bijlage - Stichting CliP

Welkom allemaal!
De Sociale Alliantie, onze Alliantie, het platform van armoedebestrijding bestaat al bijna vijftien jaar.
Dat is geen feestelijk jubileum.
Deze week konden we in de krant lezen dat de kenniscentra armoedebestrijding Disk en de Arme
Kant van Nederland hun deuren moeten sluiten. De armoede neemt toe in Nederland, maar door de
leegloop in de kerken dalen de inkomsten en de giften en is er dus minder geld voor
armoedebestrijding. Intern wisten we dat allemaal al wel, maar het komt toch nog even extra hard
aan als het ook in de krant staat.
De urgentie om armoede te bestrijden leidde in 1997 tot de oprichting van het platform
‘Armoedebestrijding van Kerken, Humanisten en Vakbonden’, de voorloper van de Sociale Alliantie,
waarin kerken, humanisten en vakbonden en enkele andere provinciale en regionale partijen tot op
de dag van nog steeds aan deelnemen. Er zijn in de loop van de jaren veel meer organisaties
bijgekomen zoals de Voedselbanken. Over die voedselbanken riepen velen bij de
gemeenteraadsverkiezingen van 2010 nog luid en duidelijk dat ze binnen afzienbare tijd weg zouden
zijn. We weten allemaal dat het tegenovergestelde gebeurde. De voedselbanken zijn niet meer weg
te denken en er komen er nog steeds bij.
De Sociale Alliantie, onze Alliantie is harder nodig dan ooit. De armoede is de afgelopen jaren flink
toegenomen in ons land:
- ten gevolge van de crisis
- omdat uitkeringen omlaag gingen
- en niet in de laatste plaats omdat het aantal werkende armen flink toenam.
De economische crisis die eind 2008 begon had aanvankelijk een bescheiden effect op de omvang
van armoede. Pas in 2011 begon de armoede toe te nemen, en in 2012 was de stijging nog groter.
De ramingen voor 2014 wijzen uit dat rond 10% van de huishoudens met een(te) laag inkomen moet
rond komen. Dat gaat om 720.000 huishoudens!
Ook de langdurige armoede liep in 2012 op. Sinds 2007 is de armoede onder kinderen sterk
toegenomen. De kans op armoede is het hoogst bij eenoudergezinnen, alleenstaanden tot 65 jaar,
niet –westerse huishoudens en bijstandsontvangers. Bij al deze groepen nam het armoede
percentage in 2012 flink toe.
Arme volwassenen hebben vaak werk
in 2012 waren er 348 duizend werkende armen (waaronder 165 duizend ondernemers, zowel met als
zonder personeel). Er waren toen 255.000 arme uitkeringsontvangers en 79.000 arme 65-plussers.
Ook is de meerderheid van Nederlandse komaf: van de 813.000 volwassenen in armoede waren er
488.000 autochtoon.
De vakbeweging trekt zich deze armoede aan! Juist ook als het gaat om de groeiende groep mensen
met een inkomen uit arbeid die toch onder de armoedegrens terecht komen. Dat komt vooral door
de vele flex en kleine baantjes. Vandaar onze campagnes ‘voor echte banen’.
Sterke groei armoede onder kinderen
Sinds 2007 zijn er ruim 100.000 arme kinderen bijgekomen, waardoor het aantal 0-17- in armoede in
2012 opgelopen is tot 384.000 (11,4 procent van alle kinderen. Eén op de drie armen is jonger dan 18
jaar.
Financiële problemen
Huishoudens met risico op armoede kampen vaak met financiële problemen.
Acht op de tien huishoudens met een inkomen onder de lage-inkomensgrens gaven in 2012 aan
onvoldoende geld te hebben voor uitgaven op het vlak van voeding, kleding, woninginrichting en
vakantie. In dat jaar had 11 % van de huishoudens met een laag inkomen een achterstand in de
betaling van huur of hypotheek. Dit is ruim hoger dan in 2008 (7 %), maar wel iets minder dan in
2011 (13 %). De groep met weinig inkomen die zich genoodzaakt zag schulden te maken, groeide van
ruim 5 in 2008 naar bijna 8 % in 2013.
Loonbeslagen zijn aan de orde van de dag en schuldhulpverleners houden met moeite het hoofd
boven water. Niet vanwege eigen schulden maar omdat ze de toeloop van mensen met schulden
nauwelijks aan kunnen.
Ongelijkheid wordt groter en schulden nemen toe
De kloof tussen de rijkste en armste inkomensgroep groeit snel. De toegenomen schulden zijn reden
tot zorg. Had men in 1977 twee keer zo veel schuld dan inkomen, dat ligt nu op 5,5, keer zo veel.
Niet omdat mensen dat wilden, maar gewoonweg omdat ze niet anders konden. Ondanks dat ze
gewoon een baan hadden. Daarnaast komen ook steeds meer middeninkomens in de problemen,
omdat bijvoorbeeld hun huizen onder water staan. Rijst dus de vraag of armoede een gebrek aan
inkomen is of een gebrek aan werk?
Is werk volgens velen niet dé weg uit de armoede? Een begrijpelijke gedacht, als je er vanuit gaat dat
werk armoede voorkomt. Helaas lijkt die stelling verleden tijd:
-
Er zijn steeds meer mensen die van diverse piepkleine baantjes moeten rondkomen
-
De werkloosheid is torenhoog
-
Lagere inkomens lopen een grotere kans hun baan te verliezen
-
Veel werkenden verdienen gewoonweg te weinig om aan de armoede te ontsnappen
(deeltijders, flex of zzp)
In 2012 waren er 350.000 werkende armen en die groep zal alleen maar groeien de komende jaren.
Werk lijkt dus niet meer de heilige graal om aan armoede te ontsnappen. En dat baart mij als
vakbondsvrouw natuurlijk ernstig zorgen. En dat komt mede door de toenemende
inkomensverschillen en de sociale tweedeling die ik zie ontstaan. De kloof tussen arm en rijk groeit.
En de rekening van de crisis wordt oneerlijk verdeeld. Omwille van het financieringstekort gaat men
door met het schrappen van voorzieningen voor mensen die deze écht nodig hebben. En dan heb ik
het nog niet gehad over werkgevers met topinkomens en bedrijven met forse winsten.
Werk aan de winkel
Ik hoor politici in Den Haag, van links tot rechts, halsstarrig blijven volhouden dat de bezuinigingen
allemaal nodig zijn en hun snoeibeleid het beste is. Maar een fatsoenlijk land moet zich geen
tweedeling willen permitteren. Er is een probleem, onze overheid heeft te weinig geld. Maar de
voorspelbare reactie van het kabinet door nog meer te bezuinigen werkt volgens mij averechts. Want
dit zorgt voor meer van hetzelfde, de economie komt juist tot stilstand, waardoor er nog meer
werklozen bijkomen en de koopkracht van mensen nog verder achteruit holt.
Kan dit anders? Beter? Ja, volgens mij wel:
-
Door de overheidsfinanciën met een verstandig lange termijn beleid op orde te brengen
-
Door de korte termijn bezuinigingsdrift te beperken en juist te investeren in duurzame groei
en het bestrijden van de werkloosheid, ook onder jongeren.
De FNV pleit voor het maken van de juiste keuzes:
-
Het ontzien van lagere en middeninkomens
-
Het overeind houden van een sterke publieke sector
-
Een gecoördineerde Europese inzet, ook op sociaal terrein
-
Niet de overheidsfinanciën, maar het bestrijden van de werkloosheid zou topprioriteit
moeten zijn van het kabinet: Onzeker werk en de ontduiking van cao’s aanpakken;
doorgeschoten flexwerk en schijnconstructies een halt toe roepen; onzeker werk waar
mensen niet of nauwelijks van kunnen leven een halt toeroepen.
Maar wij gaan verder
Ik besef terdege dat er om de tweedeling te stoppen en de armoede te verminderen nog een hoop
werk valt te verzetten. De FNV zal zeker een deel van dat werk samen met jullie oppakken. En ik
hoop dat we, ondanks onze verschillende uitgangspunten en grondslagen, onze samenwerking
kunnen versterken en voorzetten.
Dit jaar zetten we nog een stap verder en maken we een start met onze 35 vakbondshuizen. En ook
daar wil ik de armoedebestrijding een prominente plaats geven. Want daar zullen we de eerste
stappen moeten zetten: op lokaal niveau, bij de mensen thuis aan de koffietafel
En ik zou het mooi vinden als we er in slagen onze samenwerking nog beter vorm te geven. Ook
omdat we van elkaar leren hoe het anders, beter en goedkoper kan. Bijvoorbeeld in de zorg. Daar zijn
nu al coöperaties actief zijn om efficiënt en dichtbij zorg te bieden. We willen de menselijke maat
terug en dat kan als we juist ook op lokaal niveau van elkaar leren.
En ik kan u beloven dat wij als vakbeweging met onze vrijwilligers overal hand in hand met uw
organisaties armoede aan de kaak zullen stellen. En er samen met u tegen zullen vechten. Hoe we
dat gaan uitwerken in een structuur- ook netwerken hebben soms iemand nodig die de boel bij
elkaar roept—zoeken we met elkaar nog uit.
Helaas, ook weer in 2014, keihard nodig!