Het rijk van de dieren

Classificeren van dieren
De stam van de chordadieren
Welke kenmerken hebben ze gemeen?
Chordadieren = dieren met een chorda.
Criteria chordadieren
Verschillen: transport
en ademhaling
Verschillen:
lichaamstemperatuur
Verschillen:
voortplanting
Kenmerken embryostadium:
• kieuwzakjes  verdwijnen later of worden
kieuwen;
• gesegmenteerde staart of restant;
• zenuwstreng aan de kant van de rug;
• chorda  wervelkolom.
Verschillen:
huidbedekking
Classificeren van
zoogdieren (V)
Eigenschappen
chordadieren
Waarin verschillen gewervelde dieren van elkaar?
Criteria chordadieren
Verschillen: transport
en ademhaling
Verschillen:
lichaamstemperatuur
Verschillen:
voortplanting
Transport en ademhaling
 gesloten bloedsomloop: hart pompt het bloed
doorheen het lichaam in een kanalensysteem.
• Vissen:
– transport: enkelvoudige bloedsomloop;
– ademhaling: kieuwen.
• Amfibieën:
– transport: dubbele bloedsomloop  geen tussenschot
tussen kamers;
– ademhaling: kieuwen (larven), longen en huid
(volwassene).
Verschillen:
huidbedekking
Classificeren van
zoogdieren (V)
•
Reptielen, vogels en zoogdieren:
– transport: dubbele bloedsomloop  tussenschot
tussen kamers;
– ademhaling: longen.
Waarin verschillen gewervelde dieren van elkaar?
Criteria chordadieren
Verschillen: transport
en ademhaling
Verschillen:
lichaamstemperatuur
Verschillen:
voortplanting
Verschillen:
huidbedekking
Lichaamstemperatuur
 koudbloedige en warmbloedige gewervelden
• Warmbloedigen:
= organisme met constante lichaamstemperatuur;
bv. vogels en zoogdieren.
• Koudbloedigen:
= lichaamstemperatuur afhankelijk van de omgeving;
bv. vissen, amfibieën en reptielen.
Classificeren van
zoogdieren (V)
Zeeleguaan
Lepelhaas
Waarin verschillen gewervelde dieren van elkaar?
Criteria chordadieren
Voortplanting
 spermacellen komen bij eicel: bevruchting.
Verschillen: transport
en ademhaling
• Uitwendige bevruchting
Verschillen:
lichaamstemperatuur
Verschillen:
voortplanting
Verschillen:
huidbedekking
Classificeren van
zoogdieren (V)
= bevruchting waarbij het mannelijk dier zijn sperma
uitstrooit over de eitjes van het vrouwelijk dier.
Bevruchting vindt buiten het lichaam plaats;
bv. vissen en amfibieën.
• Inwendige bevruchting:
= bevruchting waarbij het mannelijke dier zijn sperma
in het vrouwelijk dier binnenbrengt.
– Vogels + reptielen: nakomeling ontwikkelen in een ei
buiten het lichaam;
– zoogdieren: nakomelingen ontwikkelen in het
vrouwenlichaam.
Waarin verschillen gewervelde dieren van elkaar?
Criteria chordadieren
Verschillen: transport
en ademhaling
Huidbedekking
 slijm, benige schubben, hoornachtige schubben,
haren, veren.
•
Verschillen:
lichaamstemperatuur
Verschillen:
voortplanting
Verschillen:
huidbedekking
Classificeren van
zoogdieren (V)
•
•
•
•
Beenvissen:
– benige schubben bedekt met slijm;
– functie: bescherming.
Amfibieën:
– slijmachtige huid  slijmklieren, gifklieren;
– functie: bescherming, optimale huidademhaling.
Reptielen:
– hoornachtige schubben  hoornstof;
– functie: bescherming tegen uitdroging.
Vogels:
– veren  hoornstof;
– functie: bescherming, vliegen.
Zoogdieren:
– haren  hoornstof;
– functie: bescherming.
Classificeren van zoogdieren (V)
Criteria chordadieren
Orde: indeling van een klasse.
Bv. orde van de primaten
Verschillen: transport
en ademhaling
Verschillen:
lichaamstemperatuur
Verschillen:
voortplanting
Verschillen:
huidbedekking
Ordes binnen de klasse van de zoogdieren
Classificeren van
zoogdieren (V)
Overzicht van de orde van
de primaten
Situering van de
mens
Kieuwzakjes
Chorda
Zenuwstreng
(rugzijde)
Aanleg staart
Eigenschappen chordadieren
• Enkelvoudige bloedsomloop: bloed
stroomt eenmaal door het hart.
• Kieuwen: zuurstofarm bloed wordt
omgezet in zuurstofrijk bloed.
 O2 wordt opgenomen uit het water
en CO2 wordt afgegeven aan het
water.
Bloedsomloop vissen
• Dubbele bloedsomloop: bloed
stroomt tweemaal door het hart.
• Longen + huid: zuurstofarm bloed
wordt omgezet in zuurstofrijk bloed.
Gemengd bloed
(zuurstofrijk en zuurstofarm bloed)
Bloedsomloop amfibieën
• Dubbele bloedsomloop:
bloed stroomt tweemaal
door het hart.
 Zoogdieren + vogels:
volledig gescheiden bloed.
• Longen: zuurstofarm
bloed wordt omgezet in
zuurstofrijk bloed.
Gemengd bloed
(zuurstofrijk en zuurstofarm
bloed)
Bloedsomloop reptielen
Bloedsomloop vogels,
zoogdieren
Koningspinguïn
 Warmteverlies wordt beperkt door veren
Lepelhaas
 afgeven van warmte via grote oren
Kameleon zoekt warmte op in de zon en afkoeling op een rots.
Lichaamstemperatuur schommelt:
• ideale lichaamstemperatuur (verschilt van organisme tot organisme) 
organisme is actief;
• lage omgevingstemperatuur  organisme is minder actief.
Visschubben bedekt met slijmlaagje
Naakte, slijmige huid met slijmklieren en gifklieren (pijlgifkikker)
Hoornschubben van krokodil
Veren van kerkuil
Wolharen schaap
Mannelijke kikker omklemt vrouwelijk dier om eitjes te bestrooien met sperma
Krokodiljong kruipt uit ei
Bij reptielen gebeurt de bevruchting inwendig, maar de verdere ontwikkeling
gebeurt uitwendig in een vrucht omsloten met een kalkschaaltje (ei).
Kuiken kruipt uit ei
Bij vogels gebeurt de bevruchting inwendig, maar de verdere ontwikkeling
gebeurt uitwendig in een vrucht omsloten met een kalkschaaltje (ei).
Inwendige bevruchting bij zoogdieren
Ordes binnen de klasse van de zoogdieren
Overzicht van de primaten
Situering van de mens
binnen de
classificatieniveaus