Dwergpapegaai

LICG Huisdierenbijsluiter | Dwergpapegaai
www.licg .n l
Serie vogels
Dwergpapegaai
Agapornis spp.
Dwergpapegaaien, of agapornissen (ook wel agaporniden genoemd), zijn vogels die zowel
in de huiskamer als in een volière gehouden kunnen worden. Het zijn zeer intelligente,
sociale dieren die afkomstig zijn uit Afrika, waar ze in groepen leven in het struikgewas en
open grasland in het savannegebied.
Als u overweegt om een dwergpapegaai als huisdier te kopen, is het belangrijk dat u zich
van tevoren goed laat informeren. Deze huisdierenbijsluiter is hierbij een hulpmiddel.
Juli 2009
LICG Huisdierenbijsluiter | Dwergpapegaai
www.licg .n l
Verschillende varianten
ze zelf koppels kunnen vormen. Houd
Er zijn negen soorten dwergpapegaaien
agapornissen in elk geval nooit alleen. Voor
en een paar ondersoorten, waarvan een
een koppeltje agapornissen is een kooi van
aantal in ons land gekweekt wordt. Bekende
minimaal 60x70x100 centimeter nodig.
soorten zijn de Agapornis roseicolli
Voor meerdere koppels moet hij natuurlijk
of perzikkopagapornis, de Agapornis
veel groter zijn. Een volière dient voorzien
personatus of zwartmaskeragapornis en
te zijn van een - liefst verwarmd - tochtvrij
de Agapornis fischeri. Ze zijn het bekendst
binnenverblijf. Als zitstokken kiest u liefst
onder hun Latijnse namen. Het zijn kleine
natuurlijke takken. De bodembedekking
vogels van tussen de dertien en zeventien
in een volière kan bestaan uit beton of
centimeter groot met een gewicht van 40
tegels. Verschillende soorten agapornissen
tot 60 gram. Ze hebben naar verhouding
kruisen gemakkelijk met elkaar. Plaats
een vrij groot hoofd en een stomp staartje.
daarom alleen vogels van dezelfde soort
Sommige soorten hebben een witte
bij elkaar, om te voorkomen dat er, vaak
oogring. De basiskleur van de meeste
onvruchtbare, kruisingen geboren worden.
soorten is groen, maar bij agapornissen die
Wie agapornissen in de huiskamer wil
gekweekt zijn komen allerlei kleuren voor.
houden, kan het beste een huiskamervolière
voor ze inrichten. Deze kooi moet dan wel
Natuurlijk gedrag
worden ingericht met allerlei speelgoed en
De dwergpapegaaien komen voor in
veel materiaal om te slopen. Plaats ook hier
heel Afrika. Ze leven in het struikgewas
weer vogels van dezelfde soort bij elkaar, of
aan de rand van het regenwoud, in het
u kunt twee vogels van hetzelfde geslacht
savannegebied en de open graslanden. Ze
nemen. Een mogelijkheid is om de al dan
leven in kleine tot middelgrote groepen
niet gekortwiekte vogeltjes overdag op
en houden onderling contact door het
een klimboom of een speciale klimwand
maken van contactgeluiden. In de morgen
te laten spelen. De bodembedekking kan
verzamelen de groepen zich om voedsel
bestaan uit stuifvrije kattenbakkorrels,
te zoeken, soms in het gezelschap van
zeoliet, maïskorrels, beukensnippers
vinken. Ze zijn meestal schuw en moeilijk
of schelpenzand. Zorg voor voer- en
te benaderen. Dwergpapegaaien vinden een
waterbakjes van materiaal dat goed schoon
partner voor het leven en broeden vaak in
te maken valt, bijvoorbeeld RVS. Er zijn
bomen. Ze bouwen een koepelvormig nest
kooien in de handel waar de bakjes met een
van dunne takjes en reepjes boomschors,
speciaal kliksysteem in passen. Datzelfde
waarbij vooral het popje (vrouwtje) aan het
systeem kan dan soms ook gebruikt
nest bouwt. Het nest wordt wel verdedigd,
worden om bakjes aan de klimbomen te
maar over het algemeen zijn agapornissen
bevestigen. Onze woonkamers zijn veelal
verdraagzame vogeltjes.
te droog voor dwergpapegaaien. Douche
of sproei de vogels daarom regelmatig,
Huisvesting
en zorg voor badgelegenheid. Zowel in
Dwergpapegaaien zijn echte groepsdieren,
de buitenvolière als het huiskamerverblijf
en kunnen zowel binnenshuis als buiten
moet voldoende gelegenheid zijn voor
in een volière worden gehouden. Wie
de vogels om bezig te zijn. Wilde vogels
kweken wil, doet er het beste aan om de
brengen 90% van hun tijd door met voedsel
vogels in een groep te huisvesten, zodat
zoeken, daarom moet er ook zogenaamd
2
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Dwergpapegaai
fourageerspeelgoed aanwezig zijn, om
per dag en vaker indien nodig. Maak
gedragsproblemen te voorkomen.
de kooi elke week schoon en denk
daarbij aan de zitstokken en het badje.
Verzorgen en hanteren
De bodembedekking moet dan ook
Dwergpapegaaien zijn zeer intelligent
vervangen worden.
en hebben voldoende uitdaging nodig
Was goed uw handen na het hanteren
in de vorm van speeltjes. Soms zullen
van de vogel of het verschonen van de
twee agapornissen behoorlijk gaan
kooi, papegaaiachtigen kunnen ziekten op
kwetteren, maar wanneer u ze van
mensen overbrengen.
voldoende bezigheden voorziet, blijft dit
beperkt. U zult ze bijvoorbeeld een enorm
Voeding
plezier doen met verse wilgen-, vlier- en
Een agapornis eet in het wild zaden,
onbespoten fruitboomtakken. U kunt uw
fruit, groente en sommige grassoorten
dwergpapegaaien trainen om netjes op
maar gedijt in gevangenschap het best
uw hand te stappen en te accepteren dat
op een gevarieerd menu van biologische
ze in de hand genomen worden, al dan
zaden, groenten, vruchten en noten.
niet in een handdoek. Sommigen laten
Het is echter nogal bewerkelijk om
hun agapornissen kortwieken, zodat
dit dagelijks klaar te maken. Daarom
ze veilig mee naar buiten kunnen. Het
zijn er voor dwergpapegaaien speciale
kortwieken van uw huiskamervogels
kleine pellets in de handel, zodat ze
kunt u, zeker in het begin, het beste
alle benodigde voedingsstoffen binnen
aan ervaren personen overlaten. Als
krijgen. Deze pellets zijn te koop bij
dwergpapegaaien goed worden opgevoed,
de dierenspeciaalzaak of dierenarts.
kunnen ze heel vertrouwd raken met
Hiernaast blijven groenten, fruit en noten
de verzorger. Een dwergpapegaai die
nodig. Krijgt uw dwergpapegaai geen voer
alleen gehouden wordt, kan echter
in de vorm van pellets, dan kan het menu
gedragsstoornissen gaan vertonen en
aangevuld worden met eivoer (met name
bijvoorbeeld zijn baas als partner gaan
in de kweekperiode). Geef nooit avocado
beschouwen, of sexueel gefixeerd raken
of chocolade, dat is giftig voor vogels.
op een spiegeltje of speeltje. Sommige
Agapornissen eten twee maal per dag: in
popjes gaan zichzelf kaalplukken, of gaan
de ochtend en vlak voor het slapengaan.
eieren leggen wanneer ze te veel door
Het beste is het om ’s ochtends fruit,
hun menselijke verzorger geknuffeld
noten en groenten te geven, en ’s avonds
worden. In enkele gevallen overlijden ze
pellets en/of zaden. Geef om de week wat
zelfs aan legnood. Als u de vogel los in de
maagkiezel apart in een bakje. Zorg voor
kamer laat vliegen, pas dan op met zaken
schoon drinkwater, dat u aanzuurt door
als snoeren, giftige planten en andere
wat biologische appelazijn toe te voegen.
huisdieren en doe eventueel de gordijnen
Dit remt de groei van bacteriën.
dicht zodat het dier niet tegen het raam
vliegt.
Van jong tot volwassen dier
Verwijder dagelijks het voer dat niet
Het verschil in sekse is bij de meeste
opgegeten is, dit om schimmels en
soorten dwergpapegaaien niet te zien.
dergelijke te voorkomen. Ververs ook
Het popje heeft soms een wat breder
het drinkwater tenminste eenmaal
bekken, wat door een ervaren kweker of
3
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Dwergpapegaai
dierenarts te voelen is. De kop van het
zal niet gauw laten zien dat hij ziek is:
mannetje is soms naar verhouding iets
het zijn prooidieren, en je kwetsbaar
groter. Ook lijken popjes iets feller te zijn
tonen is vragen om gegrepen te worden
dan de mannen. De verschillen zijn echter
door een roofdier. Wanneer een zieke
minimaal. Voor geslachtsbepaling kunt
dwergpapegaai ‘bol’ gaat zitten, is
u daarom het beste een DNA-test laten
het meestal al te laat. Wie papegaaien
uitvoeren aan de hand van een veertje.
houdt, doet er goed aan ze jaarlijks te
Dwergpapegaaien zijn geslachtsrijp
laten checken door een gespecialiseerd
wanneer ze rond de acht maanden oud
vogelarts.
zijn. Het is echter beter om te wachten
Een dof verenkleed kan op een slechte
met kweken tot ze een jaar oud zijn.
conditie wijzen. Gele ontlasting kan
Agapornissen bouwen een nest in een
wijzen op leverproblemen.
broedkast. Het popje legt om de dag een
Ziekten kunnen o.a. worden veroorzaakt
ei met een totaal van vier tot zes eieren.
door virussen. Het polyomavirus
Ongeveer 23 dagen na de leg van het
veroorzaakt polyoma, ook wel
eerste ei komen de eieren uit. Na vijf
kruipersziekte genoemd. Bij de lichte
tot zes weken gaan de ouders minder
vorm groeien jonge vogels slecht. Ze
voeren, en na zeven tot acht weken eten
krijgen een opgezette buik en de lever
de jongen zelfstandig. Op het moment dat
wordt aangetast. Bij de heftige vorm
de jongen helemaal zelfstandig zijn, kunt
kunnen de dieren plotseling sterven.
u ze beter bij de ouders weghalen omdat
Het circovirus veroorzaakt de beruchte
deze wel eens agressief tegen hun jongen
PBFD (snavel- en veerrotziekte). Hierbij
kunnen worden. Veel vogels worden met
verliezen de vogels ineens hun veren en
de hand door mensen grootgebracht,
er komen afwijkende veren voor in de
omdat dit tammere vogels op zou
plaats. Ook komen snavelafwijkingen
leveren. Dit is echter een fabeltje: de
voor. Het afweersysteem wordt aangetast
meest stabiele vogels zijn door de ouders
en er kunnen allerlei complicaties
zelf in samenwerking met de kweker
optreden. Deze ziekte komt bij
grootgebracht, het zogenaamde ‘co-
dwergpapegaaien minder voor dan bij
parenting’. De jongen verlaten de ouders
andere papegaaien, maar ze kunnen
dan ook pas wanneer ze zelfstandig eten
de ziekte wel bij zich dragen en aan
en - liefst in een buitenvolière - hebben
andere vogels doorgeven. Wilt u de
gevlogen. Een dwergpapegaai kan tien
dwergpapegaai bij andere vogels houden,
tot vijftien jaar oud worden. Mocht u
dan moet u hem hierop laten testen.
onverhoopt niet meer voor uw dier
Papegaaienziekte (psittacose) wordt
kunnen zorgen, dan zijn er stichtingen die
veroorzaakt door een Chlamydia
bemiddelen en adviseren bij adoptie.
bacterie. Symptomen lijken op
verkoudheidsverschijnselen zoals een
Ziekten en erfelijke aandoeningen
loopneus, moeilijk ademen en ontstoken
Een gezonde dwergpapegaai is alert
ogen.
en levendig. Bij gezonde vogels is de
Bij dwergpapegaaien komt ook wel KDS
ontlasting vrij stevig, grijsgroen met
voor, het Kliermaag-dilatatiesyndroom,
wit. Oude vogels zijn vaak herkenbaar
veroorzaakt door een virus. Hierbij
doordat ze magerder zijn. Een zieke vogel
worden de zenuwen die het maag-
4
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Dwergpapegaai
darmkanaal besturen, aangetast. Een
het zadenmengsel bij. De kosten voor
andere ziekte is aspergillosis, een
bodembedekking zijn gering. Uiteraard
luchtwegaandoening veroorzaakt door
zijn er aanschafkosten voor een kooi of
schimmels. Door verminderde weerstand
volière. Daarnaast kunt u voor kosten
kunnen vogels deze ziekte oplopen.
komen te staan als uw dier onverhoopt
Darminfecties kunnen het gevolg zijn van
ziek wordt. Bovendien wordt aangeraden
schimmels of bacteriën. Pas op dat u geen
een jaarlijkse gezondheidscheck te laten
oud of beschimmeld fruit of ander voer in
doen.
de kooi laat liggen.
Vogels kunnen niet tegen de damp van
Bijzonderheden
sterk verhitte pannen met anti-aanbaklaag
• De beste tijd om een dwergpapegaai
(PTFE), ze kunnen hieraan overlijden.
aan te schaffen is na de ruiperiode,
De kooi mag dus niet in de keuken
omstreeks oktober/november. Kies een
staan, maar denk ook aan bijvoorbeeld
dier dat in gevangenschap is geboren
gourmetpannetjes! Ook andere dampende
en geen wildvang, wildvang dieren zijn
stoffen zoals schoonmaakmiddelen,
sneller ziek en minder aangepast aan
geurkaarsen, deodorant, haarlak of
het leven als huisdier.
vlooienspray kunnen schadelijk zijn voor
• Papegaaiachtigen koopt u het beste
vogels.
bij een kweker die aangesloten is bij
Sommige ziekten, zoals de
de NBVV, de ANBVV of één van de
papegaaienziekte, behoren tot de
andere bonden, of bij Pakara. Deze
zogenaamde zoönosen: ze zijn ook op
overkoepelende organisatie van
mensen overdraagbaar.
papegaaienliefhebbers en –kwekers
geeft namelijk een kwaliteitscertificaat
Benodigde ervaring
uit, en heeft ook model
Voor het op een verantwoorde wijze
koopovereenkomsten. Aangesloten
houden van dit huisdier is geen
kwekers houden zich aan de richtlijnen,
speciale ervaring nodig. Wel dient u
leveren hun jonge vogels getest en
zich van tevoren goed te informeren.
gesocialiseerd af, en begeleiden de
Voor wie er zich echt in wil verdiepen
nieuwe eigenaars. Zij zullen u ook
zijn er cursussen over gedrag van
richtlijnen over verantwoorde voeding
papegaaiachtigen.
verschaffen. U kunt een dwergpapegaai
ook bij een goede dierenspeciaalzaak
Kosten
De aanschafprijs voor een dwergpapegaai
kopen.
• Om ernstige problemen te voorkomen
hangt af van de soort, maar ligt
koopt u altijd een jong dat zelfstandig
gemiddeld tussen de 15 en 25 euro,
eet.
de minder vaak voorkomende soorten
• Dwergpapegaaien zijn niet ernstig
zijn duurder. Vaak worden koppels
bedreigd, en er mag op beperkte
aangeboden. Pellets zijn er in vele
schaal in gehandeld worden. De
soorten, bij organische pellets moet u
enige dwergpapegaai die niet op
rekenen op een prijs vanaf € 0,20 per
een CITES-lijst voorkomt, is de
vogel per dag. Daar komen dan nog
Agapornis roseicolli. Bij alle overige
de groenten, het fruit, de noten en
dwergpapegaaien moet u CITES
5
LICG Huisdierenbijsluiter | Dwergpapegaai
www.licg .n l
papieren krijgen bij aankoop, zij staan
in CITES bijlage II. CITES regelt de
internationale handel in bedreigde
dieren en planten. De handel in en het
bezit van beschermde dieren is aan
strikte regels gebonden. Kijk voor meer
informatie op de website van CITES:
www.cites.org.
• Laat kinderen nooit alleen met
huisdieren!
Kijk voor de meest recente informatie op www.licg.nl
Het LICG is hét informatiepunt voor het ‘houden van huisdieren’. Deze
stichting geeft onafhankelijke en betrouwbare informatie over het op
een verantwoorde wijze kopen en verzorgen van huisdieren.
Deze informatie is op de meest recente inzichten gebaseerd en wordt
bovendien wetenschappelijk getoetst. Door het bieden van informatie en het organiseren van campagnes, levert het LICG een bijdrage
aan verbetering van de gezondheid en het welzijn van huisdieren in
Nederland.
6