Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier

VOEDING & DIEET
uis
Dieetadviezen bij een
ontstoken alvleesklier
St
.A
nto
niu
s
Zie
ke
nh
ADVIES
Dieetadviezen bij een ontstoken
alvleesklier
Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een
alvleesklierontsteking, kunt u met een aantal leefregels en
uis
voedingsadviezen de klachten verminderen. Deze folder geeft
u uitleg over alvleesklierontsteking, de behandeling ervan en
ke
nh
dieetadviezen die u worden aangeraden.
Zie
Ligging en functie van de
alvleesklier
St
.A
nto
niu
s
De alvleesklier is een orgaan dat dwars in de
buik ligt. Deze is 12 tot 15 cm lang en weegt
ongeveer 70 tot 100 gram. De medische
naam voor alvleesklier is pancreas. De alvleesklier bevat cellen die hormonen maken
(o.a. insuline) en cellen die enzymen maken
die het voedsel helpen verteren. De hormonen worden afgegeven in het bloed en
zorgen ervoor dat het bloedsuikergehalte
binnen normale waarden blijft. De enzymen
breken vetten, koolhydraten en eiwitten af
in ons voedsel. Zo kunnen de voedingsstoffen worden opgenomen via onze darmen.
1
Acute alvleesklierontsteking
Behandeling
De behandeling is gericht op het voorkomen
van complicaties en het verminderen van de
klachten. Als een galsteen de oorzaak is, zal
de arts deze verwijderen. Als teveel alcohol
de oorzaak is, dan moet u stoppen met het
drinken van alcohol.
Soms worden de verteringsenzymen al
actief binnenin de alvleesklier. Dat is het
geval bij een acute alvleesklierontsteking
(pancreatitis). Het weefsel van de alvleesklier wordt dan door de eigen enzymen
verteerd. Dit geeft hevige pijn. In 80% van
de acute alvleesklierontstekingen gaat het
om een milde vorm. Een vorm die minder
vaak voorkomt, is die waarbij weefsel van
de alvleesklier afsterft. Deze vorm is een
stuk ernstiger.
uis
Dieetadviezen bij een acute
alvleesklierontsteking
ke
nh
Voeding is belangrijk om te voorkomen dat
u achteruit gaat in conditie en weerstand. In
eerste instantie wordt geprobeerd of u zelf
kunt eten zonder dat u teveel pijn krijgt. U
begint met slokjes helder vloeibare dranken
en kunt de voeding ‘op gevoel’ uitbreiden
naar uw normale voedingspatroon. Alcohol
is niet toegestaan de eerste weken na een
acute alvleesklierontsteking. De ervaring
leert dat het opbouwen van de voeding het
beste gaat als u met kleine beetjes begint.
Als na 3 tot 5 dagen blijkt dat het eten niet
lukt, is sondevoeding nodig. Dit is vloeibare
voeding die wordt toegediend door een
slangetje dat via uw neus in uw maag of
darm ligt.
Klachten
nto
niu
s
Zie
De klachten die voorkomen bij een acute
alvleesklierontsteking zijn:
• Plotselinge, erge buikpijn bovenin de
buik. De pijn kan uitstralen naar de rug,
linkerzij of linkerschouder.
• Misselijkheid en braken. De klachten
worden erger na een maaltijd.
• Koorts.
• Een oppervlakkige en snelle ademhaling.
• In ernstige gevallen, vallen de darmbewegingen stil. Dat zorgt voor een opgezette buik, hoge koorts en soms zelfs
een shock.
.A
Voeding na herstel van een acute
alvleesklierontsteking
Na herstel van een acute alvleesklierontsteking mag u alles eten en drinken. Echter
als de alvleesklierontsteking het gevolg was
van overmatig alcoholgebruik dan is het
drinken van alcohol blijvend verboden.
St
Waardoor ontstaat het?
Een acute alvleesklierontsteking ontstaat
meestal door galstenen of alcoholmisbruik.
Ook komt het voor dat de ontsteking ontstaat als gevolg van complicaties na een
medische ingreep. Bijvoorbeeld na een kijkonderzoek van de galwegen en de afvoergang van de alvleesklier (ERCP). Soms is de
oorzaak niet bekend.
2
Chronische alvleesklierontsteking
alvleesklierontsteking veroorzaakt door terugkerende aanvallen van acute alvleesklierontsteking. Andere oorzaken zijn chronisch
alcoholgebruik, obstructie van de afvoer van
alvleeskliersappen door een vernauwing van
de uitgang van de afvoergang in de darm
(Papil van Vater) of een tumor.
Bij chronische alvleesklierontsteking is er
sprake van een steeds terugkerende of
langdurige ontsteking van de alvleesklier.
Door de chronische ontsteking kan de functie van de alvleesklier steeds verder achteruitgaan en ontstaat er blijvende schade. Er
kan littekenweefsel ontstaan waardoor de
afvoergang van de alvleesklier vernauwd
wordt. Door de vernauwing of verstopping
kan het alvleeskliersap niet meer goed naar
de dunne darm stromen. Daardoor neemt
de druk in de alvleesklier toe en zet de
alvleesklierbuis uit. Dit is vaak de belangrijkste oorzaak van pijn en kan voor een nieuwe
ontsteking zorgen.
uis
Dieetadviezen bij een chronische
alvleesklierontsteking
Zie
ke
nh
Mensen die al langere tijd een chronische
alvleesklierontsteking hebben, kunnen onbedoeld gewicht verliezen. Dit komt door de
pijn en doordat de ontsteking het lichaam
veel energie kost. Als u steeds pijn krijgt na
het eten, kan dat een sterke prikkel zijn om
niet meer te eten. Het kan ook zijn dat u bepaald eten of drinken weglaat omdat u daar
pijn van krijgt. Daardoor krijgt u mogelijk
niet genoeg voedingsstoffen binnen. Toch
is het belangrijk om het te blijven proberen.
Eet vooral kleine beetjes, verdeeld over de
dag. Voldoende energie en eiwitten zijn
belangrijk om uw gewicht en spiermassa te
behouden. De diëtist kan u daarin adviseren
en/of vraag naar de brochure ‘dieet met
extra energie en eiwit’.
Klachten
.A
nto
niu
s
Het verloop van de ziekte is wisselend en
kan per persoon verschillen. Pijn is het voornaamste symptoom. De pijn kan continu
aanwezig zijn, maar er kunnen ook pijnvrije
periodes zijn. Een aantal mensen met chronische alvleesklierontsteking heeft geen
pijn. Andere klachten zijn weinig eetlust,
misselijkheid, braken en gewichtsverlies.
Na verloop van jaren neemt het aantal
spijsverteringsenzymen dat de alvleesklier
produceert, door het proces van verlittekening af. Daardoor wordt met name het vet
uit de voeding minder goed verteerd en kan
er vetdiarree ontstaan. In bijna alle gevallen
ontstaat er na verloop van jaren ook diabetes mellitus. Dit komt doordat de alvleesklier minder insuline gaat aanmaken.
Enzymcapsules
St
Wanneer de alvleesklier niet meer voldoende spijsverteringsenzymen kan uitscheiden,
krijgt u deze als medicijn in de vorm van
capsules. Het is erg belangrijk om deze
enzymcapsules op de juiste manier in te
nemen. Ze zorgen er namelijk voor dat het
voedsel goed verteerd wordt en zo in uw
lichaam kan worden opgenomen. U neemt
ze in tijdens de maaltijd. De hoeveelheid
enzymcapsules die u nodig heeft hangt af
van de hoeveelheid vet in de maaltijd en van
Waardoor onstaat het?
In de meeste gevallen wordt een chronische
3
de hoeveelheid enzymen die de alvleesklier
nog zelf maakt. De arts of diëtist helpt u
met het bepalen van de juiste dosis.
del van een dieet en injecties met insuline.
Een diëtist kan u begeleiden in het dieet bij
diabetes.
Tekort aan vitaminen
Alcohol bij chronische
alvleesklierontsteking
Soms is het nodig om extra vitaminen en
mineralen in te nemen. Als u bijvoorbeeld
vetten niet goed meer kunt verdragen of u
hebt vaak last van vetdiarree, dan kan het
zijn dat uw lichaam minder goed vitaminen
opneemt. U krijgt dan te weinig vitaminen
A, D, E en K binnen. Als dat bij u het geval is,
dan zult u deze vitaminen in bijvoorbeeld
pil- of capsulevorm moeten innemen.
ke
nh
uis
Wat de oorzaak ook is, bij een chronische
alvleesklierontsteking geldt een totaal alcoholverbod. Alcohol kan de achteruitgang
van de alvleesklier versnellen en veel pijn
veroorzaken. Alcohol zorgt ervoor dat de
alvleesklier extra spijsverteringsenzymen
afscheidt. Dat kan schadelijk zijn voor de
cellen van de alvleesklier.
Ondersteuning
Meer informatie
Zie
Misschien lukt het u niet om voldoende
te eten. Uw gewicht neemt langzaam af,
uw conditie gaat achteruit en u voelt zich
vaak moe. In dat geval kan drinkvoeding
ondersteunen. Drinkvoedingen zijn kleine
flesjes met kant-en-klare vloeibare voeding. In drinkvoeding zitten energie, eiwit,
vitaminen en mineralen. Drinkvoeding is er
in allerlei smaken. U kunt deze producten
zelf bij de apotheek kopen of via de diëtist
een machtiging vragen voor vergoeding
door de zorgverzekeraar. Mocht het niet
lukken om hiermee uw gewicht en conditie
te behouden dan kan worden overgegaan
op vloeibare voeding via een sonde. Dat is
een slangetje dat via uw neus in uw maag of
darm ligt.
niu
s
Hebt u nog vragen? Belt u dan gerust de
afdeling Diëtetiek. U vindt het telefoonnummer in het grijze adreskader achterin
deze folder.
nto
Ook kunt u extra informatie lezen op de
websites van:
.A
Maag Lever Darm Stichting
www.mlds.nl
St
Alvleeskliervereniging
www.alvleeskliervereniging.nl
Ontstaan van diabetes
Door een gebrek aan het alvleesklierhormoon insuline kan uw alvleesklier uw
bloedsuikerspiegel mogelijk niet goed meer
regelen. Zo ontstaat diabetes (suikerziekte).
Diabetes kan behandeld worden door mid4
St. Antonius Ziekenhuis
T 088 - 320 30 00
E [email protected]
www.antoniusziekenhuis.nl
uis
Spoedeisende Hulp
088 - 320 33 00
ke
nh
Diëtetiek
088 - 320 78 00
Ziekenhuizen
Zie
Locaties en bezoekadressen
Poliklinieken
St. Antonius Polikliniek
Utrecht Overvecht
Neckardreef 6, Utrecht
niu
s
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht
Soestwetering 1, Utrecht
(Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Houten
Hofspoor 2, Houten
nto
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St
.A
St. Antonius Spatadercentrum
Utrecht-De Meern
Van Lawick van Pabstlaan 12,
De Meern
5
Meer weten?
Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
DIE 15/11-’16
St
.A
nto
niu
s
Zie
ke
nh
uis
Dit is een uitgave
van St. Antonius Ziekenhuis