Strabisme en amblyopie nog te vaak in de

STAND VAN ZAKEN
Strabisme en amblyopie
nog te vaak
in de taboesfeer
dr. Karthleen Dieryck en dr. Bruno Smeets
Op 20 november verscheen in Het Belang Van Limburg een spontane
getuigenis van een patiënt die na 60 jaar scheelzien geopereerd is
door een strabismechirurg van het Jessa Ziekenhuis. Al die tijd liep
hij met een probleem dat een zware impact had op zijn leven, maar
perfect kon verholpen worden.
deling van het luie oog kan gebeuren vòòr
Orthoptie
compensatie van een lichte congenitale pare-
geen dan een progressieve oculaire torticollis
de leeftijd van ± 7 jaar (volgens sommigen
De metingen zijn in België (en Nederland) wel
se van de n IV, die enkel de musculus obliquus
(vaak onbewust). Chirurgie kan ook hier vaak
10 jaar) met een bril en/of occlusietherapie
bijzonder nauwkeurig. Orthopsie komt van het
superior innerveert, geeft typisch een inter-
een oplossing bieden. Voor diplopie worden
van het goede oog. De verwijzing gebeurt in
grieks “ortho” recht en “opsijn” zien en staat
mittente verticale diplopie vooral aan één
ook prismabrillen of opkleefprisma’s gebruikt,
Vlaanderen zeer goed door Kind & Gezin (de
in voor de metingen van de oogstand (en ook
kant en bij blik naar beneden en met de jaren
ook dit is door de niet-strabologen vaak een
schoolarts) en alle oogartsen behandelen am-
de visus bij kinderen). Sommige oogartsen
en ’s avonds vooral ook bij blik rechtvoor het-
minder gekend domein.
blyopie en verwijzen zo nodig door voor de
voeren deze metingen zelf uit. Onze univer-
strabismeïngreep.
siteiten en sommige privépraktijken laten dit
werk over aan orthoptisten en zien daarna
Dergelijke verhalen komen in de praktijk van
drag” en beroepskeuze aanpassen komt nog
strabismechirurgen jammer genoeg nog vaak
steeds regelmatig voor.
zelf de patiënt. Orthopsie is een weinig ge-
Strabismechirurgie
kend postgraduaat van 2 jaar (in Nederland 3
voor. Zowel bij het brede publiek als bij door-
Na de leeftijd van 7 à 10 jaar zal de strabisme-
jaar). Een orthoptiste kan de visus bij een kind
verwijzende artsen en opticiens is er vaak
ingreep de visus van het luie oog niet meer
meestal vlot meten vanaf 3-jarige leeftijd, de
nog veel onwetendheid over strabisme en/of
Oogcontact
verbeteren, enkel de oogstand. Deze zin, hoe
oogstand vanaf de geboorte en geleidelijk in
amblyopie. Vandaar dat dr. Kathleen Dieryck
Vooral bij scheelzien naar buiten, wordt het
juist ook, is voor volwassenen een klassiek
alle blikrichtingen. Hij/zij kan ook bij volwas-
en dr. Bruno Smeets in deze Jessalinea graag
oogcontact ernstig verstoord. In de sociale
ontmoedigend antwoord op een hulpvraag,
senen specifiek nameten of een nieuwe oog-
een opfrissing geven van de stand van zaken
omgang houden mensen 85 % van de tijd
vooral als de laatste 3 woorden niet worden
stand diplopie of dubbelzien kan uitlokken.
binnen dit domein.
oogcontact, om te zien of ze de aandacht
vermeld. Andere dooddoener is de realiteit
Deze mogelijkheid op postoperatief dub-
Hasselaar Gilbert Machiels (60) stapte met zijn verhaal zelf naar de krant. Hij
Slechts 10% van de oogartsen houdt zich ac-
kunnen houden. Scheelzien is hier een stoor-
dat slechts 80% van de ingrepen een blijvend
belzicht vermelden wordt overigens ook als
keek zijn hele leven scheel. “Dokters en oogartsen waren er jarenlang van over-
tief bezig met strabismechirurgie, waardoor
zender, vaak onbewust: hij/zij kijkt wel versus
rechte oogstand als resultaat heeft, zelfs in
ontmoedigend antwoord gebruikt, terwijl we
tuigd dat mijn wegdraaiend linkeroog ongeneesbaar was,” zegt hij. “Tot ik de
de kans klein is dat een patiënt bij deze oog-
hij/zij kijkt niet naar mij. Een scheelziensope-
de handen van de beste chirurgen.
de ogen zo nodig terug in de preoperatieve
juiste oogchirurg tegen het lijf liep. Nu ik geopereerd ben, kan ik mijn vrouw
chirurgen terecht komen. Het grootste deel
ratie is dan ook het herstel van een normale
Dan is het nuttig om te weten dat “hering-
stand kunnen zetten. Dr. Kathleen Dieryck en
voor het eerst recht in de ogen kijken.”
van de patiënten wordt moeilijk doorverwezen
toestand (en geen esthetische ingreep). Het
repen” perfect mogelijk zijn. We mogen niet
dr. Bruno Smeets hebben dit dankzij hun me-
Hoe dolgelukkig de heer Machiels ook is, het laat voor hem een wrange na-
door de specificiteit van de afwijking. Noch-
RIZIV voorziet hiervoor een volledige terug-
vergeten dat strabismechirurgie de enige
tingen nog nooit moeten doen.
smaak na. “Ik heb al die jaren rondgelopen met een handicap die perfect te
tans zijn er wel degelijk correcties mogelijk.
betaling van de ingreep zowel bij kinderen als
chirurgie is waarbij het resultaat gedoseerd
genezen was. Mijn leven had volledig anders kunnen lopen. Opgroeien met een
volwassenen. Dit is niet onbelangrijk gezien
wordt door de afstand (aantal mm) die de in-
wegdraaiend oog is geen lachertje. Ik droeg donkere zonnebrillen zoals Roy Or-
De getuigenis van de patiënt verwoordde
de vrees voor een financiële drempel vaak
sertie van de spier wordt verzet. Spieren zijn
Diplopie of dubbelzien
bisson, en kijk zo weinig mogelijk in de ogen van andere mensen. Ik ging ook
zeer typisch hoeveel invloed strabisme wel
ontmoedigend kan werken.
dik of dun, soepel of weinig elastisch en de
Wanneer de oogstand niet recht (vaak “on-
zelden tegenover andere mensen zitten. Ook mijn carrièredromen heb ik aan-
kan hebben op de persoon in kwestie. Mensen
fibrosereactie op een ingreep varieert. Dit zal
zichtbaar” weinig) is op volwassen leeftijd,
gepast. Die ogen gingen na verloop mijn hele leven bepalen. Ik was er continue
zijn zich meestal sterk bewust van strabisme.
de voorspelbaarheid van deze ingrepen blij-
kan binoculair dubbelzicht ontstaan. Uiteraard
mee bezig.”
NA 60 JAAR SCHEELZIEN
EINDELIJK GENEZEN
Het luie versus
het draaiende oog
ven begrenzen. We spreken dan ook over een
is een plotse parese van n III, IV of VI steeds
Gilbert Machiels is met zijn verhaal naar buiten gekomen in de hoop andere
ken dat iedereen dit opmerkt en ze kunnen
bijcorrectie van een gelukte operatie. De in-
een reden voor acute permanente diplopie.
mensen op de juiste weg te kunnen zetten. “Ik hoop dat andere mensen met
het niet verbergen. Het dragen van een bril
Strabisme of scheelzien komt vaak samen
greep is immers correct uitgevoerd, maar met
Tijdelijke occlusie kan hier helpen.
hetzelfde probleem tijdiger bij de juiste hulpverlener terecht komen. Het be-
met getinte glazen, “ontwijkend rondkijkge-
voor met amblyopie of een lui oog. De behan-
onder- of overcorrectie.
Intermittente diplopie bijvoorbeeld door de-
spaart hun een hele lijdensweg.”
Soms hebben ze er een complex van, ze den-
8 JESSALINEA
JESSALINEA 9