‘De vergeten mens’ TG NOMEN Ware het fysiek mogelijk, dan zou er geen duivelser straf denkbaar zijn dan los te worden gelaten in de samenleving en door iedereen geheel onopgemerkt te blijven. Als niemand omkeek wanneer we binnenkwamen, antwoord gaf wanneer we spraken of zich iets aantrok van wat we deden, als eenieder die we tegenkwamen ons straal negeerde en deed alsof we niet-bestaande voorwerpen waren, zou er weldra een soort woede en machteloze wanhoop in ons opwellen, waarna de wreedste lichamelijk foltering nog een verademing zou zijn. - William James Waarom wie klein is over het hoofd zien en wie groots is aanbidden? Ik zie het als mijn taak het leven te tonen van mensen die vallen onder grote maatschappelijke problemen zoals ouderdom en werkloosheid. Hun persoonlijke verhaal bevindt zich vaak in de schaduw of gedwongen op de achtergrond. Ik wil het leven tonen zoals jouw leven ook had kunnen zijn. En wat dat leven dan betekent. De schoonheid, de walgelijkheid, het verlangen ernaar en de spijt. - Hanna van Mourik Broekman Hanna van Mourik Broekman is vanuit de stichting ‘Tg Nomen’ bezig met het opzetten van een theatervijfluik onder de naam ‘de vergeten mens’. In dit theatervijfluik toont regisseur Hanna van Mourik Broekman hoe mensen hun leven beschouwen, vanuit vijf verschillende leeftijdstadia, vanuit verschillende sociale klassen, op verschillende locaties, door middel van verschillende disciplines. We zijn begonnen bij de stervende mens, en keren terug in een mensenleven om te eindigen bij de geboorte. ARTISTIEKE SIGNATUUR De realiteit is kunst, het verschil zit in hoe je kijkt. Ik wil de woorden van mijn buurvrouw tegenover de woorden van Shakespeare zetten. Ik wil werkelijkheid en verbeelding verweven. Ik wil ‘echt’ zien, tegenover ‘spel’. Ik wil poëzie tegenover rauwheid. Ik wil schakelen. Ik wil een danser naast de bankdirecteur zien, de muzikant naast mijn opa en de loodgieter naast een zwangere vrouw. De tekst is het cement en de verbinding tussen beelden, beweging en kunstenaars. Noem het totaal theater, noem het nieuw of gewoon nu, van mij. – Hanna van Mourik BroekmanVisie Voor mij is het boek ‘De stad der blinden’ van Jose Saramago een inspiratiebron om theater te maken. ‘De stad der blinden’ is een boek waarin een gehele stad zijn zicht verliest. Nauwkeurig wordt omschreven hoe een samenleving een dun laagje fatsoen verliest op het moment dat er geen oog meer is voor de ander. Voor mij is het ‘zien’, het ‘inzien’ van elkaar en elkaars leven ‘empathie‘ en is emphatie de basis van goed samenleven. Door mij als regisseur te verdiepen in andermans levens wil ik op zoek gaan naar vooroordelen, cliche’s en waarheid en die een publiek voorleggen. 1 JAARPLAN ‘STAAT VAN GELUK’ De juffrouw vroeg wat ik worden wilde Het was in de derde klas Ik keek haar aan en wist het niet Ik dacht dat ik al iets was -Toon HermansOorsprong Enkele jaren geleden heeft Hanna een man ontmoet die zichzelf ‘werkloosheidsidealist’ noemde. Hij wist haar helder uit te leggen dat er niks zo eerlijk en vrij was als werkloos zijn. Hij hoefde zich niet te committeren aan een bedrijf of een commerciele gedachte, hij hoefde geen cijfertjes te behalen of op een kantoor te zitten waarbij je een afzetmarkt (mensen) uitbeeldt in grafiekjes op een computer. Daarentegen deed hij vrijwilligerswerk waardoor hij mensen kon helpen niet omdat hij moest maar omdat hij wilde. Voordat hij zijn verhaal vertelde had Hanna de gedachte dat het woord ‘werkloosheidsidealist’ het indekken of goed praten was van zijn positie. Maar door zijn verhaal werd ze op haar vooroordel gewezen. Ze besefte zich hoe doordrongen ze is van een beeld over de mens en het hebben van een baan. Thematiek project Geïntrigeerd door de positie van werklozen in een maatschappij waarin werk zo enorm van belang is vroeg Hanna zich af wat werk zo van belang maakt. Waarom voel ik mij altijd schuldig als ik op sta en niks doe. Waarom vroeg iedereen toen ik jong was wat ik worden wilde? Waarom zeg ik dat ik regisseur BEN? En werk ik voor geld of voor betekenis? Waarom praten politici altijd over het oplossen van de werkloosheid terwijl sommige economen beweren dat zonder werkloosheid de economie instort? Waarom voel ik mij soms een slaaf van mijn eigen drift naar status? Door op zoek te gaan naar de verhalen van werklozen maar ook bankdirecteuren, economen, politici willen we op zoek gaan naar de wereld achter de schermen van ons arbeidsethos. We willen op zoek naar vooroordelen, cliche’s en waarheden op het gebied van arbeid en werkloosheid. Project uitleg We starten in februari 2014 met een vooronderzoek onder de naam ‘Stormkamer’. Daaropvolgend doen wij in juni een locatieproject onder de naam ‘de Bouw’. In augustus spelen we een kleine versie van ‘Staat van geluk’ op het Boulevard Festival. Vanaf november starten wij met de repetities van de voorstelling ‘Staat van geluk’, die in januari in Groningen en Breda speelt. Stormkamer In 2012 hielden we voor de voorstelling ‘Het liep voorbij’ een voorprogramma onder de naam de Voorkamer. Een discussieplatform waarbij gasten werden uitgenodigd. Gecombineerd met een diner, muziek en beeldende kunst werden specifieke thema’s besproken met een publiek. Shot Voorkamer ‘Het liep voorbij’ Dit jaar willen we dit programma doorontwikkelen en combineren met het vooronderzoek van de voorstelling ‘Staat van geluk’. Samen met de schrijver Jibbe Willems gaan wij vanuit acht verschillende extreme stellingen in gesprek met werklozen, bedrijven, economen, politici. (Bv: Zonder werkloosheid stort onze maatschappij in. Arbeid is mensonterend. De economie is een dictatuur.) Deze bevindingen delen we met een publiek in acht theatrale rechtzaken waarbij de stellingen worden voorgelegd aan het publiek. Gasten kunnen voor of tegen pleiten, bewijsmateriaal kan worden voorgelegd, getuigen gehoord. Elke Stormkamer nodigen wij at random vier juryleden uit (door per Stormkamer willekeurig adressen uit de stad uit te kiezen en op te bellen en als jurylid te vragen) die aan het einde het vonnis mogen uitspreken. De Stormkamers zijn bedoeld om een dialoog aan te gaan met het publiek en worden gebruikt als proeftuin voor de makers. Tijdens het onderzoek zullen teksten en beelden worden gevormd en uitgeprobeerd. De Stormkamers zullen vier maal in Breda en vier maal in Groningen plaats vinden. De locaties zullen 2 thematische locaties zijn in de stad, zoals de Rabobank, het UWV of de voedselbank. Dit project valt financieel buiten deze subsidieaanvraag. De Bouw Hanna ziet een schoonheid in de ‘echte’ mens als kunstenaar. In het project “Het liep voorbij’ plaatste ze ouderen mensen als zichzelf tegenover jongere acteurs die de ouderdom probeerden na te spelen. Dit werd een ontroerend conflict tussen twee generaties. Dit jaar wil Hanna op zoek naar een nieuwe vorm waarin mensen uit de maatschappij onderdeel worden van een kunstwerk. In samenwerking met ATEA, leerwerkbedrijf in Breda wordt een pool samengesteld van werklozen die samen met twee beeldend kunstenaars en Hanna een kunstwerk gaan bouwen. Het bouwen van dit kunstwerk zal openbaar te zien zijn en zal een eindpresentatie krijgen op het festival ‘En Plein Public’ (www.enpleinpublic.nl). De beelden die hierin worden gemaakt dienen als inspiratie voor het decor van de voorstelling. Het bouwen van dit kunstwerk gaat plaatsvinden in juli op het haventerrein naast Belcrum Beach in Breda, als openbare happening. Met dit project, de Bouw, willen we inzoomen op het verhaal van de werklozen. Hoe kijk je als werkloze naar de wereld en hoe ervaar je je eigen plaats binnen die wereld? Een kunstwerk dat het verhaal van de werkloze mens in een stad belicht. Door het openbaar te maken beogen we een open en toegankelijk creatief proces waarbij mensen kunnen aanhaken, reageren, kijken en toevoegen. Theaterfestival Boulevard (Den Bosch) Vanaf 24 juli zullen er twee weken worden gerepeteerd aan een eerste klein versie van de voorstelling ‘Staat van geluk’ dat 16 maal voor 26 bezoekers zal spelen op het Boulevard festival (7 t/m 17 augustus 2014). Na het boulevard festival wordt het materiaal twee maanden aan de kant gezet voor een rustperiode. De Voorstelling Vanaf 3 november zal er zes weken worden gerepeteerd in Groningen aan de voorstelling. 12 december gaan we in première in Groningen waar wij 10 maal voor 80 bezoekers (inclusief try outs) zullen spelen. 5 januari zal er een week worden gerepeteerd in Breda waarna 9 januari de voorstelling 10 maal voor 80 bezoekers in Breda (inclusief try outs) zal spelen. De repetities starten in het Grand en zullen twee weken voor de premiere naar de locatie verplaatsen. Regie: Hanna van Mourik Broekman Tekst: Jibbe Willems Vormgeving: Andre Joosten Dramaturgie: Emke Idema Productie: Grand Theatre Groningen (Noord) en PodiumBloos (Zuid) Marketing: Grand Theatre (Noord) en Sanne Douma (Zuid) Spel: de spelers zijn nog onbekend Samenwerking 1. Met ‘Op staat het geluk’ werken wij samen met PodiumBloos in Breda. (kijk onder organisatie) 2. Met ‘Op staat het geluk’ werken wij samen met Grand Theatre Groningen in Groningen. (kijk onder organisatie) 3. Met ATEA in Breda staan we in contact met werklozen, die we actief benaderen om te participeren in ons project. Het project past in het beleid van ATEA. Het is een organisatie die werklozen stimuleren om vrijwilligerswerk te gaan doen en zo uit hun sociaal isolement te komen. 4. Met Braak in Breda, een organisatie die braakliggende terreinen in Breda her-activeren doormiddel van kunstprojecten, zullen we plaatsing geven aan het project. Momenteel hebben we het terrein naast Belcrum Beach in gedachte. 5. Door een programmering op het kunstfestival ‘En plein public’ in Breda geven we extra zichtbaarheid aan het traject ‘De Bouw’ en bereiken we een breed publiek dat En plein public 6. Door een programmering op het Festival Boulevard zal de voorstelling en Tg Nomen meer zichtbaarheid krijgen via een theaterfestival. 7. Het NNT ondersteunt het project door de coaching door Ola Mafaalani en de inzet van vormgever Andre Joosten. 8. Tg Nomen werkt samen met bedrijven die op financieel niveau ondersteunen. Daarnaast geven zij een opening naar (nieuw) publiek. Bedrijven waarmee Tg Nomen samenwerkt zijn bijvoorbeeld Uitvaartcentrum Zuylen, Rabobank en RST advocaten. Zij dragen cultuur een warm hart toe en hebben eerdere projecten van Tg Nomen ondersteund. 3 ORGANISATIE Kernteam Met een vast team, dat het gehele project doorloopt, willen we een artistieke rode draad creëren die voor diepgang binnen de thematiek en kwaliteit binnen de projecten zorgt. Emke Idema Emke Idema zal als dramaturg binnen het team werken. Hanna en Emke hebben in voorgaande projecten samengewerkt. Hieruit is een stevige kennis van elkaars manier van werken ontstaan. Door haar achtergrond als performer, waarbij ze maatschappelijke thema’s aan de orde stelt heeft ze veel inzicht in de inhoudelijke lijn van een project. Emke is een kritische en open bevrager die het werk van Hanna versterkt. Jibbe Willems Jibbe Willems zal als schrijver binnen het team werken. Jibbe werkt veel vanuit de actualiteit waarbij hij maatschappelijke thema’s op absurde wijze aan de orde weet te stellen. Daarnaast heeft Jibbe het vermogen om een thema als werkloosheid naar het menselijke niveau te trekken en daarin het pijnlijke en tevens schone van het mens woorden weet te geven. De taal zal hierin een extra artistieke dimensie aan het project geven. Coaching Grand Theatre Het Grand Theatre in Groningen, huis voor jong talent, zal Hanna begeleiden. Het zal haar ondersteunen en kritisch bevragen op de stappen die zij met Tg Nomen gaat maken. Daarnaast zal het als producent optreden voor het project ‘Op staat het geluk’. Ola Mafaalani van het Noord Nederlands Toneel zal voor het project ‘Staat van geluk’ als artistieke coach haar medewerking geven. Breda PodiumBloos ondersteunt het project door de voorstelling mee te nemen in zijn programmering en publiciteit en door tevens de kaartverkoop te organiseren. Daarnaast maakt Tg Nomen gebruik van de kennis en expertise van PodiumBloos van de stad en theater, doormiddel van advies gesprekken. Tegen betaling stelt PodiumBloos haar faciliteiten ter beschikking zoals technici, ruimte en overnachting. In Breda werkt Tg Nomen met een locatiemanager, Natascha Leenstra, die specifiek kennis heeft van de stad Breda. Zij zal de afzonderlijke projecten op locatie in juiste banen leiden. Lisette Spee zal als marketingmedewerker met haar kennis van Breda en ondernemersachtergrond, Tg Nomen en haar projecten in Breda op de kaart zetten. Groningen In Groningen zal het Grand Theatre de marketing, publiciteit en kaartverkoop coördineren. De professionele kennis en expertise van de stad en theater, van Grand Theatre Groningen wordt door middel van advies gesprekken ook de onze. Grand Theatre Groningen stelt haar faciliteiten ter beschikking zoals technici, ruimte en overnachting tegen kostprijzen. In Groningen werkt Tg Nomen met de productieleider Hugo Brouwer die specifiek kennis heeft van de stad Groningen. Hij zal de voorstelling in Groningen in juiste banen leiden. Wimer van der Veen, een marketingleider die kennis heeft van de stad Groningen zal samen met het Grand Theatre reuring geven aan het project ‘Staat van geluk’. Tussen de steden en het kernteam zal op frequente basis worden overlegd, hierbij is Hanna eindverantwoordelijk voor het gehele project. Financien Het project Staat van geluk wordt mogelijk gemaakt door de gemeente Breda en Groningen, VSB fonds, Stichting Doen, Oranjefonds, Prins Bernhardfonds en Participatiefonds. Organisaties en bedrijven die ons ondersteunen zijn Vrienden van het Chasse, Uitvaartcentrum Zuylen, Via Breda en particuliere donateurs. Onder toeziend oog van artistiek leider Hanna van Mourik Broekman en het bestuur zal het Grand Theatre in Groningen het financiele beheer doen van het project Staat van geluk. 4 5 JAREN PLAN Tg Nomen heeft er bewust voor gekozen om met een langere termijn visie te werken. Hierdoor willen een publiek opbouwen en een visie creëren die een visite kaartje is voor Tg Nomen. Vijfluik – De vergeten mens Hierbij kunt u zien wat onze plannen, in het kort, van het afgelopen jaar en de komende jaren zijn. ‘Alle begin was moeilijk’ 2012 Aan de rand van een parkeerdek ontmoeten een vrouw en een man elkaar. Ze kijken uit over de stad. Hij ligt op sterven. Tijdens hun ontmoeting ziet hij zijn leven voorbijschieten in het uitzicht van de stad. Aan de hand van interviews met mensen met een terminale ziekte. ‘Het liep voorbij’ 2013 Met drie Bredaase bejaarden, een danser en twee acteurs wil Tg Nomen een voorstelling maken over menselijke vechtlust. Geinspireerd op verhalen van bejaarden zal er een gevecht plaatsvinden over bestaansrecht, levensdrang en eenzaamheid. ‘Staat van geluk’ 2014 In het midden van je leven. Het punt dat het allemaal moet gebeuren maar je meer verlangt naar vroeger en bang bent voor later. Met een groep werklozen wil Hanna de vraag beantwoorden of je er nog toe doet als je geen geld in het laatje brengt. ‘Wachten, komen, moeten’ 2015 Met ‘probleem’jongeren wil Tg Nomen vanuit de thematiek ‘utopie’, naar onze wereld kijken. Wat is hun ideale wereld, hun dromen en verlangens. In een enorme loods en drie decorbouwers wil Tg Nomen hun ideale wereld bouwen. Deze ideale wereld fungeert als decor voor de voorstelling. ‘Hij zag dat zondag nodig was’ 2016 Het begin, het reine, het onwetende en het naïeve. Met ex-gevangenen, en acteurs wil Tg Nomen in een kerk een voorstelling maken. Gebaseerd op het verhaal van Prometheus die de mens maakt en Pandora die de mens het goed en kwaad gaf stelt Tg Nomen de vraag “Waar ligt de grens van goed en kwaad en tot hoeverre maakt dat ons mens?”. ‘Het is de eerste keer dat hij een kind heeft aangeraakt. Even ligt haar pols slap in zijn hand. Volmaakt: er is geen ander woord voor. Alles is nieuw als ze uit de baarmoeder komen, alles volmaakt in orde. Zelfs bij degenen die er beschadigd uitkomen, met rare ledematen of hersenen waar de vonken vanaf slaan, is elke cel zo fris, zo puur, zo nieuw als op de scheppingsdag. Elke geboorte een nieuw wonder’ Coetzee – 5