op zijn kop

©Swiss-Image
locatie Sardona Tektonik Arena,
zwitserland
kop
Tschingelhorn. Bij mooi
weer is de scherpe overgang
tussen verrucano en kalk
goed te zien.
verrucano. Maar daarna kwam het zaakje in beweging. Afrika en
Europa botsten op elkaar. De oude verrucano werd naar boven
geduwd en schoof over de jonge flysch en kalk. Het bracht
geologen in opperste verwarring.
Diep weggestopt
Ook voor lek
en
Wat maakt de Gl
arner-overschui
ving zo uniek da
het een Unesco
t
-werelderfgoed
waard is? Immer
de Alpen en alle
s, in
andere bergkete
ns wemelt het to
van de overschu
ch
ivingen. Dat klop
t, maar de Glarne
overschuiving is
reen unieke com
binatie van grot
wetenschappelij
e
ke, historische
en landschappel
waarde.
ijke
De verrucano die nu aan de oppervlakte ligt in grote delen van de
Tektonik Arena, heeft een bewogen tijd achter de rug. Zo’n
tweehonderdenvijftig miljoen jaar geleden was het gesteente nog
onderdeel van de oude Varistische bergruggen. Maar zoals altijd,
verrichtte erosie haar vernietigende werk. De afbrokkelende
gesteenten verzamelden zich in de lager gelegen delen. In een
bekken van zestig bij dertig kilometer stapelde zich een anderhalve
kilometer dik pakket verrucano op.
Daarna verdween de verrucano in verschillende fasen langzaam
onder de oppervlakte. Uiteindelijk tot een diepte van ongeveer tien
kilometer. Vanaf tweehonderd miljoen jaar geleden werd de
verrucano voornamelijk bedekt door verschillende lagen kalk en
mergel. In die periode werd het oercontinent Pangea uit elkaar
getrokken, waardoor tussen de nieuwe continenten de Tethysoceaan ontstond. De kalkhoudende gesteenten werden afgezet op de
bodem en langs de kust van die nieuwe oceaan.
Ongeveer honderd miljoen jaar later draaide de beweging van de
continenten echter om. Het Afrikaanse continent schoof tegen het
Europese continent aan. Het was de start van de vorming van de
Alpen. De afzettingen uit deze periode bestaan voor een groot deel
uit flysch. Dat bestaat hoofdzakelijk uit grof materiaal dat vanaf de
kustzone afbrokkelde en zich in de zee ophoopte. Daar mengde het
zich met de fijnere afzettingen uit de zee zelf.
Noordwaarts
D
e Glarner-overschuiving biedt een unieke kijk op de vorming
van bergen. Daarom is de Sardona Tektonik Arena sinds
2008 een Unesco-werelderfgoed. Het gebied strekt zich uit
over 330 vierkante kilometer, van de zuidoever van de Walensee
tot aan het Vorderrheintal bij Flims. Vijfendertig miljoen jaar
geleden was alles hier nog normaal. Aan de oppervlakte lagen
jonge flyschafzettingen, met daaronder kalk van middelbare
leeftijd. Nog een verdieping lager bestond het gesteente uit oude
Ergens halverwege de vorming van de Alpen, zo’n vijfendertig
miljoen jaar geleden, begon de verrucano aan een lange reis naar
de oppervlakte. Vanuit een diepte van ongeveer tien kilometer
werd het gesteente gedurende twintig miljoen jaar, millimeter voor
millimeter, schuin omhoog geduwd in noordelijke richting. De
verrucano, inclusief alle sedimenten die er toen nog bovenop
lagen, schoof zo veertig kilometer noordwaarts, bovenop jongere
flysch- en kalkafzettingen.
Later werden de Alpen als geheel nog verder omhoog geduwd,
waardoor de overschuiving in zijn geheel hoger kwam te liggen. In
het centrale deel van de Alpen was de opheffing het hoogst. Daar
ligt de overschuiving rond de 3100 meter (Ringelspitz). Aan de
zuidzijde ligt het laagste punt van de overschuiving rond 1300
meter (Flims). Aan de noordzijde is de Lochseite het laagste punt
waar de overschuiving nog zichtbaar is (570 meter). Nog verder
naar het noorden ligt de overschuiving onder de grond. Na de
hoogtelijn 3 -2011 |
37