het is een leuk idee om er een aantal vogels uit te lichten en hier

FIETSROUTE WEEK VAN DE ARCHEOLOGIE LEIDERDORP
12 – 20 september 2009
De plekken waar tijdens de Week van de Archeologie activiteiten plaatsvinden zijn dik gedrukt. De
nummers corresponderen met de routekaart. Datum en tijd staan achter het adres vermeld.
Vanuit Katwijk (Limesfietsroute te downloaden op www.katwijk.nl):
De Limesfietsroute vanuit Katwijk komt via Valkenburg en Leiden langs het Romeinse fort Matilo
(Limeslocatie 7) en steekt vervolgens de Oude Rijn over (aanwijzing 33). Ga hier rechtsaf en rijdt via
het fietstunneltje de Hoofdstraat in.
Vanuit Leiderdorp:
Bij de Dorpskerk op Hoofdstraat 19 start de fietsroute Leiderdorp.
Aan het eind van de fietsroute Leiderdorp kunt u terugfietsen over de Hoofdstraat en de
Limesfietsroute naar Katwijk vervolgen. Rijdt via het fietstunneltje de Ockenrode op (fietspad van
aanwijzing 34). Volg route vanaf aanwijzing 35 en fiets langs de Zijl (onder de parkeerplaats van
Karwei liggen de fundamenten van kasteel Ter Zijl) naar Warmond. Rijdt via Sassenheim en Noordwijk
naar Katwijk.
U fietst terug naar Leiderdorp over de Limesfietsroute via Valkenburg en Leiden langs fort Matilo
(Limeslocatie 7) en steekt vervolgens de Oude Rijn over (aanwijzing 33).
Route Leiderdorp
De route start bij de Dorpskerk (1), Hoofdstraat 19 (za 12/9 grafsteen wrijven 12-17 uur).
→ Staand met uw rug naar de Dorpskerk gaat u rechtsaf de Hoofdstraat op
→ Rechtsaf de Kerklaan in. Dit is een restant van het historische kerkenpad, dat naar klooster
Engelendaal (ter hoogte van verpleeghuis Leythenrode, Hoogmadeseweg 55) liep. Rechts ligt het
kerkhof (za 12/9 12-17 uur).
De Kerklaan loopt dood tegen de Kastanjelaan. Deze maakt deel uit van de eerste uitbreidingswijk uit
de jaren ’30.
→ Ga rechtsaf
← en dan linksaf de Lindelaan in. Steek de Acacialaan over.
← Ga de ventweg links op
→ Sla rechtsaf de Schoolstraat/Plantage in. Dit is een vervolg van het oude kerkenpad. Ga lopend (of
scootmobielend) langs dit pad. Kijk even bij de nieuwbouw met beplant dak van de Koningin
Julianaschool. Voorafgaand aan de nieuwbouw heeft hier een opgraving plaats gevonden.
Aan het eind ligt voor u het ‘Samsomveld’ (2) (za 12/9 onthulling kunstwerk 12 uur; wo 16/9 bouw
prehistorische hut 11-16 uur; zo 20/9 voorstellingen theater Aardlek 14-17 uur).
Het Samsomveld is genoemd naar de boer van wie het land was. Hij had ter hoogte van de bungalow
links zijn boerderij. Onder uw voeten ligt het vroegmiddeleeuwse Leiderdorp (Leithon) uit circa 550 900 na Chr. Opgravingen op het Samsomveld, bij de school, de Kom van Aaiweg links en de
tennisbaan rechts hebben allerlei vondsten opgeleverd, waaronder de resten van een haventje. Op
het Samsomveld staat een kunstwerk van Nico Parlevliet dat verwijst naar het vroegmiddeleeuwse
dorp.
→ Ga rechtsaf het Essenlaantje in.
← Steek de Hoogmadeseweg over en neem het fietspad naar links.
→ Ga net voorbij Ranzijn schuin rechts de Oude Hoogmadeseweg op.
Deze weg is een deel van de middeleeuwse Ommedijk. Op een landkaart uit 1581 is deze dijk
onderdeel van een nieuwe weg naar Rijpwetering. De boerderij rechts is op deze kaart aangegeven.
De weg volgt de loop van de Lagitho ofwel Leithe, de kreek waaraan het vroegmiddeleeuwse
Leiderdorp lag. Bij de scherpe bocht naar links worden sinds 2009 proefopgravingen gedaan in
verband met het nieuw te bouwen gemeentehuis dat aan de rechterkant is gepland.
Steek de Hoogmadeseweg over en ga de Munnikkenweg op. U zit nog steeds op de voormalige
Ommedijk en volgt de loop van de Leithe.
1
Steek de Persant Snoepweg over en ga de Van Diepeningenlaan op. U volgt nog steeds de Ommedijk
en de Leithe. Aan uw rechterkant ligt stadspark de Houtkamp, omstreeks 1970 aangelegd voor de
uitdijende bevolking.
Stap af bij Brasserie Park (3) op nr 2 (zo 13/9 films in de Herenkamer 12-17 uur; dagelijks horeca v.a.
9 uur). Dit café-restaurant is gevestigd in een voormalige melkveeboerderij. Tijd voor een
hartversterking?
De loop van Ommedijk en Leithe gaat nu schuin de Houtkamp in, maar u volgt uw weg over de Van
Diepeningenlaan. Bezoek op nr 110 het Sociaal Cultureel Centrum Sterrentuin (4).
Diverse activiteiten:
Za 12/9 en 19/9 10.30-12.30 uur Bibliotheek: leestafel archeologie; Leiderdorps Museum: twee
exposities; Atrium: expositie vroegmiddeleeuws dorp
Zo 13/9 12-17 uur Theater Toverlei rolprent Leiderdorp in lagen
Zo 13/9 12-17 uur Atrium: expositie vroegmiddeleeuws dorp; Leiderdorps Museum: twee exposities.
Ma 14/9- vr 18/9 13.30-17 uur Bibliotheek: leestafel archeologie; Atrium: expositie vroegmiddeleeuws
dorp.
Wo 16/9 13.30-17 uur Leiderdorps Museum: twee exposities.
Wo 16/9 14 uur Theater Toverlei: kindervoorstelling Vrienden in Rome; buiten:14-17 uur Romeinenbus
Vr 18/9 13.30-17 uur Bibliotheek Romeinse kapsalon
← Ga linksaf de Laan van Ouderzorg in. Deze is genoemd naar de steenfabriek Ouderzorg, die in de
jaren ’60 plaats maakte voor de woonwijk aan uw rechterhand. Bij de kruising van de Laan van
Ouderzorg en de Van Poelgeestlaan is in 1967 een dikke laag aardewerkscherven opgegraven, die
als dam had gediend. De scherven waren afkomstig van de 17de-eeuwse tegel- en majolicabakker
Augustijn Cornelis. Hij had zijn bedrijf aan de Oude Singel in Leiden.
Hier vlakbij heeft ook kasteel Berendrecht gestaan. Dit is verwoest tijdens het beleg van Leiden in
1574.
Fiets door tot aan de Van der Valk Boumanweg.
← Steek deze over en ga bij de Oude Rijn linksaf (Ockenrode). In de buurt van de Tollenaersingel
heeft, een stukje landinwaarts, kasteel Ter Meij gestaan.
Vlak voor het fietstunneltje staat links een appartementencomplex uit de jaren ‘70. Hier stond sinds de
17de eeuw de buitenplaats Voordorp, die in 1909 werd omgebouwd tot kindertehuis.
Passeer het fietstunneltje en rijdt de Hoofdstraat in. Links op de hoek het voormalige gemeentehuis uit
1935.
Op Hoofdstraat 24 ligt café-restaurant De Hollandsche Tuyn (5) (zo 13/9 lezingen en muziek 12-17
uur; di-zo horeca v.a. 16 uur). Dit was vroeger de stal van de gelijknamige herberg die in het
naastgelegen hoekpand op Bruggestraat 1 was gevestigd. Tot 1965 lag hier een brug over de Rijn. De
herberg was een halteplaats voor de trekschuit. Neem een hartversterking en vervolg, al dan niet
slingerend, uw weg.
Vlak voor het viaduct van de A4 ziet u rechts het kunstwerk ‘Weerzien’ van Coen de Jong: hij heeft
groepsfoto’s van de bewoners van de wijken aan beide kanten van de snelweg tot naar elkaar
reikende handen gemonteerd. Het kunstwerk is geïnspireerd op de hereniging van beide wijken na het
verdiepen van de snelweg A4.
Na het viaduct links de Gereformeerde Kerk (6) (za 12/9 rondleidingen en orgelspel 12-17 uur).
← Steek vanaf de kerk de Hoofdstraat over richting Rijn en sla linksaf het Jaagpad op.
Het Jaagpad is in 1664 aangelegd als openbaar vervoerverbinding van Utrecht naar Leiden. In de
Romeinse tijd lag er een doorgaande weg aan de overkant van de rivier, toen een belangrijke
vervoersroute. De Oude Rijn vormde toen de rijksgrens, de Limes.
← Sla linksaf het steegje in na nummer 24
← en ga even linksaf (Hoofdstraat) naar nr 164, het Sparmuseum (7) (vr en za 10-17 uur expositie
historische schoolkaarten en andere kaarten)
2
↑ Draai om en volg de Hoofdstraat. Voor u de gietijzeren Doesbrug uit 1887. Vlak voor de brug links
huisde het ‘Regthuis’ - de voorloper van het gemeentehuis - tot 1868 in twee kamers in een herberg.
Passeer de brug en stop bij Café Doesbrug (8) (zo 13/9 lezingen en muziek 12-17 uur, horeca
ma/di/do v.a.16 uur, vr v.a.15 uur, za/zo v.a.14 uur) op de hoek van de Oude Rijn en de Does. Neem
een ‘Doesdrupje’.
Vanuit het café heeft u zicht op een voormalige herberg met schilddak aan de overkant van de Oude
Rijn. Hier was tot 1810 het Regthuis van Zoeterwoude.
Kijk even bij Jaagpad 43 naast het café naar de afbeelding van een trekschuit. Ook hier was een
halteplaats.
Vervolg uw weg over de Hoofdstraat.
→ Ga na hoekhuis nr 220 rechtsaf.
← Sla linksaf het Jaagpad op (volg de Hoofdstraat als het Jaagpad is opgebroken).
Fiets tot aan eind van bebouwde kom. Op de driehoek grond tussen Jaagpad en Achthovenerweg ziet
u een kunstwerk (9) van Nico Parlevliet, dat naar de Romeinse Limes verwijst.
De Achthovenerweg begrenst de polder Achthoven met een aantal monumentale historische
boerderijen. Tegenover het kunstwerk staan de boerderijen de Lindenhof en Den Boomgaard, die uit
de Late Middeleeuwen stammen. Achthoven is een middeleeuwse polder met lange smalle stukken
grond met sloten ertussen.
↓ Fiets over de Achthovenerweg terug naar het dorp.
Al in de IJzertijd (800-12 v. Chr.) en de Romeinse tijd (12 v. Chr.-circa 400 na Chr.) woonden er
mensen in Achthoven. Er zijn verschillende vondsten gedaan, onder meer op het land van de
boerderij op Achthovenerweg 1. In de Romeinse tijd deden de Leiderdorpse boeren aan ruilhandel
met de soldaten van fort Matilo. Ze leverden runderen voor aardewerk.
→ Sla vlak voor de Hoofdstraat rechtsaf en ga het fietspad van de Ruigekade op. De Ruigekade is de
middeleeuwse omkading van de polder.
← Verlaat de Ruigekade bij de afslag naar links. Stap even af en kijk naar boerderij Doeshof. In het
glooiende weiland ziet u een ronde vorm, deels door een sloot omzoomd. Hier stond het
middeleeuwse kasteel Ter Does, dat in de 18de eeuw is gesloopt. Alleen een latere tuinmuur staat nog
grotendeels overeind. Bij een opgraving in 1952 zijn allerlei vondsten gedaan.
Fiets verder, u passeert de Achthovenerbrug over de Does. De Does is eind 12 de eeuw gegraven door
een aantal ambachten (nederzettingen) om overtollig water vanuit de Rijn naar het noorden af te
voeren.
U rijdt onder het viaduct van de A4 door.
← Sla bij de rotonde met kunstwerk (vis op wielen) linksaf de Hoogmadeseweg op.
→ Aan het eind rechts naar het beginpunt de Dorpskerk.
Claudia Thunnissen © 2009
3
4