Technisch Vademecum Heesters Harmonisch Park

Technisch Vademecum Heesters
Harmonisch Park- en Groenbeheer
Pieter Foré – Hogeschool Gent – Landschaps- en tuinarchitectuur
Dag van de Openbare Ruimte – 4 februari 2016
Landschapsarchitectuur &
Landschapsontwikkeling
Naar inspirerende beplantingen met
heesters
Naar inspirerende beplantingen met
heesters
Klemtonen vademecum
•
•
•
•
•
•
•
Beplantingsontwerp als basis
Groenvormen
Gelaagdheid
Integrale beplantingsmethode
Plantenkeuze: groei-eigenschappen versus
haalbaarheid beheer
Plantenkeuze: standplaats
Aanleg: meer dan aanplanten
Beplantingsontwerp als
basis
Groenvormen
Gelaagdheid
Integrale
beplantingsmethode
<<
<
Aanplant op eindbeeld
Klassiek bosplantsoen
<
Prins Bernhardbos, 15j.
na aanplant
Integrale beplantingsmethode
Bosplantsoen (wijkers-blijvers-systeem)
Enkele pro’s:
- structuurvariatie van bij het begin
- meer bloemen en vruchten
- eenvoudiger (te interpreteren) beheer
- geen groenresten
- als veiliger ervaren
Enkele pro’s:
- snel gesloten beplanting
- snelle onderdrukking kruidgroei
- beplanting in jeugdfase minder kwetsbaar
- aanleg goedkoop
Enkele contra’s:
- intensief aanlegbeheer
- duur in aanleg
Enkele contra’s:
- vaak fouten in beplantingsontwerp
- vaak foute interpretatie beheer
- onbegrip voor dunningen door gebruikers
- beheerkosten worden veelal onderschat
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
Groei-eigenschappen zijn onderdelen
van de levensstrategie van de plant:
hoe groeit en verbreidt een plantensoort
(zich) optimaal in relatie met de andere
planten en de beschikbare bronnen?
“De beste strategie met betrekking tot snoei is om te trachten de nood aan
snoei te minimaliseren door het selecteren van planten waarvan de vorm en de
groeisnelheden van nature geschikt zijn voor die ruimte en die
groeiomstandigheden.” Darke (2002)
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
“De beste strategie met betrekking tot snoei is om te trachten de nood aan
snoei te minimaliseren door het selecteren van planten waarvan de vorm en de
groeisnelheden van nature geschikt zijn voor die ruimte en die
groeiomstandigheden.” Darke (2002)
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
“De beste strategie met betrekking tot snoei is om te trachten de nood aan
snoei te minimaliseren door het selecteren van planten waarvan de vorm en de
groeisnelheden van nature geschikt zijn voor die ruimte en die
groeiomstandigheden.” Darke (2002)
Cornus mas
Stephanandra tanakae
Physocarpus opulifolius ‘Diabolo’
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
‘prestatievermogen’: mate waarin
een plant goed de functies en
doelstellingen van haar rol in de
beplanting vervult, ook in latere
levensfasen.
Voor openbaar groen: ideaal zonder
al te veel beheer!
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
‘vegetatief of generatief’
• Resistentie voor ziekten en plagen
Vb.:
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
- Wilde liguster
- Rode kornoelje
- Sleedoorn
- Ranonkelstruik
- Rubus odoratus
- Lijsterbesspirea
Interessant of ongewenst?
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
gevoeligheid = aantasting
Aandacht voor:
- plantdichtheid (ifv bladschimmels)
- beheer (klepelmaaier)
- monocultuur
- waardplanten (Wilde kardinaalsmuts)
- soortenkeuze (juiste plant op de juiste
plaats)
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
herstel- of regeneratievermogen (vraat,
hakhoutbeheer, omvormingsbeheer,…)
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
voorspeller voor bepaalde groeieigenschappen
zowel boven- als ondergrondse
concurrentie
• Standplaatsfactoren
• Groenhabitat
Plantenkeuze:
standplaats
• Potentieel natuurlijke vegetatie:
o.a. regionale soortenlijsten
Groenhabitat: ‘postcode’
• Habitat
• Bodemeigenschappen
• Belichting en temperatuur
• Groeivorm
Viburnum x bodnantense
Syringa vulgaris
Clethra alnifolia
www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/verspreiding-en-standplaats-van-inheemse-bomen-en-struiken-in-vlaanderen
Aanleg
Opbouw vademecum:
onafscheidelijk trio
ontwerp – aanleg – beheer
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
“Planten met erfgoedwaarde horen in erfgoed. Als we ze daar verliezen – als we daar de
banden doorknippen – verliezen we erfgoed.” Herman Van den Bossche (agentschap Onroerend
Erfgoed).
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
NIET STEEDS LINEAIR!
Aanplant:
van bodemvoorbereiding tot aanleg plantspiegel
Inzaaien:
ervaringen en aandachtspunten
Spontane ontwikkeling:
ervaringen en aandachtspunten
Aanleg: technisch
Aanlegbeheer
Ontwikkelingsbeheer en eindbeheer:
• Groenvormen:
• Nadruk op individu in beplanting
• Nadruk op beplanting als groep
• Beheermethoden:
• Snoeien
• Scheren
• Niets doen op het niveau van heesters
• Dunnen
• Hakhoutbeheer
Omvormingsbeheer
Beheer: technisch
Beheer: technisch
Op basis van herkomst:
1 Lijst van invasieve exoten
2 Lijst van inheemse heesters en houtige klimplanten in Vlaanderen
3 Lijst van inheemse soorten met hun kenmerken
Op basis van bodemkenmerken:
4 Heesters en klimplanten voor een lichte zandbodem
5 Heesters en klimplanten voor een zware leem- of kleibodem
6 Straatbeplanting of stedelijke beplanting met extreme standplaats
7 Zouttolerantie
8 Heesters en klimplanten voor zure bodem
9 Heesters en klimplanten voor alkalische (basische) bodem
10 Heesters die droogte tolereren
11 Heesters en klimplanten voor natte standplaatsen
Op basis van groei-eigenschappen:
12 Schaduwtolerante soorten
13 Heesters met wortelopslag
Plantenlijsten
[email protected]
[email protected]
Landschapsarchitectuur &
Landschapsontwikkeling