1 De ziekte kanker is ingrijpend en kan uw leven

De ziekte kanker is ingrijpend en kan uw leven flink overhoop halen. Tijdens en
na de behandeling kunt u allerlei klachten krijgen. Soms gaat uw conditie
achteruit. Misschien bent u moe, angstig of onzeker. Sommige mensen hebben
pijn of kunnen zich minder goed concentreren. Dat maakt het dagelijks leven er
niet makkelijker op.
Waarom revalidatie?
Uit onderzoek blijkt dat mensen die een revalidatieprogramma volgen, sneller
2
5
10
11
herstellen na een behandeling tegen kanker, zich fitter voelen, een betere
conditie hebben en minder moe zijn. Zij hebben geleerd om te gaan met de
gevolgen van hun ziekte. Ze hebben minder last van angst, zijn opgewekter en
kunnen werk, huishouden en hobby’s beter uitvoeren.
Beter herstel door vroegtijdige revalidatie
Revalideren kan vóór, tijdens en na de behandeling. In Nederland bestaat de
ervaring dat mensen met kanker door vroegtijdige revalidatie sneller herstellen.
We streven er dan ook naar om mensen zo snel mogelijk nadat de diagnose
kanker is gesteld, te laten beginnen met een revalidatieprogramma. Door
regelmatig te bewegen, blijft u beter in conditie en heeft u minder last van
vermoeidheid. Daarnaast is het belangrijk om aandacht te hebben voor
zingeving en de psychische en sociale gevolgen van kanker. Dit beïnvloedt uw
herstel in positieve zin. Na de behandeling kunt u in een revalidatieprogramma
verder werken aan uw herstel. Ook als u niet meer kunt genezen, is revalidatie
zinvol. In deze fase, ook wel palliatieve fase genoemd, is revalidatie erop gericht
om klachten te voorkomen of verminderen. Zo kunt u zoveel mogelijk blijven
doen wat u gewend bent.
1
Revalidatie bij kanker
2
Programma op maat
Een diëtiste kan u helpen met het geven van voedingstips. Als gevolg van
Bij Nij Smellinghe kunt een revalidatieprogramma op maat volgen. Revalideren
uw ziekte (of de behandeling) kan het zijn dat u meer moeite heeft met
bij kanker noemen we ook wel ‘oncologische revalidatie’. Vanaf het moment dat
eten. U kunt verminderde eetlust hebben of bijvoorbeeld een afkeer van
de diagnose gesteld wordt, krijgt u in ons ziekenhuis begeleiding van een
warm eten of van bepaalde producten krijgen. Soms ook kunt u bepaalde
verpleegkundig consulent oncologie. In een intakegesprek kijkt hij of zij samen
producten (even) niet verdragen. Terwijl het juist belangrijk is om goed en
met u waaraan u behoefte heeft als het gaat om oncologische revalidatie. Dit
energierijk te eten.
kan op lichamelijk en/of geestelijk gebied zijn. Op basis van uw medische
gegevens, lichamelijke onderzoeken en vragenlijsten die worden afgenomen en
het invullen van de zogenaamde lastmeter, maakt u samen met uw consulent
een revalidatieplan. Er zijn allerlei combinaties mogelijk:
U kunt trainen onder begeleiding van een fysiotherapeut om uw conditie
Alleen of samen met een groep
U kunt individueel of samen met een groep lotgenoten revalideren. Neemt u deel
aan het fysieke deel van de revalidatie (fysiotherapie), dan krijgt u een
individueel opgesteld programma, dat u zoals gezegd in een groep met
lotgenoten of individueel uitvoert.
en spierkracht te verbeteren. Doel is om uw conditie te verbeteren
waardoor u zich weer fitter gaat voelen en minder last heeft van
vermoeidheidsklachten.
In het ziekenhuis worden vijf verschillende informatieve bijeenkomsten
georganiseerd waar u met een groep lotgenoten de meer praktische
zaken kunt bespreken die te maken hebben met kanker:
• Verwerken van kanker
• Communicatie
• Omgaan met angst en stress
• Vermoeidheid en kanker
• Oppakken van het dagelijks leven
U krijgt tijdens de bijeenkomsten nuttige informatie, leert hoe u met
situaties kunt omgaan en ontmoet andere mensen die hetzelfde
Ook thuis trainen is mogelijk. Uw fysiotherapeut en verpleegkundig consulent
meemaken als u. U kiest zelf naar welke bijeenkomst u wilt gaan. Op
oncologie helpen en adviseren u bij het maken van keuzes.
pagina 6 leest u meer informatie over de groepsbijeenkomsten en
ervaringen van anderen.
Zelf uw klachten in kaart brengen: de Lastmeter
Soms kan het helpen om met een psycholoog of medisch
De lastmeter is een vragenlijst die u zelf kunt invullen. U krijgt de Lastmeter bij
maatschappelijk werker te praten. Zij helpen u manieren te vinden om
de uitnodiging voor een intakegesprek. Door de lastmeter regelmatig in te vullen
met uw ziekte om te gaan; geestelijk weer sterker te worden waardoor u
tijdens uw behandeling - maar ook in de controlefase na behandeling - krijgt u
uw dagelijks leven beter aan kunt.
beter in beeld aan welke ondersteuning u eventueel behoefte heeft. Uw
verpleegkundig consulent oncologie bespreekt de Lastmeter met u en verwijst u,
in overleg met u, waar nodig door.
3
Revalidatie bij kanker
4
Lymfoedeem
Bij het verwijderen of bestralen van de lymfeklieren in de oksel of lies, bestaat er
een kans op het ontstaan van lymfoedeem. Lymfoedeem is een abnormale
A. Fysiotherapie
In een intakegesprek bespreekt de fysiotherapeut met u welke belemmeringen u
ervaart. Op basis van dit gesprek en aanvullende testen wordt een individueel
behandelplan opgesteld. U kunt voorafgaand, tijdens en na de behandeling van
kanker bij de fysiotherapeut terecht. Samen met u kijken we wat u nodig heeft
om weer naar wens te kunnen functioneren en dit te behouden. De begeleiding
kan variëren van adviezen gericht op uw persoonlijke situatie waarna u zelf weer
verder kunt tot intensieve trainingsprogramma’s van een aantal maanden onder
begeleiding.
ophoping van lymfevocht in een lichaamsdeel. Het uit zich in dikke, opgezette
armen of benen (of andere lichaamsdelen). Lymfoedeem ontstaat als de
lymfevaten niet in staat zijn het lymfevocht af te voeren. Het is een chronische
aandoening. Beweging is belangrijk om lymfevocht zo goed mogelijk af te
voeren. In de opbouw van uw dagelijkse activiteiten is het belangrijk hier
rekening mee te houden. Heeft u na de behandeling van kanker opgezette
lichaamsdelen? Twijfelt u of het gaat om lymfoedeem? Neem contact op met uw
verpleegkundig consulent oncologie of de fysiotherapeut. Het is belangrijk om
lymfoedeem vroegtijdig te herkennen en een behandeling te starten.
Grenzen stellen
B. Informatieve bijeenkomsten
Een slechtere conditie en vermoeidheid kunnen gevolgen hebben voor uw
Veel mensen die een of meerdere bijeenkomsten hebben gevolgd, hebben daar
dagelijkse leven. U kunt dit vaak niet meer invullen zoals u eerder gewend was.
veel baat bij gehad. Praten met lotgenoten, ervaringen uitwisselen, maar ook
Activiteiten kosten meer moeite en vragen meer energie. Het is zoeken naar een
hele praktische tips van elkaar krijgen: het kan helpen om u sterker te voelen. In
nieuwe balans. Daarbij kan het best lastig zijn om nieuwe grenzen te bepalen en
Nij Smellinghe kunt u kiezen uit vijf verschillende bijeenkomsten. De
te hanteren. We helpen u hierbij en geven u praktische aanwijzingen en nuttige
bijeenkomsten worden in het ziekenhuis georganiseerd en duren ongeveer 2
tips.
uur.
Weer aan het werk
1. ‘Verwerken van kanker’
Gaat u weer aan het werk? Of pakt u uw sport of hobby weer op? Dan kunt u
Als u kanker krijgt, kan dat uw leven behoorlijk op de kop zetten. Uw lichaam
onzeker zijn over uw mogelijkheden en deze te hoog of juist te laag inschatten.
heeft misschien zware behandelingen ondergaan. Misschien voelt u boosheid of
Hierdoor kan het oppakken van uw werk of sport minder soepel verlopen dan u
verdriet om wat er allemaal veranderd is. Maar hoe gaat u daarmee om als uw
zich had voorgesteld. Samen met u kijken we naar uw mogelijkheden. Waar
gewone manier van doen niet altijd meer voldoende werkt?
loopt u tegenaan? Welke belemmeringen ervaart u? Gezamenlijk kijken we hoe
u activiteiten kunt oppakken of doseren, waardoor het wel lukt.
Gewrichtsklachten
Door gebruik van bepaalde medicijnen of doordat u tijdelijk minder goed kunt
bewegen, kunt u gewrichtsklachten krijgen. Dit uit zich in pijn en/of een
verminderde beweeglijkheid. Door oefeningen te doen of bewegingen op een
bepaalde manier uit te voeren, gaat het beter. We begeleiden u hierbij en kijken
wat voor u belangrijk is.
5
Revalidatie bij kanker
6
Ieder mens is anders. Iedereen verwerkt gebeurtenissen op een eigen manier
3. ‘Omgaan met angst en stress’
en in een eigen tempo. Er is niet één aanpak die het beste is. Soms kan het
Veel mensen die kanker hebben gehad, houden last van de angst voor
best lastig zijn om een manier te vinden die het beste bij u past in deze
terugkeer van de ziekte. Dat is heel normaal en over het algemeen gaat deze
omstandigheden. Tijdens deze bijeenkomst kijken we gericht naar
angst vanzelf weer over. Het neemt echter niet weg dat de angst soms ook wel
mogelijkheden die houvast kunnen bieden. Aan de orde komen bijvoorbeeld:
heel benauwend kan zijn en u soms ‘gevangen’ kan houden. Dit kan dan weer
Hoe gaat u met - soms wisselende - emoties om? Wat kan u helpen om weer
leiden tot slechter slapen, stress, piekeren of prikkelbare reacties naar anderen
een ‘fris hoofd’ te krijgen? Wat is uw manier van verwerken? Hoe gaat u om met
toe.
lichamelijke veranderingen? U krijgt nuttige informatie en tips waarmee u zelf
thuis aan de slag kunt. De oefeningen en uitwisseling met de groepsleden
In deze bijeenkomst kijken we hoe een angstcirkel ontstaat, en belangrijker nog:
kunnen uw inzicht vergroten. Het doel van de bijeenkomst is om u verder te
hoe deze te doorbreken is. U krijgt uitleg en oefeningen. Ontspannen is te leren.
helpen in het verwerkingsproces.
We helpen u daarbij. Daarnaast wisselen we met elkaar manieren uit om de
cirkel van angst te doorbreken.
“Nu snap ik dat het heel normaal is dat andere ingrijpende gebeurtenissen uit
het verleden me de laatste tijd ook bezig houden. Dit wetende geeft me in
“Het heeft me goed gedaan erover te praten, mijn mede lotgenoten hebben aan
zekere zin rust”.
een half woord genoeg, en het deed me ook goed om met elkaar te lachen om
hilarische situaties”.
2. ‘Communicatie’
“Goh, je ziet er weer goed uit!” Deze, vaak goed bedoelde, zin kan soms
4. ‘Vermoeidheid en kanker’
helemaal verkeerd vallen. Misschien voelt u zich (nog) helemaal niet goed.
De behandeling van kanker zorgt vaak voor vermoeidheid. De meeste mensen
Goedbedoelde opmerkingen kunnen verwachtingen scheppen die u - tijdens uw
hebben er last van tijdens of vlak na de behandeling. De vermoeidheid is een
herstelproces - nog niet waar kunt maken. Herstellen of revalideren doet vaak
vervelend bijverschijnsel van de ziekte en/of de behandeling en gaat meestal
een beroep op communicatievaardigheden die u voor die tijd nooit nodig heeft
weer over. Maar wat als deze vermoeidheid na lange tijd nog steeds niet
gehad. Was u voorheen iemand die alles aankon? Nu moet u misschien iets
overgaat? Dat maakt het niet makkelijker om uw leven weer op te pakken. Het
weigeren omdat u het niet kunt. Of misschien zelfs iemand anders vragen iets
is vaak moeilijk uit te leggen aan anderen hoe vermoeidheid voelt. Het heeft
voor u te doen. Voor iemand die niet gewend is hulp te vragen, is dat wel even
gevolgen voor uw dagelijkse leven, gezin, werk en sociale contacten.
wennen. Toch is het handig om het wel te leren. Als u teveel over uw grenzen
heengaat, kan het herstel langer duren.
Tijdens deze bijeenkomst gaan we in gesprek over de mogelijke oorzaken en
de factoren die vermoeidheid in stand houden. Ook geven we adviezen
Tijdens de bijeenkomst over communicatie, behandelen we vragen als: Hoe ga
waarmee u de vermoeidheid het hoofd kunt bieden of in de hand kunt houden.
ik om met reacties van anderen? Maar ook: Hoe bepaal ik mijn grenzen en geef
ik duidelijk aan wat ik wel kan of niet kan? Natuurlijk kunt u dit niet allemaal leren
in een bijeenkomst. Het is vaak een proces. Door u bewust te worden van uw
gedrag en dat van anderen, zet u al de eerste stap. Ook krijgt u oefeningen en
tips vanuit de groep.
7
Revalidatie bij kanker
8
5. ‘Oppakken van het dagelijks leven’
Na een ingrijpende gebeurtenis zoals kanker moet je jezelf soms als het ware
opnieuw uitvinden. Voordat u kanker kreeg leek uw dagbesteding waarschijnlijk
heel vanzelfsprekend. U dacht er misschien niet eens zo over na. Veel mensen
die kanker hebben (gehad), hebben minder en vaak wisselende energie. U
besteedt uw tijd misschien aan dingen die u niet echt wilt doen of u merkt
voortdurend dat u een tekort heeft aan energie om die dingen te doen die u wilt
doen. Dit kan een gevoel van spanning en frustratie geven.
Door oefeningen te doen, proberen we hier met u meer helderheid in te krijgen.
Op deze manier krijgt u meer grip op uw leven en kunt u voor uzelf goede
keuzes maken. We richten ons op activiteiten die voor u nú zinvol zijn en hoe u
om kunt gaan met (wisselende) energie. U krijgt uitleg over hoe een
herstelproces verloopt en wat dat voor u betekent. Ook vragen over het weer
oppakken van uw werk of andere bezigheden horen daarbij. Uitgangspunt is dat
een goede balans in het dagelijks leven van belang is.
Binnen de oncologische revalidatie krijgt u met verschillende mensen uit het
ziekenhuis te maken. We beschrijven ze hieronder kort.
Verpleegkundig consulenten oncologie
De verpleegkundig consulenten oncologie - van de afdelingen Chirurgie, Urologie
en Interne geneeskunde - zijn gespecialiseerd in de verpleegkundige zorg voor
mensen met kanker. Zij zijn het aanspreekpunt en bieden informatie, advies en
ondersteuning tijdens de behandeling en erna. U kunt hierbij denken aan
informatie over de ziekte zelf, de behandeling ervan met bijvoorbeeld
chemotherapie en de gevolgen en mogelijke bijwerkingen van behandelingen.
Verder adviseren zij u hoe om te gaan met symptomen van uw ziekte, zoals pijn,
vermoeidheid, geheugen- of concentratiestoornissen of een verminderde eetlust.
De verpleegkundig consulenten oncologie begeleiden u bij het maken van
keuzes als het gaat om verschillende behandelingen en revalidatietrajecten. Er is
“Ik wist niet zo goed wat ik kon verwachten maar ik heb er veel aan gehad. Ik
veel aandacht voor het omgaan met de veranderde situatie. Maar ook voor de
merkte dat ik niet de enige ben die het moeilijk vindt om de draad weer op te
emoties die dit oproept en de invloed die dit heeft op u, uw partner, gezin en
pakken”.
anderen in uw omgeving. Verder adviseren en informeren zij u bij praktische
zaken, zoals het inschakelen van thuiszorg en het regelen van hulpmiddelen.
Individuele psychische begeleiding
Heeft u meer behoefte aan een persoonlijk gesprek met een medisch
Fysiotherapeut
maatschappelijk werker of psycholoog, dan is dat ook mogelijk. Dit wordt vaak
Mensen met kanker hebben vaak last van vermoeidheid, conditieverlies,
duidelijk in het intakegesprek dat u met uw verpleegkundig consulent oncologie
gewrichtsklachten en spierzwakte. De fysiotherapeut begeleidt u en adviseert bij
heeft. Afhankelijk van uw persoonlijke situatie kunnen er één of meerdere
het verdelen van uw energie, het stellen van grenzen en het opbouwen van uw
sessies ingepland worden.
kracht en conditie. De duur, intensiteit en aard van de behandeling zijn
afhankelijk van uw doel en/of vragen. Ook heeft de fysiotherapeut aandacht voor
de mogelijke ontwikkeling van lymfoedeem en bij de behandeling ervan.
9
Revalidatie bij kanker
10
Medisch maatschappelijk werker
Meer informatie
U kunt bij de medisch maatschappelijk werkers van het ziekenhuis terecht voor
Wilt u meer informatie over het revalidatietraject bij kanker in Nij Smellinghe,
vragen en problemen die de diagnose kanker met zich meebrengt.
dan kunt u contact opnemen met:
Onderwerpen die u bespreekt, kunnen van emotionele en praktische aard zijn.
Denk aan vragen of moeilijkheden die te maken hebben met de verwerking
Verpleegkundig consulenten oncologie, polikliniek Chirurgie (0512) 588 521.
(angst en onzekerheid), acceptatie, relatie, gezin (kinderen), werk en financiën.
Ad Hendrickx (fysiotherapeut, projectleider oncologische revalidatie)
De maatschappelijk werker bekijkt ook samen met u wat er in de thuissituatie
Telefoon (0512) 588 245 of e-mail: [email protected].
nodig is. Kan de omgeving u bieden wat u nodig heeft? U kunt op ieder moment
begeleiding van een medisch maatschappelijk werker krijgen: direct nadat de
diagnose is gesteld, maar ook tijdens of na de behandeling. Omdat kanker ook
degenen raakt die u dierbaar zijn, kunnen uw naasten ook een beroep doen op
het medisch maatschappelijk werk.
Lotgenoten
Wilt u graag eens praten met lotgenoten over
wat u bezighoudt? Patiëntenorganisaties voor
de verschillende soorten kanker organiseren
bijeenkomsten.
Medisch psycholoog
U vindt de patiëntenorganisaties op de website van de Nederlandse Federatie
Na of tijdens de behandeling van kanker kan het zijn dat het u moeite kost om
van Kankerpatiëntenorganisaties, NFK: www.nfk.nl.
de ziekte, de behandeling en de gevolgen te verwerken. Dit kan tot uiting komen
in psychische klachten zoals piekeren, stemmings- of angstklachten of
problemen in de omgang met anderen. De medisch psycholoog kan samen met
u die problemen in kaart brengen en u hulp bieden om de klachten te
verminderen.
U kunt voor algemene vragen over kanker en
de behandeling ervan bellen met de gratis
KWF Kanker Infolijn: (0800) 022 66 22 of kijk
op www.kwfkankerbestrijding.nl.
Naast deze mensen beschikt het ziekenhuis over diëtisten, ergotherapeuten en
geestelijk verzorgers die op indicatie ook betrokken kunnen worden bij uw
revalidatie.
De kosten
De kosten van revalidatie bij kanker zijn afhankelijk van het behandelplan dat
samen met u wordt opgesteld. De vergoedingsmogelijkheden zijn verschillend
en afhankelijk van de wijze waarop u (aanvullend) verzekerd bent. In alle
gevallen is het verstandig dat u navraag doet bij uw zorgverzekeraar.
11
fysio 15
Revalidatie bij kanker
12