Broedziekten

Broedziekten
door Prof. Dirk de Graaf
De les broedziekten is opgebouwd volgens de taxonomische indeling van ziekteverwekkers,
en geordend van klein naar groot. Eerst komen dus de virussen aan bod, dan de bacteriën
en tenslotte de schimmels. Van elke ziekte wordt eerst de ziekteverwekker beschreven,
nadien komen het ziekteverloop en het ziektebeeld aan bod. Er wordt even stil gestaan bij
de wijzen van verspreiding, de diagnose van de ziekte en indien van toepassing behandeling
en/of imkertechnische ingrepen ter voorkoming of ter bestrijding van de ziekte.
Bij de virussen zal onze aandacht uitgaan naar het zakbroed virus en het black queen
cell virus. Het eerst is vooral een probleem bij de werksters; het tweede draagt zijn naam
omwille van het ziektebeeld bij de larvale koninginnen.
Twee bacterie-soorten bedreigen de bijenstand en geven aanleiding tot het
Amerikaans (AVB) en het Europees vuilbroed (EVB). De naam doet vermoeden dat het zeer
verwante ziekten betreft. Doch zowel wat het pathogene agens betreft als de symptomen
kunnen grote verschillen worden opgetekend. Met betrekking tot vuilbroed zijn er
wettelijke verplichtingen zowel naar aangifteplicht als naar certificering bij internationaal
transport. Er heeft zich een moeilijke discussie voorgedaan wat betreft de omschrijving van
de verwekker van AVB; deze kon recent worden opgelost. Men onderscheidt een aantal
genotypes met verschillend ziekteverwekkend vermogen. Daar waar enkele decennia
geleden de meeste landen een uitroeiingstrategie volgden, wordt er momenteel veelal
genuanceerd opgetreden. De reden is dat de kiem wel 100 keer meer verspreid voorkomt
dan het aantal klinische uitbraken doet vermoeden. Over deze ommekeer kan de
voordrachtgever uit eigen ervaring spreken; van dichtbij heeft hij de situatie in Vlaanderen
gevolgd, bestudeerd en bijgestuurd.
De laatste taxonomische entiteit die aan bod komt zijn de schimmels. Kalkbroed kent
een ruime verspreiding, is zeer herkenbaar doch de aanwezigheid van de kiem gaat niet
altijd gepaard met klinische beelden. Welke stappen kan je als imker zetten ter voorkoming
van deze ziekte? Verder zal even gesproken worden over steenbroed, een andere
schimmelziekte.
Alhoewel varroase ook als broedziekte kan beschouwd worden, komt dit hier niet
aan bod gezien de volgende les volledig in het teken staat van deze mijt-ziekte.
Finaal zal een overzicht gemaakt worden van al de broedziekten, de klinische beelden
die gelijk zijn, de symptomen die zeer typisch zijn en de gevolgen voor de bijenhouder.