Legionellose (legionairsziekte of veteranenziekte) Longontsteking

GGD Brabant-Zuidoost
Postbus 810
5700 AV Helmond
Infectieziektebestrijding
Tel: 08800-31333
Legionellose (legionairsziekte of veteranenziekte)
Longontsteking door legionella
Wat is legionellose?
Legionellose is een infectie van de luchtwegen en de longen. De infectie wordt veroorzaakt door de
legionellabacterie. De legionella longontsteking of veteranenziekte komt in Nederland regelmatig voor.
Er bestaat ook een tweede vorm van de ziekte: de legionella griep, een minder ernstige vorm die in
Nederland vaker voorkomt. De legionellagriep wordt in deze informatie niet verder besproken.
Wat zijn de ziekteverschijnselen?
De meeste mensen worden niet ziek na besmetting. Als er wel ziekteverschijnselen optreden gebeurt
dat meestal vijf à zes dagen na de besmetting (met een uitloop tot 14 dagen). Bij een legionella
longontsteking begint de ziekte met lichte koorts, spierpijn en zich niet lekker voelen. Na enkele dagen
ontstaat een longontsteking met hoge koorts (boven de 39 graden) en koude rillingen. Soms klachten
van verwardheid, diarree of braken. Raadpleeg bij klachten die passen bij legionella de huisarts. Door
laboratoriumonderzoek en röntgenfoto van de longen kan de ziekte worden vastgesteld. Bij een
ernstige longontsteking kan de ziekte levensbedreigend zijn, doordat andere organen door de bacterie
beschadigd worden. In deze gevallen kan men aan de ziekte overlijden.
Hoe kun je het oplopen en hoe kun je anderen besmetten?
De besmetting vindt plaats door inademing van legionella bacteriën. Deze kunnen in zeer kleine
druppeltjes water zitten, die als nevel verspreid worden.
In ruimtes waarin water verneveld wordt zoals een doucheruimte of warmwaterbaden (denk daarbij
ook aan beurzen en tuincentra), kan de bacterie in de lucht komen en ingeademd worden. In de
longen veroorzaakt de bacterie dan een longontsteking.
Drinken van met legionella besmet water leidt niet tot ziekteverschijnselen. De legionellabacterie komt
voor in natuurlijke en kunstmatige watersystemen. Hij gedijt goed in warm water, vooral in
waterleidingen (grote leidingwaterinstallaties) van bijvoorbeeld hotels, zwembaden en sauna’s, in
water van wervel- en bubbelbaden en van koeltorens. De bacterie kan in warm water groeien bij een
temperatuur tussen de 20 en 50 graden, de ideale groeitemperatuur is 37 graden. Vooral wanneer
water lang stil staat kan bacteriegroei plaatsvinden. Een groot aantal van de Nederlandse patiënten
met legionella hebben deze besmetting opgelopen in het buitenland, vaak na verblijf in een hotel,
appartement of camping.
Voor instellingen bestaan er richtlijnen waaraan grote waterleidinginstallaties moeten voldoen om groei
van legionellabacteriën te voorkomen. Er bestaat geen risico op bacteriegroei en besmetting wanneer
er chloor aan het water is toegevoegd, zoals in zwembadwater.
update 22-12-2009
pagina 1 van 3
GGD Brabant-Zuidoost
Postbus 810
5700 AV Helmond
Infectieziektebestrijding
Tel: 08800-31333
Mensen kunnen elkaar niet besmetten met de legionellabacterie, deze is niet van mens op mens
overdraagbaar.
Wie kunnen er ziek worden en wie lopen extra risico?
Iedereen kan een besmetting met de legionellabacterie oplopen. Mensen die vaak met verneveld water
in contact komen lopen meer risico. Ouderen, mensen met een slechte lichamelijke conditie, mensen
die veel alcohol gebruiken en mensen die roken lopen meer risico om de legionella longontsteking door
te maken. Ook gezonde mensen kunnen de legionella longontsteking doormaken. Verblijf in een
accommodatie in het buitenland is eveneens risico verhogend.
Welke maatregelen kun je nemen om de ziekte te voorkomen?
Er bestaat geen vaccinatie tegen de legionella-infectie.
Wanneer warm water door een boiler, zonneboiler of combiketel geleverd wordt, moet de
watertemperatuur zo hoog afgesteld worden dat het water dat uit de kraan komt minimaal 60 graden
is. Wanneer er bijmenging met koud water plaatsvindt, moet het water vlak voor het bijmengpunt
minimaal 60 graden zijn. In een warmwater installatie met een geiser is er geen risico op groei van de
legionellabacterie. Er is dan geen warmwatervoorraad waarin de bacterie kan groeien.
Bij verblijf in het buitenland op een vakantieadres is het advies om voor gebruik van de douche de
kranen op een veilige manier door te spoelen.
Is legionellose te behandelen?
Wanneer een longontsteking ontstaat, is meestal opname in een ziekenhuis nodig. Als de patiënt snel
de juiste anti-biotica krijgt is legionella goed te behandelen. Wanneer de longontsteking genezen is,
kan het nog enkele weken duren voordat de patiënt weer is opgeknapt. Bij een ernstige longontsteking
gaat het herstel vaak langzaam en blijven patiënten vaak lang moe. Er is onvoldoende bekend over de
weerstand die het lichaam aanmaakt tegen de ziekte na het doormaken ervan.
Kan iemand met legionellose naar kindercentrum, school of werk?
Iemand met legionella longontsteking is doorgaans te ziek om naar kindercentrum, school of werk te
kunnen gaan. De ziekte is niet van mens op mens overdraagbaar. Mensen die contact hebben gehad
met een legionella patiënt kunnen daarom gewoon naar kindercentrum, school of werk.
update 22-12-2009
pagina 2 van 3
GGD Brabant-Zuidoost
Postbus 810
5700 AV Helmond
Infectieziektebestrijding
Tel: 08800-31333
Wat doet de GGD?
De GGD probeert te achterhalen waar de patiënt de besmetting heeft opgelopen, om te voorkomen dat
meer mensen besmet raken.
Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de GGD Brabant-Zuidoost, team
infectieziektebestrijding, telefoon: 08800-31333.
update 22-12-2009
pagina 3 van 3