Pensioenfondsen in zwaar weer

Pensioenfondsen
in zwaar weer
Fondsbestuurders
op zoek naar houvast
Jaargang 11 - februari 2009
Uitgave van Corporate & Institutional Clients
Colofon
Auteurs
Rogier van Aart, Olaf van den
Heuvel, Michael Levi, Gerard
Moerman, Arie Perfors
Redactie
Michiel Harmers, Menso van
Leeuwen, Raymond Manders,
Maartje Silvius, Wytze
Verhagen
Pensioen­fondsen
in zwaar weer
“Dekkingsgraad zegt niet alles”
Ontwerp
Vormplan design, Amsterdam
Pagina 8
Fotografie
Ben Verbeek, Den Haag
Oplage
1.500 exemplaren
Redactieadres
Postbus 70
2591 CB Den Haag
Telefoon (070) 344 72 09
E-mail [email protected]
Website www.aegon.nl
En verder:
Voorwoord
Pagina 3
Macro-economie, financiële markten en vooruitzichten
Pagina 4
De impact van de kredietcrisis op pensioenfondsen
Pagina 7
AEGON stelt u voor... Arie Perfors & Michael Levi
AEGON Global TAA+ Fund: uitstekend rendement in 2008
Auteursrechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag zonder
schriftelijke toestemming van de
rechthebbenden worden verveelvoudigd
en/of openbaar gemaakt door middel
van druk, fotografie, microfilm of
anderszins. Dit is ook van toepassing op
de gehele of gedeeltelijke bewerking.
Pagina 10
Beleggingssucces in moeilijke tijden
Wist u dat...
Pagina 11
Inhoudsopgave
AEGON Investment Management B.V.
is geregistreerd bij de Autoriteit
Financiële Markten (AFM).
Deze informatie is met zorg samen­gesteld en er is naar gestreefd de
informatie juist en zo volledig mogelijk
te publiceren. Onvolkomenheden als
gevolg van menselijke vergissingen
kunnen echter voorkomen, waardoor
gegevens en calculaties kunnen
afwijken. Aan de verstrekte informatie
en berekende waardes kunnen geen
rechten worden ontleend. Mocht u op
basis van de gegevens verplichtingen
met financiële consequenties aan willen
gaan, dan raden wij u aan om contact
op te nemen met uw financieel adviseur.
De verstrekte informatie is aan wijziging
onderhevig.
Voorwoord
Geachte lezer,
De verslechterende economische situatie is u zeker niet ontgaan. Opvallend is vooral het
wereldwijde karakter van de crisis. Dit laat duidelijk zien dat globalisering niet alleen
voor goedkopere producten zorgt, maar ook voor razendsnelle verspreiding van economische
problemen. Vanzelfsprekend heeft de afnemende economische activiteit ook effect op de
financiële markten. In 2008 was het rendement op de meeste markten dan ook zeer teleurstellend en gezien de recente ontwikkelingen zal ook 2009 geen topjaar worden.
De kredietcrisis zorgde voor dalende aandelenkoersen en een dalende rente. Juist deze
combinatie treft pensioenfondsen in hun dekkingsgraad. Een extreem jaar als 2008
geeft daarom perfect aan waar de knelpunten van het financiële systeem liggen. In deze
Beleggings­visie geven AEGON-specialisten hierover hun mening en beschrijft een
pensioen­fondsbestuurder de problemen waar hij mee te maken heeft. Door te luisteren naar
onze klanten en oplossingen te bieden, proberen wij een baken te zijn in deze onrustige tijden.
Jeroen de Munnik
Voorzitter managementteam
Corporate & Institutional Clients
4
4e kwartaal 2008
Macro-economie
Verenigde Staten
Vooral de scherpe daling van bedrijfsinvesteringen
zorgde ervoor dat de Amerikaanse economie ook in
het vierde kwartaal in recessie bleef.
Consumentenbestedingen liepen sterk terug,
voornamelijk door de snel oplopende werkloosheid
van 4,4% in 2007 tot 7,2% in december 2008.
Op de Amerikaanse huizenmarkt ging het
onverminderd slecht. De huizenprijzen bleven dalen
en het aantal onverkochte woningen bleef stijgen.
In antwoord op de economische teruggang hebben
bedrijven hun investeringen flink teruggeschroefd.
Het bedrijfsleven anticipeerde hiermee op de tegen­
vallende vraag. Ook was financiering voor nieuwe
investeringen moeilijk te verkrijgen. Door de
afnemende investeringen zal de banengroei de
komende tijd beperkt blijven.
Financiële markten
Aandelen
Oktober was een zeer slechte maand voor de
aandelenmarkten. De gevolgen van de wereldwijde
economische vertraging en de kredietcrisis zorgden
voor een uiterst negatief sentiment.
De Japanse aandelenmarkt wist met een verlies
van 8% de schade het beste te beperken.
Het verlies van de overige ontwikkelde regio’s
bedroeg meer dan 20%. De aandelenindices in de
opkomende markten gingen hard onderuit, vooral
in Oost-Europa en Zuid-Amerika.
In november bereikten de belangrijkste aandelen­
indices het laagste punt in het jaar. Toch kwamen de
aandelenmarkten in november en december in een
veel rustiger vaarwater terecht.
Vastrentende waarden
De zeer sombere berichten over de economische
ontwikkelingen domineerden het sentiment op de
Europese obligatiemarkten. De tienjaarsrente op de
Vooruitzichten
Aandelen
Onzekerheid over de gevolgen van de kredietcrisis en
de laagconjunctuur blijft ook dit jaar het sentiment op
aandelenmarkten bepalen.
Vastrentende waarden
Wij verwachten dat de Europese kapitaalmarktrente
zal dalen tot 2,5%. Ook kan het verschil tussen de
geldmarktrente en de kapitaalmarktrente verder
Met fiscale en monetaire stimuleringsmaatregelen
probeerde de Amerikaanse overheid de economie te
steunen. Mede hierdoor liepen de overheids­
bestedingen op en daalden de belastinginkomsten.
De inflatie daalde scherp door de dalende grondstof­
prijzen en de oplopende werkloosheid. Ook in 2009
zal de inflatie blijven dalen. Als de recessie langer
aanhoudt, kan bij afnemende loonkosten zelfs deflatie
optreden. Een voordeel van de dalende inflatie is dat
de centrale bank ruimte heeft voor renteverlagingen.
Wij verwachten dat de Amerikaanse economie in
de loop van 2009 het dieptepunt bereikt en daarna
geleidelijk zal aantrekken.
Europa
De meeste indicatoren wijzen op een scherpe
groeivertraging van de Europese economie. In het
vierde kwartaal lagen consumentenbestedingen en
bedrijfsinvesteringen sterk onder druk.
De Europese consument staat er momenteel echter
kapitaalmarkt daalde in het vierde kwartaal van 4%
tot 2,95%. Dit is een daling van meer dan honderd
basispunten.
De rente-opslagen voor bedrijfsobligaties, papier van
opkomende markten en asset backed securities liepen
gedurende het afgelopen kwartaal op tot ongekend
hoge niveaus.
Grondstoffen
De benchmark van het grondstoffenfonds,
de Goldman Sachs Commodity Index, daalde in het
vierde kwartaal met 42,1%. De energieprijs daalde
met 50,6% en de prijzen van basismetalen en
landbouwgrondstoffen daalden met respectievelijk
36,2% en 9,8%. De prijs van edelmetalen,
daarentegen, steeg met 3,8%.
Vastgoed
In het vierde kwartaal daalde de benchmark van het
vastgoedfonds met 27,4%. De Amerikaanse markt
toenemen: de rentecurve wordt steiler.
Wij verwachten dat de rente-opslagen op
niet-overheidspapier voorlopig hoog blijven.
Grondstoffen
De markt voor grondstoffen hield eerder in het jaar
rekening met grote tekorten. Het gevolg was onder
andere dat de olieprijs steeg tot $147,27 per vat.
In korte tijd zijn de verwachtingen echter volledig
5
BELEGGINGSVISIE februari 2009
niet slecht voor. De werkloosheid blijft historisch
laag en ook de reële inkomensgroei is nog positief.
Wel steeg de werkloosheid in Duitsland in december
van 7,5% naar 7,6%. In andere landen daalde de
werkloosheid niet.
De afgelopen jaren was de export één van de
belangrijkste groeimotoren van de Europese
economie. De belangrijkste Europese exportmarkten
lijden nu onder de wereldwijde groeivertraging.
Dankzij de strenge Europese begrotingsregels hebben
de Europese landen de afgelopen jaren een buffer
opgebouwd. Hierdoor is er nu ruimte om de begrotings­
tekorten op te laten lopen en zo de economie te
stimuleren.
Door de dalende grondstofprijzen en de afzwakkende
conjunctuur is de inflatie in Europa sterk aan het
dalen. Hierdoor heeft de Europese Centrale Bank
mogelijkheden om de rente verder te verlagen.
Om de economie te ondersteunen, heeft de Europese
Centrale Bank de rente verlaagd van 4,5% naar 2,5%.
ging met 35,5% het sterkst onderuit, gevolgd door de
Europese markt die met 34,8% daalde. De Japanse
vastgoedmarkt daalde met 26,5%, maar deze markt
had eerder in het jaar al een forse afstraffing gehad.
In Hongkong daalde de index met slechts 7,1%;
Hongkong daalde in heel 2008 echter met 55,4%.
In 2008 werd duidelijk dat de beperkte liquiditeit op
de kredietmarkten grote invloed heeft op de vastgoed­
markt. Deze markt is sterk afhankelijk van leningen.
Grote infrastructurele projecten worden bijvoorbeeld
grotendeels met vreemd vermogen gefinancierd.
Op deze manier kan voor aandeelhouders, rekening
houdend met het risico, een acceptabel rendement
worden behaald.
Private equity
De rendementsverwachtingen voor private equity
fondsen zijn verslechterd door de wereldwijde
economische malaise. In het vierde kwartaal waren
de rendementen beduidend lager dan voorheen en op
omgeslagen: de economische recessie is een feit.
De grondstofprijzen zijn hierop sterk gedaald en
voor de komende tijd lijkt de voorraad grondstoffen
voldoende, zodat de prijzen waarschijnlijk laag blijven.
Vastgoed
De bezettingsgraad van vastgoed zal wereldwijd
gaan dalen. De afnemende economische activiteit
leidt tot faillissementen, dalende industriële productie
Japan
De Aziatische economieën leden onder de
afzwakkende economische groei van de Verenigde
Staten en Europa. Als gevolg van de dalende wereld­
handel en de kredietcrisis liepen de financierings­
kosten op en zagen bedrijven in Azië hun omzet dalen.
Japan is stevig geraakt door de wereldwijde recessie.
Hoewel het Japanse bankwezen relatief gezond is,
zijn Japanse banken terughoudend met krediet­
verstrekking. Hierdoor dalen ook in Japan de
investeringen.
De Japanse Centrale Bank heeft de rente verlaagd
naar 0,2%. Hierdoor is er maar beperkte ruimte voor
een verdere verlaging. Door de enorme staats­schuld
zijn ook de fiscale mogelijkheden uiterst beperkt.
De vooruitzichten voor de Japanse economie zijn
ongunstig. Wij verwachten dat de Japanse
economische groei in 2009 nog verder zal afnemen.
de korte termijn valt geen verbetering te verwachten.
Ook de financiering van transacties wordt steeds
moeilijker: uitkeringen van eerdere investeringen
blijven uit en banken zijn nauwelijks nog bereid om
vreemd vermogen te verstrekken.
Hedgefondsen
Hedgefondsen verloren gemiddeld 13% in het vierde
kwartaal. Hiermee was dit het slechtste kwartaal van
2008 en waarschijnlijk het slechtste kwartaal ooit.
Hedgefondsen hadden moeite met de aanhoudende
onrust en de onvoorspelbaarheid van de financiële
markten. Acties van beleidsmakers, zoals de
Amerikaanse Centrale Bank, versterkten dit.
Veel hedgefondsen moesten de uittreding van
investeerders opschorten, oftewel hedgefondsen
gingen tijdelijk op slot.
en minder zakenreizen en toerisme. Vooral kantoren,
industrieel vastgoed en hotels hebben daar last van.
Deze sectoren zijn in 2008 dan ook flink afgestraft.
Private equity en hegdefondsen
Gezien de hoge financieringskosten en de onzekere
economische situatie, zal 2009 voor hedgefondsen
en private equity een lastig jaar zijn.
6
Het doel
van onze
visie is
rendement.
Altijd die zoektocht naar extra rendement.
wetten, regels en actuele trends. Wij spelen daar
Maar dan wel binnen een raamwerk van strikte
proactief op in met flexibele beleggings­vormen en
risicobeheersing. Dat vraagt om resultaten waar­
de nieuwste strategieën. Daardoor biedt AEGON
mee je voor de dag kunt komen. En een partij
oplossingen die uw beleggings­portefeuille beter in
die proactief inspeelt op actuele trends. Kortom,
evenwicht brengen met uw pensioenverplichtingen.
u zoekt een visie waarbij alles draait om toe­
gevoegde waarde.
Maar genoeg over ons. Het gaat tenslotte om u.
Vertel ons uw verhaal. Wij luisteren en komen
Gelukkig kunt u kiezen voor het vermogens­beheer
samen met u tot een strategie. Een strategie die
van AEGON. Wij helpen u uw doel te realiseren.
we vertalen in uitgebalanceerde oplossingen.
Dat durven we te stellen, want wij hebben van
oudsher zowel pensioen­­expertise als beleggings­
Interesse? Neem contact met ons op via
kennis in huis. Wij zitten bóvenop alle nieuwe
[email protected]
Eerlijk over onze
beleggingsvisie.
AEGON Investment Management B.V. is geregistreerd bij de AFM.
Aan verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.
De impact van de
kredietcrisis op
pensioenfondsen
Arie Perfors, AEGON Corporate & Institutional Clients
Kredietcrisis: gevolgen voor de pensioen­
verplichtingen
De kredietcrisis zorgt voor een forse daling van
zowel de aandelenkoersen als de rente. Precies deze
combinatie raakt pensioenfondsen in hun dekkings­
graad. Dit komt door de in 2007 ingevoerde waar­dering
op basis van de actuele marktrente, zoals voor­
geschreven in het Financieel Toetsingskader (FTK).
Tot 2007 werden pensioenverplichtingen berekend
tegen een vaste rente van 4 procent. Door deze vaste
rente hadden renteschommelingen toen geen effect
op de hoogte van de pensioen­verplichtingen.
De waardering van de beleggingen vond al wel plaats
tegen marktwaarde. Bij een rentedaling stijgen vastrentende beleggingen in waarde, zodat een rentedaling
destijds leidde tot een stijgende dekkings­graad. Door
de nieuwe waarderings­grondslag van het Financieel
Toetsingskader is het effect van een rentedaling nu
juist negatief: de waardestijging van de verplichtingen
is groter dan de waardestijging van de beleggingen.
Dit heeft twee oorzaken. Ten eerste is maar een deel
van de beleggingen vastrentend en ten tweede hebben
de verplichtingen van veel fondsen een langere looptijd
dan de beleggingen. Bij een gemiddeld pensioenfonds
veroorzaakt een rentedaling van 1 procent een daling
van de dekkingsgraad met circa 15 procent. Om de
impact van de rentestand op de dekkingsgraad te
beperken nemen steeds meer fondsen maatregelen
om de duration van de vastrentende waarden te
verlengen. Daarmee wordt het effect op beide zijden
van de balans meer in evenwicht gebracht.
Effecten op pensioenpremies
De lage rentestand heeft niet alleen gevolgen voor de
dekkingsgraad, maar ook voor de pensioen­premies.
De Pensioenwet stelt pensioenfondsen verplicht een
kostendekkende premie te berekenen. Onder kosten­
dekkende premie verstaan we de pensioen­premie die
nodig is om aan de pensioen­verplichtingen te kunnen
voldoen plus opslagen voor solvabiliteit en uitvoerings­
kosten. De kostendekkende premie is een ijkpunt om te
bepalen of een pensioenfonds voldoende premie in
rekening heeft gebracht. Zo wordt voorkomen dat een
pensioenfonds op voor­hand te maken krijgt met tekorten.
De rente staat ten opzichte van vorig jaar zo’n 1,4
procent lager. Hierdoor ligt de kostendekkende premie
bij deze pensioenfondsen al gauw 35 tot 40 procent
hoger.
Bij een Collectief Defined Contribution regeling (CDC)
kan de situatie ontstaan dat de kostendekkende premie
hoger ligt dan de premie die met de werk­gever is
afgesproken. In een beschikbare premieregeling vult
een werkgever niet snel de premie aan tot de
kostendekkende premie, omdat daarmee zijn Defined
Contribution-kwalificatie gevaar loopt. In het uiterste
geval betekent dit dat de werknemers in 2009 minder
pensioen opbouwen.
Teveel kortetermijnfocus
Al met al heeft de kredietcrisis enorme gevolgen
voor Nederlandse pensioenen. De waardedaling
van de beleggingen maakt indexatie uiterst onzeker
en herstelmaatregelen vragen nog flinke offers van
deelnemers en werkgevers. Verlaging van
opgebouwde pensioenen is hierbij niet uit te sluiten.
Toch vragen wij ons af of hiermee de focus niet teveel
op de korte termijn wordt gelegd. Pensioenen hebben
een horizon van tientallen jaren. Het is volstrekt logisch
dat het FTK eist dat pensioenfondsen buffers aanhou­
den om klappen op te kunnen vangen. Maar is het dan
niet even logisch dat deze buffers kleiner zijn als er
klappen vallen? De beslissingen die vanuit het korte­
Opinie
7
BELEGGINGSVISIE februari 2009
8
termijn effect op de dekkingsgraad genomen moeten
worden, zijn voor de lange termijn vaak niet optimaal.
Toegevoegde waarde van garanties
loopbaan de mogelijkheid om zijn beleggingen op
een in zijn ogen geschikt moment om te zetten in een
gegarandeerd pensioen. Vanuit de gemeen­schappe­
lijke beleggingen worden de pensioenen geïndexeerd.
Wij verwachten dat door de kredietcrisis vanuit
werkgevers een nog sterkere drang naar Defined
Contribution regelingen ontstaat. Daarnaast vragen
werknemers nu meer zekerheid in hun pensioen­
regeling. Pensioenfondsen moeten met hun
producten hierop inspelen. Er zijn hiervoor producten
beschikbaar. Daarin betaalt de werkgever de
beschikbare premie en hebben de deelnemers
individueel de keuze tussen een eigen beleggings­
portefeuille of directe inkoop van een gegarandeerd
pensioen. Ook heeft de deelnemer gedurende zijn
Ook de trend van liquidatie van kleinere pensioen­
fondsen neemt door de kredietcrisis zeker niet af.
Wij verwachten dat de vraag naar garanties van
verzekeraars toeneemt. Volledig herverzekerde
pensioenfondsen hebben namelijk geen zorgen om
het behoud van de nominale pensioenen. Bij die
fond­sen staan alleen de indexaties onder druk.
Garan­ties kosten geld, dat is waar. Maar juist in zware
tijden zoals nu bewijst de garantie zijn toegevoegde
waarde.
Michael Levi, AEGON Corporate & Institutional Clients
Kredietcrisis: beleid en risicomanagement
winnen aan belang
“You don’t know who’s
swimming naked until the tide
goes out.”
Dit citaat van Warren Buffet is al wat ouder, maar sinds
de kredietcrisis weer uiterst relevant. Het enige verschil
is dat iedereen het afgelopen jaar klappen kreeg en
dus ook sommige pensioenfondsen ’naakt’ aan het
zwemmen waren. Hierdoor zijn beleggingsbeleid en
risico­management weer het gesprek van de dag.
Opinie
Een belangrijke consequentie van de kredietcrisis is
de enorme herwaardering van risico. Voor pensioen­
fondsen had dit grote gevolgen: de dekkingsgraad
daalde tot gemiddeld onder de 105 procent. Het is
dan ook niet verwonderlijk dat juist nu de discussie
opnieuw oplaait of pensioenfondsen wel risico mogen
lopen en of ze wel in zakelijke waarden moeten
beleggen. Deze discussie is ook al gevoerd in de
periode 2002-2003. Ook toen was het beleggings­
resultaat slecht en hadden veel pensioenfondsen
een te lage dekkingsgraad.
Gezien de huidige volatiliteit op de financiële markten,
wordt de discussie nu extra scherp gevoerd. Hoewel
begrijpelijk, is het in onze ogen niet de juiste discussie.
Pensioenfondsen moeten gewoonweg risico nemen,
tenzij ze andere financieringsbronnen vinden of hun
langetermijndoelstellingen drastisch aanpassen.
De vraag moet dus niet zijn: “Is het verantwoord om
risico te nemen?”. Maar: “Welke risico’s zijn
verantwoord om te nemen?”. De nadruk moet,
met andere woorden, niet liggen op de huidige
lage dekkingsgraad, maar op het beleggingsbeleid.
Dekkingsgraad zegt niet alles
Een voorbeeld illustreert het verschil tussen de twee
vragen. Neem twee pensioenfondsen, één met een
dekkingsgraad van 110 procent en één met een
dekkings­graad van 130 procent. Welk pensioenfonds
staat er nu beter voor? Het antwoord lijkt voor de hand
te liggen: het fonds met de hoogste dekkings­graad.
Maar stel nu dat het fonds met de hoogste dekkings­
graad het renterisico niet heeft afgedekt, terwijl het
andere fonds dit wel heeft gedaan. Staat het fonds
met de hoge dekkingsgraad er op de lange termijn
beter voor? Dat hoeft niet: bij een daling van de rente
verslechtert namelijk de dekkingsgraad van dit fonds.
Kortom, de actuele dekkingsgraad – hoe laag ook – zegt
lang niet alles. Het is veel belangrijker om de balans,
en dus het beleggingsbeleid, te beoordelen op de risico’s
die het fonds loopt. Alleen dan is te beoordelen of het
pensioenfonds op de lange termijn minimaal een
nominaal, maar uiteraard het liefst een waardevast
pensioen kan garanderen. Zolang een pensioenfonds
streeft naar een waardevast pensioen, moet het
risico’s nemen. Natuurlijk is bij een lage dekkingsgraad
het aanwezige risicobudget beperkt, maar juist daarom
is het van belang een beleggingsbeleid te voeren waar­bij
alleen efficiënte bronnen van risico worden opgenomen.
Dit betekent dat het fondsbestuur zich volkomen
bewust moet zijn van alle risico’s die zich in de
portefeuille bevinden. Elk risico dat een pensioenfonds
loopt, moet een welbewuste keuze zijn en de portefeuille
mag geen onbekende risico’s lopen.
9
BELEGGINGSVISIE februari 2009
Pensioenfondsbestuurders ondervinden dagelijks de impact van de kredietcrisis.
Hoe kijken zij tegen de huidige ontwikkelingen aan? Wij vragen het aan Andre
Bostelaar, Senior Manager Projecten bij Plus Retail onderdeel van Sperwer
Holding in De Bilt.
Welke invloed heeft de kredietcrisis op het
pensioenfonds waar u bestuurder van bent?
Op het moment dat de kredietcrisis uitbrak, was de
voorbereiding van de liquidatie van het pensioen­
fonds al in volle gang. De crisis toont het gelijk van
deze beslissing aan. De overtuiging om de liquidatie
door te zetten, is door de crisis alleen maar sterker
geworden. Daarnaast heeft de crisis ook bij ons voor
lagere dekkingsgraden gezorgd.
is aanzienlijk toegenomen. Het gaat dan om vragen
als “Is er nog wel geld als ik met pensioen ga?” en
“Is ons geld nog wel veilig bij AEGON?”.
Bent u anders tegen beleggingsrisico’s
gaan aankijken?
Als er al geïndexeerd kan worden, zal de indexatie
beperkt zijn. Wij hebben wel een buffer gevormd die
wellicht kan worden aangesproken voor indexatie,
maar of er indexatie plaatsvindt, hangt samen met
het indexatiebeleid van het BPF Groothandel in
Levensmiddelen.
Jazeker, de zekerheden van gisteren zijn plotseling
de onzekerheden van morgen geworden. Ik ben
vooral anders tegen beleggers gaan aankijken.
Er bleken nogal wat malafide personen rond te
lopen. Ook heb ik mijn twijfels over de verwachtingen
die beleggers geven. Als zij zelf niet eens weten wat
voor producten ze verkopen, hoe moet ik dat als
leek dan begrijpen. Toch is mijn risicobereidheid niet
afgenomen. Ik wil nog steeds risico nemen, maar
wel onder de voorwaarde dat de transparantie van
beleggingsproducten aanzienlijk toeneemt evenals
het toezicht op deze producten.
Hoe communiceert u met uw deelnemers
in deze hectische periode?
Welke les moeten wij volgens u uit deze
crisis trekken?
Wij organiseren een rondje langs de bedrijfs­
onderdelen. Daar leggen we aan de deelnemers
uit hoe we meer zekerheid kunnen verschaffen.
In onze communicatie gaan we in op veelgestelde
vragen over waardeoverdrachten en individueel
sparen. Het aantal vragen dat bij ons binnenkomt
Er moeten meer inspanningen worden verricht om
het nemen van te grote risico’s te voorkomen en uit
te bannen. Oftewel, een verantwoorde risicospreiding.
Als je ziet dat sommige pensioenfondsen nauwelijks
hun renterisico afdekken, dan is dat zeker ook iets
om over na te denken.
Zit indexatie van pensioenuitkeringen er
de komende tijd nog in?
“The first step in the risk
management process is to
acknowledge the reality of
risk. Denial is a common tactic
that substitutes deliberate
ignorance for thoughtful
planning.” (Charles Tremper)
Toegevoegde waarde is
doorslaggevend
Zodra een pensioenfonds alle risico’s heeft
geïdentificeerd, moet het voor elk risico afzonderlijk
beoordelen of het op de lange termijn waarde toevoegt
of juist niet. Een voorbeeld: de premie van aandelen
over langlopende vastrentende waarden bedroeg
in de periode van 1900 tot 2005 jaarlijks gemiddeld
6,08 procent (Dimson, Marsh,Staunton 2006). U weet
het wel: “in het verleden behaalde resultaten geven
geen garantie voor de toekomst”. Toch vormt deze
hoge premie een sterk argument voor de opname van
aandelen in de strategische beleggingsportefeuille;
pensioenfondsen richten zich immers op de lange
termijn. Heel anders ligt het met rente- en valutarisico’s.
Deze risico’s zijn zo onvoorspelbaar, dat ze op de
lange termijn moeilijk te verantwoorden zijn.
Immers, de kredietcrisis liet zien hoe onvoorspelbaar
de rente is en wat een plotselinge daling betekent voor
de dekkingsgraad. In dit geval zou het afdekken van de
risico’s een verstandige keuze zijn.
De kredietcrisis mag dan gezorgd hebben voor grote
veranderingen op de beleggingsmarkt. De fundamenten
voor het samenstellen van een beleggingsportefeuille
blijven ongewijzigd: de beleggingsmix moet zijn
afgestemd op de langetermijndoelstellingen van
het fonds en deze doelstellingen moeten met een
bepaalde graad van zekerheid te behalen zijn.
In de huidige turbulente tijd vol welluidende termen
als defaults, swaps, creditsspread en durationmismatch
is het echter makkelijk om te vergeten waar het allemaal
om gaat: een goed pensioen, nu en in de toekomst.
AEGON stelt u voor
10
KORT NIEUWS
AEGON Global TAA+
Fund: uitstekend
rendement in 2008
Arie Perfors (links), Michael Levi (rechts)
Arie Perfors
Functie: Directeur Pensioenen bij AEGON Corporate &
Institutional Clients
Werkzaam bij AEGON: sinds 1974
Studie: Actuaris AG
Ambitie (missie):
Ik vind het belangrijk om ingewikkelde pensioenmaterie
duidelijk aan de klant uit te leggen. Hierbij zet ik mijn kennis
en ervaring in om voor de klant en voor AEGON tot de beste
oplossing te komen.
Interesse:
Naast mijn belangstelling voor pensioenen, ben ik een fervent
hardloper en schaatser.
Voor de financiële markten was 2008 een veelbewogen jaar.
Aandelen, vastgoed en grondstoffen daalden allemaal
scherp in waarde. Beleggingsfondsen die profiteren van
zowel positieve als negatieve bewegingen zijn schaars,
maar het AEGON Global TAA+ Fund is zo’n fonds. Dit fonds
behaalde in 2008 een rendement van 57%, waarmee het
zelfs een beter jaar was dan 2007, toen het fonds een
rendement van 20% behaalde.
Hoe werkt het?
Het hele jaar zijn wij voorzichtig gepositioneerd geweest.
De wereld bevindt zich immers in een fase waarin de
economische groei afneemt terwijl de kosten voor krediet
juist oplopen. In een dergelijke situatie is het beter om
portefeuilles voorzichtig te positioneren. In de loop van het
jaar hebben wij daarom meerdere keren ingespeeld op de
hoge risico’s met een onderwogen positie in risicovolle
beleggingen. Twee keer was dit een onderweging in
aandelen en aan het eind van 2008 hadden wij een onder­
wogen positie in de euro en grondstoffen. Al deze posities
droegen bij aan het positieve rendement van het Global TAA+
Fund, dat na kosten uitkwam op een zeer hoge 57%.
Leuk om te weten:
Sinds zes jaar ben ik bestuurslid van de Kring van
Pensioenspecialisten (KPS).
Michael Levi
Functie: Consultant Sales Solutions bij AEGON Corporate
& Institutional Clients
Werkzaam bij AEGON: sinds 2006
Studie: International School of Economics Rotterdam,
MBA Nyenrode
Ambitie (missie):
Ik wil graag begrijpen waarom mensen doen wat ze doen.
Ook kijk ik graag met een frisse blik naar processen.
“Omdat dit altijd zo gaat” is een reactie waar ik geen
genoegen mee neem.
Interesse:
Sport, beleggen en reizen.
Leuk om te weten:
Ik ga binnenkort trouwen en ben dus naast mijn werk druk
bezig met de voorbereidingen van mijn huwelijk.
Vooruitzichten
Voorlopig, zeker de eerste maanden van 2009, handhaven
wij deze voorzichtige houding. De markten voor aandelen en
grondstoffen hebben weliswaar een goede start gemaakt,
maar de economische situatie blijft uitermate onzeker. Als
de situatie verbetert, zullen we in de loop van het jaar risico
toevoegen. Het doel van het Global TAA+ Fund is immers
om in alle marktomstandigheden waarde toe te voegen. Wij
hebben er alle vertrouwen in dat wij daar ook dit jaar weer in
slagen!
OPROEP
SAF-dag 2009
Op 18 maart is het weer zover, de SAF-dag. Tijdens deze jaarlijks
terugkerende dag staat beleggen in de AEGON Strategic Allocation Funds
(SAF-Fondsen) centraal. Samen met u, als participant in de SAF-fondsen,
kijken wij terug op 2008 en blikken wij vooruit op 2009. Wij nemen de
performance van de verschillende beleggingscategorieën onder de loep en
laten u zien wat de toegevoegde waarde van onze beslissingen is geweest.
Ook willen wij u graag informeren over de nieuwe SAF-propositie.
De SAF-dag is bij uitstek het moment om onze kennis, inzichten en plannen
met u te delen. Een uitnodiging voor deze dag valt binnenkort bij u in de
brievenbus.
11
BELEGGINGSVISIE februari 2009
KORT NIEUWS
KORT NIEUWS
Beleggingssucces in
moeilijke tijden
2008 was een zeer moeilijk beleggingsjaar. Toch hebben
een aantal AEGON-fondsen het uitstekend gedaan. Deze
fondsen presteerden niet alleen goed in vergelijking met
hun eigen benchmark, maar ook in vergelijking met de
concurrentie. De meerderheid van deze fondsen presteerde
goed door een defensieve positionering.
AEGON Global Tactical Asset Allocation Fund –
profiteerde van de aansterkende dollar en had
onderwogen posities in grondstoffen en aandelen.
Hierdoor presteerde het fonds ruim 46% beter dan de
benchmark.
Wist u dat…
vooral hedgefondsen het slachtoffer zijn van de financiële
crisis en de affaire rond ‘superzwendelaar’ Bernard Madoff?
Voor de financiering van hun investeringen lenen hedge­
fondsen grote hoeveelheden geld van banken en institutionele
beleggers. Deze kredietverstrekkers worden echter steeds
voorzichtiger en dat dwingt hedgefondsen om hun portefeuilles
af te bouwen. Naar schatting is de leverage, de verhouding
tussen geleend geld en eigen vermogen, inmiddels terug­
gelopen van 1,8 naar 1,3.
Steeds meer teleurgestelde beleggers trekken hun geld
terug uit hedgefondsen. Volgens onderzoeksbureau Hedge
Fund Research is het beheerde vermogen in 2008 gedaald
van $1.930 miljard naar $1.300 miljard.
KORT NIEUWS
AEGON Tactical Interest Overlay- participatie in dit
derivaten overlay fund verlaagt of verhoogt de rente­
gevoeligheid van de fixed income portefeuille op basis
van in eigen huis ontwikkelde duration en yieldcurve
kwadrantenmodellen. In 2008 heeft dit fonds succesvol
ingespeeld op een daling van de kapitaalmarktrente en
veranderingen in de vorm van de yieldcurve.
AEGON Euro AAA Bond Fund – gebruikte met succes
het zelfontwikkelde kwadrantenmodel door in 2008
enkele keren de rentegevoeligheid van het fonds op
het juiste moment te verlagen of te verhogen.
AEGON Strategic Allocation 80/20 – verlengde de
rentegevoeligheid met beleggingen in het Long
Duration Overlay Fund. Dit maakt het fonds uitermate
geschikt voor matching van pensioenverplichtingen.
Fonds
Rendement* Benchmark
Rendement
boven
benchmark**
AEGON Global TAA+
Fund
63,76%
11,14%
47,35%
AEGON TIRO Fund
29,40%
9,52%
18,15%
AEGON Euro AAA
Bond Fund
AEGON Strategic
Allocation 80/20 Fund
* Voor aftrek van beheerkosten
** Geometrisch bepaald
11,80%
11,14%
0,59%
3,27%
-0,87%
4,18%
Wist u dat…
de economie van China enorm is gegroeid sinds de
uitroeping van het Nieuwe China in 1947, en vooral
sinds de hervormingen en open-deurpolitiek van 1978?
Inmiddels is China een van de belangrijkste spelers in
het mondiale economische systeem, zeker vanwege de
gigantische belangen in Amerikaanse staatsobligaties.
Sinds 1978 is het bnp van China gemiddeld met bijna 10%
per jaar gestegen; de verwachting is wel dat de groei zal
afnemen door de economische crisis. In de periode 19782008 steeg de Chinese deviezenvoorraad van $167 miljoen
tot $1.800 miljard. Ook de buitenlandse handel floreerde
met gemiddeld een jaarlijkse groei van 16%. De bevolking
profiteert mee. Het aantal armen op het platteland is sterk
gedaald en het jaarinkomen van huishoudens is spectaculair
gestegen tot $4.300 aan het eind van de twintigste eeuw.
Met deze groei schrijft China, een land met 1,3 miljard
inwoners, een nieuw hoofdstuk in de (economische)
geschiedenis.
Heeft u vragen?
Neem dan gerust contact op met één van onze
accountmanagers:
Justin Boers
(070) 344 75 96
Marjon Brandenbarg (070) 344 80 70
Rob van de Graaf (070) 344 83 62
Michiel Harmers (070) 344 58 85
Jean-Paul Schün (070) 344 49 87
CIC 5022 februari 2009