ontwikkeling celtherapie

UZA en wetenschap
UZA speelt voortrekkersrol in
ontwikkeling celtherapie
Celtherapie is een jonge, veelbelovende tak binnen de geneeskunde. Met de oprichting van het
Centrum voor Celtherapie en
Regeneratieve Geneeskunde
(CCRG) neemt het UZA het
voortouw in het verkennen van
nieuwe pistes. ‘Het CCRG is
een multidisciplinair platform
waarmee we de basis willen
leggen voor wat misschien ooit
levensreddende therapieën
kunnen worden’, zegt prof. dr. Zwi
Berneman, diensthoofd hematologie en medisch directeur van
het CCRG.
ingespoten, moet in een aangepaste
infrastructuur en onder optimale omstandigheden gebeuren’, vervolgt dr. Viggo Van
Tendeloo, wetenschappelijk directeur van
het centrum. ‘Vandaar de oprichting van het
CCRG eind 2005. Het beschikt over een eigen
laboratorium en een clean room, een steriele
ruimte die aan strikt omschreven kwaliteitsnormen beantwoordt.’
Voorlopig is het centrum gelegen naast de
radiotherapie. Dit najaar verhuist het naar
een grotere, nog te bouwen locatie naast het
administratief gebouw. Daar zal plaats zijn
voor twee bijkomende clean rooms en
onderzoekslaboratoria.
‘Momenteel is celtherapie in het UZA vooral
een activiteit van de hematologie en de
cardiologie. Maar het centrum staat open
voor alle diensten die ervan gebruik willen
maken. Zo werd onlangs een samenwerking
met de dienst oftalmologie opgestart rond
het kweken van oogstamcellen voor de
behandeling van bepaalde oogziektes met
stamceltherapie’, merkt Berneman op.
Afweersysteem
B
eenmergtransplantatie, een leukemiebehandeling waarbij de patiënt beenmergcellen van een donor krijgt toegediend,
is waarschijnlijk de bekendste vorm van
celtherapie. Verschillende andere vormen
bevinden zich nog in een experimenteel
stadium.
‘Een daarvan is het inspuiten van eigen
bewerkte beenmergstamcellen bij patiënten
die een ernstig hartinfarct doormaakten.
Sinds 2004 voeren de diensten cardiologie
en hematologie hier rond een studie’, zegt
Berneman.
‘Het uitvoeren van bewerkingen op celmateriaal dat nadien bij de patiënt wordt
30
Een andere activiteit binnen het CCRG zijn
bewerkingen op de zogenaamde dendritische cellen, die een cruciale rol spelen
binnen het afweersysteem.
‘De medische wereld hoopt bepaalde
kankers en virale infecties te behandelen
door deze cellen te bewerken en nadien
terug te geven aan de patiënt. Als universitair
centrum werken we mee aan de ontwikkeling van deze nieuwe therapie, waarbij we
ons toespitsen op de behandeling van acute
myeloide leukemie, besmetting met het
cytomegalievirus (CMV) en hiv-infectie’, zegt
Berneman.
Het CCRG is ook erg actief binnen het
basisonderzoek. Een omvangrijk luik is het
onderzoek naar cellulaire immunotherapie.
Van Tendeloo: ‘We proberen onder meer te
achterhalen hoe we het afweersysteem
kunnen stimuleren om een kwaadaardige
tumor zelf aan te vallen. Dr. Peter Ponsaerts
en ik hebben zeven jaar geleden een veilige
gentransfertechnologie ontwikkeld om de
eerder genoemde dendritische cellen
genetisch zo te manipuleren dat ze andere
cellen uit het immuunsysteem – de T-lymfocyten - als het ware aanporren om de tumor
te vernietigen. Die methode wordt nu
wereldwijd toegepast. Via een ander
onderzoek, dat in nauwe samenwerking met
het Instituut voor Tropische Geneeskunde
(ITG) gebeurt, proberen we met behulp van
die techniek ook hiv te bestrijden.’
Een andere belangrijke activiteit is het
stamcelonderzoek onder leiding van dr. Peter
Ponsaerts. Een deel van dit onderzoek spitst
zich toe op de behandeling van ruggen-
mergletsels. Dit gebeurt in samenwerking
met prof. dr. Philippe Jorens, verantwoordelijke van de discipline farmacotherapie, het
Laboratorium voor Experimentele Heelkunde
(prof. dr. Dirk Ysebaert) en het Laboratorium
Pathologische Anatomie (prof. dr. Eric Van
Marck). Daarmee wordt het pad van de
regeneratieve geneeskunde betreden, een
tak die als doel heeft beschadigde organen
te herstellen. ‘Dat soort therapieën zijn nog
lang geen realiteit. Maar de bedoeling is om
een basis te leggen waaruit hopelijk ooit
succesvolle behandelingen zullen voortvloeien’, aldus Berneman. n
Prof. dr. Zwi Berneman, diensthoofd
hematologie en medisch directeur CCRG
Dr. Viggo Van Tendeloo, wetenschappelijk
directeur van het centrum
* De inhoud van deze advertentie valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZ Antwerpen
advertentie*
E-mail [email protected] www.dalkia.be
31