MaxSem: Een nieuw model voor gedragsverandering

MaxSem: Een nieuw model voor gedragsverandering
Mobiliteitsmanagement streeft ernaar de individuele keuze m.b.t. de vervoerswijze te veranderen. Om
effectief te kunnen handelen, is het nuttig het proces van gedragsverandering te begrijpen en deze
kennis toe te passen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld de beste strategieën gekozen worden om mensen
ervan te doordringen beter de fiets te gebruiken dan de auto.
Het MAX-projectteam heeft een nieuw psychologisch model - MaxSem - ontwikkelt dat een
theoretisch kader biedt om het proces van gedragswijziging te verklaren. Diagnostische vragen per
fase ondersteunen de toepassing van het model. Hiermeer wordt de individuele bereidheid tot
verandering gemeten en is het mogelijk om de geënquêteerden bij één van de vier fasen van
gedragsverandering in te delen. Variatie in houding, zienswijze en doelstellingen m.b.t.
gedragsverandering weerspiegelen de verschillende fasen. Deze informatie helpt bij de keuze en het
ontwerpen van geschikte en effectieve mobiliteitsmanagement-interventies voor de geselecteerde
doelgroep.
doel gesteld het persoonlijk autogebruik terug te
dringen.
Wat is MaxSem?
MaxSem (Max SElf-Regulation Model) is een
nieuw
theoretisch
standaardmodel
van
gedragsverandering. Het is ontwikkeld en getest
via een cross-cultureel onderzoek onder
automobilisten in zeven Europese landen.
MaxSem maakt van de belangrijkste constructies
van ´statische´ psychologische modellen m.b.t.
gedragsverandering, zoals normen en de
haalbaarheid van doelstellingen gebruik. En deze
worden gerelateerd aan de temporele dimensie
van het veranderingsproces door het inbouwen
van vier sleutelfasen van gedragsverandering:
bezinning
voorbereiding/actie
handhaving
voorbezinning
MaxSem gaat er vanuit dat gedragsveranderingen typisch gezien binnen een bepaalde
periode plaatsvindt en bepaalde processen volgt:
Verschillende drempels, vergelijkbaar met de
treden van een trap, moeten gehaald worden om
in de handhavingsfase te komen, waar
vervoerswijzen behalve het autogebruik zoals
lopen, fietsen en OV regelmatig gebruikt worden.
Fase 1: Voor-bezinningsfase
Individuën in deze fase zijn automobilisten die
niet van plan zijn hun huidige autogebruik te
verminderen.
Fase 2: Bezinningsfase
Individuën in deze fase overwegen hun huidige
autogebruik te verminderen: zij hebben zich ten
Fase 3: Voorbereidings-/actie-fase
Individuën in deze fase hebben een bepaalde
gedragsveranderingstrategie gekozen om hun
doelstelling het autogebruik te verminderen te
bereiken (bijv. de fiets te gebruiken i.p.v. de auto
om naar het werk te gaan) of zij hebben al af en
toe hun nieuwe gedrag uitgeprobeerd.
Fase 4: Handhavingsfase
Individuën in deze fase hebben hun nieuwe
gedrag geaccepteerd en een nieuwe gewoonte
gecreëerd.
MaxSem suggereert dat de belangrijkste
motivatiebron om mensen vrijwillig hun gedrag te
laten veranderen (d.w.z. hun autogebruik terug te
dringen) milieuvriendelijk handelen is. Hierbij zijn
emotionele en affectieve processen evenals
zelfbeoordeling-standaards van groot belang
voor
zo´n
van
binnenuit
gemotiveerde
gedragsverandering. MM-interventies kunnen
dan gekozen óf ontworpen worden om aan te
sluiten bij de fase waarin de individuën van de
doelgroep zich op dat moment zich bevinden.
Voor gepersonaliseerde telefooncampagnes
heeft MAX verschillende benaderingsmethodes
ontwikkeld om met mensen te praten evenals
verschillende soorten informatiebrochures die bij
de verschillende fasen van gedragsverandering
waarin mensen zich bevinden, waardoor de
psychologische
constructies
die
MaxSem
voorstaat in werking treden en zullen leiden tot
de verandering van de ene fase in de andere.
Emoties verbonden m.h.
bereiken v. doel
Hogere
sociale
normen
Gevoelde
verplichting
persoonlijke
standaards
Doelstelling
Gedragsintentie
Implementering
van de intentie
Nieuwe
gewoonte
Negatieve
gevoelens
Verantwoordelijkheidsgevoel
Waargenomen
negatieve
gevolgen van
eigen gedrag
Waargenomen
haalbaarheid v.
doelen
Voor-bezinningsfase
Waargenomen
gedragscontrole over
verschillende
strategieën voor
gedragsverandering
Houding t.o.v.
verschillende
strategieën
Bezinningsfase
Om vooruitgang van fase naar fase te boeken,
moeten bepaalde denkimpulsen geactiveerd
worden. Om je huidige autogebruik te
heroverwegen is een eerste stap richting het
definiëren van een persoonlijk doel. Een deel van
een interventie zou kunnen bestaan uit het
informeren van de deelnemers dat de meeste
mensen het belangrijk vinden om het klimaat te
beschermen en dat kleine stappen veel kunnen
bijdragen als iedereen meedoet: bijv. door te
lopen i.p.v. autorijden bij 2 van alle wekelijkse
ritten. Deze informatie dient om hogere sociale
normen te bereiken en het brengt de persoon
dichter bij de volgende fase.
Waarom MaxSem gebruiken?



MaxSem helpt het complexe proces van
vrijwillige gedragsverandering te begrijpen.
De diagnostische vragen per fase van
MaxSem maken het mogelijk individuën bij
één van de vier fases in te delen.
Het vergelijken van het lidmaatschap van
een fase voor, tijdens en na de

Cognitieve
planningsvaardigheden
Vaardigheden om
met implementeringsproblemen
om te gaan
Voorbereidings/Actie-fase
Vaardigheden
om
verzoekingen te
weerstaan
Vaardigheden
om v.e. terugval te herstellen
Handhavingsfase
implementering van MM-maatregelen helpt
bij de meer gedetailleerde evaluatie van het
succes van zo´n maatregel.
MaxSem werd met succes getest op grond
van gegevens uit meerdere EU-landen.
Voor wie is MaxSem gedacht?
Aan wetenschappers biedt MaxSem een
uitgewogen model dat gebruikt kan worden om
het proces van individuele gedragsverandering te
verklaren.
Voor uitvoerenden en besluitnemers betrokken
bij het ontwerp, de implementering en de
financiering
van
MM-projecten,
begeleidt
MaxSem bij de keuze of het ontwerpen van
maatregelen voor mensen in verschillende fasen
van het proces van gedragsverandering. De
leidraad voor evaluatie - MaxSumo - maakt van
dit model gebruik en ondersteunt de volledige
evaluatie van interventies die o.a. door middel
van diagnostische vragen per fase worden
geïmplementeerd.
MAX was het grootste onderzoeksproject over mobiliteitsmanagement binnen het zesde EUkaderprogramma dat liep van 2006 tot 2009. Het MAX-consortium met 25 partners diende ertoe om
het mobiliteitsmanagement uit te breiden, te standaardiseren en te verbeteren - dit gebeurde op het
gebied van het kwaliteitsmanagement, campagnes, evaluatie, modellering en landgebruiksplanning.
Veel van de werkzaamheden werden direct door EPOMM erkend en worden nog steeds door EPOMM
ondersteund - om een waarlijk Europese uitbreiding, standaardisering en verspreiding van
mobiliteitsmanagement te verwezenlijken.
De werkzaamheden hebben tot verschillende producten en diensten geleid die via www.epomm.org
gedownload kunnen worden.
Meer informatie? Bezoek de website www.epomm.org of www.max-success.eu
3/3