Volgrechtsymposium - Nederlandse Galerie Associatie

Volgrechtsymposium 10/10/16
1. Jason Bouter (advocaat Pictoright)
Het doel van het volgrecht is: ‘dat de kunstenaar kan meeprofiteren in de
waardevermeerdering van zijn werk.’
EU richtlijn heeft geresulteerd in de implementatie van de het volgrecht in de
auteurswet in NL. Het is een niet overdraaglijk recht, vastgelegd in artikel 43a
auteurswet.
Drempelbedrag is 3000, bij verkoopprijs boven dart bedrag is volgrecht
verschuldigd over het gehele bedrag.
Hoe wordt het geïnd?
- individueel door de kunstenaar
- collectief, door Pictoright (bedoeling wetgever).
Informatieplicht artikel 43d
De manier waarop Pictoright informatie probeert te verkrijgen, door een brief te
sturen naar handelaren, mag. De handelaar moet dan aangeven wat hij verkocht
heeft. De kunstenaar (of Pictoright) moet eerst in actie komen, en dan ontstaat
de informatieplicht. Theoretisch moet de kunsthandelaar zijn admin 20 jaar
bewaren, want zolang bestaat de informatieplicht. Doorverkoop binnen drie jaar
is vrijgesteld van volgrecht
2. Ted de Boer: ‘Kritiek en oplossingen – vanuit perspectief kunstbranche’
Tegenargumenten:
Hoe komt het dat de actoren in de professionele kunsthandel zich zo verzetten
tegen het volgrecht? Waarom ervaart Pictoright telkens problemen bij inning?
Antwoord lijkt te zijn dat de handelaar niet bereid is een percentage af te staan.
Maar is dat zo? Handelaar is ook bereid btw te betalen. (?)
Antwoord ligt eerder in de onrechtmatigheid van de wet => de rechtspolitieke
grondslag is intuïtief onredelijk
1.
Een professionele actor, privé-persoon hoeft geen volgrecht te betalen
(tenzij hij aan handelaar verkoopt). Een werk dat vaak wordt
doorverkocht levert dus meer volgrecht op dan een werk dat een keer is
verkocht. Dat heeft niets te maken met de kwaliteit of de beroemdheid
van de kunstenaar. Als kunstenaar zou je dus moeten hopen dat je werk
zo snel mogelijk weer wordt doorverkocht. Volgrecht verjaart met
auteursrecht; 70 jaar na de dood.
2.
In de USA profiteren ,volgens een onderzoek uit 1999, slechts 357 van de
ongeveer 300.000 kunstenaars van het volgrecht.
Bezwaar 3 : het kan zijn dat het kunstwerk minder waard is bij
doorverkoop. Dat is volgens Cohen Jehoram in 95% van de gevallen zo.
Hoe kun je dan rechtvaardigen dat over die lagere prijs toch een
vergoeding vereist is? Terwijl het volgrecht wordt verdedigd met het
argument dat de kunstenaar moet profiteren van waardestijging.
3.



4.
Ratio van de wetgever was: schrijvers krijgen royalties en kunstenaars
niet, dus kunstenaars worden benadeeld.
niet alle auteurs krijgen royalties, zeker in de muziekindustrie is
overdracht tegen lump sum gebruikelijk;
in uitgeefcontracten is een overdracht van de rechten ook gebruikelijk;
royalties worden gekoppeld aan het aantal keer dat een werk wordt
geëxploiteerd; dus aan het succes van het product. Bij volgrecht wordt dit
bepaald door aantal keer dat het werk wordt doorverkocht. Dat heeft dus
niets te maken met populariteit of bekendheid.
Er moet volgrecht betaald worden als een handelaar aankoopt en
verkoopt; de kunstenaar profiteert dus dubbel. Het plafond van 12.500
kan dan makkelijk overschreden worden doordat het twee afdrachten
betreft. Dit cascade-effect kan de handelaar omzeilen door het werk in
consignatie te nemen en te bemiddelen.
Hoe kan het verzet doorbroken worden, zijn er oplossingen te bedenken? Er zal
minder weerstand zijn als de regels op cruciale punten wordt aangepast, maar
dat zal niet gebeuren omdat de EU regels dan herzien moeten worden. Mogelijke
oplossingen:
1) Bij verkoop met verlies is volgrecht onrechtvaardig, dus: alleen
vergoeding bij waardestijging. Moeilijkheden omdat de handelaar niet
weet wat de aanbieder (bijv op een veiling) betaald heeft.
2) Opheffing van het cascade-effect; geen dubbele betaling. Niet bij aankoop,
en bij verkoop. In zekere zin heeft Pictoright dat al verwerkt, want vraagt
galeriehouders niet om aankoopgegevens. Dus dit komt alleen voor
wanneer bij een veiling wordt gekocht.
3) Is het redelijk dat volgrecht even lang blijft bestaan als auteursrecht. Het
doel van de regeling wordt voorbijgeschoten als erfgenamen ook
aanspraak kunnen maken op het volgrecht. Geen sprake van nieuwe
openbaarmaking of exploitatie van het werk.
4) Een erg klein percentage profiteert. Het kan ook aan het hele
kunstenaarscollectief worden bestemd. Dus niet aan individuen, maar aan
het collectief.
3. Pictoright
Wij willen streven naar betere verstandhouding tussen de kunsthandel en
Pictoright. Volgrecht is nu eenmaal een onderdeel van de wet; dus zowel de
kunstenaar, Pictoright en de handel zijn gebaat bij een efficiënte afhandeling
ervan. Picoright behartigt alleen de belangen van aangeslotenen. Op de ledenlijst
kan men zien voor welke kunstenaars door Pictoright het volgrecht wordt
bijgehouden. Bij betaling van de volgrechtfactuur wordt de handelaar verder
gevrijwaard voor die vergoeding.
Veel handelaren doen nog steeds geen opgave, zelfs niet na herhaaldelijk
verzoek. In Frankrijk ligt de grens voor toepassing van het volgrecht bij 750
euro, in Duitsland zelfs bij 450 euro. Dan profiteert uiteraard een veel grotere
groep kunstenaars. Pictoright stelt daarom een drempelverlaging van 1.000 euro
voor. De impact voor kunstenaars zou dan veel groter zijn. Bijna twee keer
zoveel kunstenaars komen dan in aanmerking. Maar ook met de huidige drempel
van 3.000 euro is het vaak een welkome aanvulling op het kunstenaarsinkomen.
Bijvoorbeeld omdat de kunstenaar om welke reden dan ook geen nieuw werk
kan maken. Meer dan de helft van de kunstenaars kan niet leven van de
inkomsten van creatief werk. Vaak wordt het geld gebruikt voor beheer en
behoud van collecties.
99% van de vergoedingen worden probleemloos geïnd en uitbetaald. Pictoright
probeert zo transparant mogelijk te werk te gaan en staat onder streng toezicht.
Cascade-effect: er is nog nooit aangetoond dat dit in de praktijk voorkomt.
Pictoright heeft dit effect niet aan de hand van veilingresultaten kunnen
vaststellen. Pictoright is het eens met de kunstbranche dat er sprake is van
oneerlijke concurrentie met landen buiten de EU (China, US, Zwitserland) en
pleit dus internationale harmonisatie. Pictoright pleit ook voor verplicht
collectief beheer: “Dat is een positieve oplossing voor alle partijen. Transparant,
overzichtelijk en eerlijk”, aldus [naam]
4. Debat
Deelnemers: Frank Buunk (Simonis & Buunk), Vincent van den Eijnde (Pictoright),
Paul van Rosmalen (galerie Borzo), Hendrik Kerstens (fotograaf)
Stelling 1: volgrecht is nu niet voor iedereen. De drempel moet omlaag.
Van den Eijnde pleit voor een drempel van 1.000 euro.
Marcel de Zwaan: Hoe zit het met de transactiekosten?
Van den Eijnde: kosten zijn nu nog vrij hoog doordat het zo moeilijk is om de info
te verkrijgen, dat ligt niet zozeer aan de hoeveelheid kunstenaars die iets krijgen.
Publiek: 4% van 1000 is 40 euro, minus kosten 36. Waar hebben we het over?
Dat is meer nuttig voor P dat wilt groeien dan voor de k.
Ted de Boer: uit onderzoek in us blijkt dat er heel weinig kunstenaars
uiteindelijk van die verlaging profiteren. Vaak wordt werk van een lager bedrag
niet doorverkocht.
E: afgaande op veilingresultaten zouden de rechthebbenden na deze verlaging
verdubbelen.
Mirjam de Winter: wordt werk niet moeilijker verhandelbaar door het volgrecht?
Van den Eijnde: moet wel meegewogen worden, goed om bij stil te staan, maar
niet doorslaggevend.
Moet de drempel niet geharmoniseerd worden in de hele EU? Nu oneerlijke
concurrentie.
Van den Eijnde: dat geldt voor het gehele auteursrecht, of misschien hele IE.
Dirk Visser: voorstellen van Ted de Boer gaan nooit in de praktijk gebracht
worden. De heffing gaat niet veranderen. Uniformering van de drempel betekent
dat die omhoog gaat.
Stelling 2: volgrecht moet alleen worden berekend over de toegevoegde
waarde.
Paul van Rosmalen: cascade-effect is het grootste pijnpunt. Koper op een veiling
is op grond van de veilingvoorwaarden gebonden aan het volgrecht. Veilingen
leggen die heffing bij de koper neer, daardoor wordt (indien een handelaar op
een veiling koopt, red.) twee keer volgrecht betaald over hetzelfde goed.
Ted de Boer: stelling en cascade-effect zijn verschillend.
Van den Eijnde: Dit effect is een misverstand; Pictoright probeert altijd te
incasseren bij de verkopende partij. Volgens de wet mogen wij beide partijen
aanspreken. Normaliter zouden we bij de veiling aankloppen, maar die laten het
door de koper betalen. Veel handelaren zorgen daar overigens ook voor door het
volgrecht aan de koper door te berekenen.
Volgens Paul van Rosmalen is dat onzin, zo werken galeriehouders niet.
Dirk Visser: als het veilinghuis slim is heeft het veilinghuis in de algemene
voorwaarden staan dat de betaalde volgrechtvergoedingen na 20 jaar op een
derdengeldrekening van het veilinghuis zijn.
Paul van Rosmalen: misschien moet er een termijn voor doorverkoop worden
vastgesteld, zodat er maar een keer afdracht verschuldigd is.
Van den Eijnde benadrukt wederom dat er in de praktijk geen cascade effect
bestaat. “Voor percentage over de waardevermeerdering is niet in de richtlijn
voorzien, dus die verandering gaat er niet komen.”
Hendrik Kerstens: “het kan hele negatieve gevolgen hebben voor een kunstenaar
als eigenaren werk op het internet zetten met een prijskaartje eraan.
Bestemming van het geld moet ten goede komen aan het collectief van
kunstenaars.” Breekt vooral een lans voor de emotionele waarde van kunst (voor
de kunstenaar).
Eugenie Brands is erg blij met het werk van Pictoright. De erven Eugene Brands
maken er boeken en docu’s van.
Stelling 3: niemand betaalt graag belasting, laat staan aan een ander dan de
fiscus.
Frank Buunk: “Er liggen veel rechten tegelijk in de handen van Pictoright. Dat is
tevens op heel weinig wetgeving gebaseerd. Het is een duidelijk haalrecht
gebleken en geen brengplicht. De kunstenaar of pictoright moet er om vragen.“
Buunk ziet de overheid als betere incasseerder.
Stelling 4: ondernemer moet concurrentiegevoelige info niet openbaar
hoeven maken.
Paul van Rosmalen: je verstrekt niet graag verkoopinformatie, die informatie
wordt alleen aan de fiscus verstrekt. Bij een goede relatie tussen kunstenaar en
galerie worden de zaken goed geregeld, en heeft de kunstenaar baat bij de
waardevermeerdering en de doorverkoop.
***