Definitief Bevrijdingstocht Harfsen en omstreken

Bevrijdingstocht Harfsen en omstreken
Start vanaf Supermarkt in centrum van Harfsen aan de Lochemseweg.
rechtsaf Reeverweg inrijden.
Ongeveer 1,5 km doorrijden en bij Schepersweg linksaf zandweg in.
Na 500 meter is links het voetpad naar het graf van Ynze Dikkerboom en Tine van
Heesch
Graf van Ynze Dikkerboom en Tine van Hees
We gaan langs het weiland en het bos het aangegeven bospad in en komen dan bij het graf
van Ynze Dikkerboom en Tine van Hees, die hier op 14 oktober 1944 zijn gedood door de
Duitsers en aldaar werden begraven met militaire eer in april 1945.
De plek was een schuilplaats onder de grond, bestaande uit een ingang, slaapruimte en
daarachter een geheime bergplaats. Het geheel was ongeveer zo groot als nu is afgepaald
tussen de stenen posten, echter niet zo breed. Het waren twee schuilketen van de gemeente en
een kippenhok, die zover waren ingegraven dat het dak nog een meter onder de grond zat.
Luchtgaten kwamen via hulzen bij holen en boomstronken uit. Het graf ligt op de plek van het
middelste vertrek en de steen staat ongeveer op de geheime bergplaats. Als men nu in het
tweede vertrek zat, kon men de derde bergplaats niet vermoeden, nog zien. De ingang was
toegedekt met een luik, waarop heide en een den was geplaatst. Als men nu aan de den trok,
dan ging het luik open. Als er iemand was, deed hij het luik op slot en niemand kon van
buiten af iets zien van deze schuilplaats.
Waarschijnlijk door verraad werd tegelijkertijd met de boerderij van Slagman deze plek
omsingeld door de landwacht en de SD. Het gevaar van deze omsingeling werd in de buurt
opgemerkt en Tine van Hees ging de jongens waarschuwen, die op het vroege morgenuur nog
in het hol waren.
Toen ze aankwam was Appie Nauta, later toch nog gearresteerd en gefusilleerd bij de Woeste
Hoeve, met Ynze nog in het hol. Appie ging vlug weg, maar Ynze vond het veiliger om te
blijven en even later zullen zij ontdekt hebben dat de landwacht en SD bij het hol waren.
Zij hebben de toegang gesloten en zich teruggetrokken in de geheime bergplaats, waar
wapens en uniformen lagen van geallieerde piloten, die hier regelmatig hun onderkomen
vonden. De SD heeft toch de ingang gevonden en geforceerd en zijn in het hol geweest. Zij
hebben er een persoonsbewijs uitgehaald en een leren jas van Ynze. Ynze en Tine werden niet
ontdekt. Om het hol te vernietigen gooiden zij er handgranaten in en door de ontploffing
werden Ynze en zijn verloofde gedood. Ynze was bewapend, maar heeft geen schot kunnen
lossen, want zijn revolver werd geladen teruggevonden in april 1945. Ynze had hier enkele
jaren doorgebracht. Overdag werkte hij bij de boer, 's nachts zat hij met zijn ploeg in het hol.
Hij was een vrolijk en goed mens, die piloten, onderduikers en Joden heeft geholpen. (Ook
was hij de leider van het opblazen van spoorwegen en ook hij was het, die de waarnemend
burgemeester oppikte en bij Besselink in een onderduikershol stopte)
Terug van het graf, weer verder de Schepersweg af (vanaf voetpad vanaf het graf
linksaf) Vanaf de Schepersweg rechtsaf verharde weg op (Braakhekkeweg) en daarna
eerste weg rechts. (Kapeldijk)
Rode daken
Als we op de kapeldijk over de Harfsense Enk fietsen, zien we rondom nieuwe rode daken
van de boerderijen. Hier heeft de bevrijding een streep door het landschap getrokken van vuur
en vernietiging. De bevrijders trokken van Almen op en de Duitsers bleven verdedigen.
Huis voor huis moest worden bevrijd, hetgeen gepaard ging met beschieting. De grote rieten
daken brandden al spoedig als fakkels. Meer dan 50 boerderijen verdwenen uit het landschap,
jammer genoeg zijn deze niet meer te vervangen. Er zijn nieuwe boerderijen gebouwd, doch
het landschap is erg geschonden. De molen is afgebrand en verdwenen. Zij stond op de plaats
waar nu de varkens KI staat, dus vanaf de Enk oostwaarts aan de Harfsense Steeg. Ook de
smederij van Ter Hogt was verdwenen, alleen de oude boerderij 't Baltink tegenover het
Hoentje is blijven staan. Deze boerderij was bij het begin van de oorlog door de Joodse
families Philips en Goldwerth bewoond. Hoewel Philips met zijn familie had kunnen
onderduiken (het gezin bestond uit de heer en mevrouw Philips, hun dochter die gehuwd was
met Hans Goldwerth en hun kleindochtertje Hanny, dus 5 personen), wilde hij dit niet. Op 3
oktober 1942 vond de arrestatie plaats, nadat zij hiervoor werden gewaarschuwd. In de nacht
dat zij in de cel zaten onder het gemeentehuis te Gorssel is hen aangeboden onder te duiken;
de politieman die hen vrijliet zou ook onderduiken zodat niemand hiervan last zou
ondervinden. Philips was er van overtuigd dat zij in een ghetto zouden worden ondergebracht
en de Joodse Raad had hem die overtuiging gegeven. Niets was minder waar. In november
was hij met zijn vrouw reeds overleden en dochter, kleindochter en schoonzoon volgden in
begin 1943.
Deze weg gaat over de Harfsense Enk en komt uit bij de smederij op de Harfsensesteeg.
Hier rechtsaf en eerste links de Kapelweg inrijden.
Over bruggetje linksaf Azinkdijk in en tot het einde volgen. Einde Azinkdijk rechtsaf
Asselerweg op. Na spoorwegovergang linksaf, onverharde weg op (oude Azinkdijk).
Deze komt uit op Scheggertdijk. Hier linksaf en volgen tot aan Ehzerallee. Op deze Tkruising rechtsaf brug over Twentekanaal over.
Aan uw linkerzijde vindt u Landgoed 't Ezherwold. Hier gaat u rechtsaf Hogekampsweg
op. Rechts aanhouden, onder de hoogspanningsleiding door tot aan het kanaal. Daar
linksaf. Deze weg langs het kanaal volgen. Na een bocht bij een paal met zwart en geel.
Hier is het punt waar de geallieerde legers een bruggehoofd hebben gevormd over het
kanaal op 3 en 4 april 1945 van waaruit de overige dorpen in onze oude gemeente zijn
bevrijd.
De bevrijding van Almen
Almen was het eerste dorp van onze gemeente dat werd bevrijd op 2 april 1945. De 1e
Canadees was Lt. L. Mckenzie. In tegenstelling tot de verwachtingen werden we niet vanuit
het westen, doch vanuit het oosten bevrijd.
De zuidkant van het kanaal werd aangehouden door de geallieerde troepen. Deze trokken via
de Spitholterbrug over de Berkel en kwamen zonder slag of stoot in Almen. De Duitsers
gaven de zuidkant van het kanaal prijs tot aan Zutphen, doch deze stad hielden ze in handen.
De geallieerde troepen vormden een bruggehoofd bij het punt waar we het kanaal zijn
genaderd en hier werd een brug geslagen over het kanaal. Dit kostte een kleine 50 geallieerde
soldaten het leven. Deze werden voorlopig ter aarde besteld in de voortuin van het Elger in
Almen. Het bevrijden van onze gemeente kostte aan vele soldaten en burgers het leven en de
vrijheid werd duur gekocht.
Ook in Almen vluchtten burgers van de Molenbelt in de richting van het dorp. De
optrekkende Canadezen zagen hen voor de vluchtende Duitsers aan en de eerste burgers van
Almen werden door "eigen" vuur getroffen en gedood. Dood en rouw in het dorp, dat de
bevrijding moest vieren met vreugde en smart.
Hier bospad in, langs groene hek rechtdoor fietsen, komt op klinkerweg uit. Klinkerweg
volgen en vlak na bord Almen 30 km, eerste weg linksaf de Bakkersteeg in en deze
uitrijden.
Rechts van de Bakkersteeg zijn de eerste slachtoffers van de bevrijding in Almen
gevallen.
Het laatste huis van de bakkersteeg aan de linkerkant is het oude Muldershuis anno
1665.
Bij de dorpsstraat rechtsaf naar het dorp Almen. Het eerste huis aan de rechterkant is
Huize 't Elger.
Dorpsstraat blijven volgen tot voorbij het kerkplein.
Na het kerkplein linksaf en meteen rechtsaf de Whemerweg in. Buiten het dorp zien we
aan de linkerkant een heel klein bruggetje met witte leuningen, waar een voetpad
overheen gaat. Dit is het bruggetje van de Hoofdige Boer van Staring. De Whemerweg
blijven volgen tot bij de splitsing (schrikhek wit met rood). Hier linksaf, de Binnenweg
oprijden.
Bij de volgende splitsing eveneens links aanhouden richting spoorlijn en Groene kanaal.
We gaan kanaal en overweg over en weg vervolgen. Na een paar honderd meter links
aanhouden (rechtdoor aan linkerkant van de weg) pad inrijden. Dit gaat langs Huize de
Voorst. We zien na ca 20 meter aan onze linkerkant de gracht van het kasteel. Aan het
einde van de gracht linksaf een pad in, dat naar de poort van het kasteel gaat.
Huize de Voorst was in de oorlog bestemd voor het Ministerie van Koloniën en toen het juist
in orde werd gebracht is het in 1943 door brand verwoest.
Vele kostbare schilderijen e.d. zijn er toen verloren gegaan. Ook zaten hier onderduikers, die
via het Zutphens verzet werden verzorgd. Het kasteel is thans weer in zijn oude glorie
hersteld. Vanaf de poort het rechterpad nemen en deze blijven volgen tot de grote weg. Deze
oversteken en dan rechtsaf richting De Sluis van Eefde.
Als men het dorp binnenkomt linksaf het Oostveensepad op. Na 300 meter waar de weg
naar links gaat rechtdoor rijden. Na 100 meter ziet men links in het bos een oude
bakoven, die in de oorlog gebruikt werd voor het bakken van brood.
Van hier keren en weg vervolgen naar de sluis in Eefde.
Over de spoorlijn, die we hier passeren, kwam op 10 mei om half zes in de morgen een Duitse
pantsertrein, die kon doorrijden tot aan de IJsselbrug te Zutphen. (Te zien aan de linkerkant
van de brug, als u richting Eefde rijdt) Net voor deze trein de brug bereikte, werd de brug
door onze Nederlandse soldaten opgeblazen en de trein kon niet verder, werd onder vuur
genomen door onze soldaten vanaf de overzijde van de IJssel en werd in elkaar geschoten en
onschadelijk gemaakt.
De sluis in Eefde heeft veel betekend in de oorlog. In mei 1940 was er een post van de
luchtwachtdienst in gevestigd, die op vliegtuigen moest letten.
Het scheepvaartverkeer op het kanaal had in de oorlog grote betekenis, omdat het wegverkeer
steeds minder werd door gebrek aan benzine en olie. Deze artikelen werden gedistribueerd.
Vanzelfsprekend was het verkeer op het water een doel voor de vliegtuigen en menig schip
werd op dit kanaal in de grond geboord. Ook de sluis moest het ontgelden door vele
luchtaanvallen (luchtaanval 10 en 11 december 1944), maar bleef hoewel zwaar beschadigd
toch functioneren. In september 1944 heeft een knokploeg het bedieningspaneel laten
springen, waardoor men de sluisdeuren met de hand moest bedienen, waardoor groot
oponthoud ontstond. Vele schippers lieten hun schip zelf maar gedeeltelijk zinken en indien
men nog vracht aan boord had, werd dit gebruikt om handel mee te drijven. Zo lag er in
Almen een zoutschip, waar iedereen zout ging halen.
Bij de bevrijding lieten de Duitsers de brug over de sluis in de lucht vliegen en dagenlang kon
niemand meer de overkant bereiken. De geallieerde troepen hebben toen een Bailey-brug
gelegd, welke alleen met een “pas” mocht worden gepasseerd. Na de bevrijding trokken alle
geëvacueerde personen van het noorden weer terug naar het zuiden en aangezien toen de
Veluwe nog niet was bevrijd (12-4-1945 werd hiermee een begin gemaakt), moest alles en
iedereen gebruik maken van deze brug. Deze werd gecontroleerd door de M.P. (Militaire
Politie) en B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten) en alle verdachte personen werden
aangehouden en opgeborgen in de kazerne te Eefde, waar werd onderzocht of zij politiek
betrouwbaar waren. Er waren dagen dat gezorgd moest worden voor meer dan 1000 mensen
voor onderdak, hetgeen werd geïmproviseerd in de kazerne, scholen en andere grote huizen.
Zo waren in deze kazerne alle nationaliteiten vertegenwoordigd, tot Russen, Zuid-Slaven,
Polen, Grieken en Turken toe. In de meeste gevallen waren dit krijgsgevangenen van de
Duitsers geweest die na de terugtocht van de Duitsers aan hun lot werden overgelaten. Ook bij
deze lieden school kaf onder het koren en moesten door de molen van de Politieke
Opsporingsdienst (P.O.D.) De brug werkte dus als een soort zeef en er werd, zo mogelijk, het
kaf van het koren gescheiden.
Later werden er bij Almen en bij de Laatste Stuiver pontjes ingelegd voor het verkeer per fiets
en voor voetgangers. Deze pontjes waren bemand met de schippers, die met hun schepen vast
zaten in het kanaal en tot werkloosheid gedoemd waren.
Door de vele luchtaanvallen was de Boedelhofweg ernstig getroffen door bombardementen en
vele burgers hebben hier het leven verloren. Vooral op 10 en 11 december 1944 (7 doden en
vele gewonden). Verliezen van Duitsers in de kazerne werden niet bekend gemaakt.
Tevens dient nog vermeld te worden dat de bevrijding in Eefde niet op één dag plaats vond.
De kern van het dorp werd op 5 april bevrijd en de frontlijn liep ’s avonds vanaf de
Christelijke School over de Dr. v.d. Hoevenlaan tot aan de Rustoordlaan. De bakkerij
Brummelman was dus bevrijd, doch huize ’t Spijk en alle woningen aan de westkant van de
Dr. v.d. Hoevenlaan niet. De landbouwer Hagelstein van de Dortherdijk kwam ’s avonds bij
Brummelman brood halen op 5 april en kon niet geloven dat Brummelman was bevrijd, hij zat
zelf thuis nog met inkwartiering van Duitsers. Hij wilde de Canadezen meenemen naar zijn
huis, maar deze maakten hem duidelijk, dat er rust was geblazen en dat de Duitsers zelf wel
mochten komen met de handen omhoog en zo niet, dan konden zij erop rekenen dat ze de
andere morgen om 4 uur zelf wel zouden komen kijken naar de ingekwartierde Duitsers. Ze
kwamen zich niet melden en de andere morgen ging de oorlog weer verder en werd ook
Hagelstein bevrijd. De bewoners van de Dr. v.d. Hoevenlaan hebben dus één nacht op de
frontlijn geleefd. Een gekke gewaarwording.
Vanaf de sluis rechtdoor het kruispunt oversteken en pad voor fietsers rechtdoor rijden.
Alsmaar doorrijden, kazerne aan uw rechterhand. Tunnel onderdoor en fietspad volgen.
Einde fietspad linksaf Ensinkweg uitrijden tot aan stoplichten.
Hier rechtdoor oversteken en woonwijk inrijden. Het Nuesink gaat over in
Nachtegaalstraat. Over het spoor na 200 m rechts aanhouden de Eefdese Enkweg
(zandweg) inrijden.
Zandweg blijven volgen tot splitsing van zandwegen. Hier links aanhouden tot aan de
Quatre Bras weg. De eik aan de linkerkant vlak voor de Quatre Brasweg heeft nog
laddersporen en zou door de Duitsers als uitkijkpost worden gebruikt. De Canadezen
kwamen echter uit het oosten en konden deze uitkijk post goed gebruiken.
De IJssellinie
De inval van de Duitsers op 10 mei 1940 kwam als een donderslag aan de heldere hemel.
De meeste Nederlanders waren van mening dat onze neutraliteit, evenals in de eerste
wereldoorlog, niet geschonden zou worden. Als een dief in de nacht, zonder
oorlogsverklaring, kwamen op 10 mei om ongeveer 4 uur ’s morgens de Duitsers over de
grens en probeerden in één dag Nederland onder de voet te lopen. Het Nederlandse leger was
echter paraat, hoewel het niet opgewassen kon zijn tegen zo’n overmacht aan vliegtuigen,
soldaten en materiaal. Ons leger begon met het onmiddellijk vernielen van alle bruggen en
toegangswegen. Dit was een vertragingstactiek, waardoor de IJssellinie de kans kreeg zich
gereed te maken. Ondanks deze tactiek kon een pantsertrein om half zes ’s morgens
doorrijden tot aan de IJsselbrug in Zutphen. Doch men was gelukkig gewaarschuwd en de
brug ging de lucht in. De trein werd door onze troepen uitgeschakeld. Dit eerste treffen bracht
voordeel voor ons leger, hoewel het op andere plaatsen niet zo best is gegaan. De Duitsers
trachtten toen de overkant te bereiken en gebruikten hierbij rubberboten, die ze op ’t
Gravenhof oppompten en in de turfhaven in het water lieten. Bij de Bult van Ketjen (katholiek
ziekenhuis) gingen ze de IJssel op en kregen dan de volle laag uit onze kazematten.
Ondanks grote verliezen gingen ze verder en het duurde tot ’s middags 3 uur voordat de eerste
Duitser de overkant kon bereiken. Toen werden de kazematten door zwaar artillerievuur
uitgeschakeld en moesten zich wegens gebrek aan munitie overgeven. Over de strijd op
Zutphen meldde ’s avonds radio Bremen (Duitse propagandazender) het verlies van één dode.
Van Nederlandse zijde sneuvelden in de IJssellinie 3 officieren, 9 onderofficieren en 42
korporaals en manschappen. De Duitse verliezen werden op het tienvoudige geschat, maar
werden niet bekend gemaakt. Er was bereikt dat de Grebbelinie in staat van verdediging kon
worden gebracht. De eerste Nederlandse krijgsgevangenen werden in Vorden verzameld bij
de vleeswarenfabriek van Poesse.
Quatre Brasweg oversteken en Eefdese Enkweg blijven volgen. Die komt op de
Gorsselse Enkweg uit, hier rechtsaf richting kerkhof. Bij kerkhof fiets parkeren en
terrein linksaf oplopen en dan ziet u aan uw rechterhand het monument en de graven
van de geallieerde piloten die in de oorlog in deze gemeente zijn gesneuveld.
Kerkhof te Gorssel
Op het kerkhof van Gorssel bezoeken we het monument, dat er geplaatst is ter nagedachtenis
aan de zeven Gorsselse inwoners die op 24 maart 1944 hun leven hebben moeten geven in
verband met vergeldingsmaatregelen van de bezetter, die de Duitsers toepasten wegens
gepleegde verzetsdaden. Als verzetsdaden werden aangemerkt: vernieling van telefoonkabels
der Duitse weermacht; vernielen van de spoorwegverbindingen; weigering van het
gemeentepersoneel om de bevolking op te roepen om te gaan werken voor de Organisatie
Todt, een organisatie van de Duitsers die verdedigingswerken moest aanleggen en dus geacht
werden werken te zijn, welke rechtstreeks met de oorlogvoering te maken hadden; het
onderduiken van de burgemeester en personeel van het gemeentehuis; het verborgen houden
van het bevolkingsregister, zodat geen mensen konden worden opgeroepen voor de Todt; het
laten verdwijnen van de tijdelijke burgemeester van het gemeentehuis (op 22 september werd
deze door het verzet gearresteerd en overgebracht naar een onderduikershol bij Besselink in
Harfsen en gevangen gehouden tot begin oktober 1944). Op 24 september 1944 werd door de
Sicherheitsdienst (S.D.) aan de politieman Jacob Meyer bevolen mee te werken aan de
arrestatie van Gorsselse inwoners als gijzelaar. Meyer weigerde pertinent iedere medewerking
en werd zelf gearresteerd en ontwapend. Verscheidene personen die gearresteerd moesten
worden konden nog wegkomen, doch meer dan 20 gijzelaars werden gevangen genomen.
Hiervan werden 6 mannen genomen die zonder vorm van proces werden doodgeschoten op de
schietbaan te Gorssel en in een massagraf begraven aan de rand van het kerkhof. Ook het
begraven moest door Gorsselse inwoners gebeuren. Na de bevrijding zijn de stoffelijke resten
opgegraven en overgebracht naar de ereplaats op het kerkhof. De heer Meyer werd
weggevoerd naar Zutphen en vandaar naar het hoofdkwartier van de S.D. te Vorden. Doch
daar aangekomen werd hij op lafhartige wijze bij het uitstappen van de auto in de rug
geschoten en gedood. Ook hij werd begraven op het kerkhof te Gorssel en overgebracht naar
het monument. Vele inwoners hebben hun leven te danken aan de heer Meyer. Hij hielp Joden
en onderduikers en steunde het verzet aan alle kanten. Dankzij goede samenwerking tussen
politie en gemeentepersoneel konden vele arrestaties worden voorkomen. Meyer heeft dit met
zijn leven moeten betalen en ook de andere mannen zijn het slachtoffer geworden van de
Duitse terreur. De graven van de geallieerde vliegers zijn allen tijdens de oorlog op deze plek
aangelegd. Deze vliegers zijn in de gemeente met hun bommenwerper of jager neergestort.
Ook hun levensoffer bracht ons de vrijheid.
Fiets terug naar de weg en ga daar linksaf (stukje terugfietsen dus) en ga vervolgens
eerste weg rechts ( Domineesteeg) Einde van de weg rechts Ravensweerdseweg in. Einde
weg linksaf de Veerweg in (bij café 't Elfuur). Dan voor de Dijkopening rechtsaf
Veerweg (onverhard) in. Direct aan uw linkerhand is het monument "Oversteek van de
IJssel in 1945" De Veerweg verder uitrijden tot grote weg. Deze oversteken (erg drukke
weg) en rechtdoor Dommmerholtsweg in fietsen.
Doorrijden tot Huzarenlaan.
Hier rechts de Huzarenlaan in en doorrijden tot aan Joppelaan.
Bij Joppelaan linksaf en Joppelaan blijven volgen tot aan Dortherdijk (bordje richting
Zutphen) Rechtsaf Dortherdijk op en na 50 meter, links parkeerplaats op, waar de V-Ibaan ligt.
V-I banen
Bij het inslaan bij de Dortherdijk vanaf de Joppelaan zien we na 100m een weg links. Hier
heeft de V-I baan gestaan. Deze banen hadden eerst hun plaats in Noord-Frankrijk, docht
moesten door de invasie in 1944 verplaatst worden en zo kregen we er drie in onze gemeente:
één tussen de Zessprong (bij de zevensprong) en Eefde aan de Dortherdijk en één aan de
Braakhekkeweg en de Schepersweg (achter Enderink) en één in Joppe nabij de Joppelaan en
aan de Dortherdijk. Van hieruit schoot men uitsluitend op de haven van Antwerpen in verband
met de aanvoer via deze haven van de gallieerde troepen. Deze laatste baan kwam in de week
vóór Kerstmis in werking en op één dag lagen er wel 20 niet ontplofte V-I's voor de startbaan
tot aan het kasteel Joppe. De boerderij Van Haarman is er door getroffen en verdwenen. In
Eefde onder meer boerderij Gotink. Één baan is nimmer aktief werkzaam geweest en deze
werd gebouwd op de noordoosthoek van de Braakhekkeweg en de Reeverdijk en is nimmer
gereed gekomen.
Het was een bij de bevolking zeer gevreesd wapen. Vele burgers hebben hun leven verloren
door dit wapen. In de lucht leken het kleine vliegtuigen met straalaandrijving. 's Nachts was
het een onheilspellend gezicht. De bevolking lette bij het lanceren goed op of de motor het
wel deed, want anders was men niet veilig in de route, waar deze V-I overvloog. Het wapen
was onbemand. Het was een nieuw wapen en er gebeurden dan ook veel ongelukken mee.
Nog is de baan zichtbaar afgetekend door de bossen van 't Joppe, want alles wat in de route
lag is verwoest.
Vanuit de lucht hebben de geallieerden geprobeerd deze banen te verwoesten, doch ze lagen
zo goed gecamoufleerd dat dit praktisch niet is gelukt. Boven de baan was een gazen net
gespannen met groene takken van dennen erop en alleen tijdens het lanceren was het net
gedeeltelijk weg. Vanuit de lucht was het niet waarneembaar.
Het verzet heeft vele tekeningen van de plaatsen waar ze waren opgesteld ingezonden.
Hiervan werden micro-foto's gemaakt en doorgezonden naar Engeland. Voor onze gemeente
heeft dit geen resultaat opgeleverd.
Van parkeerplaats linksaf, Dortherdijk verder rijden en 1e weg links en gelijk eerste
rechtsaf de Gerrit Slagmanstraat in. Deze volgen tot een asfaltweg aan de rechterhand
die naar een boerderij gaat. Hier heeft Gerrit Slagman, verzetsstrijder van het eerste
uur, gewoond.
Gerrit Slagman
Dit is de boerderij het Zonnenberg van de familie Slagman, in de oorlog een broeinest van
verzet. Tientallen onderduikers, piloten, Joden en knokploegen hebben daar onderdak gezocht
en gekregen. Op 14 oktober 1944 werd deze boerderij in de vroege ochtend omsingeld door
meer dan 60 landwachters en SD-ers. Alle bewoners werden gearresteerd, inclusief de
onderduikers, twee piloten (Polen) en een Frans-Canadees (boordschutter).
De boerderij werd platgebrand, de koeien meegenomen en het pluimvee werd ter plaatste
doodgeschoten. De gearresteerden werden meegenomen naar Deventer, hoewel zij eerst uren
lang tegen de muur hadden gestaan voor een vuurpeleton. Niet allen zijn teruggekeerd. Gerrit
Slagman, postuum onderscheiden door alle geallieerde landen, is niet teruggekeerd uit het
concentratiekamp. Hij overleefde de bevrijding met enkele dagen, doch is gestorven ver van
zijn vaderland, dat hij zo lief had en waarvoor hij zijn leven heeft ingezet en gegeven.
De gezusters Slagman zijn niet gearresteerd, doch werden van huis en haard verdreven. Hun
broer hebben zij niet weergezien. Na de bevrijding hebben zij hun boerderij weer opgebouwd.
Één ding is bewaard gebleven, de grote geheime kelder in de schuur. Deze ligt nu onder de
koestal van de nieuwe boerderij. De ingang van de kelder lag tijdens de oorlog in een
varkensschot, als je er in wilde, moest eerst het varken aan de kant, de mest weg en daarna
kwam je in een gangetje naar de kelder. Hoeveel mannen zijn door deze kelder gered? Wij
weten het niet en het is ook niet nodig dit te weten, als wij maar nooit vergeten, wat er door
deze verzetsmensen geofferd is op het altaar van de Vrijheid. De gezusters Slagman, Heintje
en Jaantje, zijn begin 1970 kort na elkaar overleden. Twee onderduikers, Mart en Henk, zaten
in hol II onder de wagenloods met zaadberg en werden niet ontdekt. Deze zijn tegen de avond
om 5 uur, toen de boerderij reeds brandde en de zaadberg, waar zij naast zaten, ook vlam
vatte, ontsnapt en wonder boven wonder ontkomen.
Deze weg volgen (gaat over in de Koekoeksweg). Bij bordje Harfsen linksaf, linksaf de
Reeverweg op. 1e verharde weg rechtsaf, bordje richting Almen volgen. Dit is de
Braakhekkeweg. Na ca 1 km is aan de rechterkant een VI startbaan te zien.
Daarna doorrijden en 1e zandweg linksaf, Emsbroekweg inrijden. Deze gaat over in
verhard (Broekstraat).
Deze weg volgen tot Lochemseweg (grote weg) en voor deze weg linksaf fietspad op en u
komt weer in het centrum van Harfsen.