Presentatie

Natuurwetenschappelijke vakken
en beroepsonderwijs
Marco Mazereeuw en Dirk Penninga
Tweedegraads lerarenopleiding biologie,
natuurkunde en scheikunde
In deze workshop
• Korte kennismaking en eigen standpunt
• Introductie op nw-kennis in het
beroepsonderwijs
• Curriculumonderdelen vakdidactiek
(v)mbo
• Samenhangend onderwijs maken
– Voorbeeldmateriaal van studenten
Aanleiding
• Brief van minister van OCW (2012)
– Lerarenopleidingen bied een afstudeerrichting
aan!
– Beroepsonderwijs en algemeen vormende
onderwijs
– 60 EC: (v)mbo-specifieke inhoud, LiO-stage
en afstudeeronderzoek
– Oriëntatie op beroepsonderwijs moet vooraf
mogelijk zijn
• Het is van groot belang dat studenten van
de tweedegraads lerarenopleidingen (in de
algemeen vormende vakken) zich niet
alleen oriënteren op lesgeven op havo en
vwo, maar ook op vmbo en mbo
(Bussenmaker, 2012)
• Middel: afstudeerrichting
Stellingen en voorstellen
A. Biologie, natuurkunde en scheikunde hebben
nauwelijks iets te maken met beroepen in het (v)mbo;
niets aan doen die afstudeerrichting
B. Biologie, natuurkunde en scheikunde kunnen een
belangrijke bijdrage leveren aan de professionele
ontwikkeling van studenten / leerlingen in het (v)mbo;
goed idee zo’n afstudeerrichting
C. Volgens mij gaat het erom dat ze iets leren, het maakt
niet zo gek veel uit wat; prima zo’n afstudeerrichting
Kennisbasis voor leraren
• Algemene kennis over het
beroep(sonderwijs): onderwijskunde
• Specifieke kennis over de relatie tussen
biologie, natuurkunde en scheikunde en
het beroep(sonderwijs): vak en
vakdidactiek
Rol van nw-kennis in (v)mbo
• Lees het addendum op de generieke
kennisbasis en probeer mogelijke rollen
voor nw-kennis te identificeren.
Ik kom zelf i.i.g. op:
• 2.2: leerdoelen en instructiemodellen
• 2.3: vormgeving van leerprocessen
• 2.4: selectie en ontwerp van leermiddelen
• 2.5: begeleiden van leerprocessen
• 3.2: gespreksvoering
• Kortom: kennis over kennis, over leerprocessen
en over methodes
Confrontatie schoolvak - beroep
Algemeen- en beroepsvormend
Beroepsgericht schoolvak
Stage
Algemeen vormend schoolvak
Natuurkunde - metaaltechniek
Natuurkunde – Pollard
jachtbouw
School en bedrijf
Beroepsgericht schoolvak
Algemeen vormend schoolvak
Stage
Metaaltechniek – Pollard
jachtbouw
Natuurkunde- Pollard jachtbouw
Confrontatie schoolvak - beroep
Algemeen- en beroepsvormend
Beroepsgericht schoolvak
Stage
Algemeen vormend schoolvak
Biologie - plantenteelt
Biologie – Enza zaden
School en bedrijf
Beroepsgericht schoolvak
Algemeen vormend schoolvak
Stage
Plantenteelt – Enza zaden
Biologie –Enza zaden
Biologie
Tomatenteler
Plant
Bollenkweker
Aard: het gesprek in school en
in de praktijk
Curriculumonderdeel
Kennis
Focus
Regels van
gesprek
Biologie
Algemeen
Leren
Strikt
Plant
Algemeen en
gesitueerd
Leren
Strikt
Stage:
tomatenteler
Gesitueerd
Werken
Afhankelijk van
werkzaamheden
Inhoud
Curriculumonderdeel
Kennis
Focus
Regels van
gesprek
Biologie
Algemeen:
verschijnselen
Leren
Strikt
Plant
Algemeen en
Leren
gesitueerd:
Beroepspraktijken
werkzaamheden
Strikt
Stage:
tomatenteler
Gesitueerd:
Praktijk en
werkzaamheden
Afhankelijk van
werkzaamheden
Werken
Kortom
• Het schoolvak biologie is met iets anders
bezig dan het schoolvak plant
– Vooral de inhoud is anders
• Beide schoolvakken (biologie en plant) zijn
met iets anders bezig dan de stagepraktijk
– De inhoud (bio) en de aard (plant) zijn
anders
Waar ligt de verbinding?
Biologie
B
Tomatenteler
A
Plant
Bollenkweker
Verbinding?
A. Welke natuurwetenschappelijke
(biologische) kennis heb je als
plantenteler nodig om in je praktijk
verantwoord te kunnen handelen?
B. Welke natuurwetenschappelijke
(biologische) kennis heb je in dit bedrijf
nodig om …te kunnen…?
Onderwerpen in het vakdidactische
deel van het curriculum
• Verantwoord handelen als beroepsbeoefenaar
– Algemene kennis van het beroep: vergelijken van
praktijken, methoden,…
• Werkzaamheden goed kunnen uitvoeren
– Specifieke kennis van het bedrijf en de methoden die
daar worden gebruikt kunnen toelichten en
verantwoorden
Inhoud van curriculum
•
•
•
•
•
•
•
•
Curriculumonderdelen van het (v)mbo
Voorbeelden van integraties (bv. hybride leeromgeving)
Typen kennis (schoolvak, beroepsgericht vak, beroep)
Rol van nw-kennis in het beroep
Rol van nw-kennis in het beroepsonderwijs
Didactiek van het conceptualiseren van de werkplek
Didactiek van het betekenisvol maken van nw-kennis
Ontwerpen en evalueren van lesmateriaal
Ideeën bedenken en uitwisselen
Vul de onderstaande tabel in en bespreek met een collega
NHL Hogeschool
NHL Hogeschool
Didactiek integratie van leren
(school-werk, beroep-nw)
• Naast meer algemene strategieën (vb. hybride
leeromgeving, scaffolding op de werkplek) een strategie
om kennis zichtbaar te maken en gebruiken;
• Bespreekbaar maken van functionele
natuurwetenschappelijke kennis:
– Mazereeuw (2013): biologie in stagebedrijven zeven
ontwerpkenmerken
– Enkele lessenseries van studenten daarvan afgeleid
Zeven ontwerpkenmerken
1. Start exploratie op het bedrijf met de belangrijkste
doelen en hun verbinding met werkzaamheden
(overzicht)
– Hoe meer koeien kalven, hoe hoger de melkproductie: tochtig
zien, dekken / insemineren, dracht monitoren, droogzetten
kalven, controle koe en kalf, tochtig zien,..
2. Participatie in monitoring- en interveniërende
werkzaamheden waarvoor biologische kennis nodig is
en die gericht zijn op het bereiken van hetzelfde doel
(ervaren dat bepaalde kennis ertoe doet);
– Participatie in tochtig zien, inseminatie, opvoelen, scannen,
droogzetten etc.
3. Participatie in werkzaamheden
met instrumenten die om
overzicht van de werkplek
vragen en waarvoor relaties
tussen doel, werkzaamheden
en specifieke schoolkennis
nodig is (conceptualisering van
werkplek)
–
Monitoren van vruchtbaarheid en
dracht in hele veestapel met een
koekalender. Pogingen om de
tussenkalftijd te optimaliseren:
specifieke biologische kennis is
nodig
4. Richt de reflectie op de werkzaamheden op de rationale
achter de werkzaamheden: waartoe (doel), op welk
moment (tijd), waarom op die manier (methode) en
welke problemen en oplossingen (problemen) (gebruik
van nw-kennis voor verantwoording werkzaamheden)
– Waarom kies je voor een stier en niet voor KI? Waarom scannen
in plaats van opvoelen? Wanneer insemineer je?
5. Stimuleer het gebruik van woorden uit beide contexten
en bespreek de betekenis(relatie) (verbinding van
kenniselementen uit beide contexten)
– Een tochtige koe heeft bijna een eisprong en kan daarom
worden geïnsemineerd. Ik kies voor scannen omdat bij een koe
met een stille tocht de eierstokken gecontroleerd kunnen worden
6. Stimuleer reflectie op de termen en betekenis die
gebruikt worden in beide praktijken (uitbreiding
verbinding)
–
Volgens mij kan ‘hormoon’ hier ook worden gebruikt om dit uit
te leggen. Laat eens horen.
7. Stimuleer oriëntatie op / participatie in innovatie in de
werkplek of in het oplossen van problemen op de
werkplek (ervaren van functionaliteit van nw-kennis
voor bedrijf)
–
Is het zinvol om aan
embryotransplantaties te gaan doen?
Voorbeeld fruitteelt (zie voorbeeldmateriaal)
• Exploratie van fruitteelt
• Oriëntatie op werkzaamheden
• Doel is om te verantwoorden via een folder voor
medewerkers
– Folder is bedoeld voor toekomstig medewerkers
– Medewerker (nagespeeld) vraagt om verheldering
– Verantwoording gericht op: doel, tijd, methode en problemen
• Reflectie op gebruikte termen in de folder
• Focus op vernieuwing van het bedrijf
Zijn deze ontwerpkenmerken ook te gebruiken om relaties
tussen beroepskennis en nw-kennis van natuurkunde en
scheikunde zichtbaar te maken?
– Kies een beroep en een nw-onderwerp waarvan je het idee hebt
dat er een verbinding is (bv. elektricien en natuurkunde);
– Probeer samen met een collega na te gaan of de
ontwerpkenmerken ook gelden voor die relatie (doel: bv. kennis
van natuurkunde bespreken)
Vragen
H.A. Klein, Graphic Worlds of Peter Bruegel the Elder. Reproducing 64 Engravings and a Woodcut
After Designs by Peter Bruegel the Elder. New York 1963. p. 173. Zoals weergegeven op:
www.fransmensonides.nl/overigeprinten/alchemist1.htm