Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de
orthopedagoog
of psycholoog
voor jou
doen?
Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg
voor mensen met een verstandelijke beperking
2014
1
Inhoud
Voorwoord3
Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
2
1.Een goed beeld van jou krijgen
5
2.Werken aan jouw doelen
6
3.Onderzoek doen
8
4.Voorlichting geven
8
5.Les geven en blijven doorleren
9
6.Plannen maken
9
Wat kun jij zelf doen
10
Voorwoord
Dit boekje maakt duidelijk wat mensen met een verstandelijke beperking van een
psycholoog of orthopedagoog kunnen verwachten. Het is vooral bestemd voor
cliënten zelf, maar ook voor hun familie en begeleiders.
Via www.psynip.nl of www.nvo.nl is de brochure ook te downloaden.
Wat is een orthopedagoog
of een psycholoog?
Dat is iemand die veel weet van het gedrag
van mensen.
Over hoe die zich voelen en hoe ze denken.
Hij begrijpt waarom mensen doen, zoals ze
doen.
Hij kan bijvoorbeeld uitzoeken
waarom iemand angstig is of vaak
agressief wordt, bijvoorbeeld door
daar met hem of haar over te
praten.
Je ziet een psycholoog of orthopedagoog
meestal niet zo vaak. Maar het is wel iemand
die veel van je weet en dus veel voor je kan
doen.
Hij helpt jouw begeleiders (maar ook je
familie).
Hij denkt mee over wat goede ondersteuning
voor jou is.
Hij helpt mee bij het maken van jouw
zorgplan en het samen met jou kiezen voor
de ondersteuning of hulp die het beste bij je
past.
Hij kan helpen als je problemen hebt.
Of als je dingen wilt veranderen of nieuwe
dingen wilt leren.
Wat kun jij zelf doen?
Het is goed om te weten wie jouw
orthopedagoog of psycholoog is.
Het is ook goed om te weten wat hij voor jou
kan doen.
Je kunt dat vragen aan je begeleider of aan
hem zelf; je kunt eens met hem gaan praten.
Je hebt recht op goede ondersteuning.
Als je nog geen eigen psycholoog of
orthopedagoog hebt moet je geholpen
worden daarmee in contact te komen, als je
dat wil.
3
Voor je verder leest:
welke woorden gebruiken we
In deze tekst gebruiken we de woorden die schuin staan.
Misschien gebruikt jouw instelling er andere woorden voor.
Onder de woorden die schuin staan, vind je andere woorden die ook vaak gebruikt
worden. Of er staat een uitleg.
Orthopedagoog / psycholoog
Instelling
Soms praat men over
gedragswetenschapper,
gedragsdeskundige of ook wel eens
over gedragskundige
Organisatie, zorginstelling, stichting
Cliënt
Iemand met een verstandelijke
beperking, iemand met een beperking,
verstandelijk gehandicapte
Zorgplan
In het team zitten mensen die samen
werken.
Wie in het team zitten is op iedere plek
anders.
In een team kunnen alleen begeleiders
zitten, maar ook een orthopedagoog,
een psycholoog, een arts, een
logopedist, een fysiotherapeut en
andere therapeuten.
Ondersteuningsplan, persoonlijk
plan, begeleidingsplan, persoonlijk
toekomstplan
Hij
Ondersteuning
In dit boekje staat vaak ‘hij’. We
bedoelen altijd ‘hij of zij’ want een
psycholoog/orthopedagoog of
begeleider kan natuurlijk een man of
een vrouw zijn.
Begeleiding, hulp
4
Team
Wat doet de psycholoog
of ortho­pedagoog?
Hieronder staat wat hij allemaal doet.
De eerste twee punten zijn voor jou
het meest belangrijk.
1.
Een goed beeld van jou krijgen
(wie ben jij eigenlijk?)
De mensen die jou ondersteunen moeten jou
goed kennen.
Het hele team moet een goed beeld van jou
hebben.
De psycholoog of orthopedagoog zorgt voor
een goede omschrijving van jouw persoon.
Daarin staat wat je nodig hebt, wat je wilt,
wat je kan en wat je moeilijk vindt (wat je
mogelijkheden zijn en wat je beperkingen
zijn).
Hij kijkt ook naar je omgeving en het verhaal
van je leven tot nu toe.
Dat doet hij door jouw dossier te lezen.
Dat zijn alle gegevens van jou die op papier
staan.
Hij doet dat ook door te praten met jou en
met mensen die je kennen.
Pas als het team een goed beeld heeft van
jou kan je goed ondersteund worden.
5
Het kan zijn dat jij een bepaald probleem
hebt.
Bijvoorbeeld dat je psychische problemen
hebt (vaak in een dip zit of angstig bent).
De psycholoog of orthopedagoog kan dan
onderzoek of een test doen.
Zo kan hij vaststellen wat er mogelijk aan de
hand is en bedenken wat voor hulp je nodig
hebt.
Iedereen heeft wel eens problemen.
Die kun je dan zelf of met wat hulp oplossen.
Soms heb je problemen die te maken hebben
met je beperking.
Bijvoorbeeld dat mensen te veel van je
vragen, of juist te weinig.
Dan kan de psycholoog of orthopedagoog
helpen.
Hij weet veel van gedrags- en leerproblemen
en beperkingen.
Hij kan helpen bij het oplossen van je
problemen.
Zo kun jij je beter ontwikkelen
Ook dit is belangrijk om jou goed te kunnen
ondersteunen.
2.
Werken aan jouw doelen
Het maken van een zorgplan
Als er een goed beeld van jou is, kan de
psycholoog/orthopedagoog kijken welke
ondersteuning het beste bij je past.
Hij adviseert jou en je begeleiders, maar ook
anderen (bijvoorbeeld je familie) in hoe ze je
kunnen ondersteunen.
Hij leert ze beter naar jou en jouw omgeving
te kijken.
Hij let er ook op dat begeleiders en andere
deskundigen goed samenwerken.
Je begeleiders maken met jou het zorgplan.
Daarin staat welke doelen er voor jou zijn.
En hoe ze je goed kunnen ondersteunen om
die doelen te bereiken.
Soorten doelen zijn bijvoorbeeld:
-- Doelen voor het dagelijks leven
-- Doelen om problemen op te lossen
of te voorkomen
-- Doelen om nieuwe dingen te leren
6
Bewaken van de zorg
De begeleiders helpen jou zoals dat in je
zorgplan is afgesproken.
De psycholoog of orthopedagoog kijkt of het
allemaal goed gaat.
Hij geeft de begeleiders tips.
Tips over hoe zij goed met jou kunnen
omgaan en goed naar jou kunnen
luisteren. Of tips hoe zij problemen kunnen
voorkomen.
Ook bij grote veranderingen geeft hij advies
(helpt jou een juiste keuze te maken).
Bijvoorbeeld:
Bij een verhuizing of een verandering van
werk; als een familielid doodgaat of als je wilt
gaan samenwonen; af als je een kinderwens
hebt.
Soms zijn er problemen die moeten worden
opgelost.
Bijvoorbeeld als je vaak boos, verdrietig of
bang bent.
Begeleiders overleggen dan met de
psycholoog of orthopedagoog hoe ze jou het
beste kunnen helpen.
Het kan gebeuren dat je meer ondersteuning
of hulp nodig hebt dan de begeleiders
kunnen geven. Dan kun je therapie of
behandeling krijgen.
Meewerken aan de uitvoering
van het zorgplan
Soms voert de psycholoog of orthopedagoog
zelf gesprekken met je.
Gesprekken met hem gaan over jouw
gedachten, gevoelens en gedrag.
En wat je hier aan zou willen veranderen.
Je praat bijvoorbeeld over hoe je je voelt en
hoe je met je gevoel kunt omgaan.
Samen zoek je naar oplossingen om je beter
te voelen en hoe je dingen kunt veranderen.
Gedachten,
gevoelens,
gedrag
De psycholoog of orthopedagoog
kan je helpen vervelende gedachten,
gevoelens en gedrag te veranderen.
Naast het ontwikkelen en versterken
van positieve gedachten, gevoelens en
gedrag.
Dat kan jou ondersteunen om je doel te
bereiken.
Hieronder staan voorbeelden waarbij
hij jou kan helpen.
Gedachten
------
Ik vind mijn werk niet leuk
Niemand vindt mij aardig
Ik mis mijn moeder
Ik woon niet fijn
Ik heb geen vrienden
Gevoelens
------
Ik voel me eenzaam
Ik ben verdrietig
Ik ben boos
Ik voel me zo moe
Ik ben bang
Gedrag
-----
Ik loop weg als het niet goed gaat
Ik maak spullen kapot
Ik loop telkens heen en weer
Ik maak veel ruzie
7
3.
4.
Onderzoek doen
Voorlichting geven
Om te weten welke soorten ondersteuning
goed werken, doen mensen onderzoek.
Zo is er veel onderzoek gedaan
naar gedragstherapie en sociale
vaardigheidstraining.
Psychologen en orthopedagogen werken
daar aan mee.
Ze kunnen ook zelf onderzoek doen en daar
over schrijven.
Zo leren zij van elkaars werk en wordt ook de
ondersteuning van cliënten beter.
Psychologen en orthopedagogen vertellen
over hun werk aan andere hulpverleners en
organisaties (ook die van ouders en cliënten).
Ze geven bijvoorbeeld voorlichting aan
gemeenten of aan scholen.
Ze vertellen er ook over op de radio of in de
krant.
Ze vertellen dat mensen met een beperking
met de juiste hulp ook veel dingen wél
kunnen. Dat geeft meer kansen bij het leven
in de samenleving.
8
5.
6.
Les geven en blijven
doorleren
Plannen maken
De orthopedagoog of psycholoog kan
anderen les geven.
Bijvoorbeeld nieuwe collega’s, stagiaires en
begeleiders.
Hij blijft zelf ook doorleren.
Hij leert bijvoorbeeld over nieuwe manieren
van ondersteunen.
Sommigen kiezen een onderwerp waarover
zij alles willen weten.
Bijvoorbeeld over ouder worden, seksualiteit
of autisme.
Zij worden dan de specialist op dat gebied.
Iedere instelling maakt plannen voor het
geven van een goede ondersteuning en het
werken aan verbeteringen.
Die plannen noem je beleid.
De psycholoog of orthopedagoog helpt mee
dat beleid te maken.
In het beleid staan de afspraken en worden
taken verdeeld.
9
Wat kun jij zelf doen?
Zorgen dat je op de hoogte bent
De orthopedagoog of psycholoog is er voor
jou. Ook al zie je hem niet vaak.
Hij helpt de begeleiders om jou goed te
ondersteunen.
Het is daarom goed om te weten wie jouw
orthopedagoog of psycholoog is.
Je kunt dat aan je begeleider vragen. Het is
ook goed om te weten wat hij voor jou doet.
Je kunt dat vragen aan je begeleider of aan
hem zelf.
Zelf vragen om ondersteuning
Je kunt zelf met je psycholoog of
orthopedagoog gaan praten.
Bijvoorbeeld als je een probleem hebt, of als
je iets wilt veranderen.
Het kan ook zijn dat je nieuwe dingen wilt
leren. Bijvoorbeeld dat je zelfstandig wilt
gaan wonen.
Je kunt een afspraak met hem maken. Samen
bespreek je wat hij voor jou kan doen.
10
Vertellen als je het ergens niet
mee eens bent
Het kan zijn dat je het niet eens bent met de
plannen die begeleiders voor jou hebben.
Of dat je vindt dat je geen goede
ondersteuning krijgt.
Dan kun je daarover praten met je begeleider
of met de psycholoog of orthopedagoog.
Je kunt samen kijken naar de voordelen
en de nadelen van de plannen, of van de
ondersteuning die je krijgt. Zo kun je samen
nieuwe afspraken maken.
Als je er niet samen uitkomt, kun je met hulp
van iemand die je vertrouwt opnieuw gaan
praten. Als je ontevreden blijft, kun je een
klacht indienen.
De cliëntvertrouwenspersoon kan je hierbij
ondersteunen.
Je rechten gebruiken
Je hebt recht op goede ondersteuning.
Met de begeleiders en de orthopedagoog
of psycholoog kun je praten over de
ondersteuning die je krijgt.
Je hebt zeggenschap over die ondersteuning,
jij hebt daar ook wat over te vertellen.
Samen kies je voor de ondersteuning die
goed bij jou past. Zo kun jij belangrijke doelen
in jouw leven bereiken.
Over dit boekje
Deze tekst is gebaseerd op: Beroepsprofiel
van de orthopedagoog en psycholoog in de
zorg voor mensen met een verstandelijke
beperking
(R. Geus, uitgave NIP-NVO, 2007)
Tekst
Monica Boschman en Loes den Dulk (Raad op
Maat) en Ruud Geus
Illustraties
Lida de Zeeuw www.lida-art.nl
In opdracht van
Bestuur van het Samenwerkingsverband
NIP-NVO Zorg voor mensen met een
verstandelijke beperking
www.psynip.nl
www.nvo.nl
Vormgeving en druk
De Toekomst
Uitgave
2014
11
12