotte probeert Rataplan keer op keer haar publiek in de watten te leggen : bij familievoorstellingen ontvangen de
kinderen een gratis drankje. Bij premièrevoorstellingen wordt een hapje ‘in de sfeer van de voorstelling’ aangeboden. Bij
jazzconcerten is er voor het publiek het ondertussen traditioneel, gratis, stukje croque monsieur tijdens de pauze. Met
kleine attenties wordt een gastvrije sfeer gecreëerd, zoals we ook telkens de artiesten zeer gastvrij ontvangen in onze
foyer. En dat zorgt voor een aangename sfeer en de zin om terug te keren naar Rataplan.
1.5.3 Publiekswerving
Publiekswerving gebeurt via diverse kanalen en dit vooral op lokaal (Borgerhout en Antwerpen-Noord) én stedelijk
niveau, beperkt aangevuld met promotie op regionaal en nationaal niveau.
Momenteel gebeurt de werving via volgende kanalen:
Analoog (drukwerk): Rataplan blijft geloven in de kracht van het drukwerk (de ‘power of print’ zoals ook de jaarlijkse
affichewestrijd heet), je bereikt nog steeds het potentiële publiek zeer direct met een boekje, een flyer, een folder, een
affiche op een affichewand, in een café, aan een raam…
Vier keer per jaar een uitgebreide nieuwsbrief (oplage ca. 30.000 exemplaren). Deze wordt per post verstuurd
naar het adressenbestand. De nieuwsbrief wordt ook verspreid via lokale handelaars, in andere concertzalen,
schouwburgen, kunstencentra, cultuurcentra, scholen en de sociale sector (ook rusthuizen, buurthuizen,
dienstencentra enz. krijgen een stapeltje bezorgd). Rataplan kiest expliciet voor een ruime verspreiding ook
buiten een cultureel en kunstencircuit. Daardoor kunnen we uiteraard ook een ruimer publiek kennis laten
maken met het aanbod.
Thematische flyers rond theater, jazz en familievoorstellingen (oplage ca. 15.000 exemplaren). Deze worden
meer gericht gedistribueerd in culturele instellingen en scholen. Ze worden ook verdeeld door flyeraars voor
andere voorstellingen bij de Antwerpse cultuur-en kunstencentra en schouwburgen.
Hét handelsmerk zijn de overzichtsaffiches met vermelding van de voorstellingen de eerstvolgende maanden.
Er worden momenteel 2 soorten affiches verspreid : een met de volledige avondprogrammering, een met de
familieprogrammering (Klein Laweit affiche). Deze affiches worden ook intensief in de buurt van Rataplan
verspreid. Door het handige formaat hangen ze ook aan veel ramen bij buurtbewoners.
Aanvraag van een meerjarige subsidie voor het geheel van de werking - pagina 16 van 16
-
-
Affiches en flyers per activiteit: per voorstelling of concert zijn er nog afzonderlijke flyers of affiches, die in de
zaal van Rataplan gebruikt worden om activiteiten aan te kondigen en die op een geselecteerd aantal plaatsen
verspreid worden.
Advertenties: Rataplan voorziet een beperkt advertentiebudget waarmee in lokale gedrukte media (zone03,
zurenborger, De Zondag) en sporadisch in nationale media (kranten) wordt geadverteerd.
Publiciteit via persvermeldingen: Rataplan heeft een uitgebreid netwerk van perscontacten (radio, televisie,
geschreven pers). Aankondigingen in de pers en informatiebladen, vermeldingen in agenda’s, een interview
met een artiest die te gast is, zijn onmisbaar om de aandacht van het publiek te krijgen. Zeker bij premièrevoorstellingen wordt geprobeerd veel persaandacht te genereren. Met vooraankondigingen, resencies,
concertverslagen enz.
Digitaal:
De website www.rataplanvzw.be kreeg in 2010 een update, via de website gebeurt ook on-line ticketverkoop.
Wekelijks wordt een elektronische nieuwsflash verstuurd naar 4000 mailadressen.
Gerichte e-mails worden verstuurd naar bezoekers die een bepaald segment van de werking volgen, of eerdere
concerten of voorstellingen van een gezelschap of groep bijwoonden.
Sociale media en web-2.0 toepassingen als facebook worden zoveel mogelijk mee ingezet om publiek te
bereiken (de evoluties op dit terrein worden gevolgd om hier ook op te kunnen inspelen)
Netwerking, persoonlijk contact
het bereiken van specifieke doelgroepen met interesse in theater en muzikaal aanbod (vrije voorstellingen promoten
voor middelbare klasgroepen, theaterscholen, studenten van het conservatorium, academies woord en muziek in en
rond Antwerpen,…) door structurele acties en specifieke promotievoering.
Persoonlijke contacten en specifieke acties met moeilijker bereikbare doelgroepen, sociale verenigingen,
buurtgroepen, organisaties van allochtonen… Zij krijgen een toelichting bij het aanbod om hen beter wegwijs te
maken in het programma. Door deze groepen persoonlijk aan te spreken en goed te informeren durven ze de stap
te wagen naar een voor hen vaak onbekende wereld.
Speciale buurtacties voor de omliggende straten waarbij buurtbewoners (opnieuw) kennismaken met de zaal en
tegen uitzonderlijke voorwaarden één of meerdere voorstellingen kunnen bijwonen.
Rataplan financiert nu, samen met een tiental andere gezelschappen en kunstencentra, nog mee de diversiteitsmanager
die door Kopspel vzw is aangeworven. Deze diversiteitsmanager moet ons verder op de weg naar een gediversifieerd
publiek zetten. Deze manager bouwt, in samenspraak met de publiekswerker van Rataplan die reeds over een breed
netwerk beschikt, verdere contacten op met de migrantengemeenschappen. De verkregen knowhow staat ten dienste
van alle participerende huizen. Vanaf 2013 zullen de kosten volledig door Kopspel gedragen worden, maar zal de
samenwerking blijven bestaan (Kopspel zal bovendien mee verhuizen naar het Matterhorn-pand, naast de kantoren van
Rataplan)
1.6 Verkoop en spreiding
Rataplan doet voor de bemiddeling, tourneeplanning & promotionele ondersteuning van de eigen producties meestal
beroep op Thassos bvba. Rataplan en Thassos hebben kantoren in hetzelfde gebouw, maar zijn verder niet met elkaar
gelinkt. De service van Thassos is zeer degelijk en de vestiging in hetzelfde pand bevordert alleen maar een vlotte
samenwerking.
Voor enkele kleinere producties of producties met een beperkte tournee regelt Rataplan de verkoop zelf, bv. ‘Onze
Rijkdom’ en ‘Berg/Hoop’ (van Luc Nuyens, Els Van Peborgh).
Bij co-producties en samenwerkingen is de keuze van de identiteit van het verkoopbureau pas in tweede fase van
belang. Rataplan laat de partner hierin de keuze, alhoewel er vastgesteld dient te worden dat de (hoofd)producent vaak
opteert voor een samenwerking met Thassos.
Als een gezelschap de verkoop zelf in handen wil nemen, zal Rataplan ook helpen om organisatoren of een specifieke
selectie van organisatoren te contacteren, en mee op zoek gaan naar speelplekken.
Rataplan zal advies geven bij het bepalen van een realistische uitkoopsom, het reisklaar maken van een voorstelling
(technische mogelijkheden, beperkingen, kostenbesparende alternatieven…) Dit is ook een onderdeel van het
engagement van Rataplan tegenover makers, zoals al eerder beschreven.
Ook wat de spreiding van de eigen producties betreft wil Rataplan een zo breed mogelijk publiek trachten te bereiken.
Rataplan probeert zoveel mogelijk interesse los te weken bij organisatoren en programmatoren (die we zoals ook al
aangegeven als een aparte doelgroep beschouwen en ook systematisch informeren over het nieuwe werk dat in
Rataplan aan bod komt.)