http://www.kiwawaterresearch.eu/index

http://www.kiwawaterresearch.eu/index-W.asp?id=3368
Februari 2008
Bij correct thermisch beheer wordt legionellapreventie niet beïnvloed door de
keus van het leidingmateriaal
De aard van het waterleidingmateriaal heeft geen invloed op de groei van Legionella zolang men zich
houdt aan correct thermisch beheer: koudwatertemperatuur beneden 25°C, warmwatertemperatuur boven
60°C en geen stagnatie of dode leidingstukken in het leidingsysteem. In die situatie is het voor
installateurs dus niet nodig om te differentiëren in het gebruik van materialen voor waterleidingen.
De watersamenstelling en de aard van de toegepaste leidingmaterialen zijn van invloed op de biofilmvorming in
drinkwaterleidingen. Een toename van de biofilm bij temperaturen tussen 25 en 45°C vergroot de kans op
aanwezigheid van legionellabacteriën. Een van de tientallen soorten Legionella, Legionella pneumophila, is de
bacterie die na inademing legionellose of veteranenziekte kan veroorzaken. Er zijn echter nog veel meer soorten
Legionella, die overwegend onschadelijk zijn. In 80% van de installaties waar Legionella wordt aangetroffen, zijn
alleen ongevaarlijke soorten aanwezig.
In een proefleidinginstallatie met een huishoudelijk tappatroon, in leidingen van vier verschillende materialen
(koper, RVS (roestvast staal), PEX (cross-linked polyethyleen) of PVC-C (nagechloord of gehard PVC)), is het
effect onderzocht van de temperatuur (25, 45, 55 en 60°C) op de concentratie van Legionella pneumophila in de
biofilm en in het water.
Het onderzoek is uitgevoerd door Kiwa Water Research in Nieuwegein met daar beschikbaar drinkwater waaraan
Legionella pneumophila is toegevoegd.
Correct thermisch beheer
Het voornaamste resultaat van het onderzoek is dat de aard van het leidingmateriaal geen invloed heeft op de
groei van Legionella wanneer men zich houdt aan correct thermisch beheer: koudwatertemperatuur beneden
25°C, warmwatertemperatuur boven 60°C en geen stagnatie of dode leidingstukken in het leidingsysteem. In die
situatie is het voor installateurs dus niet nodig om te differentiëren in het gebruik van materialen voor
waterleidingen. Voor woninginstallaties wordt in NEN 1006 een warmwatertemperatuur voorgeschreven van 55°C
of hoger. Alleen bij koper was sprake van voldoende thermische desinfectie bij een temperatuur van 55°C. Bij de
andere materialen was dit het geval bij een temperatuur van 60°C. Voor woninginstallaties wordt daarom
aanbevolen de norm van 55°C te verhogen tot 60°C.
Effect leidingmateriaal gering
In algemene zin zijn weinig verschillen waargenomen tussen de prestaties van de verschillende materialen, met
uitzondering van koper. De legionellaconcentraties in de waterfase en in de biofilm waren bij koper tijdens het
gehele onderzoek lager dan bij de andere materialen, met uitzondering van de onderzoeksfase bij 37°C. Een
dergelijk effect was eerder waargenomen: in nieuwe koperen leidingen vertraagt de groei van Legionella, maar
dat is tijdelijk. Bij leidingen die langer dan twee jaar in gebruik zijn verdwijnt dit “koper-effect”1.
Tijdelijk effect koper
Op basis van deze onderzoeksresultaten kan slechts worden beweerd dat in nieuwe koperen leidingen de groei
van legionella tijdelijk wordt geremd. Op basis van deze bevindingen zijn geen claims gerechtvaardigd over “de
gezondheid” van leidingwater in koperen buizen in vergelijking met water uit andere leidingsystemen. Wie een
dergelijke vergelijking zou willen maken, moet die baseren op onderzoek naar een veel breder spectrum aan
aspecten en eigenschappen dan alleen een (tijdelijk) effect op de groei van Legionella.
Het volledige onderzoek staat beschreven in H2O 23 van 2007. Voor meer informatie kunt u contact opnemen
met de afdeling PR van Kiwa Water Research, Annemieke Ooteman, (030) 606 96 23 of Gerda Sulmann, (030)
606 96 11.
1
: Dick van der Kooij, Harm R. Veenendaal, Will J.H. Scheffer: Biofilm formation and multiplication of Legionella in a model warm water
system with pipes of copper, stainless steel and cross-linked polyethylene. Water Research 39 (2005), 2789-2798.