Voedingsadvies bij diabetes mellitus

Voedingsadvies bij diabetes
mellitus
Natriumbeperkt
In deze brochure vindt u informatie over de voeding bij diabetes, in combinatie met
een natriumbeperking. In het eerste gedeelte van deze brochure vindt u met name
informatie over diabetes mellitus en de behandeling hiervan. Daarna komt de
natriumbeperking aan bod en tenslotte geven wij u adviezen over de meest
geschikte, gezonde voeding.
Diabetes mellitus
Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel ‘suikerziekte’ genoemd. Bij diabetes
mellitus produceert de alvleesklier geen of onvoldoende insuline. Insuline is een
hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt oftewel het glucosegehalte van het bloed
binnen normale waarden (tussen 4 en 8 mmol/l) houdt.
De hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed verandert steeds. Dat komt bijvoorbeeld
door eten (van koolhydraten), drinken, bewegen, stress, emoties of een griepje.
Een te lage bloedsuikerspiegel heet hypoglykemie, of kort gezegd hypo.
Een te hoge bloedsuiker heet hyperglykemie, afgekort tot hyper.
Meer informatie over de ‘hypo’ en ‘hyper’ leest u verderop in deze brochure.
Behandeling van diabetes mellitus
Bij de behandeling van diabetes mellitus, zowel bij type1 als bij type 2 oftewel
ouderdomsdiabetes, streeft men naar een normale bloedglucosewaarde (zie boven).
De symptomen van onbehandelde diabetes, zoals veel plassen, dorst en vermagering
verdwijnen dan. Bovendien wordt de kans op complicaties van diabetes zoals
vaatziekten, slecht zien en nieraandoeningen kleiner.
Het normaliseren van de bloedglucosespiegel kan op meerdere manieren bereikt
worden:
• door het volgen van een dieet. Is er sprake van overgewicht dan is afvallen ook
noodzakelijk
• een dieet in combinatie met tabletten
• een dieet in combinatie met insuline.
Voeding en diabetes
Een onderdeel van de behandeling bij diabetes mellitus is het dieet. Het woord dieet
betekent feitelijk ‘voeding die om medische redenen afwijkt van de normale
voeding’. Het diabetesdieet is eigenlijk een gewone gezonde voeding. Gezonde
voeding bevat alle voor het lichaam noodzakelijke voedingsstoffen in de juiste
verhouding en de juiste hoeveelheid. Een goede regelmaat en verdeling van de
koolhydraten is erg belangrijk. Dit bespreekt uw diëtist met u. Goede voeding
bevordert de gezondheid en verhoogt het prestatievermogen. De behoefte aan
voedingsstoffen en energie is voor iedereen verschillend. Deze hangt onder andere af
van leeftijd, geslacht, gezondheidstoestand en de activiteit die wordt verricht.
| patiënteninformatie
2
Voedingsstoffen
De voedingsmiddelen die wij eten, leveren ons de noodzakelijke voedingsstoffen. Alle
voedingsstoffen hebben hun eigen taak.
• Koolhydraten en vetten leveren energie die nodig is voor alles wat er in het
lichaam gebeurt. Energie stelt ons ook in staat om arbeid te verrichten en te
bewegen. De hoeveelheid energie wordt uitgedrukt in kilocalorieën of in
kilojoules. Indien het lichaam evenveel energie opneemt als het verbruikt, dan
blijft het gewicht constant.
• Eiwitten en mineralen dienen voor opbouw en herstel van het lichaam.
• Mineralen en vitamines zorgen ervoor dat alle processen in het lichaam goed
verlopen.
• Water. Het lichaam heeft dagelijks ongeveer 2 liter water nodig als transport- en
oplosmiddel voor voedingsstoffen en afvalstoffen.
Een voedingsmiddel levert niet alle voedingsstoffen tegelijk. Een goede voeding hangt
af van een juiste combinatie van voedingsmiddelen.
Koolhydraten
Een van de bestanddelen van de voeding zijn de koolhydraten. ‘Koolhydraten’ is een
verzamelnaam voor stoffen zoals zetmeel en verschillende soorten suiker.
Na het eten van koolhydraatrijke voedingsmiddelen stijgt het glucosegehalte in het
bloed.
Producten die koolhydraten bevatten zijn:
• Fruit en vruchtensap (natuurlijke vruchtensuiker)
• Melk, melkproducten (melksuiker)
• Aardappelen, rijst, deegwaren, peulvruchten, bindmiddelen en brood (zetmeel)
• Rietsuiker, bietsuiker = (kristal)suiker, honing, jam, frisdrank
• Koek en gebak (zetmeel en suiker)
• Limonade siroop, zuurtjes, Dextro Energy, snoepgoed (kristalsuiker en /of
glucose)
Suiker
Lange tijd heeft men aangenomen dat pure suiker oftewel gewone kristalsuiker
sneller in het bloed wordt opgenomen dan bijvoorbeeld koolhydraten uit brood en
aardappelen.
Daarom werd het gebruik van suiker en voedingsmiddelen waaraan suiker is
toegevoegd steeds afgeraden. Nú weten we dat er vrijwel geen tot maar een klein
verschil bestaat in opnamesnelheid tussen de verschillende soorten koolhydraten.
Een matig gebruik van suiker is toegestaan. Het is niet aan te raden bij elke maaltijd
koolhydraatrijke voedingsmiddelen als brood, melk en aardappelen te vervangen
door suiker of voedingsmiddelen die suiker bevatten.
| patiënteninformatie
3
Suiker geeft een zoete smaak aan gerechten. Suiker is een voedingsmiddel dat snel
dik maakt. Het levert alleen energie (calorieën). Suiker bevat geen andere
waardevolle voedingsstoffen.
Zoetstoffen
Zoetstoffen zijn bedoeld om suiker te vervangen. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van
tabletten, poeder en vloeistof.
Er zijn zoetstoffen die energie leveren b.v. sorbitol. Daarnaast zijn er energievrije
zoetstoffen, ook wel kunstmatige zoetstoffen genoemd zoals cyclamaten, saccharine,
aspartaam.
Kunstmatige zoetstoffen hebben een veel grotere zoetkracht dan suiker. Er is dus
maar heel weinig van nodig om toch een zoete smaak te krijgen. Alleen het gebruik
van energievrije zoetstof in thee, koffie en in light frisdrank is zinvol. Overige
producten gezoet met zoetstof, zoals de diabetesproducten (bijvoorbeeld suikervrije
jam, suikervrije bonbons) zijn niet aan te raden. Gebruik dan liever met mate
soortgelijke voedingsmiddelen waarin suiker is verwerkt.
Hypoglykemie oftewel een hypo
Bij een hypo is het glucosegehalte van het bloed te laag, namelijk onder de 4 mmol/l.
Een hypo kan ontstaan door:
• Het spuiten van te veel insuline
• te laat gebruiken van de maaltijd
• extra lichamelijke inspanning (er wordt méér glucose verbruikt bijvoorbeeld
tijdens sporten of het omspitten van de tuin).
Voedingsadvies bij een hypo
Als u voelt dat u last krijgt van een hypo adviseren wij u direct 4 tot 6 tabletten
druivensuiker of 3 tot 4 klontjes suiker in te nemen, bij voorkeur opgelost in thee,
koffie, water, vruchtensap, een glas water met veel siroop of 1 glas gewone frisdrank.
Druivensuiker en pure suiker worden in vloeibare vorm heel snel in het bloed
opgenomen. Het glucosegehalte stijgt dus snel.
Hyperglykemie oftewel een hyper
Als er te veel suiker (glucose) in het bloed zit (boven de 10 mmol/l), dan hebt u
hyperglykemie (een hyper). U merkt dat aan:
• veel plassen
• veel dorst hebben en houden
• vermoeidheid
• mogelijk plotselinge humeurigheid, snel boos worden
• alles voelt vervelend
| patiënteninformatie
4
• misselijk zijn of overgeven.
Het lichaam wil zelf het teveel aan suiker in het bloed kwijtraken, door veel plassen.
Veel blijven drinken (maar niets zoets!) helpt daarbij. Ook beweging is goed, omdat
de spieren dan glucose (bloedsuiker) verbranden. Gebruikt u insuline, dan moet u
meestal extra insuline spuiten.
Vetten
Een deel van de energie die dagelijks nodig is om te kunnen functioneren is afkomstig
uit de vetten. Met name bij diabetes is de hoeveelheid vet en het soort vet dat wordt
gebruikt van belang.
Verhoogde vetspiegels in het bloed (o.a. cholesterol en triglyceriden) geven een
grotere kans op het ontstaan van hart- en vaataandoeningen. In de voeding komen
vetachtige stoffen en verschillende soorten vet voor zoals cholesterol, verzadigd vet
en onverzadigd vet.
Cholesterol
Cholesterol is een vetachtige stof, die het lichaam nodig heeft. Het lichaam kan zelf
voldoende cholesterol maken. Rijk aan cholesterol zijn eidooier, lever, nieren, dierlijk
vet en schaaldieren.
Verzadigd vet
Verzadigde vetten hebben de neiging het cholesterolgehalte in het bloed te
verhogen. Rijk aan verzadigd vet zijn hard frituurvet, margarine, roomboter, spek, vet
vlees, vette vleeswaren (worst, pastei, paté), volle melkproducten, room, volvette
kaas, koekjes, (diabetes)gebak, (diabetes)chocoladeproducten, zoutjes en snacks.
Onverzadigd vet
Onverzadigde vetzuren hebben een gunstige invloed op de vetspiegels in het bloed
en helpen hiermee hart- en vaatziekten te voorkomen.
Rijk aan onverzadigde vetten zijn sojaolie, zonnebloemolie, maïsolie, olijfolie,
tafelmargarine (kuipje) en halvarine (eventueel verrijkt met linolzuur of olijfolie),
dieetmargarine, fritessaus, slasaus, mayonaise, pindakaas en pinda’s, noten en vette
vis.
Diabetes, overgewicht en vermageren
Het overtollige vetweefsel verdwijnt door met de voeding minder energie op te
nemen dan er wordt verbruikt. Het energieverbruik wordt verhoogd door extra
lichaamsbeweging. Het lichaam spreekt de eigen vetvoorraad aan met als gevolg
vermagering.
Indien uw overgewicht met 5 à 10 % vermindert, heeft dit al een zeer gunstige
invloed op uw bloedglucose, vetspiegels en insulinegevoeligheid.
| patiënteninformatie
5
Het energiebeperkt dieet houdt meestal een verlaging in van het vet-, suiker-,
zetmeel- en alcoholgehalte van de voeding. Eiwitten, vitamines, mineralen en water
moeten voldoende aanwezig zijn om een goede voeding te behouden.
Om het streefgewicht te bereiken en te handhaven, is een blijvende verandering van
de eetgewoonte noodzakelijk.
Natrium
• Natrium is een mineraal dat normaal in het lichaam voorkomt en niet gemist kan
•
•
•
•
•
•
•
•
•
worden. Natrium houdt onder andere de hoeveelheid vocht in het lichaam op
peil, omdat het de eigenschap heeft om vocht vast te houden. Om te voorkomen
dat het lichaam te véél vocht vast houdt, wordt een natriumbeperkt dieet
voorgeschreven.
Natrium komt van nature in bijna alle voedingsmiddelen voor.
Een groot deel van het natrium dat u op een dag eet is afkomstig van keukenzout
dat u zelf over de verschillende gerechten strooit.
Bovendien wordt aan allerlei kant-en-klare producten bij de bereiding door de
fabrikant zout toegevoegd. Veel zout zit in brood, kaas, vleeswaren, snacks, soep
uit een pakje of blik, kant-en-klare maaltijden, groenten uit blik of glas, zuurkool,
hartige versnaperingen, kant-en-klare sauzen, jus- en sauspoeder, aroma, sambal,
ketjap, bouillonblokken, kruidenmengsels voor vlees, kip en barbecue, alle
soorten zoete en zoute drop.
Er zijn producten in de handel die speciaal zonder zout zijn bereid. Op de
verpakking van deze producten komt een van de volgende aanduidingen voor:
- natriumarm
- voor natriumbeperkt dieet
- ongezouten
- voor zoutarm dieet
- zonder toevoeging van keukenzout
- zoutloos.
Keukenzout kan vervangen worden door kaliumzout of dieetzout. Overleg dit
altijd met uw arts/diëtist.
Zeezout, selderijzout, knoflookzout en uienzout bevatten echter evenveel
natrium als keukenzout.
Ook is er zout met minder natrium (= niet natriumarm) zoals halvazout,
magnesiumzout en mineraalzout. Het gebruik hiervan is af te raden.
Overleg over het gebruik van natriumarme dieetproducten en (dieet)zout met de
diëtist of uw arts.
Uw dieet mag per dag _____ mg. natrium bevatten. In de bijlagen kunt u het
natriumgehalte per eenheid van de meeste voedingsmiddelen opzoeken.
Tips om minder zout te eten
• Neem, indien uw lichamelijke conditie het toelaat, 2 weken de tijd om het
zoutgebruik af te bouwen. Door (daarna) consequent géén zout te gebruiken
| patiënteninformatie
6
went u het makkelijkst aan een natriumarme voeding. U zult veel beter proeven
hoe producten en gerechten van nature smaken.
• Kook aardappelen en groente kort en in weinig water. Hierdoor blijft de
natuurlijke smaak beter behouden.
• Bereidingswijzen zoals roerbakken, grillen en frituren geven méér of een speciale
smaak aan een gerecht.
• Maak gebruik van:
- (verse) kruiden en specerijen in plaats van zout om gerechten op smaak te
brengen;
- azijn en citroensap. Deze versterken de smaak van gerechten;
- speciale olie (notenolie) of azijn (frambozenazijn, balsamicoazijn, dragonazijn);
- geroosterde zonnebloem- of pijnboompitten;
- gesnipperde ui, knoflook, champignons, tomaten, Provençaalse kruiden.
Voor méér informatie over bereidingswijze en het gebruik van kruiden en specerijen
en verdere begeleiding kunt u terecht bij de diëtist.
Algemene richtlijnen voor gezonde voeding (bij diabetes mellitus, met een
natriumbeperking)
• Eet regelmatig en gevarieerd, bij voorkeur 3 hoofdmaaltijden goed verdeeld over
•
•
•
•
•
•
•
•
•
de dag en eventueel 3 kleine tussendoortjes. Sla geen maaltijden over.
Drink ten minste 1½ liter vocht per dag
Gebruik geen zout en producten waaraan zout is toegevoegd, tenzij anders staat
aangegeven op het dagmenu en in de toelichting.
Vermijd het gebruik van alle soorten drop. Drop bevat naast natrium nog een
andere bloeddrukverhogende stof. Deze stof komt voor in alle dropsoorten,
zowel in de zoete als de zoute, in de laurier- en de engelse drop.
Beperk het gebruik van koffie als u last hebt van hypertensie (= hoge bloeddruk)
tot 4 à 5 kopjes per dag.
Wees zuinig met het gebruik van voedingsmiddelen die rijk zijn aan (verzadigd)
vet zoals vette vleeswaren (worst, paté, pastei), spek, gehakt, snacks, mayonaise,
fritessaus, room, gefrituurde gerechten en gebak.
Vermijd het gebruik van suiker in koffie, thee en gewone frisdrank (behalve als er
sprake is van hypoglykemie).
Wees matig met het gebruik van bindmiddelen en voedingsmiddelen waaraan
suiker is toegevoegd zoals jam, stroop, honing, hagelslag, koekjes,
vruchtennectar.
Gebruik alcohol alleen na overleg met arts of diëtist.
Neem regelmatig lichaamsbeweging.
Bij overgewicht (van belang bij diabetes mellitus type 2):
Energiebeperking (naast een goede voeding):
| patiënteninformatie
7
• vermijd het gebruik van suiker, alle soorten zoet beleg, bindmiddelen,
versnaperingen voor ‘diabetici’ (suikervrij) en alcohol
• doe meer aan lichaamsbeweging.
| patiënteninformatie
8
Voorbeeld dagmenu
Ontbijt
Enkele sneetjes bruinbrood
besmeerd met ongezouten dieethalvarine
beleg: mager vlees of kaas 30+ met 25% minder zout
In de loop van de ochtend
1 glas halfvolle melk
Tweede broodmaaltijd
Enkele sneetjes bruinbrood
besmeerd met ongezouten dieethalvarine
beleg: mager vlees of kaas 30+ met 25% minder zout
eventueel extra rauwkost
In de loop van de middag
1 portie fruit
Warme maaltijd
1 maaltijdcomponent met weinig zout bereiden, rest zonder zout bereiden
1 stukje mager vlees of (vette) vis (± 100 gram)
4 à 5 lepels groente
1 kleine portie aardappelen of rijst of pasta
1 à 1½ afgestreken eetlepel ongezouten (dieet)margarine of olie voor de bereiding
van de hele warme maaltijd
1 schaaltje magere vla
In de loop van de avond
1 portie fruit
1 glas halfvolle melk
Bijlage 1: Toelichting dagmenu
In deze toelichting is per voedingsmiddel vermeld welke producten voor u geschikt
zijn. Als er voedingsmiddelen zijn die wij u afraden te gebruiken, zijn deze eveneens
genoemd.
Broodmaaltijd
• Brood
- Alle soorten brood, beschuit, toast, crackers en
ontbijtkoek zonder zout.
- Gebruik bij voorkeur de bruine en volkorensoorten.
• Pap
- Zelf gemaakte of kant en klare pap met of zonder suiker zijn toegestaan.
| patiënteninformatie
9
- Gebruik bij voorkeur de grove bindmiddelen zoals:
•
•
•
•
•
•
havermout, brinta, boekweit, gort, muesli.
Vetten
- Gebruik bij voorkeur vetten die rijk zijn aan onverzadigd vet:
Om te smeren:
▪ ongezouten (dieet)halvarine, eventueel verrijkt met olijfolie
Om te bakken:
▪ ongezouten margarine in een kuipje, eventueel verrijkt met olijfolie of
ongezouten ‘dieet’ bak- en braadproducten (vloeibaar of een pakje),
eventueel verrijkt met olijfolie of olie (soja, zonnebloem, maïs, olijfolie)
- Alle soorten vet zuinig gebruiken
Kaas
- Gebruik bij voorkeur kaas met een verlaagd vetgehalte: magere kaas, 20+ kaas,
20+ komijnekaas, 20+ buitenlandse kaas, 30+ kaas, magere smeerkaas, 20+
smeerkaas, magere kwark, Hüttenkäse.
- Kaas met 25 % minder zout, zoals Maaslander, Westlite
Vleeswaren
- Gebruik bij voorkeur de magere soorten, zonodig zonder zout, zoals
kalfsfricandeau, kalfsrollade, mager kalfsgehakt, kalfspastei, kalfsberliner,
paardenrookvlees, rundrookvlees, runderrollade, rundvlees in gelei, filet de
boeuf, rosbief, tong, lever zonder spekblokjes, mager pekelvlees, cornedbeef
in gelei, gekookte achterham zonder vetrand, grilham, casselerrib,
varkensfricandeau, magere preskop, kip in gelei, kiprollade, kalkoenrollade,
kalkoenfricandeau.
Ei
- Gebruik niet meer dan 3 eieren per week. (Advies: Als u het ei wilt bakken,
gebruik dan geen boter/margarine op uw brood)
Zoet beleg
- Gebruik met mate gewoon zoet beleg (jam, stroop, honing), mits vermeld in
het dagmenu.
- Bij gebruik van pindakaas geen boter/margarine smeren.
- Het gebruik van zoet beleg voor diabetici is niet aan te raden.
- Bij overgewicht raden wij het gebruik van alle soorten gewoon zoet beleg en
zoet beleg voor diabetici (suikervrij) af
Fruit
- Alle soorten vers fruit of fruit uit blik of glas, vruchtenmoes, vruchtensap (in
plaats van fruit), gedroogde vruchten.
Warme maaltijd
Gebruik geen zout en bouillonblokken of aroma bij de bereiding van soep, vlees, jus,
groente en aardappelen tenzij anders aangegeven in het dagmenu.
| patiënteninformatie
10
• Soep
- natriumarme soep uit een pakje of soep zelf bereid zonder zout.
- Bereiding:
▪ Bouillon trekken van vlees, vis, kip, natriumarme bouillonpoeder of
•
•
•
•
•
groenten.
- Toevoegingen:
▪ Alle soorten groenten, verse en gedroogde kruiden, specerijen,
natriumarme tomatenpuree, vlees, vis, kip en bindmiddelen.
- Af te raden: Kant-en-klare soepen en bouillon uit glas, blik en pakje,
bouillonblokken, Maggi en aroma
- Peulvruchtensoep kan gebruikt worden in plaats van de warme maaltijd.
- Bij overgewicht af te raden: bindmiddelen zoals bloem, rijst, vermicelli.
Vlees
- Gebruik bij voorkeur de magere soorten zoals: kalfsvlees, kalfsfricandeau,
kalfsrollade, kalfsoester, ongepaneerde kalfsschnitzel, kalfskarbonade,
kalfslap, kalfspoulet, sucadelap, runderlap, stooflap, runderpoulet, mager
rundergehakt, biefstuk, tartaar, rosbief, runderrollade, contrafilet, blinde vink,
lever, nier, tong zonder keelstuk, varkenshaas, varkensfricandeau,
varkensoester, haaskarbonade, ribkarbonade zonder vetrand, hamlap,
varkenspoulet, paardenvlees, kip, kalkoen, konijn, haas.
Af te raden:
▪ Gepaneerd vlees
Vis
- Alle soorten verse vis en ongepaneerde vis uit de diepvries zoals: kabeljauw,
schelvis, schol, snoekbaars, snoek, wijting, forel, tong, bot, koolvis, tonijn.
Aan te raden:
▪ 1 à 2 x per week (vette) vis zoals: zalm, makreel, verse sardines.
Af te raden:
▪ haring, mosselen, schaal- en schelpdieren
▪ gepaneerde vis
Vleesvervanging
- Tahoe, tempé, sojabrokken, ei, peulvruchten.
- Bij gebruik van tempé, sojabrokken of peulvruchten minder aardappelen eten.
Bereiding van vlees, vis en jus:
- Vlees of vis bakken in weinig ongezouten onverzadigde margarine of (olijf)olie
of in een pan met antiaanbaklaag.
- De jus aanlengen met water en eventueel licht binden met maïzena,
aardappelmeel of bloem.
Af te raden:
▪ Gebruik van sauzen met room bij vlees of vis.
Groente
- Alle soorten verse groenten, gekookt en eventueel licht gebonden, rauwkost,
niet aangemaakte diepvriesgroente, natriumarme zuurkool (Eden) en groente
uit blik of glas waar ‘natriumarm’ op vermeld staat.
| patiënteninformatie
11
• Aardappelen
- Aardappelen kunnen vervangen worden door een kleine portie puree, rijst,
•
•
•
•
•
macaroni, spaghetti, peulvruchten of frites.
Nagerecht
- Vers fruit of 1 schaaltje halfvolle of magere vla, halfvolle of magere yoghurt
met vruchten, halfvolle vanille yoghurt, magere kwark met vruchten, compote,
ijs (bij uitzondering) .
- Gebruik bij overgewicht een nagerecht zonder suiker zoals: vers fruit of 1
schaaltje magere yoghurt of magere kwark, eventueel met vruchten zonder
toegevoegde suiker.
Dranken
Vrij te gebruiken:
▪ Thee, water, natriumarm mineraalwater, suikervrije limonadesiroop,
suikervrije frisdrank (= light frisdrank).
Met mate:
▪ Koffie 4 à 5 kopjes per dag eventueel met halfvolle (linolzuurrijke)
koffiemelk, natriumarme tomatensap, natriumarme groentesap.
Volgens dieetadvies te gebruiken:
▪ Melk(dranken), ongezoet vruchtensap.
Na overleg met diëtist:
▪ alcoholische dranken.
Af te raden:
▪ Gewone frisdrank, nectar, tweedrank zowel gezoet met suiker als met
kunstmatige zoetstof;
▪ alcoholische dranken (bij overgewicht).
Melk
- Melk, karnemelk, yoghurt, eventueel met vruchten zonder toegevoegde
suiker, koffiemelk
- Gebruik bij voorkeur de magere of halfvolle soorten.
Diversen
- Verse en gedroogde kruiden, specerijen, kruidenmengsels zonder zout, azijn,
citroensap, kunstmatige zoetstof (vloeibaar, poeder, tabletten).
Zuinig gebruiken:
▪ 'Gewone': mosterd, slasaus met maximaal 20 gram vet, sambal,
tomatenpuree, natriumarme ketjap, zilveruien en augurk.
Af te raden:
▪ Keukenzout, zeezout, selderijzout, knoflookzout en uienzout, 'halvazout',
'Jozo-vitaa-zout', kruidenmengsels met zout, 'gewone': jus- en sauspoeder,
ketjap (zoet en zout) en tomatenketchup, kant en klare maaltijden.
Versnaperingen
Vrij te gebruiken:
▪ Suikervrije kauwgum.
Met mate gebruiken:
▪ (Suikervrije) snoepjes, (volkoren) biscuitjes, fruitvlaai (zonder slagroom).
| patiënteninformatie
12
Af te raden:
▪ Gebak, taart, suikervrije koekjes- en gebaksoorten, snoepjes, suikervrije
chocolade.
| patiënteninformatie
13
Bijlage 2: Voedingsmiddelen rijk aan onverzadigd vet
Het aanbod aan linolzuurrijke (= meervoudig onverzadigd) voedingsmiddelen is groot.
Bovendien worden steeds vaker smeer- en bakvetten verrijkt met olijfolie (=
enkelvoudig onverzadigd). Lees steeds goed wat er op de verpakking staat
aangegeven. U maakt een juiste keuze:
Om te smeren
• alle ongezouten soorten halvarine, dieethalvarine en 'light' smeersel b.v. Becel
light, Dieetella light, Wayang light, Natufood reformhalvarine
Om te bakken
• alle ongezouten soorten 'dieetproduct', dieetmargarine en tafelmargarine in een
kuipje zoals Becel dieet, Dieetella dieet, huismerk dieet.
• alle soorten ongezouten (dieet)bak en braad (pakje en vloeibaar), zoals Becel
voor bakken en braden, Becel vloeibaar, bratella, alle eigen merk vloeibare, ronde
flessen.
• alle soorten olie.
Om te frituren
• alle soorten olie
• alle soorten vloeibaar of halfvloeibaar frituurvet
Voor de koffie
• linolzuurrijke halfvolle 'plantaardige’ koffiemelk, zoals Balance: produkt voor de
koffie, Linera voor uw koffie, Becel voor de koffie.
| patiënteninformatie
14
© 05-2016
Internet
www.zuyderland.nl
839
Diëtetiek
Meldpunt Oost 03
Meldpunt West 07
Informatienummer 088 - 459 7636
Werkdagen: 8.30 uur – 16.30 uur