No Slide Title

Papaver somniferum L.
• Papaver somniferum L.
Slaapbol, papaver, maankop
Papaveraceae
Papaver somniferum L.
• Voorkomen:
– Geteeld voor de productie van opium: Indië,
Afganistan, China…
– Geteeld voor de zaden en de extractie van
alkaloïden, zonder de tussenstap van opium:
Europa, VS.
• Inhoudsstoffen:
– Opium: de gedroogde latex die verkregen wordt
door insnijding in de onrijpe vruchtddoos. Deze
bevat op zijn minst 10% morfine en 2% codeïne
wanneer de stof gedroogd wordt bij 100 à
105°C.
Papaver somniferum L.
• Inhoudsstoffen:
– De actieve bestanddelen zijn alkaloiden:
• Morfinan alkaloiden:
– morfine (10-20% in opium) 5 assymetrische centra, enkel
natuurlijk voorkomend enantiomeer 5R, 6S, 9R, 13S, 14R is
actief
– C-3 en C-6 OH kunnen veresterd of veretherd worden:
natuurlijke derivaten codeine (2.5 - 5%) en thebaine (< 1%)
Papaver somniferum L.
• Morfinan alkaloiden (vervolg):
– verestering of verethering van C-3 vermindert analgetische
act
– C-6 OH is niet strict noodzklk
– N-substituent vervagen door klein alkylradikaal (ipv methyl)
=> volledige of partiele antagonist
– OH op C-14 => sterker analgetisch
Papaver somniferum L.
• Andere alkaloiden:
– noscapine = narcotine (2-10 %)
Farmacologische eign
• Opium:
– voor extractie van alkaloiden
– galenisch: opium poeder en opium extract voor
bereiding opiumtinctuur (Sydenham’s laudanum,
diacodesiroop) = paregoricum, symptomatische
behandeling van diarree
• Morfine
– door sterke reversiebele binding aan specifieke
receptoren
– act thv CZS
• analgetisch effect: verminderd de pijntransmissie
(nociceptie) en verhoogt pijndrempel
Farmacologische eign
• Morfine
– act thv CZS (vervolg)
• analgetisch effect (vervolg): onverschillig voor pijn
– is een agonist die de activiteit van endorfines op de
presynaptsche receptoren nabootst => neurotransmitter
substantie P wordt geïnhibeerd
– afhankelijkheid doordat aantal receptoren verhoogt =
tolerantie, bij stoppen abstinentieverschijnselen: rhinorrhoea
(lopende neus), zweten, traanvloed, agitatie, pijn, angst,
diarree, naussea
• respiratoire effecten: depressie van de respiratoire
centra
=
bradypnoe
en
onregelmatig
ademhalingsritme
• andere centrale effecten: onderdrukt hoestcentrum;
veroorzaakt miosis; stimuleerd braakcentrum
Farmacologische eign
• Morfine (vervolg)
– perifere act: braken, en door invloed op gladde
spiercellen (daling tonus longitudonale vezels,
stijging tonus sfinktervezels) aanslepende
constipatie, urineretentie
• Gebruik:
– slechts klein deel geextraheerde morfine als
dusdanig, rest voor semisynthese
• als sterk analgeticum bij acute persisterende pijnen
en kankerpijnen, indien andere analgetica falen. Ook
bij posttraumatische en postoperatieve pijn, bij nier en
galkolieken
• oraal via elixirs of parenteraal (morfinepompjes)
Farmacologische eign
• Morfine (vervolg)
– Contra-indicaties:
• respiratoire insufficientie, abdominale symptomen,
hepatocellulaire
insufficientie,
alcoholintoxicatie,
behandeling met MOA inhibitoren, niet bij kinderen,
lever- en nierinsufficientie, ouderen en zwangere
vrouwen
• bijwerkingen: constipatie, naussea en overgeven,
neurologische en psychische storingen
Farmacologische eign
• Codeine
– analgeticum met zelfde werkingsmechanisme als
morfine maar minder potent, meestal in combinatie met
acetylsalicylzuur of paracetamol (nu voorschriftplichtig !),
klein risico op afhankelijkheid
– antitussivum,
met
lichte
depressie
vh
ademhalingscentrum, lichte bronchoconstrictie, daling in
secreties, vrijstelling van histamine
•
•
•
•
gebruikt voor niet productieve hoest
misbruikt door heroine verslaafden
contra-indicatie: astma, zwangerschap
bijwerkingen: duizeligheid, constipatie, allergische reacties
Farmacologische eign
• Noscapine
– niet afgeleid van morfinan en veroorzaakt geen
verslaving
– specifiek antitussivum zonder analgetisch effect
en veroorzaakt ook geen respiratoire depressie
– vb Nosca Mereprine, Noscaflex, Noscaflex
expectorans, Rosils (pastilles)
Semi-synthetische derivaten
• Ethylmorfine (=Codethyline)= 3-ethylether
van morfine: antitussivum, zie codeine
Semi-synthetische derivaten
• Folcodine
=
3-morfolinylethyl-morfine:
hoestremmer zoals codeine en ethylmorfine.
Verlengde
werking, innduceerd geen
afhankelijkheid
• Dihydrocodeine:
symptomatische
behandeling van pijn en antitussivum
• Nalorfine: opiaatantagonist, morfine kan niet
meer binden op receptor => gaat respiratoire
depressie tegen
Semi-synthetische derivaten
• Naltrexone= zuivere agonist met zeer hoge
affiniteit => andere opiaten kunnen niet meer
binden = gebruikt als substitutiemiddel bij
verslaafden
Semi-synthetische derivaten
• Naloxone = zuivere antagonist, doet effect
van heroine teniet, gaat respiratoire
depressie bij intoxicatie
– wordt ook toegevoegd aan pentazocine
tabletten (verhinderd misbruik door injectie)
• Buprenorfine = agonist-antagonist, bindt
reversiebel op de receptoren waardoor
verlangen naar drug geminimaliseerd wordt
Farmaceutische specialiteiten
• Antitussiva
– Acetylcodone (acetyldigydrocodeine)
– Actifed,
Bromophar,
Bronchodine,
Bronchosedal
codeine, Eulyptan, Glottyl, Toularynx (alle codeine)
– Paracodine (dihydrocodeine)
– Codethyline (ethylmorfine)
– Biocodone (hydrocodon)
– Acedicon (Thebbacon)
– Broncal, Bronchalene, Broncho-Pectoralis, Clarix,
Folcodex (folcodine)
Farmaceutische specialiteiten
• Narcotische analgetica
– Codicontin (dihydrocodeine)
– Kapanol, Morphine HCL, Morphiphar, MS
Contin, MS Direct, Skenan, Stellorphinad,
Stellorphine (alle morfine)