Akoestiek

Akoestiek
Niek Versfeld
klinisch fysicus-audioloog
KNO/Audiologie
VUmc, Amsterdam
Siméa
commissie schoolaudiologie
Akoestiek in klaslokalen
• Goede luister- en spreekomstandigheden
– Weinig achtergrondgeluiden
– Weinig nagalm
– Weinig stoorgeluiden van buitenaf (isolatie)
– Andere klaslokalen of de gang
– Buiten (speelplaats, verkeer)
• Speciale aanpassingen voor:
– TOS ?
– SH ?
Uit: BB93
Soorten stoorgeluid
Frisse Scholen
•
•
•
•
•
Energie
Lucht
Temperatuur
Licht
Geluid
–
–
–
–
–
Geluidwering van de gevel
Installatiegeluid
Ruimteakoestiek
Luchtgeluid-isolatie
Contactgeluid-isolatie
• Klasse B: leslokaal
• Klasse A: speciale wensen
• Klasse C: geen €€
http://www.rvo.nl/sites/default/files/2014/12/Programma%20van%20Eisen%20Frisse%20Scholen%202015..pdf
Frisse Scholen
Frisse Scholen
Frisse Scholen
Frisse Scholen
Frisse Scholen
Nagalm:
0.8 s
0.6 s
0.4 s
Lawaai:
35 dBA
33 dBA
30 dBA
Wat is het effect van achtergrondgeluid
op spraakverstaan?
Wat is het effect van achtergrondgeluid
op spraakverstaan?
35 dB stoorlawaai
Wat is het effect van achtergrondgeluid
op spraakverstaan?
35 dB gehoorverlies
Wat is het effect van achtergrondgeluid
op spraakverstaan?
• Achtergrondgeluid verslechtert de signaal-ruisverhouding
– Verlies aan (=onhoorbaar maken van) spraakinformatie
Effect van lawaai op leerprestaties
Maximum noise level v Maths scores
K S 2 M a th s sco re %
100
80
60
40
20
20
40
60
dB LAmax
80
100
Effect van lawaai op leerprestaties
Background noise level v English score
KS 2 En g lis h s c o r e %
100
80
60
40
20
40
45
50
55
dB LA90
60
65
Effect van lawaai op leerprestaties
Change in spelling scores
12
10
8
SEN
Typical
6
4
2
0
quiet
noise
SEN: special educational needs
Nagalmtijd
Nagalmtijd
Tijd die nodig
is om het
geluid 60 dB
te dempen
Wat is het effect van galm op
spraakverstaan?
• Spraak wordt versmeerd. Verlies van detail.
0.8 s
1.3 s
2.0 s
http://www.mcsquared.com/y-reverb.htm
Afstand
• Spreekniveau is ca. 60 dBA, maar achter in de klas natuurlijk niet
– Geluid wordt in meer of mindere mate geabsorbeerd
– Zachtste spraakklanken 15-20 dB onder spreekniveau
– Al snel ben je veel spraak kwijt!
Wat is het effect van galm op
spraakverstaan?
11 jaar
6 jaar
Nagalm is soort stoorruis
STI: Speech Transmission Index = maat voor verstaanbaarheid
Speech Transmission Index STI
• Model (Steeneken & Houtgast, 1980)
• Berekent de hoeveelheid spraakinformatie die bij de luisteraar
aan komt
• Afhankelijk van hoeveelheid stoorgeluid
• Afhankelijk van de hoeveelheid galm
• STI=0 geen informatie komt over
• STI=1 alle informatie komt over
Frisse Scholen
Nagalm:
0.8 s
0.6 s
0.4 s
Lawaai:
35 dBA
33 dBA
30 dBA
Nagalm eisen
Signaal-ruisverhouding eisen
een goede STI is dus groter dan 0.75 (SNR>+15 dB én T<0.4s)
De praktijk...
Unoccupied reverberation time (Tmf) in 55 classrooms in 25 schools.
2
1.9
1.8
1.7
1.6
Reverberation time, Tmf (s)
1.5
1.4
1.3
1.2
1.1
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
36 11 13 35 12 5 53 34 7 52 43 14 15 42 41 27 20 28 29 46 49 24 25 22 32 31 26 30 4 45 55 54 16 2 3 17 48 6 38 1 8 47 44 40 10 39 50 18 51 19 23 9 21 37 33
Classroom identification number
Untreated classrooms
Treated classrooms
Gevolgen slechte akoestiek
• Verstaan:
– Gaat moeizamer, kost veel energie, invullen
– Langzamere reacties
– Verminderde kwaliteit van de communicatie
• Overigen:
– Minder (cognitieve) capaciteit voor overige activiteiten
– Slechter onthouden / leren
– Extra vermoeidheid
– Minder animo voor
andere activiteiten
• Geldt dubbel voor:
– SH-kinderen
– TOS-kinderen
Adviezen: zelf testen
• Verwacht problemen met akoestiek bij:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Hard plafond, geen dempende platen
Hoog plafond > 3m
Geverfde plafondplaten (destructief voor demping)
Plafond is voor meer dan 10% bedekt met armaturen, airco e.a.
niet dempende oppervlakten
Is de airco hoorbaar? Staat die aan tijdens instructies?
Hoor je veel/vaak geluiden van buiten?
Hoor je geluiden van naastliggende ruimten: stem van
leerkracht/leerlingen, muziek, toilet, praktijklokaal
Test of je de leerkracht kan volledig kan verstaan op een lawaaiige
plek: minimale paren (bv bak/dak) en geen lipbeeld
Test met gevoelige dB meter of geluid van onbemensd lokaal
constant > 35 dB uitkomt
Adviezen
• Galm: Dempende materialen
– Bestelplafond.nl: totaal 70% demping
– Ecophon: plafond en wandbekleding
– Akoestische panelen aan de wand
– Gordijnen, golvend opgehangen
– Vloerkleden
– Plafond verlagen
– Prikborden
– Open kasten met boeken
Adviezen
• Achtergrondgeluiden, tijdens instructie:
– Stoorbronnen in lokaal: muziek e.d. uit
– Ramen en deuren dicht
– evt dempend materiaal ertussen aanbrengen
– Isoglas voorzetramen
– Airco uit/zacht
– Vilt onder poten (tennisballetjes)
• Solo apparatuur (of sound field systeem)
• Maatwerk: bijvoorbeeld www.planplanadvies.nl
Adviezen
• Goed mondbeeld (spraakafzien):
–
–
–
–
Praat met gezicht naar leerlingen
Geef kijk&leestijd
Goede verlichting
Zet leerling met ‘licht in de rug’ naar docent
Akoestiek in de gymzaal
Nu door de ogen van de docent...
https://www.youtube.com/watch?v=26N5KbeuYos