Maatschappelijk verantwoord ondernemen positief

Duurzaam ondernemen positief voor mkb
Bij het midden- en kleinbedrijf bestaat nog steeds huiver als het gaat om duurzaam of –
iets breder geformuleerd – maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Het zou een
elitair speeltje zijn van de grote multinationals. Maar niets blijkt minder waar. Ook voor
kleinere bedrijven zal maatschappelijk verantwoord ondernemen op langere termijn
positief uitpakken. Ondernemers moeten dan wel hun schroom laten vallen.
PIETER ANKO DE VRIES
Het midden- kleinbedrijf blijft een buitenbeentje als
het gaat om maatschappelijk verantwoord
ondernemen. Grote bedrijven hebben een aantal
jaren geleden, soms door schade en schande, al
leren inzien dat het niet meer gaat zonder
verantwoord ondernemen. Het verlies van
reputaties als er geen duurzame productiewijze is of
maatschappelijk verantwoord inkoopbeleid wordt
gevoerd is fataal. Vooral in een markt waarin de
consumenten erop staan dat een concern zich
fatsoenlijk gedraagt.
Er zijn tal van harde, zakelijke argumenten waarom
maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo)
cruciaal is voor het scuces van de onderneming. Zo
geeft mvo bedrijven een streepje voor bij het
werven en vasthouden van medewerkers in een
arbeidsmarkt waarin het steeds moeilijker wordt
goed en gemotiveerd personeel te vinden.
Gemotiveerde medewerkers zijn in zekere zin
idealisten. Ze zoeken bedrijven die een bredere
doelstelling hebben dan simpel zoveel mogelijk
winst maken.
Daarnaast zorgt mvo voor een betere profilering
van bedrijven en producten in een krimpende markt.
Ruim 67 procent van de Nederlanders zegt bij de
aanschaf van een product regelmatig rekening te
houden met het maatschappelijk verantwoorde
karakter van een bedrijf en de manier waarop het
product tot stand is gekomen. Het gedrag van de
consumenten is wat dit betreft de afgelopen jaren
dramatisch veranderd, zo waarschuwde onlangs
staatssecretaris Van Gennip van Economische
Zaken tijdens een bijeenkomst van het
Kenniscentrum
Maatschappelijk
Verantwoord
Ondernemen. Dit centrum, een initiatief van het
ministerie van Economische Zaken opent dit najaar
officieel haar poorten, maar had vooruitlopend
daarop een bijeenkomst georganiseerd voor
stakeholders, bedrijven en organisaties die
verbonden zijn met het project.
Veel ondernemingen hebben tot hun spijt moeten
vaststellen dat consumenten steeds bewuster gaan
consumeren, zo stelde Van Gennip. Daarnaast is
maatschappelijk verantwoord ondernemen voor
grote bedrijven dé manier om te helpen het publieke
vertrouwen in het bedrijfsleven te herstellen. Het
vertrouwen heeft door beursschandalen en de
discussie over topinkomens een behoorlijke knauw
gekregen.
Mkb blijft achter
Uit cijfers van het ministerie van Economische
Zaken blijkt dat 49 procent van de bedrijven met
minder dan tien werknemers, zich bezighoudt
met
maatschappelijk
ondernemen.
Voor
middelgrote bedrijven ligt dit percentage op 74
procent, terwijl 82 procent van het grootbedrijf
maatschappelijk
verantwoorde
activiteiten
verricht. Veel bedrijven in het mkb doen echter,
zonder dat ze zich daarvan bewust zijn, toch aan
maatschappelijk
verantwoord
ondernemen.
Ondernemers in het mkb zien verantwoord
werken niet als een vorm van ondernemen maar
meer als een ‘uiting van betrokkenheid naar de
lokale gemeenschap toe’. Dat betekent in de
praktijk
dat
naamsbekendheid
niet
de
belangrijkste reden is om mee te doen aan
vrijwilligerswerk, sponsoring van de plaatselijk
voetbalclub of het steunen van goede doelen.
Mkb-ondernemers hebben meer het idee dat dit
soort initiatieven hoort bij hun maatschappelijke
plicht. Maar het niet te koop lopen met
sponsoring of het steunen van goede doelen
heeft soms ook een banale reden: sommige
ondernemers zijn bang dat ze zullen worden
overstelpt met nieuwe aanvragen.
Motor
Een van de taken van het Kenniscentrum wordt om
de
rol
van
maatschappelijk
verantwoord
ondernemen binnen het mkb verder uit te bouwen.
Juist voor het midden- en kleinbedrijf, de motor van
de Nederlandse economie, zijn er volop
mogelijkheden om invulling te geven aan de meer
ethische kanten van het ondernemerschap, vindt
het ministerie van Economische Zaken. Maar van
harte gaat dat niet, zo is de ervaring.
,,Wat we vooral tegenkomen bij kleinere bedrijven is
de achterstand in kennis bij de mensen die de
beslissingen moeten nemen. Men associeert
Prijs van product zegt niet alles
Koffie van het maatschappelijk verantwoorde merk Max Havelaar is na de prijzenslag in de
supermarkten zo’n 60 procent duurder dan gewone koffie. Toch mag dit maatschappelijk
verantwoorde merk zich verheugen in een toenemende populariteit. In de eerste helft van dit
jaar verkocht Max Havelaar 8 procent meer koffie. Volgens directeur Stephan Peijnenburg is de
prijsafstand tussen ‘gewone’ koffie en die met het keurmerk sinds de superoorlog veel groter
geworden. ,,Vorig jaar waren we 20 procent duurder dan de anderen, maar door de
prijsverlagingen die zijn doorgevoerd kan dat verschil nu oplopen tot 60 procent. Het
bijzondere daarvan is dat we ondanks ons relatief duurdere product meer weten te verkopen.’’
In de eerste helft van dit jaar verkocht Max Havelaar in de supermarkten 8 procent meer tot 750
ton koffie, een marktaandeel van 3,5 procent. Behalve koffie heeft het keurmerk onder meer
bananen, thee, honing, cacao en sinaasappelsap in het assortiment. De producten kennen een
vastgestelde prijs, waardoor de toeleverende boeren duurzaam kunnen werken.
‘duurzaam’ met overheidsbemoeienis en arbo- en
milieuregels. ‘Links, lastig en het levert niks op’, zo
wordt vaak gesteld’’, vertelt Erik van Dam. Hij is
partner en oprichter van Triple Value, een bedrijf
dat met name bij grote bedrijven als Akzo, DSM en
Heineken het proces heeft begeleid om een visie en
een strategie te formuleren op het gebied van
duurzaam ondernemen. Van Dam doet op dit
moment mee aan een project in de regio
Haaglanden om maatschappelijk verantwoord
ondernemen bij het midden- en kleinbedrijf meer
geaccepteerd te krijgen.
,,Daarnaast is duurzaam ondernemen of hoe je het
ook wilt noemen een complexe materie: het gaat
over people, planet, profit. Kortom, het omvat alles.
Die complexiteit zorgt er mede voor dat
ondernemers niet snel geneigd zijn enthousiast in
het maatschappelijk verantwoord ondernemen te
springen. Toch wordt het voor veel bedrijven in de
mkb-sector van steeds groter belang om bezig te
gaan met het duurzaamheidsvraagstuk’’, vindt Van
Dam.
De grote ondernemingen in Nederland (en in de
hele wereld) gaan steeds hogere eisen stellen aan
hun toeleveranciers. ,,Als je als mkb’er producten
levert aan bedrijven als bijvoorbeeld Phillips, dan
moet je er rekening mee houden dat dit concern wil
weten hoe duurzaam jouw productiewijze is op
milieu- en sociaal gebied. Een van de
maatschappelijk verantwoorde doelstellingen van
Phillips is namelijk alle toeleveranciers door te
lichten op duurzaamheidsaspecten’’, vertelt Van
Dam. ,,Dus vooral in de business to business wordt
het steeds belangrijker dat je kunt laten zien dat je
duurzaamheid hoog in je vaandel hebt staan.’’
Er zijn volgens Van Dam grofweg vijf redenen voor
bedrijven om te beginnen met maatschappelijk
verantwoord ondernemen. Als eerste zijn dat de
waarden van de ondernemer zelf. Sommige
mensen vinden opeens dat ze een bepaald goed
doel moeten steunen of dat ze bijvoorbeeld volgens
de principes van de antroposofie moeten gaan
werken. ,,Het maakt deze ondernemers niet uit of
het geld kost of niet.’’
Een andere reden voor bedrijven om over te gaan
op
duurzame
productiewijzen
is
dat
maatschappelijk verantwoord ondernemen de
creativiteit prikkelt, waardoor er een flinke
innovatieslag plaatsvindt. ,,Dit heeft tot gevolg dat
er slimmere producten worden gemaakt tegen
lagere kosten. Welke ondernemer wil dat niet?’’
Daarnaast kan volgens Van Dam een bedrijf dat
maatschappelijk verantwoord bezig een grotere
klantenkring en omzet bereiken. ,,Heel simpel. Het
aantal afnemers wordt vergroot, omdat je nu naast
de klanten die je al had, ook mensen bereikt die
perse duurzame producten willen hebben.’’
Wat is maatschappelijk
ondernemen nu precies?
verantwoord
Hieronder volgt de definitie van het Ministerie
van Economische Zaken. ’Maatschappelijk
verantwoord
ondernemen
betreft
de
verantwoordelijkheid die bedrijven nemen
voor hun maatschappelijke effecten. Het gaat
hierbij om zowel de negatieve effecten als de
positieve invloed van de onderneming op de
samenleving.’
Reputatie
Net zoals bij grote ondernemingen begint ook bij
bedrijven uit het mkb reputatie een steeds
belangrijkere rol te spelen, stelt Van Dam. ,,Als je
bekend komt te staan als een vies, vervuilend
bedrijf, dat bovendien slecht omgaat met personeel
en als je daarnaast weinig doet voor de plaatselijke
gemeenschap, dan is het gauw gebeurd met het
bedrijf. Werken aan maatschappelijk verantwoord
ondernemen is goed voor de reputatie en dus voor
de toekomst van je bedrijf.’’
Tenslotte wijst Van Dam op de rol van de banken.
,,Steeds meer kredietverschaffers gaan dieper naar
de productiemethoden kijken van bedrijven en
vragen zich af hoe duurzaam het bedrijf werkt.’’
Deze ontwikkeling bevindt zich volgens Van Dam
weliswaar
in
het
beginstadium,
maar
maatschappelijk verantwoord ondernemen zal ook
voor banken steeds meer een criterium worden dat
meetelt in de afweging of bedrijven wel of niet in
aanmerking komen voor een krediet.
Het draagvlak onder consumenten voor producten
en diensten die worden verricht door bedrijven die
duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord
werken hoog in hun vaandel hebben staan neemt
sterk toe. Het zijn juist de slimme en
verantwoordelijke ondernemers die er gebruik van
maken, zo stelt het ministerie van Economische
Zaken. Voorwaarde is wel dat het bedrijf het meent
en zich écht toelegt op duurzaamheid. Duurzaam of
Artikel Friesch Dagblad van vrijdag 12 november 2004
Copyright: Friesch Dagblad
maatschappelijk verantwoord ondernemen mag niet
verworden tot een marketing-truc die de
ondernemer goedkoop laat meeliften op de
golfbeweging
van
de
klantenvoorkeur.
Consumenten prikken genadeloos door hypocriet
gedrag heen. Kijk maar eens hoe Shell in het nauw
werd gedrongen door consumenten nadat het
bedrijf het verroeste booreiland Brent Spar wilde
laten verzinken. En kijk maar eens hoe de machtige
Albert Heijn bakzeil moest halen bij de vaststelling
van het inkomen van topman Anders Moberg na
een consumentenactie.