Jaarverslag 2011 van de Werkgroep Stadsplanten

Jaarverslag 2012 van de Werkgroep Stadsplanten Breda
In 2012 is de Werkgroep Stadsplanten Breda ongeveer 6-wekelijks bij elkaar geweest. Er is een vaste
kern van 7 leden die zich bekommert om de website en andere publicaties. Samen met de leden van
de plantenwerkgroep van de KNNV wordt de inventarisatie van de stad uitgevoerd. Dat betekent dat
ruim 10 mensen hiervoor zorg dragen. De werkgroep Stadsplanten is een samenwerkingsverband
tussen KNNV afdeling Breda en het IVN Mark&Donge.
Inventarisaties
Met de gemeente is afgesproken dat de komende jaren steeds een deel van de tweede ring rond de
binnenstad vlakdekkend zal worden geïnventariseerd. Dit jaar zijn 14 kilometerhokken
geïnventariseerd. Tien hiervan hebben de vrijwilligers van Floron tijdens een landelijk kamp in Lage
Zwaluwe voor hun rekening genomen.
Door twee leden van de Werkgroep Stadsplanten wordt wekelijks een oriënterend onderzoek
gehouden in de stad. De onderzoeksterreinen kunnen zich overal bevinden. De leden richten zich op
bijzondere planten en leggen die ook vast via foto en coördinaat. In de loop van 2012 zijn er al doende
in de rubriek ‘Waarnemingen’ 50 bijzondere vondsten op de website verschenen.
Alles bij elkaar zijn behoorlijk wat planten in de stad Breda gevonden, in 2012 711 verschillende
soorten planten. Met de vondsten in periode 2010 en 2011 staat de teller nu op 739 planten. In de
bijlage zijn de meest opvallende beschreven. Op de website is de complete lijst te vinden.
Stadsplanten
Er staan nu 75 beschrijvingen op de website. Er staan er nog eens 25 klaar voor plaatsing. Half
februari verwachten we 150 beschrijvingen klaar te hebben.
Het aantal eigen foto’s van planten neemt gestaag toe. In de planning staat dat vanaf het voorjaar
2013 aan de hand van een lijst van ontbrekende foto’s, alle werkgroepleden gericht foto’s zullen
maken.
Stadsplantengids
Vanaf oktober 2012 heeft het uitbrengen van het boek ‘Stadsplantengids van Breda’ prioriteit.
We hebben een schriftelijke toezegging van een collectief van € 3000, - voor deze publicatie en we
hebben een offerte van een drukker. In de begroting komen we dan nog € 3000, - tekort. Daarvoor is
verdere fondswerving gestart.
Varia
De bekendste stadsflorist van Nederland: Ton Denters, bekend van de publicatie ‘Stadsplanten’,
hebben wij op zijn verzoek een dag rondgeleid in Breda langs een aantal bijzondere locaties van
stadsplanten. Ten behoeve van een nieuwe druk van Heukels Flora van Nederland, werkt hij aan een
lijst van nieuw inburgerende urbane soorten in Nederland. Breda prijkt in deze lijst fier naast
Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Eindhoven.
Publiciteit
Over stadsplanten zijn in 2012 in het weekblad Nieuw Ginneken 8 columns over stadsplanten
verschenen. Op 25 april heeft een paginagroot artikel in de Stem gestaan over het project.
Er zijn 3 excursies stadsplanten geweest.
Plannen voor 2013
We streven ernaar de Stadsplantengids Breda half november 2013 in de winkel te hebben. De
productie van het geschreven deel zal eind februari 2013 in eerste versie klaar zijn. Daarna
concentreren we ons op de ontbrekende foto’s. Dan is het ruwe materiaal klaar. Vervolgens wordt in
overleg met de vormgever het boek in elkaar gezet.
Bijlage: bijzondere vondsten 2012
Stadsplanten
Door zijn vele biotopen is de stad erg rijk aan verschillende soorten planten. Om enkele opvallende
geslachten te noemen: we treffen zes soorten klokjes aan. Alleen het grasklokje hoort in onze
omgeving van nature thuis. Elf soorten varens en twaalf geraniumsoorten. Van het laatste geslacht is
de glanzige ooievaarsbek een soort die flink uitbreidt. Een nieuwe soort voor de stad is klein
robertskruid, gezien in de omgeving van de Gevangenis, en uiterlijk sterk lijkend op robertskruid.
Het aantal te beschrijven soorten is zo groot dat een keuze altijd op enige willekeur berust. Hierbij toch
een poging om enkele van de vele soorten uit 2012 wat extra aandacht te geven.
We starten met herfstalsem. Uiterlijk sterk lijkend op bijvoet en waarschijnlijk op meer plaatsen
voorkomend dan we vermoeden. Inmiddels te vinden op vier locaties, waaronder het spoorwegviaduct
aan de Markkade. Het is een bewoner van ruderale terreinen en begint pas vanaf september te
bloeien. De geur en de bladvorm zijn opvallend kenmerken.
Ook enkele invasieve waterplanten hebben Breda bereikt: watercrassula, zeer talrijk in de sloten nabij
de Nieuwe Heilaarstraat, Argentijnse waterpest en verspreidbladige waterpest in een gegraven poel
nabij de Burg. Luijsterburgstaat (Princenhage) en ongelijkbladig vederkruid in diverse sloten in de
Haagse Beemden. Het zijn soorten die zich explosief vermeerderen de inheemse planten kunnen
overwoekeren. Een bijzondere vondst in dit verband is rood cypergras in een sloot nabij de
Talmastraat. Betreft het hier een plant die in een naburige vijver te sterk woekerde en toen maar in de
sloot is gezet? Het is even afwachten of de plant vorst verdraagt. Deze plant is nog vrij nieuw en nog
niet opgenomen in de Veldgids van invasieve waterplanten In Nederland. De andere drie genoemde
soorten zijn wel opgenomen.
Van het geslacht ereprijs telden we veertien soorten. De meest opvallende zijn: de blauwe
waterereprijs nabij de Emerput. Meestal zien we de rode waterereprijs. De lange ereprijs en
aarereprijs, of een kruising van beide in de Haagse Beemden en de brede ereprijs in een berm nabij
de Konijnenberg.
Brede wespenorchis en rietorchis zijn al geen echte bijzondere orchideeën meer in de stedelijke
omgeving. Wel bijzonder was de bosorchis langs een water in het Ruitersbos.
Kerkhoven vormen een bijzonder biotoop, waar zich straatwolfsmelk goed thuis voelt. Op het kerkhof
in Ulvenhout was deze wolfsmelkachtige ruim vertegenwoordigd.
Bijzondere planten herbergen de vele gangetjes tussen de schuurtjes. Schaduwrijk en vochtig. Een
ideale plek voor planten als voorjaarshelmkruid en bleek cypergras. Deze laatste stond met meer dan
honderd exemplaren nabij de Koelemei. Ook de peterseliebraam is in een dergelijk milieu te zien.
Tegen de muur van een wat bredere gang aan de Mastland breidt de al in 2010 gevonden
varenbladige helmbloem zich via jonge zaailingen geleidelijk aan uit.
Parkeerplaatsen en de nauwe spleten tussen de straatstenen zijn een ideale plek voor de
verschillende soorten vetmuur. Liggend vetmuur is in Breda zeker geen onbekende. Daarnaast
komen op dezelfde plaatsen twee andere meer opgaande soorten voor: de uitstaande en de donkere
vetmuur.
Ook bosaardbei zie je steeds meer je op dit soort plekken.
Kaal breukkruid begint geleidelijk aan een vrij algemene soort te worden. Dat kan niet gezegd worden
van de riempjes die op een perron van Breda werd aangetroffen. We zijn benieuwd of we deze
eenjarige plant na de verbouwingswerkzaamheden weer teruggezien.
In de Floronweek van 8 tot 15 juni werd duidelijk dat de dijkviltbraam zich massaal in Breda heeft
verspreid. De onderlinge verschillen tussen de bramen zijn lastig, waardoor deze grof groeiende
braam ons niet eerder was opgevallen.
Vele stinsenplanten komen in de parken en bosjes langs wegen voor. Om er enkele te noemen:
vingerhelmbloem, twee soorten vogelmelk, helleborussoorten, donkere ooievaarsbek, wilde hyacint en
verschillende crocussoorten. Ze breiden zich geleidelijk uit vanuit tuinen of via tuinafaval.
Ruderale terreinen kunnen voor opvallende vondsten zorgen. De gevlekte scheerling op een rommelig
terrein in Princenhage was zeker verassend te noemen.
Brassica-soorten zoals zwarte mosterd, grijze mosterd, oosterse raket en bolletjesraket kun je hier ook
veelvuldig aantreffen.
Grassen en schijngrassen zijn wat minder in oog springend. Toch kunnen ook daar nieuwigheden
tussen zitten. Zo is de gekielde dravik in 2012 voor het eerste op meer plaatsen in Princenhage
waargenomen. Opmerkelijk was dat deze draviksoort in november nog bloeide. Ook platte rus is voor
Breda beslist nog geen algemene soort. Op het oog gemakkelijk te verwarren met tengere rus, een
bewoner van minder gebruikte parkeerterreinen.
De lijst is nog uit te breiden met de verschillende soorten vetkruid waarvan de tripmadam in een berm
in Tuinzigt het meest opvallend is.
Lastig blijven de planten die nog maar net de stap naar de openbare ruimte hebben gezet. Kunnen ze
in de openbare ruimte op eigen benen staan? Of is toch regelmatig aanvoer van planten en zaden
nodig vanuit de aangrenzende tuinen of hulp van stadstuiniers zonder eigen tuin. Voorbeelden hiervan
zijn: Heuchera sanguinea, diverse bolgewasjes, Petunia, diverse tuinviooltjes, Tellima grandiflora,
Pachysandra terminalis, bamboe, Balkan-vergeet-mij-nietje, Houttuynya, Helleborus spec, kattenkruid
spec.
De tijd zal het uitwijzen of het ze lukt. Als voorbeeld: Overblijvende ossentong heeft de definitieve stap
wel kunnen zetten.
In totaal zijn er in 2012 711 verschillende soorten planten in Breda aangetroffen. Met de soorten uit
2010 en 2011 komen we uit op 739 verschillende soorten planten
Een uitgebreide lijst van gevonden stadsplanten is te vinden op de website van
www.stadsplantenbreda.nl.