Burn out - I-sana

Oktober - November 2014
GEZONDHEIDSMAGAZINE
Burn out: De gesel
van onze tijd
In de wurggreep
van ademnood
Zwanger?
Drinken taboe!
Kan je genezen van CVS?
SANA nr 45
1
COLOFON
I-SANA MAGAZINE
Web-en Gezondheidsmagazine
Uitgeverij:ADVIES MEDIA vzw
[email protected]
www.isana.eu
Redactieadres:
Wegvoeringstraat 66a
B-9230 Wetteren
[email protected]
Uitgave:
Tweemaandelijks elektronisch
nummer
(behalve de maanden juli en augustus)
Verantwoordelijk uitgever:
Monique Kmita
Gedelegeerd bestuurder:
Danny Zeegers
Verantwoordelijke marketing,
promotie en advertenties België:
[email protected]
Verantwoordelijke regie Nederland:
Kees Martens
Hoofdredacteur:
Jan van Bercken
Art-Director:
Ellen Drenth
Artistiek advies:
Alvin Bamps
Bestellen?
www.nutribell.be
Documentatie & secretariaat:
Klaudia Pauwels
Abonnementen:
Losse nummers : € 3,20
Jaarabonnement: € 32,00
Copyright 2014
Alle in de advertenties en redactionele
stukken opgenomen gegevens, alsook foto’s
door derden aangeleverd, vallen onder
verantwoordelijkheid van het betrokken bedrijf,
instelling of dienst die aanlevert aan Advies
Media vzw. Voor de juistheid, de aard en de
rechten van die gegevens kan de uitgever niet
aansprakelijk worden gesteld. Advertenties
kunnen zonder enige motivering worden
geweigerd.
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door
middel van druk, fotokopie of welke andere
wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever. De inhoud
(teksten en advertenties) van I-sana is geen
medisch advies en kan een consult bij een
arts niet vervangen. Bij medische problemen
of twijfel moet altijd een geneesheer worden
geraadpleegd.
2
SANA nr 45
i-sana een uitgave
van Advies Media
Voorwoord
O
Sterke weerstand
ndanks het warme
weer van de laatste
weken glijden we
toch langzaam
naar de winter toe.
De onzichtbare vijand dreigt
weer: het griepvirus, amper
een vijfduizendste van een
millimeter groot, sterker dan een
professioneel leger en bedreigt
miljoenen vooral jonge, oude en
zwakke personen, gewoon omdat
we ademen. Per dag haalt een
rustig mens 17.000 keer adem.
Met iedere ademteug komen
er honderden tot miljoenen
bacteriën, schimmels en
virussen mee naar binnen. Eén
ingeademd virusdeeltje kan al
een verkoudheid veroorzaken.
Maar het feit dat zulks niet altijd
gebeurt, danken we aan onze
afweer. Mond, neus en keel
vormen een stevige barrière
tegen vreemde indringers.
Soms gaat het toch eens mis
en schiet onze afweer te kort,
de munitie is op: te veel vrije
radicalen als gevolg van stress,
vitaminetekorten, vermoeidheid,
emotionele factoren, want ziel
en lichaam zijn één. Daardoor
heeft een volwassene jaarlijks
gemiddeld driemaal een
luchtweginfectie. Kinderen
zijn vaker verkouden, bijna
continu lijkt het soms, maar
gemiddeld wel een keer of zes.
Hun afweersysteem is nog niet
gevormd.
Er leven miljarden bacteriën op
onze huid en in mond-, keel- en
neusholte. De belangrijkste
bescherming tegen infecties
ligt daarom in de neusholte. De
slijmvliezen zijn er niet alleen om
deeltjes vast te kleven. Via een
goede doorbloeding wordt de
lucht opgewarmd en bevochtigd,
een ideale airconditioning, zodat
de kwetsbare longblaasjes
worden beschermd. Stof en
micro-organismen die groter
zijn dan 5 micrometer (een
duizendste millimeter) blijven in
het slijmvlies vastzitten. Kleinere
deeltjes maken kans in de longen
terecht te komen. De meeste
bacteriën blijven in de neus wel
steken, maar de honderdmaal
kleinere virussen die meestal
in de lucht voorkomen, kunnen
doorgaans dieper komen. De
trilharen werken bacteriën met
slijm naar buiten, waar het wordt
ingeslikt en door maagzuur
onschadelijk worden gemaakt.
Bacteriën kunnen niet veel
uitrichten zolang het slijmvlies
niet door een virusinfectie is
aangetast. Er zijn tegen de
tweehonderd virussen die ergens
tussen neus en longen een
infectie kunnen veroorzaken.
Niezen en hoesten is een
manier van het lichaam om
virussen en bacteriën snel het
lichaam uit te werken. Waarom
worden sommigen doodziek,
sterven ze er aan en anderen
niet? Omdat ze hun weerstand
hebben opgebouwd. Vitamine
C en Echinacea kunnen daar bij
helpen! Gezond leven en stress
vermijden zijn ook de beste
middelen om de weerstand op
te bouwen. Het beste wat je kunt
doen, met de winter in aantocht.
Jan van Bercken
Hoofdredacteur
SANA nr 45
3
nhoud
32
06
06
Burn-out:
De gesel van onze tijd
In de wurggreep van ademnood
CARA en astma nemen toe, ook bij jongeren
Als de steunpilaren van je leven instorten...
36
10
Zwanger? Drinken taboe!
Alcohol schaadt de foetus
14
38
Stress: belangrijke factor bij Chronisch
Vermoeidheids-Syndroom
Elektrisch poetsen
Beter voor gebit en gezondheid
20
Hoe aderverkalking
voorkomen?
10
Hormonen: Vrouwen hebben
meer last, maar zijn ook beter!
Waarom vrouwen gevoeliger zijn en langer leven
32
Ben jij ook een snoeper van
medicijnen?
Omschakeling winteruur: minder belastend dan zomertijd
40
Heilzame planten en hun
toepassing
Ginseng: revitaliseert en herstelt
Stress, voeding en vuile lucht veroorzaken
hartziekten
26
38
Raakt ook jouw bioritme van slag?
Kan je genezen van CVS?
18
36
26
50
20
44
Lekker en gezond koken met
groentenkok Dominique Vreven
Perentaartje met vanille
46
De groene vingers van
Ivo Pauwels
MELOEN:
heerlijke najaarsplant
14
50
Het geheim om gezond en
langer te leven
Wetenschap bevestigt: onze voeding
bepaalt onze leeftijd
Onze maatschappij wordt gemedicaliseerd
4
SANA nr 45
SANA nr 45
5
De gesel van onze tijd
Als de steunpilaren van je
leven instorten...
A
ls een stromijt in brand staat, slaan er felle vlammen
in het rond, maar na een poos is alles opgebrand, de
energie is weg, de vlam dooft, de koelte slaat toe en
de grote leegte gaapt waar tevoren een grote voorraad
stro was. Dat is een beetje zoals bij burn-out: alle energie er heftig doorvlammen tot je opgebrand raakt en de
grote leegte toeslaat: er is niets meer om je aan te warmen, niets
interesseert je nog, je leeft als het ware op automatische
piloot. Je slaapt slecht, de weerstand vermindert, hoofdpijn slaat
toe, spanning in de spieren, wazig zien, darmproblemen en een
gevoel van uitputting en concentratieproblemen, vergeetachtigheid
nemen de plaats in van het enthousiasme dat er tevoren was. Vooral bij jongeren lijkt de kwaal toe te nemen: ze zien geen toekomst
meer, ze raken opgebrand vooraleer ze echt moeten presteren: de
uitzichtloosheid, de hardheid en het egoïsme van de maatschappij
heeft hun enthousiasme opgebrand. Opgebrand vooraleer het leven
echt begint.
Misschien klinkt het als een modewoord, maar het is geen goed teken als
je er mee geconfronteerd wordt, want
burn-out is ernstig en als het niet tijdig
en grondig wordt aangepakt, word je
nog meer kwetsbaar en kunnen zowel
de psychische als fysieke schade groot
worden en nog moeilijker te behandelen.
Waar moet je op letten?
Iedereen heeft wel eens een dipje,
een dagje dat het niet meezit. Af en
toe bekruipt iedereen wel eens de lust
weg te vluchten van het kantoor of de
werkplaats, of de studieboeken gewoon
dicht te gooien, want... het heeft toch
allemaal geen zin meer.
- Als je begint te twijfelen aan jezelf en
oordeelsvermogen om aan te pakken
verdwijnt
- Als je erg prikkelbaar wordt en heftig
reageert op terechte of vermeende
opmerkingen
6
SANA nr 45
- Als je het gevoel hebt dat je je eigen
leven niet meer in handen hebt, maar
dat anderen alles bepalen
- Als je ’s morgens doodmoe opstaat en
de dag met tegenzin en angstig begint
- Als je geen zin meer hebt om onder de
mensen te komen
- Als je moeite hebt om je te concentreren en concrete plannen te maken
- Als je werk of je studie je tegensteekt
en je er de zin niet van inziet
dan is de kans groot dat je met een
burn-out te maken hebt. Het woord
geeft het al aan: opgebrand zijn. De
energie is weg, de fut is er uit, je bent
overgevoelig en prikkelbaar en reageert
dan ook overmatig op de minste kleinigheid. Je kan zelfs van aangename en
leuke dingen niet meer genieten.
Het kan jou ook overkomen
Doorgaans komt burn-out voor bij
mensen die altijd klaar stonden voor
SANA nr 45
7
iemand anders, die enthousiast en
gedreven plannen konden smeden en
anderen overtuigen mee te doen. Het
zijn erg gedreven mensen, die carrière
willen maken, of gemaakt hebben en
door tegenkantingen onbegrip, en een
overvol programma het niet meer zien
zitten. Een dagje vrij nemen of een
ontspannende vakantie kan er niets aan
verhelpen, aangezien ze van rustige en
aangename momenten niet meer kunnen genieten. Het gebrek aan energie
maakt plaats voor onrust, onzekerheid,
alles is opgebrand.
Na de futloosheid, onzekerheid en
gebrek aan energie volgen de fysieke
verschijnselen: slapeloosheid, spierspanningen, darmproblemen, spijsverteringsstoornissen, oorsuizingen,
misselijkheid, hoofdpijn, gebrek aan
weerstand, diepe vermoeidheid, concentratiestoornissen, besluiteloosheid,
verstrooidheid, geheugenproblemen,
pessimisme, achterdocht, cynisme, verbale agressie, gekoppeld aan een laag
zelfbeeld en een gevoel van totale leegte
en zinloosheid van alles.
Ook tieners en jongelui
Afgaande op de klachten en het profiel van mensen die er mee te kampen
hebben, zou je denken dat het een
probleem is van volwassenen die te veel
hooi op de vork hebben genomen en te
ambitieus aan hun carrière hebben ge-
werkt. Maar uit onderzoek in Nederland
blijkt dat driekwart van de tieners al
van oordeel is dat er teveel druk op hun
schouders wordt gelegd. Eén derde van
hen heeft te maken met symptomen van
stress, veroorzaakt door de combinatie
van studie en naschoolse activiteiten.
Zelfs meer dan een kwart van de scholieren heeft al een burn-out gehad! Deze
jongeren voelen zich compleet uitgeput
en zelfs eenvoudige taken zijn al te veel
voor hen.
Het Nederlandse SKB heeft ook onderzoek gedaan bij werkende jongeren en
daaruit bleek dat jonge werknemers ook
meer kans hebben om ziek te worden
dan oudere werknemers. Hun werkvermogen is slechter dan bij de ouderen:
ze hebben ook meer arbeidsongevallen,
hun creativiteit is minder, ze missen
zelfzekerheid en optimisme of visie voor
de toekomst. Hun sociale vaardigheden
gaan er ook op achteruit.
Uit burn-out zou je kunnen afleiden dat
iemand zijn werk niet aankan. Toch zijn
jongeren doorgaans bij het begin van
hun activiteiten enthousiast en gedreven
en proberen ze zich energiek op een
taak te gooien. Als ze goed gemotiveerd
worden, ondersteund zijn en zich opgenomen voelen in een veilige en begripvolle groep, als ze voldoende gevarieerd
en nuttig werk mogen doen en hun
leidinggevende hen voldoende feedback
geeft en op een positieve manier met
hen omgaat, is de kans heel klein dat ze
ooit te maken krijgen met een burn-out.
Hetzelfde met tieners, op voorwaarde
dat ze thuis goed opgevangen en ondersteund worden, een goede motivatie
krijgen in een stabiel en harmonieus
gezin.
Werkdruk
Bij jongvolwassenen is de situatie
niet veel beter. De groep IDEWE, een
dienst die actief is in de preventie en
bescherming op het werk, heeft een
steekproef gedaan bij 2.029 Vlaamse en
842 Waalse werknemers. Bijna de helft,
n.l. 45 percent van de ondervraagden
gaf aan dat ze zich emotioneel uitgeput
voelden. Dat betekent dat minstens 25
percent van de Belgische werknemers
8
SANA nr 45
kans maakt op een burn-out. Voor de
maatschappij en de economie is dat
een ramp, maar ook de sociale, emotionele en persoonlijke schade is niet te
overzien.
Hoe hoger de werkdruk en de emotionele belasting, des te groter was het risico
op een burn-out.
Ruim 35 percent van de werknemers
blijkt zich koeler, afstandelijker, cynischer en kouder op te stellen tegenover
hun collega’s en oversten, omdat ze
zich emotioneel uitgeput voelen en een
gevoel van depersonalisatie ervaren.
Dat maakt dat de werknemers minder
geëngageerd zullen zijn, kans maken
op burn-out en voor de firma een groot
verlies kan betekenen. Het is van het
grootste belang dit tijdig te herkennen
en chefs en leidinggevenden te leren
omgaan met deze signalen, ze te herkennen en tijdig en op de gepaste wijze
in te grijpen. Anders is de kans ook
groot dat het personeelslid voor langere
tijd wegvalt wegens ziekte, of gewoon
het bedrijf verlaat omdat hij er niet
meer in geïnteresseerd is.
Levensstijl veranderen
Als er teveel stress is en te weinig motivatie wordt het lichaam op veel manieren belaagd: cortisol wat een toxisch
effect heeft op de hippocampus en de
adrenaline om toch te kunnen presteren,
maar op den duur het lichaam uitput.
Concentratie en geheugen krijgen een
deuk en er treden veranderingen op in
de cortex van de hersenen. Als chronische stress blijft duren slaat negativisme
en depressie toe. Burn-out is geboren.
Het kan maanden duren eer de patiënt
weer in staat is om goed te functioneren.
Daarom beter voorkomen door:
- Op tijd te ontspannen en te herbronnen.
- Positieve gedachten stimuleren om te
beletten dat hersencellen afsterven.
- Een natuurlijk bioritme herstellen door
een vast schema voor werk, ontspanning, slaap, studie.
- Regelmatig een vakantie inbouwen om
te ontstressen.
- Geregeld aan zelfreflexie doen, grenzen afbakenen en zich niet laten leven
door anderen.
- Ook neen durven zeggen.
- Dagelijks bewegen, zoals wandelen.
- Stimulerende, roes- en pepmiddelen
(koffie, cola, tabak) vermijden.
- Nieuwe levensstijl bedenken en toepassen.
- Een goed natuurlijk middel zoals Passibell en Stressbalans gebruiken.
Jan van Bercken
SANA nr 45
9
Alcohol schaadt de foetus
Eén tot twee glazen per week
kunnen al nadelig zijn
V
an alle drugs is na koffie en thee, alcohol het meest gebruikte genotsmiddel. In matige hoeveelheden is het een
sociaal aanvaarde drank, die evenwel snel in gewoonte en
nadien in verslaving overgaat. Aangezien alcohol vaak in
groep wordt gedronken, kent men veel sociale drinkers.
Vrouwen zijn daarentegen meer thuisdrinkers. Vooral tijdens de
zwangerschap is dat niet zonder gevaar. Zelfs kleine hoeveelheden
alcohol kunnen de vrucht schaden.
Volgens prof. Temmerman van de
afdeling gynaecologie in het Gentse
universitaire ziekenhuis kan men in de
praktijk van de verloskundige in ons
land bij twee op duizend levend geboren
kinderen afwijkingen zien als gevolg van
drankgebruik bij de zwangere moeder.
Toch schat ze het aantal kinderen dat
in Westerse landen „sporen” draagt van
alcoholgebruik veel hoger: 0,5 percent.
Als de foetus in de baarmoeder via de
placenta en het bloed van de moeder
alcohol te verwerken krijgt, kunnen er
ernstige problemen optreden bij het
ongeboren kind: zowel mentale problemen als gedragsproblemen worden
frequent vastgesteld. Op latere leeftijd
vertonen deze kinderen gemakkelijker
10
leer- en concentratieproblemen, maar
evengoed hyperactiviteit, moeilijk gedrag, impulsiviteit en gebrek aan sociale
vaardigheden. Je mag het probleem niet
omkeren en concluderen dat elk kind
dat gedragsmoeilijkheden of leerproblemen heeft op school, het slachtoffer was
van een drinkende moeder. Maar het
probleem wordt onderschat. Eén zaak is
wel zeker: geen alcohol is absoluut niet
schadelijk, integendeel, aldus prof. Dr.
Temmerman.
Waar zitten de drinkers?
Veel misbruik gebeurt verdoken en
vooral bij vrouwen is dat het geval.
Een huisarts uit Aalst: „Vaak word je
maar bij toeval geconfronteerd met het
Zwanger?
Drinken taboe!
SANA nr 45
SANA nr 45
11
Waarom gevaarlijker voor vrouwen?
Alcohol wordt in het bloed opgenomen
door maag en darmen. Via de bloedbaan
komt alcohol overal in het lichaam terecht. Alcohol verdooft. Het heeft effect
op de overdracht van signalen in zenuwen en hersenen. De alcohol verlaat het
lichaam weer grotendeels doordat de
lever het afbreekt. De afbraak van de alcohol van 1 consumptie duurt ongeveer
anderhalf uur.
Dit afbraakproces is niet te versnellen,
ook niet met bijvoorbeeld koffie of een
snack. Het maakt niet uit of iemand bier
of bijvoorbeeld jenever heeft gedronken.
Het percentage alcohol van jenever is
Risico’s bij zwangerschap
Drinken tijdens de zwangerschap kan
leiden tot een kleinere herseninhoud en
een lager geboortegewicht van de baby.
Veel drinken tijdens de zwangerschap is
beslist nadelig, want het kan een ernstige geboorteafwijking doen ontstaan die
bepalend is voor de rest van het leven.
Tot de typische „vrouwelijke” gevolgen
van drankmisbruik behoren de mogelijke
relatie met borstkanker, de ontregeling
van de menstruele cyclus, de verhoogde
kans op miskraam, en het zogenaamde
Foetaal Alcoholsyndroom.
Een gynaecoloog: „Tal van onderzoeken
bevestigen dat overmatig alcoholgebruik
schadelijke effecten kan hebben op de
foetus, gaande van een licht afwijkend
geboortegewicht tot ernstige afwijkingen
van het centrale zenuwstelsel, groeiachterstand, karakteristieke gelaatsafwijkingen, orgaanafwijkingen, en zelfs
doodgeboorte. Als een aanstaande
moeder alcohol drinkt, wordt de alcohol
in het bloed opgenomen en dat bloed
gaat rechtstreeks via de moederkoek
naar het ongeboren kind. Bij zwangere
vrouwen die regelmatig drinken, is de
baby vaak wat kleiner bij de geboorte.
Men heeft zelfs een duidelijke relatie gevonden tussen een hoge alcoholconsumptie in de zwangerschap
en het gedrag van het kind op 5-jarige leeftijd. Kinderen waarvan de moeders meer dan één glaasje per
dag gedronken hadden, liepen tienmaal meer kans op
hyperactief gedrag dan kinderen waarvan de moeder
niet had gedronken in de zwangerschap.”
Taboe voor zwangere vrouw?
Prof. Dr. Temmerman: „Niemand tilt zwaar aan het
matig gebruik van alcohol, maar eerlijk gezegd als
vrouwen zwanger zijn, kunnen ze beter totaal geen
alcohol gebruiken. Het is niet zo eenvoudig om de
gevolgen van het alcoholgebruik van de zwangere
vrouw op het kindje precies vast te leggen er is nl.
een grote 'grijze zone', maar wie tijdens de zwangerschap helemaal van alcohol afblijft, kan uiteraard op
zijn twee oren slapen voor wat de invloed ervan op
zijn kindje aangaat. Het is wel zeker dat wie zes tot
acht glazen alcohol per dag drinkt kans maakt op
een baby met het „Foetaal Alcohol Syndroom”. Daar
tussenin is niets zeker, maar er is reden om aan te
nemen dat wekelijks één tot twee glazen al nadelig
kunnen zijn. Het is begrijpelijk, want als de moeder
alcohol verbruikt, is het alcoholgehalte bij de foetus even hoog als in haar bloed. De placenta filtert
de alcohol niet weg uit het bloed van de moeder.
Bovendien zijn zelfs kleine beetjes alcohol schadelijk
omdat het de bloedvaten vernauwt en daardoor de
foetus minder bloed en zuurstof krijgt toegevoerd. De
ongeboren baby voelt al binnen de vijftien à dertig
minuten de weerslag van een glas alcohol.”
Gevaarlijk
Alcohol heeft op elk moment van de zwangerschap
schadelijke gevolgen in de maanden waarin de
foetus gevormd wordt en de organen zich ontwikkelen maar ook later in de zwangerschap omdat dan
de hersenontwikkeling doorgaat. Als de foetus in de
baarmoeder alcohol te verwerken krijgt, kunnen er
ernstige stoornissen optreden als gevolg van veranderingen in de hersenstructuur. De kinderen vertonen
mogelijk leer- en geheugenstoornissen maar ook
hyperactiviteit, impulsief gedrag en moeizame sociale
omgangsvormen. Alcohol en zwangerschap gaan dus
niet samen.
Rond de tijd van de conceptie heeft alcohol het minst
invloed maar het kan beter worden vermeden als de
foetus zich ontwikkelt en gaat groeien. Zelfs tijdens
de borstvoeding is alcohol ook geen aanrader. De
baby wordt er slaperig van en drinkt dan niet goed.
Paniek is niet nodig, wel voorzichtigheid.
Jan van Bercken
sch
ook ge
dills
®
digestive
mints
Zachtverfrissende muntjes
met essentiële oliën
uit kruiden en vruchten.
Verkrijgbaar in de apotheek
met CNK-bestelcode: 2161-149
dills digestive mint
®
Maakt de dingen
verteerbaar!
voor meer info:
12
SANA nr 45
Advertentie
drankgebruik van vrouwen. De patiënt
komt zelden naar de praktijk met de
boodschap dat er een drankprobleem
is. Soms is dat wel de familie, een
van de gezinsleden, of ook omdat er
andere problemen zijn: een valpartij,
een verwonding, een longziekte die
moeilijk geneest. Bij vrouwen valt het
nog minder op, omdat ze vaak stiekem
in de beslotenheid van de huiskamer stil
drinken, genieten, of willen vergeten.
Vrouwen drinken meestal porto, sherry,
long drinks, maar ook wel jenever. Sommige vrouwen gaan met een opgevuld
flesje hoestsiroop in hun handtas naar
buiten, om af en toe stiekem een slok
te nemen: ze tappen over van de grote
fles...”
weliswaar veel hoger, maar een jeneverglas is veel kleiner. Per glas krijg je
ongeveer 10 gram pure alcohol binnen. Hoe meer alcohol iemand in korte
tijd drinkt, hoe hoger de concentratie
in het bloed en hoe groter de effecten.
Als alcohol op de nuchtere maag wordt
gedronken, komt het eerder en directer
in de bloedbaan dan wanneer er voedsel
in de maag zit: de alcoholconcentratie in
het bloed stijgt dus sneller, het effect is
dan ook groter.
Het effect is niet bij iedereen hetzelfde.
Dat heeft te maken met lichaamsgewicht
en het vochtgehalte in het lichaam. Hoe
minder vocht, hoe meer effect alcohol
heeft. Iemand van 50 kilo heeft minder
vocht in zijn lichaam dan iemand van
100 kilo en ondervindt dus veel sneller het effect van alcohol. Alcohol heeft
daarom ook sneller effect bij vrouwen,
want zij zijn gemiddeld lichter van
gewicht en hebben naar verhouding
minder lichaamsvocht dan mannen.
VRIJiabetici
SUIKikEt R
voor d
SANA nr 45 13
www.dills.be
Stress: belangrijke factor
bij Chronisch
Vermoeidheids-Syndroom
Kan je genezen
van CVS?
14
SANA nr 45
D
at je moe bent na een inspannende dag, of na een week
van zorgen en van hot naar her haasten, is normaal. Een
paar nachten goed slapen of een ontspannende vakantie kunnen dat wel oplossen. Maar dat je maandenlang
moe blijft zonder duidelijke oorzaak, dat je daarbij ook spierpijn
hebt, dat elke inspanning te veel wordt en dat zelfs medicijnen niet
helpen, is een fenomeen dat bij tienduizenden Belgen en Nederlanders voorkomt: CVS of chronisch vermoeidheidssyndroom. Tachtig
percent vrouwen en twintig per cent mannen is de verhouding van
mensen die op onverklaarbare wijze, meestal vanaf de middelbare
leeftijd vanuit hun actief leven plots in een totale onmacht en gebrek aan energie vervallen en van de morgen tot de avond doodmoe
zijn. Er waren er die beweerden dat het wonderpoeder gevonden
was: gedragstherapie, anderen schreven het toe aan verbeelding,
aan psychische problemen, maar het is meer dan dat: ontstekingen, parasieten, een overgevoelig zelfbeeld, zelfbeklag, gebrek aan
zelfvertrouwen, ontstekingen, kortom CVS heeft niet één oorzaak
maar talrijke oorzaken die op een ongelukkig moment samenkomen
in één patiënt. Er bestaat dan ook niet één oplossing maar er moet
langs verschillende kanten gewerkt worden aan de beterschap.
CVS is een complex probleem waar tienduizenden landgenoten mee sukkelen,
vooral vrouwen. Het kan voorkomen op
jong volwassen leeftijd en op middelbare
leeftijd. Doorgaans waren het erg actieve mensen
die plots in
een burnout sukkelen, als
springplank
naar CVS,
of meteen
de grote
mokerslag
krijgen.
Doordat
er dikwijls
geen fysiek
aspect kan
worden
gevonden
staat de
buitenwereld er
wantrouwig
tegenover, vinden familie en vrienden het niet geloofwaardig, wordt het
probleem geminimaliseerd, wordt een
behandeling niet terugbetaald door het
RIZIV en worden ze van het kastje naar
de muur gestuurd. Veel artsen zijn van
mening dat het probleem tussen de oren
zit, dat ze zich aanstellen, of gewoon
lui zijn, terwijl deze patiënten zich echt
doodmoe
voelen
en niet
meer in
staat zijn
om zelfs
maar hun
huisgezin
te runnen.
Ze liggen
dan ook
meestal
van de
morgen
tot de
avond op
de zetel
of in bed
en slapen
bovendien
ook nog
slecht.
Er zijn er die beweren dat ze zichzelf
genezen hebben van CVS, schrijven er
boeken over, terwijl dat verhaal absoluut
SANA nr 45
15
niet herkend wordt door andere patiënten. Je kan een burn-out niet vergelijken
met de hel van CVS... Geen gemakkelijk
probleem dus.
Complex
In België werd het probleem goed
onderzocht door prof. De Meerleir. Hij is
van oordeel dat de groep patiënten een
heterogene organische basis heeft. “Het
zijn vaak mensen die veel gewerkt hebben, actief en gedreven waren en plots
tot niets meer in staat zijn. Er zitten
complexe oorzaken achter en je kan de
therapie dan ook niet veralgemenen. Het
gaat bijvoorbeeld niet op aan iedereen
die koorts heeft, hetzelfde medicament
te geven. We hebben in de geneeskunde
toch al lang geleerd dat je oorzakelijk
moet behandelen. C.V.S. is trouwens
een toestand, en geen ziekte.” Men mag
elke vorm van vermoeidheid toch niet
verwarren met CVS.
Helpt gedragstherapie?
Psychiater Wesley heeft als eerste de
gedragstherapie onderzocht en aangeraden: Mensen motiveren om elke dag wat
meer te doen. Hen fixeren op het doen
en niet op het piekeren. En inderdaad,
gedragstherapie helpt vermoeide men-
sen, die anders misschien CVS zouden
gekregen hebben.
Er wordt te weinig of geen onderscheid
gemaakt tussen mensen met of zonder
depressie. Er is ook weinig of niets bekend over de effecten op lange termijn.
Er zijn proeven gedaan met de zogenaamde actigraf, een toestel dat rond
het been van de patiënt wordt bevestigd
en dat de lichamelijke bewegingen en
activiteit meet. Welnu, men zag helemaal geen verschil bij mensen die een
gedragstherapie hadden meegemaakt.
Virus of psychisch?
Het mirakelmiddel is dus nog niet gevonden, hoewel deze therapie gunstig is
bij chronisch vermoeide mensen, maar
zeker niet bij CVS. Voor sommigen is het
zelfs gevaarlijk. Wetenschappers moeten
de blik open houden en alle kanten van
een proces bekijken, ook als dat niet
goed is.
In Nederland wordt er inderdaad anders
mee omgesprongen dan in België. Het
gevaar is dat mensen die hier bedlegerig
zijn, afhankelijk van anderen, alle legale
procedures hebben doorlopen, uiteindelijk geen uitkering meer zouden krijgen.
Ze worden gewoon als luiaards bestempeld. Het is onwetenschappelijk niet te
willen kijken naar de oorzaken van CVS
en geen opsplitsing te maken tussen
de mensen die plots en anderen die
geleidelijk ziek zijn geworden. Wie plots
ziek werd, heeft gewoonlijk een virale
oorzaak, terwijl mensen die geleidelijk
ziek werden eerder psychische problemen hadden.
Meerdere oorzaken
Omdat de ziekte niet door iedereen in
medische kringen wordt aanvaard, is het
ook moeilijk om er zowel een therapie
als een verklaring voor te vinden. Gelukkig wordt in universitaire middens de
zaak wel beter bestudeerd, hoewel niet
elk universitair centrum het op dezelfde
wijze bekijkt en aanpakt.
Als patiënten worden doorverwezen naar
een psychiater of een klinisch psycholoog voelen ze zich verongelijkt en wordt
gemakkelijk gesproken over ondeskundigheid en gebrek aan belangstelling
voor de patiënt. Geen twee patiënten
zijn trouwens dezelfde en dat maakt
het probleem zo complex en moeilijk op
te lossen. Sommigen voelen zich beter
door omgang met vrienden en vriendinnen, door een nieuw doel te kiezen in
het leven, door weer licht werk te doen
en daar progressief verandering in te
brengen, terwijl anderen beweren dat
ze daar totaal de kracht voor missen en
niet in staat zijn om ook maar één uur
met vriendinnen door te brengen, laat
staan hun leven op een hoger plan te
brengen. Een burn-out of een depressie
is niet hetzelfde als chronische vermoeidheid of CVS.
De oorzaken kunnen trouwens bij de
meeste patiënten verschillend zijn, of de
combinatie van factoren kan anders zijn:
- In elk geval gaat een periode van verhoogde stress aan het probleem vooraf.
Die stress kan veroorzaakt worden door
persoonlijke problemen, de relatie, het
werk, de communicatie met collega’s,
met klanten.
- Niet in staat zijn om oplossingen te bedenken voor de invloed van stress: geen
vakantie kunnen nemen, niet willen veranderen van werk, niet willen stoppen
met de zaak waar men mee bezig was,
16
SANA nr 45
aan de relatie niet willen werken enz...
- Ontstekingen die moeilijk onder
controle te krijgen zijn waardoor men
een permanent gevoel van ziekte heeft,
zonder dat er verandering in het beeld
komt, ondanks patentmedicijnen.
- Sterk verlaagde immuniteit, zodat de
patiënt de minste ontsteking of infectie
meepikt.
- Gebrek aan zelfvertrouwen en onmogelijkheid zich te affirmeren.
Oplossing
Patiënten die het slachtoffer zijn van
CVS moeten absoluut proberen elke
vorm van negatieve stress te vermijden.
Dat wordt hen in de huidige maatschappij niet gemakkelijk gemaakt, want
uw kwaliteiten worden afgelezen van
uiterlijke kenmerken zoals een mooi
huis, minstens één dure wagen, kinderen die in sportclubs en kunstacademies
presteren, paard rijden in het weekend
of op cruise vakantie nemen, in chique
restaurants gaan eten, meerdere vakanties per jaar nemen enz... Het is niet vol
te houden. Je leeft niet voor het oog van
de andere, maar voor jezelf. De dag dat
dit programma wordt aanvaard, is het
begin van beterschap in zicht. Patiënten
moeten leren relativeren en voor zichzelf
leven volgens een goede waardenschaal
en niet voor het oog van de omgeving.
Daarnaast is het wel belangrijk van
gezond te eten, voldoende vitamines
(vooral C) te gebruiken en op tijd te ontspannen. Het zijn wel geen mirakelmiddelen, maar wel goede richtlijnen.
Monique van Hasselt
SANA nr 45
17
Advertentie
Elektrisch poetsen:
beter voor gebit en gezondheid
P
as als je last hebt met de tanden, of een prothese moet gebruiken, weet je hoe groot het comfort van gezonde tanden
is. Door slechte poetstechniek of verkeerde tandenborstels
loopt niet enkel het gebit gevaar, ook de gezondheid van het
hele lichaam. Bacteriën door ziek tandvlees of slechte tanden kunnen het spijsverteringsstelsel belasten, maar ook hartziekten en
zelfs kanker veroorzaken. Goed poetsen is belangrijk!
Een goede tandenborstel moet comfortabel in de mond zitten. De kop moet
klein genoeg zijn, zodat er overal in de
mond gepoetst kan worden. Zo is een
afmeting van 2,5 cm voor volwassenen
en 1,5 cm voor kinderen het meest
geschikt. Een goede borstelkop
is niet breder dan 1 cm. De
borstelhaartjes moeten
een lengte van 10-12
mm hebben en allemaal tegelijk meebewegen. De haartjes
moeten bovendien
een rond uiteinde
hebben, zodat
ze het tandvlees
niet beschadigen.
De haartjes van
de tandenborstel moeten zo
zacht zijn dat
het tandvlees
niet beschadigd
wordt.
Elektrisch poetsen is in. Het heeft ook
heel wat voordelen. Tandartsen bevestigen dat iemand die minstens twee minuten per poetsbeurt elektrisch poetst,
zichtbaar minder last heeft van tandplak
en paradentose. Een elektrische borstel
heeft als voordeel dat hij automatisch
de juiste poetsbewegingen maakt. Je
kan met de hand onmogelijk zoveel
poetsbewegingen maken als
elektrisch. Het gebit is dan ook
grondiger gereinigd.
Maar hoe je het ook aanpakt:
preventie is de enige manier
om zowel cariës, als loszittende tanden, ontstekingen en
tandbederf te vermijden. Een
goede gebitshygiëne is hierbij
van uiterst groot belang.
Monique van Hasselt
4
Winterkwalen effectief aanpakken
max
Echinacea
Viervoudige krachtpatser
voor uw weerstand
l Met vier verschillende extracten,
dus viermaal sterker.
lDe superbooster voor uw immuniteit
in elk seizoen.
lBij winterse indringers, bij zomerse
aanvallen: EchinaceaMax4
helpt u er zo weer bovenop!
Dosering: 3 x 1 capsule per dag
EchinaceaMax4 van AlkPharma
is enkel verkrijgbaar bij uw apotheker met
CNK bestelcode: 3139-581
PET-verpakking van 60 capsules.
Prijs € 24,95
PL nr. van de Belgische Eetwareninspectie: 34/158
www.alkpharma.be
18
SANA nr 45
SANA nr 45
19
Stress, voeding en vuile lucht
veroorzaken hartziekten
H
art- en vaatziekten blijven de tweede doodsoorzaak in ons
land en in de geïndustrialiseerde wereld. Het jammerlijke
is dat het zich steeds meer op jongere leeftijd manifesteert. De levenswijze heeft daar alles mee te maken, want
het aantal blijft stijgen en kan recht evenredig worden geacht met
de manier van eten, werken, leven en denken. Die levensstijl is
verantwoordelijk voor het vernauwen van de bloedvaten aderverkalking genoemd, dichtslibben van de aders, hart- en herseninfarct.
Wie moeite ondervindt bij het stappen, lopen, trappen klimmen of
het uitvoeren van een eenvoudige klus kan zich maar beter laten
onderzoeken voor het te laat is. Maar begin vandaag nog met stress
te vermijden, gezonder te eten en te bewegen. Uiteraard blijft roken
hoog op het taboelijstje staan.
Hoe aderverkalking
voorkomen?
20
SANA nr 45
Hart- en vaatziekten zijn niet het gevolg
van een blinde loterij of het toeval. Wel
komt het meer in bepaalde families voor
en kun je spreken over een erfelijke
gevoeligheid, niet van een overerfbaarheid, want niemand wordt geboren met
verkalkte bloedvaten. Als op tijd de
levensstijl wordt aangepast en je let op
de alarmtekens, dan kan in de meeste
gevallen een cerebraal accident, een
hartinfarct of gewoon aderverkalking zoals dat populair wordt genoemd, worden
voorkomen.
Een van de eerste mogelijke tekenen dat
er wat hapert met de bloedsomloop is
ademnood: moeilijk trappen lopen, buiten adem tijdens een kleine fietstocht,
als je moet blijven staan terwijl je in de
stad rondloopt en pijn in de borst, of de
benen krijgt. De Duitsers hebben er een
mooi woord voor: “Schaufensterkrankheit”, of anders gezegd etalageziekte.
Dat zie je als mannen van middelbare
leeftijd plots voor een etalage blijven
staan kijken zogenaamd uit belangstelling, terwijl de winkel artikels etaleert
die hen niet of nauwelijks kunnen interesseren.
Vuile lucht en lawaai
Hart- en vaatziekten zijn een modern
beschavingskenmerk. Het probleem
kwam vijftig jaar geleden minder voor
en het is in de loop der jaren alleen
maar toegenomen. Het probleem is
quasi onbekend in natuurgebieden waar
mensen nog dicht bij en in de natuur
leven: Afrika, Zuid-Amerika, het hoge
Noorden. Eskimo’s kennen geen hartinfarct, maar dat heeft te maken met hun
voeding: veel Omega-3 dat ontstekingsremmend werkt en weinig Omega-6
dat ontstekingen in de bloedvaten doet
toenemen.
Uiteraard zijn in natuurgebieden fenomenen als lawaai en luchtvervuiling
minder of niet bekend. Uit Duits onderzoek blijkt dat mensen die in de buurt
van een druk kruispunt of langs een
drukke autoweg wonen, meer onderhevig zijn aan hart- en vaatziekten dan
personen op het platteland. Luchtvervuiling met vooral fijn stof dat diep in de
longen doordringt beschadigt niet enkel
de luchtwegen, maar de fijne partikels
beschadigen ook de bloedvaten.
SANA nr 45
21
Advertentie
EL
GEHE
E!
E SIT
D
W
U
IE
VERN
Uw online gezondheidsadviseur
Werkstress verdubbelt risico
De economische crisis heeft de werkdruk in de hele maatschappij verhoogd.
Overal moet met minder werkkrachten
meer worden gepresteerd. Gebrek aan
waardering, ontoereikende bezoldiging,
verminderde empathie en vervluchtiging
van de collegialiteit maken dat stress
op het werk toeneemt. Fins onderzoek
dat 25 jaar lang werknemers heeft
geobserveerd en de werkdruk, prestatiedrang, beloning, waardering, motivering, omgang enz... onder de loep nam,
kwam met de onthutsende conclusie
dat werkstress het risico op hart- en
vaatziekten gewoon verdubbelt. Door
stress gaat namelijk ook het homocysteïnegehalte in het bloed naar omhoog en
dat blijkt een grote risicofactor te zijn.
Ontstressen, extra vitamine B12 en B6
kunnen hier hulp geven. Uiteraard is gezonde voeding ook een eersterangshulp.
Voeding en cholesterol
In verband met de preventie van
hart- en vaatziekten zijn we te veel
gefocust op hoge cholesterolwaarden.
Natuurlijk moeten die niet extreem hoog
worden en in dat geval is het beter naar
een natuurlijk middel te grijpen om er
wat aan te doen, zoals gegiste rode rijst.
(Cholefort). Een natuurlijk middel heeft
niet de nadelen van sommige cholesterolverlagers die in een aantal gevallen de kans op diabetes en Alzheimer
vergroten en versnellen.
Maar cholesterol op zich is niet de grote
22
SANA nr 45
boosdoener: het is de geoxideerde vorm
van cholesterol die zich als plaque neerzet op de binnenkant van de bloedvaten.
Dat is een reddingsoperatie van het intelligent geconcipieerde lichaam. Cholesterol hebben we broodnodig, anders zou
het lichaam er zelf geen 90 percent van
het totale lichaamscholesterol van produceren in de lever. Slechts 10 percent
komt uit de voeding. Als je de voeding
aanpast, dan zorgt het lichaam zelf voor
een hogere productie. Je moet veeleer
zorgen dat de HDL (de goede) hoger
wordt door meer te bewegen, niet te roken en er voor te zorgen dat het lichaam
over voldoende antioxidanten beschikt:
fruit, groenten en vooral blauwe bessen
zijn de grote leveranciers.
Wie dagelijks een handjevol walnoten
eet, vermindert zijn kans op hartziekten al met meer dan 40 percent en ook
groene thee is een uitstekende bron van
antioxidanten, tevens een uitstekende
preventie tegen kanker.
BOVERTE is een moderne internetwinkel.
Eenvoudig, overzichtelijk, informatief,
vriendelijk geprijsd en een goede service.
U koopt bij Boverte omdat…
• Utoegangheefttothetcompleteassortiment
productenvanFytobell®,Nutribell®,Ellen
Dee®enKilonorm®.
• Ubovende50eurogeenverzendkosten
betaalt.
• Umetkortingopuwbestellingkanaankopen.
• Deproductenbinnen2werkdagenbiju
wordenafgeleverd.
• Ugemakkelijkebetalingsmogelijkheden
heeft.
• Onzewinkel365dagenperjaaren24uur
perdaggeopendis.Daarnaastkuntu7
dagenperweekbijonzeklantenservice
terecht.
Wat moet je dan?
- Niet roken.
- Geen geraffineerde producten (wit
brood, pasta, witte rijst).
- Geen suiker of suikerhoudende producten.
- Meer fruit, groenten en noten vanwege
de antioxidanten.
- Goed slapen.
- Stress vermijden.
• Wijgarantstaanvooreenoptimaleservice.
• Wijuhelderenduidelijkoverdeproducten
informerenviadewebsite,pertelefoonen
viae-mail.
www.boverte.com
De beste zorgen uit de natuur!
Jan van Bercken
e-mail: [email protected] - tel.: 00/31 (0)40 254 30 48
A_Boverte_19092012.indd 1
SANA nr 45
23
24-6-2013 10:34:39
Advertentie
Bij acné:
Zink,
Echinacea
en
Calendula
D
e huid is het grootste orgaan van ons lichaam. Het is wel
degelijk een volwaardig orgaan en niet zomaar een soort
verpakking voor de rest van het organisme. Het vernieuwt
zich, het kan verouderen, het kan ziek zijn, het kan ernstige signalen geven. Wie het geluk heeft over een mooie, gladde,
gave en frisse huid te beschikken mag gelukkig zijn,want dat betekent ook dat de barometer van de rest het organisme op mooi en
gunstig staat.
Elk vervelend verschijnsel is daarom nog
niet ernstig. Zo is het doodnormaal dat
tijdens de puberteit de huid er anders
uitziet dan in de vroege kinderjaren, of
tijdens de volwassenheid en op oudere
leeftijd. Acné is daar één van die vervelende vertoningen van.
Je kan de klok niet versnellen of vertragen, dus zit er veelal niet anders op dan
te wachten tot deze voor jongeren een
beetje moeilijke periode voorbij is. Het
is maar zelden dat acné langer duurt
dan de puberteit.
Maar je kan er wel op letten dat het
lichaam goede voedingsstoffen aangeboden krijgt, dat belastende stoffen
worden geweerd (suiker, alcohol, tabak,
coladranken), dat irritante cosmetica
wordt gebannen, dat de huid dagelijks
wordt schoongemaakt.
Jongeren zouden daarom ook beter
afstappen van junkfood, maar wel meer
belang hechten aan vers fruit, dagelijks
24
SANA nr 45
verse groenten en volkoren in de plaats
van koeken en gebak.
Bij acné kan worden nagegaan of er
voldoende zink in de voeding wordt aangeboden, want veel jongeren hebben er
een tekort aan, wat de kwaal verergert.
Zink heeft een sleutelrol in de cellulaire
groei en het helpt om toxines en vrije
radicalen te elimineren. Vaak herken je
zinkgebrek aan vermoeidheid, veel verkoudheden, sluimerende infecties enz...
Daarom meer vis, om tekorten aan te
vullen.
Verzorgende crèmes
En natuurlijk moet je de huid dagelijks
verzorgen en eventueel een verzorgende
crème gebruiken die tegelijk ontstekingen de pas afsnijdt zoals Calendula met
jojobaolie en Echinacea.
Ellen Dee heeft twee uitstekende crèmes die daarvoor van toepassing zijn.
Monique van Hasselt
Huidverzorgingcrème – met panthenol
Bij ruwe en schrale huid
Een natuurlijke basisverzorging voor de hele familie,
in het bijzonder voor de droge, ruwe en schrale huid.
De crème werkt op de huidstructuur en helpt bij kleine
huidbeschadigingen, maar is ook geschikt voor de bijzonder droge huid, bijvoorbeeld bij de voeten, handen
en ellebogen.
Ze verzacht en kalmeert de huid, helpt de huid om
vocht vast te houden en vult de vochtopslag aan.
Potje 100 ml -
Prijs
€ 5,95
Verkrijgbaar bij uw apotheek met cnk-bestelcode 2885-432.
Neem deze code mee, zo zal uw apotheker u sneller en beter
kunnen helpen.
Voor meer info: www.ellendee.be
SANA nr 45
25
Waarom vrouwen gevoeliger zijn
en langer leven
V
rouwen hebben driemaal meer last van migraine dan mannen. Ze klagen over ongemakjes: het eten verteert niet, ze
hebben wat hoofdpijn of last van de gal, of de lever, of ze
voelen zich depri, of hun voetjes zijn gezwollen, of ze sukkelen met aambeien, of cellulitis. Vrouwen zijn anders dan mannen,
wat slapper, wat ronder, wat zachter. Ze sukkelen wat meer dan
mannen, maar ze leven langer. En de oorzaak? De hormonen! Ze
kunnen er niets aan doen...
Vooral tijdens de vruchtbare periode zijn
vrouwen erg gevoelig en het slachtoffer en de slaaf van hun hormonen. Er is
om te beginnen het oestrogeen, maar
ook het progesteron, oorzaak van veel
klachten.
Hormonen:
Vrouwen hebben
meer last, maar zijn
ook beter!
26
SANA nr 45
Ups en downs
In de tweede helft van de vrouwelijke
cyclus wordt het progesteron baas
boven het oestrogeen hormoon. De
gevoeligheid neemt toe en alle kwalen of
ongemakjes die zich kunnen voordoen
bij een vrouw, worden dan geaccentueerd. Dat verklaart ook waarom veel
vrouwen zich beter beginnen te voelen
van zodra ze in de menopauze komen.
Het progesteron neemt af en de oestrogeenspiegel neemt toe, ook omdat het
milieu en de voeding al heel wat xenooestrogenen aanvoert.
De hormonen zijn de hoofdfactor voor
de manier waarop iemand denkt en
voelt. De geneeskunde houdt volgens
sommige specialisten te weinig rekening
met natuurlijke gegevens. In feite is de
klassieke, moderne geneeskunde veel
te grof voor de gevoelige vrouwelijke
natuur. Vrouwen zijn veel fijner dan een
scanner. Zij worden problemen gewaar
terwijl een dokter - hoe goed en verfijnd
hij ook mag zijn uitgerust - nog niets
kan waarnemen of meten. Vrouwen
voelen zich niet goed en de dokter con-
cludeert grofweg dat het niet kan, of dat
het ingebeeld is, toe te schrijven is aan
emoties, psychosomatisch is, dat het
maar... de zenuwen zijn. Op die manier
wordt de vrouw verwaarloosd, worden
haar klachten niet ernstig genomen en
kan het gebeuren dat eenvoudige klachten over een moeilijke spijsvertering
op den duur ongemerkt evolueren naar
slokdarmkanker of maagzweren.
Zwakke geslacht is sterk
Vrouwen hebben geen gemakkelijk
leven. Ze hebben hun lijf en hormonen
tegen. Vandaar dat velen van hen zich
stukken beter voelen als ze zwanger
zijn: hun hormonen werken dan anders.
Vooral als de eerste moeilijke weken
voorbij zijn, voelen ze zich de koning te
rijk. Sommigen willen zelfs vijf kinderen
om opnieuw dat gelukzalige gevoel te
kennen en zich goed te voelen in hun
vel. Heel hun zogenaamd psychosomatische tralala valt weg. Dat is niet psychosomatisch, dat zijn echte klachten die ze
misschien wat emotioneel verwoorden.
Het zwakke geslacht is eigenlijk niet
zwak, maar anders, dankzij de hormonen.
Mannen denken met hun spierballen, maar een vrouw denkt met liefde,
geduld, genegenheid, altruïsme,
kunstzin. Kijk maar eens naar de inzet
die een moeder kan opbrengen voor
SANA nr 45
27
28
SANA nr 45
Remedie?
De hormonen bij de vrouw maken haar
zogenaamd tot het zwakke geslacht
omdat ze meer kwaaltjes heeft, meer
afziet dan een man, maar tegelijk maakt
het haar ook geduldiger, kunstzinniger,
heeft ze meer zin voor detail, kan ze
zelfs beter studeren. Ze zijn eigenlijk
veel sterker dan een man. Ze weten het
niet en ze zeuren er wel over. Sommige
vrouwen willen dezelfde spieren als een
man, spreken dezelfde stoere taal...
maar daarmee geven ze hun kracht en
sterkte prijs.
Men probeert met pillen alles te regelen,
de vraag is hoe goed dat wordt op termijn. We hebben zelfs de vruchtbaarheid
geregeld dankzij de pil... maar het heeft
veel vrouwen ook mannelijker gemaakt.
Bovendien is er het nadeel dat voeding
en milieu al een overlast aan oestrogenen oplevert. Daar komt de „pil” nog
eens bij. Het lichaam is immens complex
en de geneeskunde kan dat bijlange nog
niet vatten. Er zijn de emoties, de hormonen, het immuunsysteem, de stress,
de adrenaline, het cortisone... maar het
lichaam is veel meer dan de som van de
delen. Dus kan je ongemakken gewoon
beter laten voorbij gaan of een goed
natuurlijk middel zoals Menobell, een
goed natuurlijk middel met respect voor
de eigenschappen van de vrouw.
Jan van Bercken
De Inspiratietuin van Herkenrode
is een hedendaags kruidenpark:
exclusief en origineel, aantrekkelijk voor een gevarieerd publiek
van professioneel geïnteresseerden en individuele bezoekers,
ontspannend en educatief.
Abdijsite Herkenrode
Herkenrodeabdij 4
3511 Hasselt
Tel.: 011 23 96 70
Fax: 011 33 46 45
E-mail: [email protected]
Web: www.abdijsiteherkenrode.be
Hotel ’t Buskruid
Advertentie
haar kinderen. Ze is door haar natuur
in staat meer voor anderen te zorgen.
Ze is voorzichtiger dan een man, maar
ook kwetsbaarder, gevoeliger, liever. Je
moet ze dan ook met gevoelige vingers
hanteren, want hun lastjes zijn echt.
Twee derde van de vrouwen hebben die
lastjes door de schuld van hun hormonen. Vooral de moederlijke types hebben
er last van. Het zijn vrouwen die wat
mollig zijn, wat ronder. Hun bloedsomloop is wat trager, hun bloeddruk wat
lager, hun huid wat dikker, hun cellulitis
wat opvallender, hun waterretentie wat
duidelijker, ze hebben wat spatadertjes,
hun lymfeafvoer is gestoord, ze zijn
wat meer opgezwollen, ze voelen zich
wat dikker, want vrouwen zijn helemaal
anders.
In alle opzichten verschilt een man van
een vrouw. Ze heeft andere hormonen,
andere organen, een andere gezondheid, maar ook andere methodes en
ze heeft een andere logica. Bij mannen
gaat alles direct. Zij zijn haantjes de
voorste. Vrouwen kennen de kunst der
omwegen. Maar ook voor haar gezondheid is dat zo. Haar hormonen zorgen
voor heel wat disfuncties en vertragingen. Die onderlinge samenwerking
tussen haar organische klachten en haar
psyche maakt dat ze veel last heeft van
migraine, want ze heeft vaak last van
een algemeen zwakke circulatie, een
trage lymfe-retour, een trage pols, een
lage bloeddruk, koude voeten, dode
vingers.
Advertentie
Inspiratietuinen
Herkenrode
Ideale uitvalsbasis voor je uitstappen in Limburg
Erkend fietshotel vlakbij
knooppunt 312
Hotel ’t Buskruid
Dr. Vanderhoeydonckstraat 64
3560 Lummen
Tel 013/53 22 94
Fax 013/53 22 95
E-mail: [email protected]
www.tbuskruid.be
SANA nr 45
29
Weetjes
Zonnebank doet sneller
verouderen
Ook Duitse huidartsen waarschuwen voor de grote misvatting onder
toeristen: ze willen al met een tintje
het vakantiestrand op en trekken in
massa eerst naar het solarium of de
zonnebank om zich op die manier voor
te bereiden op de vakantie. De meeste
zijn van oordeel dat hun licht gebruinde huid al een beveiliging geeft tegen
de zon en dat ze op die manier minder
gauw last zullen krijgen van zonnebrand. Niets is minder waar, waar-
Afrikaans plantje helpt tegen
artrosepijn
In een groot aantal gevallen kunnen
patiënten met artroseklachten bevrijd
worden van hun pijn en hun gewrichten beweeglijker maken dankzij een
eenvoudige plant die in de thuislanden
van de Afrikaanse woestijn gevonden
wordt: duivelsklauw. Omdat het bijna
onmogelijk is de plant in cultuur te
brengen, moet ze in het wild geoogst
worden, de zeldzaamheid zal dus nog
toenemen. En toch heeft duivelsklauw
ofte Harpago een helende werking op
spierpijnen en gewrichtsaandoeningen,
doordat het schadelijke enzymen kan
neutraliseren, de zogenaamde colla-
30
SANA nr 45
schuwen de huidartsen. De zonnebank zendt enkel UV-A-licht uit. Deze
lichtgolf dringt diep in de huid door en
veroorzaakt wel degelijk een activering van het pigment en zorgt dus
voor een bruine huid, maar absoluut
niet voor een bescherming. Daarvoor
zorgt enkel UV-B-licht. De zonnebank
veroudert de huid wel en verhoogt de
kans op huidkanker aanzienlijk. De
elastinevezel breekt en er ontstaan
ook vroegtijdig rimpels. De zonnebank
is geen element van schoonheid, wel
van vroegtijdige veroudering.
genasen zoals die bij artrose vervormingen van het gewricht veroorzaken.
Door Harpago kan de beweeglijkheid
van een aangetast gewricht verbeterd
worden, terwijl de pijn ook verminderd wordt. Duivelsklauw heeft ook
de plezierige eigenschap de lever te
helpen bij zijn ontgiftingswerk wie leverproblemen heeft, is dus ook gebaat
bij een kuurtje met duivelsklauw. In
tegenstelling tot heel wat synthetische
reumaproducten, tast duivelsklauw het
maagslijmvlies niet aan.
Harpago of duivelsklauw zit bijvoorbeeld in het natuurlijke preparaat
Articulan van Fytobell.
Warmte helpt bij rugpijn
Sommigen noemen het lumbago,
anderen spreken over spit, maar het
gaat in elk geval om lage rugpijn en
het is niet prettig als je er door geplaagd wordt.
Bij spit is er iets in de lage rug geschoten, waardoor men zich van de pijn
niet of nauwelijks meer kan bewegen.
Pijn van spit kan uitstralen naar de
billen en naar de bovenbenen tot de
knieën. Spit is iets heel anders dan
ischias of hernia. Bij die laatste twee
straalt de pijn ook uit, maar haast altijd in één been en tot voorbij de knie.
We weten niet precies wat er aan de
hand is en waar de problemen zitten.
Hoe komt het?
Het erin schieten kan ineens gebeuren
bij het bukken, draaien en opstaan.
Het kan ook zijn dat iemand in een
uur tijd de pijn en het stijve gevoel
voelt opkomen of dat hij ermee wak-
Chauffeurs met smalle broeken
minder vruchtbaar
Het was al langer bekend dat hete
baden de vruchtbaarheid van mannen
nadelig kan beïnvloeden. De zaadklieren zitten precies daarom buiten het
lichaam omdat ze een lagere temperatuur moeten hebben. Uit onderzoek
is gebleken dat mannen die te smalle
broeken dragen, vaak hete baden
nemen of in een heet milieu moeten
werken zoals metaalgieters, stokers,
ook minder beweeglijk sperma hebben. Onderzoek in Frankrijk heeft
uitgewezen dat nog meer beroepen
in hetzelfde „beddeke” ziek zijn:
buschauffeurs en truckers: ze zitten
urenlang onbeweeglijk in een broeiend
hete truckcabine, vaak met smalle
broeken gekleed, terwijl de genitale
ker wordt. Voor het gemak noemen
we het allemaal maar spit of lumbago.
Bij verkeerd tillen schiet het ook in de
lage rug. De klachten lijken erg veel
op die van spit en waarschijnlijk is het
hetzelfde.
Wat kunt u er zelf aan doen?
Warmte is altijd goed. Het maakt niet
uit of die nu komt van een smeersel, spray, een bad of douche, een
rode lamp, speciale warmte (thermo)
kleding of een elektrische deken. Als
je het echt niet kunt uithouden, neem
je een paar dagen bedrust. Maar als
het kan, is het heel goed in beweging
te blijven. Daarbij is fietsen gemakkelijker dan lopen. Pijnstillers maken je
niet sneller beter, maar kunnen soms
verlichting geven en het bewegen gemakkelijker maken. Maar in elk geval
is warmte altijd gunstig. Ook acupunctuur, osteopathie en chiropraktijk kunnen helpen.
zone dezelfde temperatuur aanneemt
als de rest van het lichaam: fataal
voor het zaad, dat minder beweeglijk
wordt en ook in mindere mate wordt
aangemaakt. Volgens hetzelfde onderzoek treedt dit fenomeen al op als de
chauffeur drie uur ononderbroken aan
het stuur zit. Regelmatig halt houden,
een „stapje in de wereld zetten” en
luchtige kleding dragen is derhalve
zeer aangewezen.
’s Morgens in de plaats van een warm
bad: liever een koele douche: gezonder voor de bloedsomloop en het hart
en beter voor het nageslacht!
SANA nr 45
31
Ben jij ook een
snoeper van
medicijnen?
B
elgen zijn snoepers en dat hebben ze niet alleen te danken aan hun lekkere chocolade. Maar we snoepen te veel,
niet enkel suikerhoudend voedsel, maar ook medicijnen
en dat is een heel ander verhaal. Het verbetert er niet op,
want vorige week werd een rapport gepubliceerd waaruit
blijkt dat we dubbel zoveel terugbetaalde geneesmiddelen slikken als veertien jaar geleden. Medicijnen zijn consumptiegoederen
geworden, een verandering van status die alarmerend is. Enerzijds
een teken van de maatschappij waarin we leven, waarbij we de
problemen zelf niet meer in de hand hebben, anderzijds een teken
van medicalisering van de maatschappij waarbij het aanbod en het
voorschriftgedrag de consumptie aanwakkeren.
De maatschappij boezemt angst in. De
gebeurtenissen in de wereld maken dat
we niet meer met vertrouwen de dag
van morgen kunnen verwachten: er kan
van alles gebeuren: het werk, de gezondheid, de financiën, de veiligheid,
de zekerheid. Alles zit in vraag. We
kunnen dat niet meer op menselijke maat opvangen en dus
springt de indus-
32
SANA nr 45
Onze maatschappij wordt
gemedicaliseerd
voorschrijven. Voor dit gedrag zijn ze
afhankelijk van de informatie van de
farma-concerns, want hun opleiding is
te kort en niet diepgaand genoeg om
alles te weten over de invloed en samenstelling van geneesmiddelen. Daar
zijn botsende belangen bij: de patiënt
wil genezen, de farmacie wil verkopen.
Artsen zijn veelal aangewezen op informatie van vertegenwoordigers of van
publicaties van farmaceutische bedrijven
die in wetenschappelijke rapporten hun
producten aanprijzen. Die onderzoeken
hebben ze nota bene zelf laten uitvoeren
en bekostigen, dus: “welk rapport wil je
en waarvoor wil je betalen”. Zo zit dat
een beetje in elkaar. Negatieve aspecten
worden vaak verzwegen of verdoezeld,
tot ze jaren later aan het licht komen
zoals recent met Domperidon en Paracetamol. Denk aan Contergan, Softenon,
de pil enz...
Handeltje
Dr. Matthias Rath, bekend Duits cardioloog vooral in Amerika actief, legde met
zijn uitspraak de vinger op de wonde:
"Als ziekten voorkomen kunnen worden
door de gezondheid van de cel te optimaliseren met natuurlijke, niet-patenteerbare moleculen, dan bedreigt dit de
basis van de complete farmaceutische
handel in ziekte."
Met andere woorden: ziekte is een han-
trie, of liever de farmacie ter hulp. Onze
angsten moeten weg, we willen weer
vertrouwen en zekerheid en dat halen
we dan in de apotheek. Gevolg: een
fenomenale stijging van het geneesmiddelengebruik: dubbel zoveel als veertien
jaar geleden. Een teken des tijds.
Wetenschappelijk onderzoek?
Artsen zijn meestal te goeder trouw.
Hun opleiding betreft ziektebeelden en
het diagnosticeren. Hun functie meestal
het doorverwijzen van de patiënt naar ziekenhuizen en
specialisten. Voor
de rest
alleen
maar
wat
SANA nr 45
33
‘t Vlierhof
Hasseltsestraat 57A 3740 Bilzen
Tel. 089 41 44 18
GSM 0478 61 33 02
34
SANA nr 45
voorschrift, of de dosis zo laag mogen
houden dat er geen therapeutisch effect
uit voort kan komen.
Verkeerd medicijngebruik
We gebruiken niet alleen te veel medicijnen, soms worden ze ook nog verkeerd
gebruikt en dat kan fatale gevolgen hebben. Eén op de zes hospitalisaties van
patiënten in de geïndustrialiseerde wereld is het gevolg van verkeerd gebruik
van medicijnen. Dr. Gerald Cable van de
dienst Volksgezondheid in de Verenigde
Staten was verrast van dit hoge aantal.
De helft van de opnames was dan ook
nog eens te wijten aan het nemen van
medicijnen die ver over datum waren.
Sommige patiënten zijn ook erg onvoorzichtig, combineren middelen die niet
samen mogen genomen worden zoals
pijnstillers samen met stimulerende preparaten. Soms lopen patiënten verschillende apotheken af om aan middelen te
komen waarvan de verpakking voor vrije
verkoop te klein is om te voorzien in hun
„hoog gebruik”.
Waar je in elk geval nooit verkeerd kan
mee doen: gezond blijven en daar aan
werken. Gezond eten, gezond denken,
gezond leven. Goed voedsel, beweging
en een helder doel in het leven. Zo
wordt de patiënt geen middel, maar een
doel. Daar moeten we weer naartoe, bij
voorkeur met natuurlijke middelen.
Jos van Landuyt
[email protected]
natuurlijk
smakelijk
Bezoek onze website:
www.vlierhof.be
Dominique Vreven
Advertentie
deltje geworden waar farma-concerns,
therapeuten en instituten beter van
worden. De vraag is of ook de patiënt
daar belang bij heeft, of hij het doel,
dan wel het middel geworden is. Niet
dat de farmacie geen verdiensten heeft,
niet dat de artsen niet te goeder trouw
zijn en dat natuurgenezers alle krediet
hebben, het omgekeerde is evenzeer
waar: in de natuurgeneeskunde zitten
ook kwakzalvers net zoals in de reguliere geneeskunde. De patiënt kan dat
aftoetsen met de ene vraag: “word ik er
beter van, of wordt de andere er alleen
maar rijker door”.
Dr. Michael Colgan die niet om een
boude uitspraak verlegen zit schrijft “dat
we ons goed moeten realiseren dat de
gezondheidsindustrie failliet zou gaan als
ze enkel nog gezonde mensen te behandelen kreeg die maar af en toe ziek worden.” Het is niet verwonderen dat Astra
Zeneca in de USA veroordeeld werd
voor het verlenen van financiële ondersteuning (lees omkoping) van meer
dan 400 artsen. Artsen prezen middelen aan omdat ze onrechtstreeks of
rechtstreeks voordeel hadden door een
bepaald middel voor te schrijven. Dat
gebeurde met prostaatmiddelen, maar
ook met cholesterolverlagers enz... De
winstmarge van farma-giganten is dan
ook gigantisch. Niet te verwonderen dat
ze hun handeltje in stand willen houden
door goede natuurlijke middelen onder
curatele te stellen, te dwarsbomen, te
laten verbieden (denk aan vitamines) of
verdacht te maken.
Sommigen willen zelfs vitamines op
Advertentie
restaurant
50 net.be
www.50net.be
De portaalsite voor
de dynamische
50-plusser!
Schrijf je nu in op onze
Nieuwsflash
www.50net.be 35
SANA nr 45
CARA en astma nemen toe,
ook bij jongeren
Aandoeningen van de luchtwegen
nemen toe. Astmatische bronchitis
ontstaat gewoonlijk in de jeugd. Meestal
heeft emotionele overgevoeligheid er
mee te maken. Natuurlijk spelen allergische factoren een rol: huismijt, stof,
pollen, maar ook tabaksrook, scheikundige stoffen, bepaalde voedingsproducten of sterke geuren en zelfs medicijnen
kunnen een aanval uitlokken. Maar
emotionele kortsluitingen liggen toch
in veel gevallen aan de basis van een
plotselinge aanval.
In de wurggreep
van ademnood
S
teeds meer mensen, maar vooral jongeren krijgen te maken met ademhalingsproblemen. Want COPD of chronisch obstructief longlijden is de derde
doodsoorzaak in Europa, na kanker en hart- en
vaatziekten. Roken is één van de belangrijkste
veroorzakers. Ook chronische en astmatische
bronchitis nemen bijzonder snel toe: kortademigheid, piepende geluiden, verhoogde slijmproductie. Maar er zijn ook andere factoren dan
roken, want steeds meer jongeren worden met
ademhalingsmoeilijkheden geconfronteerd.
36
SANA nr 45
CARA
Naast hooikoorts en allerlei allergische
reacties, kan de patiënt ook te maken
krijgen met CARA, de afkorting van
Chronische Aspecifieke Respitaroire Aandoeningen. In deze ziektebeelden treffen
we vooral astma, chronische bronchitis,
emfyseem en astmatiforme bronchitis.
Alle vier de aandoeningen tasten het
ademhalingssysteem aan en ze hebben
één gemeenschappelijk kenmerk: de
luchtpijpen worden er door vernauwd.
De patiënt kan het daardoor erg benauwd krijgen en heeft voortdurend last
van hoest.
Men beschouwt iets als chronisch als
het probleem zich gedurende minstens
twee jaar heeft voorgedaan en op zijn
minst gedurende drie maanden per jaar
optreedt. Deze vier aandoeningen uiten
zich op een aparte manier.
Bij astma is het vooral de kortademigheid die van belang is. Er kan ook
hoest bij zijn en slechts op het
einde van de aanval kan er wat
taai slijm bij zijn. Daarentegen
is er bij astmatiforme bronchitis een blijvende kortademigheid die in de loop van het
jaar erg kan variëren. Hun
last is -in tegenstelling tot
de echte astmapatiëntenwel blijvend en het hele
jaar door, terwijl de echte astmapatiënten vaak maandenlang klachtenvrij
kunnen zijn.
Bij chronische bronchitis is er vooral
hoest en slijm. Niet iedereen die chronische bronchitis heeft, is ook kortademig. Als ze verkouden zijn, hebben ze
wel last van kortademigheid. Tenslotte
is emfyseem een probleem dat meestal
op latere leeftijd optreedt. Ze hebben
permanent last van kortademigheid en
vooral last bij het uitademen. Natuurlijk
zijn deze ziektebeelden niet altijd mooi
afgelijnd en ze kunnen vloeiend in elkaar
overgaan of door elkaar lopen.
In elk geval is het hoofdkenmerk van
CARA een veralgemeende vernauwing
van de luchtpijpen. Er is ook een overmatige aanmaak van slijm. Daardoor
worden ook de luchtwegen vernauwd.
Soms kunnen bij astma zelfs de volledige luchtpijptakjes worden afgesloten.
Ook de spiertjes rond de luchtwegen
komen in kramp en gaan samentrekken,
zodat de luchtwegen nog meer vernauwd worden. Emfyseem is meer een
ziekte van de longblaasjes, die hun elasticiteit verliezen, de normale structuur
verdwijnt. Langdurige ontsteking van
de luchtpijpvertakkingen kan emfyseem
doen ontstaan. Een gezonde leefwijze
met emotionele rust en goed voedsel
zal er toe bijdragen dat de problemen
verminderen. Niet roken is uiteraard
een must. Suiker en zuivelproducten
kunnen beter worden vermeden omdat
ze leiden tot een hogere slijmproductie. Fastfood is geen voedsel
en is nadelig voor mensen met
problemen aan de luchtwegen.
Tijm of een preparaat op basis van tijm geeft verlichting.
Jos van Landuyt
SANA nr 45
37
Omschakeling
winteruur:
minder
belastend dan
zomertijd
B
innenkort stappen we van de zomertijd weer in het winteruur. Gewoon een tik op de grote wijzer van de klok? Voorstanders verlangen al naar de volgende zomertijd, omdat
het een uurtje langer licht blijft, langer op het terras zitten,
langer in de tuin genieten, langer licht om te klussen of te werken.
Tegenstanders argumenteren dat de bioklok van streek raakt en dat
door de tik op de grote wijzer, jijzelf ook een tik krijgt. Maar is dat
zo?
Tot op heden is er nog altijd geen
wetenschappelijk rapport dat helder
aantoont of we er nu voor- of nadeel bij
hebben. Los van het economisch aspect
is er uiteraard ook een gezondheidsluik.
De vraag is: schaadt die omschakeling
of is dat te verwaarlozen?
38
SANA nr 45
Je sterft er niet van
Jetlag bestaat ook. Als je met het
vliegtuig van oost naar west vliegt (naar
Amerika bijvoorbeeld) dan duurt de dag
langer omdat je tegen de aardrotatie
ingaat. Je gaat op die manier later naar
bed en hebt minder slaap gehad in dat
etmaal. Voor sommigen is het effect
bijkomstig want één nacht later zijn ze
weer fit, terwijl anderen er een week ongemak van ondervinden. Die ongemakken zijn te vergelijken met de omschakeling van wintertijd naar zomertijd en
omgekeerd. In de lente kan de hinder
het grootst zijn, omdat we dan een uur
minder slapen, de klok wordt vooruit
gezet. In de winter is het andersom en
wordt de klok een uur teruggedraaid,
wat maakt dat we theoretisch een uurtje
langer in bed kunnen blijven als we
volgens het horloge op hetzelfde tijdstip
opstaan. Het klinkt allemaal erg indrukwekkend, maar in feite is het dat niet. Je
sterft er niet van, je krijgt er hoogstens
een paar dagen ongemak van.
Raakt ook jouw bioritme van slag?
Bioritme
Maar het bioritme verschuif je niet zoals
de wijzers van de klok. Ons lichaam leeft
volgens een eigen ritme. Dat wordt het
circadiaans ritme genoemd en heeft een
cadans van 24 uur. In die periode is er
ruimte voor slaap, werk en ontspanning.
De slaaptijd wordt vooral hormoonmatig
geregeld en gewoontematig. Die twee
zijn eigenlijk op elkaar afgesteld. De
productie van melatonine, het slaaphormoon, begint op het moment dat het
licht afneemt, de avond valt. Als we de
duisternis vervangen door kunstmatig
licht of door een vliegtuigreis, of door
het verschuiven van de wijzers van de
klok, is ons bioritme een beetje van
streek. Sommigen vallen moeilijker in
slaap of worden op een ongewoon uur
wakker. Dat merk je vooral bij baby’s en
bij dieren.
Zelfs planten hebben last van het verschuiven van zomertijd en wintertijd.
Het is telers bekend dat planten het
meest water nodig hebben op het middaguur. Dat is het moment waarop de
zon het hoogst staat. Ze passen ook dan
de meeste irrigatie toe. Als de klok verschuift, trekt de zon zich daar niets van
aan en dus moeten de plantenkwekers
hun procedure van bevloeiing aanpassen
aan de zon en niet aan het winter- of
zomeruur. Koeien die moeten gemolken
worden of eten vragen doen dat niet
volgens het uurritme van de overheid,
maar volgens hun eigen bioritme. De
mens kan ze dwingen zoals hij zichzelf
dwingt, maar dat gaat ten koste van een
weekje ongemak. Er zijn er bij wie de
last meerdere weken of maanden kan
aanslepen. We kunnen dat wat bijsturen door creatiever om te gaan met het
open en dicht schuiven de gordijnen in
de slaapkamer en door elke dag het eetmaal een kwartiertje te verschuiven.
Neem geen slaapmiddelen, dat doet
meer kwaad dan goed. Je kan wel een
natuurlijk steuntje aanwenden zoals
Escholcin, op basis van Escholtzia. Dat
laat geen sporen na en helpt alleen de
natuur een beetje. Maar voor de rest:
pieker niet te veel over het winteruur en
geniet een uurtje meer van je slaapkamer.
Jan van Gendt
SANA nr 45
39
Door Kees Martens
Kruidenkundige
Heilzame plantenextracten en hun toepassing
Plant van de maand
Panax ginseng C.A. Meyer
Ginseng:
revitaliseert en herstelt
H
et levenselixir is nog wel niet uitgevonden, maar ginseng zou in dat geval
wel een van de ingrediënten kunnen worden omdat het bijzonder goede eigenschappen heeft met betrekking tot alertheid, vitaliteit, uithoudingsvermogen, kracht, weerstand en libido. Niet te verwonderen dat het in de oudheid
zo geroemd werd omwille van zijn gezondheidsbevorderende eigenschappen.
Het werd aangeprezen voor het herstel van de levenskracht van de gehele mens.
Daar dankt ginseng ook zijn naam aan, want die verwijst in zijn betekenis naar
het silhouet van de mens en met enige verbeelding kan je in de wortel inderdaad
een menselijk silhouet herkennen.
Geschiedenis van de plant
Panax ginseng stamt oorspronkelijk uit
Korea en China en wordt daar al zo’n
5000 jaar als geneesmiddel gebruikt.
Ginseng is afgeleid van ‘Gin’, dat mens
betekent, en ‘Seng’ dat staat voor
gelijkend. Volgens de volksgeneeskunde houdt de wortel ziekten buiten
het lichaam. Hij wordt onder andere
gebruikt als opwekkend middel dat het
zenuwstelsel zowel ontspant als stimuleert. Ook het uithoudingsvermogen en
de weerstand worden bevorderd, en de
geslachtsdrift verhoogd.
Voor de bekende patroon van de Oosterse kruidengeneeskunde, Shen Nung
40
SANA nr 45
(2700 v.Chr.), was ginseng de belangrijkste plant. En die beschreef hij uitvoerig in
zijn farmacopee.
Marco Polo bracht de plant laat in de
13de eeuw tijdens een van zijn reizen
naar Europa.
Gunstige werking bewezen
Het Westen heeft lange tijd wat argwanend gereageerd op de verhalen van
deze werkzaamheid, totdat de hogedrukvloeistofchromatografie (een analysemethode om te bepalen welke inhoudsstoffen aanwezig zijn) het mogelijk maakte
uit Panax ginseng een tiental werkzame
stoffen te isoleren.
Tegenwoordig zijn er meerdere onderzoeken verricht naar de werkzaamheid
van deze plant. Zo blijkt uit dubbelblind
en placebo-gecontroleerde experimenten
met ginseng, dat ouderen die last hebben van futloosheid en moeheid in 75%
van de gevallen een gunstig effect ondervinden. Bij dit type onderzoek behandelt
men een groep proefpersonen met het
uit te testen middel en een andere groep
met een placebo (een ‘fopmiddel’), dat er
net zo uitziet als het ‘echte’ middel. Zowel arts of onderzoeker als patiënt weten
niet wie welk middel krijgt.
Voorts bleek uit de verschillende onderzoeken dat bij psychologische tests beter
werd gescoord. Het reactievermogen zou
volgens de verschillende onderzoekers
ook gunstig worden beïnvloed.
Verschil
Er is een verschil tussen de ‘witte’ en de
‘rode’ ginseng. De ‘witte’ ginseng is de
gepelde en gedroogde wortel; de ‘rode’
ginseng is de ongepelde, gestoomde en
daarna gedroogde wortel.
De Koreaanse variëteit C.A. Meyer werd
in 1842 beschreven en wordt al lange
tijd als de beste ginseng beschouwd
vanwege de klimatologische omstandigheden, de beste teelttechnieken en de
zuiverheid.
Eigenschappen
De plant is algemeen stimulerend, vitaliseert, verbetert de stressbestendigheid,
vergroot het uithoudingsvermogen en de
prestaties, verhoogt de weerstand (is o.a.
antiviraal), stimuleert de stofwisseling en
normaliseert de hormoonbalans. Ginseng
heeft echter veel meer gunstige effecten, zoals op de bloedsuikerspiegel, de
bloeddruk en de cholesterolbalans. Het
gebruik ervan heeft dan ook een breder
effect op het lichaam.
Verwerking en toepassing
De gedroogde wortel van de plant wordt
verwerkt.
Ginseng wordt toegepast onder andere
bij algemene vermoeidheid, psychosomatische aandoeningen, lichte depressie
en bij de gevolgen van langdurige stresssituaties.
Personen met te hoge bloeddruk moeten
zich wel laten controleren tijdens het
gebruik.
SANA nr 45
41
Brievenbus
Reacties van onze lezers
In deze rubriek krijgen lezers de kans
vragen te stellen, of reacties neer te
pennen in verband met hun ervaringen
over gezondheid.
Richt uw brieven aan
[email protected]
Last van haaruitval
Mevrouw P.N. uit Genk
Ik ben een vrouw van 53 jaar en
heb last van haaruitval. Dat is al
een hele tijd bezig en ik heb het
ongeveer 17 jaar lang stabiel kunnen houden. Nu lukt het evenwel
niet meer. Ik laat nu een behandeling toepassen in een cosmetisch
instituut. Misschien zijn er onder de
lezers mensen die in behandeling
zijn geweest en het zou interessant zijn te weten vanaf wanneer
er resultaat mag worden verwacht.
Ofwel zijn er anderen geholpen door
bepaalde medicijnen, dan had ik dat
ook graag geweten. Ik sprak erover
met een dokter, maar die kent geen
middelen die daarop werken.
Haaruitval is een normaal verschijnsel.
De mate van haaruitval kan per persoon
verschillen. Er is sprake van haarverlies
indien meer haren uitvallen dan dat er
nieuwe haren bijgroeien. Haaruitval van
ongeveer 100 haren per dag komt veel
voor. Veel haarverlies leidt tot kaalheid
en wordt door veel mensen moeilijk
geaccepteerd. Haaruitval kan verschillende oorzaken hebben en kan tijdelijk
of blijvend zijn.
De klassieke mannelijke kaalheid (alopecia androgenetica) komt bij sommige
mannen reeds in de puberteit voor. Deze
vorm is meestal blijvend. Erfelijke aanleg speelt hierbij een belangrijke rol. Bij
42
SANA nr 45
vrouwen in de overgang kan haaruitval
voorkomen door het verlaagde oestrogeengehalte in het bloed. Deze vorm bij
vrouwen is ook blijvend.
Extra haaruitval die vaak tijdelijk van
aard is, kan veroorzaakt worden door
bijvoorbeeld zwangerschap, een schildklierstoornis, gebruik van medicijnen
en door stress. Haarbeschadiging door
bijvoorbeeld zonnestraling of droge
lucht, scherpe kammen, permanentbehandeling, kleuren van het haar kan
haaruitval veroorzaken die niet blijvend
hoeft te zijn.
Haaruitval is dus een complex gegeven
en het is zinloos het haar of de hoofdhuid te behandelen als niet eerst een
grondige diagnose is gesteld door een
bevoegd arts over de oorzaak en de
complete gezondheid. Zowel de mineralenstofwisseling, de vitaminehuishouding, allergische reacties, bepaalde
ziekten, zelfs griep, maar ook stress
en zenuwen, kunnen invloed hebben
op haargroei en haaruitval. Het heeft
dus geen zin een lotion, een shampoo
of een massageolie voor de hoofdhuid
te gebruiken, als je niet goed weet
wat de oorzaak is. Er zijn trouwens
verschillende vormen van haaruitval.
Bovendien is het normaal dat je haren
verliest, die groeien na drie maanden
trouwens gewoonlijk terug. Het hormonaal evenwicht speelt eveneens een
belangrijke rol: de verhouding oestrogenen, prostagenen en testosteron voeren
hier een hoofdrol op. Vandaar dat het
gemakkelijker voorkomt dat mannen
hoofdhaar verliezen en dit bij vrouwen
minder vaak voorkomt. Ons advies is
dus: laat het liever eens onderzoeken bij
een huidspecialist en een endocrinoloog,
dan heb je exacte gegevens om een
therapie op te bouwen. Ook kunt u zelf
beschermende maatregelen nemen: Het
vermijden van oorzaken die haarbeschadiging met als gevolg haaruitval hebben
zoals bijvoorbeeld het permanenten van
haar. Een goede conditie van het haar,
gezonde voeding en een goede algemene lichamelijke conditie zouden kunnen
helpen het haaruitval te vertragen. Bij
plotseling uitvallen van hele plukken
haar kunt u het beste naar uw arts
gaan. Hoofdhaar verliezen, wordt wel als
een cosmetisch nadeel beschouwd, maar
dit enkel cosmetisch willen behandelen
is niet de juiste weg.
Daarom kunnen we al beginnen met een
algemene raad: zorg dat er voldoende
vitamines van de B-groep aanwezig
zijn in de voeding, want als die ontbreken, is haaruitval normaal. Daarom is
volkorenbrood beter dan wit brood. Je
kan eventuele tekorten aanvullen met
biergist, of een B-complexpreparaat.
De hoofdhuid goed masseren met een
neutrale shampoo of gewoon met water
zal de doorbloeding verbeteren en is
eveneens gunstig. Maar bovenal: probeer een juiste diagnose te krijgen. Dan
pas kan je blijvende resultaten van een
behandeling verwachten.
Ik ben angstig en
depressief
Mevrouw G.S. uit Deurne
Ik ben de laatste tijd nogal angstig
en depressief. Mijn huisarts schreef
mij antidepressiva en slaapmiddelen
voor. Zou ik misschien baat kunnen
hebben bij een natuurlijk middel?
Want ik ben een beetje bezorgd
over het gebruik van slaapmiddelen.
Of zou Aloë Vera mij kunnen helpen? Anderen raden mij melatonine
aan, een homeopathisch middel,
zeggen ze. Ik ben 75 jaar.
Melatonine heeft niets met homeopathie
te maken. Het is een hormoon dat in
de hersenen wordt aangemaakt, onder
invloed van de duisternis. Als het donker
wordt, maakt het lichaam dit hormoon
aan, zodat de patiënt langzaam wordt
voorbereid om te kunnen slapen. Als
er te weinig van dit hormoon is, kan de
patiënt moeite hebben met slapen. Men
heeft dit hormoon nu ook op kunstmatige wijze aangemaakt, zodat het eigenlijk
bij wie het inneemt, de slaapbereidheid
kan stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld het
geval zijn bij mensen die veel met het
vliegtuig reizen en bij wie vanwege een
verschoven dagritme en uurrooster, de
natuurlijke productie van melatonine
verstoord is. Op die manier kunnen ze
tijdens een lange vliegtuigreis gemakkelijker slapen. Maar ook bij mensen
die moeite hebben met slapen kan het
nuttig zijn en is het veel minder verslavend en gevaarlijk dan de klassieke
slaapmiddelen, die uiteindelijk de REMslaap verstoren en die de slaap eerder
vervangen door een soort narcose dan
een echte slaap. In België is de verkoop
van deze middelen verboden, omdat het
om een hormoonachtig middel gaat. Er
moet ook vermeld worden dat melatonine een sterke antioxidant is, zodat het
een goede vrije radicalenvanger is en
het lichaam tegen ernstige ziekten kan
helpen beschermen. Aloë Vera is een
plant die vooral in de huidverzorging
haar toepassing vindt. Met depressie
heeft ze weinig te maken. Dat is wel het
geval met Sint-Janskruid, dat een goed
natuurlijk antidepressivum is. Hiervoor kan u bijvoorbeeld in de apotheek
vragen naar Hyperibell van de firma
Fytobell. Een sterk werkend natuurlijk
antidepressivum, waarvan de tinctuur
door ultrasone extractie werd verkregen.
Voldoende lichamelijke beweging is ook
van belang en hopelijk kan je elke dag
nog een beetje naar buiten komen, want
wandelen in de natuur is nog het allerbeste antidepressiemiddel. Een goed
natuurlijk slaapmiddel is bijvoorbeeld
Escholcin, op basis van Escholtzia, dat
is inderdaad veel veiliger dan een synthetisch slaapmiddel.
SANA nr 45
43
Lekker en gezond koken met
groentenkok Dominique Vreven
•
•
•
•
Perentaartje met vanille
H
et zit de peer de laatste tijd niet zo mee. Door het Russisch embargo tegen deze heerlijke vruchten hebben wij
in onze lage landen een grote overschot. Daarom in deze
I-Sana een makkelijk en smakelijk recept met peren als
dessert, bij de thee of om je bezoek eens te verrassen.
Gebruik voor deze taart niet te rijpe
peren, ze moeten nog stevig zijn en
niet te veel sap verliezen als je ze in
stukken snijdt. De bekende conferencepeer is hiervoor zeer geschikt of een
doyenée kan ook maar enkel als ze nog
stevig zijn. De meeste desserts zijn
echte caloriebommetjes. Door de grote
hoeveelheid peren en het matig gebruik
van kokosbloesemsuiker verkrijg je hier
een meer natuurlijker zoet dat ondersteund wordt door de vanille met matige
caloriewaarden.
Boodschappenmandje voor 1 taart:
• 90 g ongezouten hoeveboter
• 50 g kokosbloesem suiker
• 1 vanillestok
• 150 g speltbloem
• 10 g bakpoeder
• 3 eetlepels sojamelk
• 3 scharreleieren
• 1 kg harde peren (conference,
doyennée of voor de specialisten
Jefkes peren)
Bereidingswijze
• Zorg er voor dat je boter op kamertemperatuur is. Voor het slagen van
dit recept is dit uiterst belangrijk.
Een te koude boter geeft een slecht
44
SANA nr 45
•
•
•
•
•
•
•
resultaat.
Roer de boter met een vork tot deze
romiger wordt.
Snij de vanillestok overlangs in twee
met een scherp mesje en schraap
de vanillezaadjes eruit. Voeg ze
zorgvuldig bij de boter en vermeng
alles samen met het bakpoeder.
Voeg de kokosbloesemsuiker toe
en roer goed tot de suiker oplost in
de boter en je geen korreltjes meer
ziet.
Breek de eieren in een kom en klop
ze los tot een egaal mengsel.
Voeg nu een soeplepel van de speltbloem erbij en meng goed.
Doe nu geleidelijk aan wat van het
eimengsel erbij, dan een beetje
bloem en af en toe wat van de
melk. Bij dit soort deeg is het
belangrijk dat je die laatste ingrediënten (bloem, ei en melk) niet in
één keer vermengt maar beetje bij
beetje. Doe je dit niet, loop je risico
dat je deeg aan het schiften slaat
en je geen egaal deeg verkrijgt.
Het deeg is nu een dik, vloeibaar
geheel.
Schil nu de peren en snij ze in
stukjes van ongeveer 3 cm. Meng
al de perenstukjes zorgvuldig onder
•
het deeg.
Neem een ronde bakvorm en boter
deze in.
Stuif er een beetje bloem door en
vul je vorm met het perendeeg.
Zet dit in een voorverwarmde oven
gedurende 45 minuten op 180°.
Haal je perentaart eruit en laat haar
zeker een half uurtje rusten vooraleer je deze aansnijdt.
Om het feestje volledig te maken
kan je hierbij een bolletje vanille-ijs
serveren en wat warme chocoladesaus.
Natuurlijk smakelijk!
Chocoladesaus
Niets is zo makkelijk te maken als
chocoladesaus. Smelt hiervoor zachtjes
200g chocolade van 80% au bain Marie.
Breng in een ander kookpotje 350 ml
sojaroom met 20g kokosbloesemsuiker
aan de kook en voeg dat samen met de
chocolade. Laat kort even doorkoken
en klop er een koffielepeltje hoeveboter
door.
stroop van maken door ze in te koken.
Kokosbloesemsuiker
Kokosbloesemsuiker is afkomstig uit de
nectar van de bloesem van de kokospalm. Dit is één van die nieuwe suikervervangers met een lage glycemische
index wat betekent dat deze suiker
slechts langzaam afgebroken wordt
en daardoor slechts geleidelijk aan in
de bloedbaan terecht komt. Het grote
voordeel van kokosbloesemsuiker is dat
je hem in je receptuur gewoon kan vervangen door suiker. Hij heeft een bijna
identieke structuur en laat zich daarom
op dezelfde wijze behandelen als suiker.
Nadeel is de prijs die vrij hoog is. Gebruik zoetstoffen altijd met mate zodat
je lichaam daar niet teveel aan went en
uiteindelijk aan verslaafd kan geraken.
Meer dan alleen “een peer stoven”
Door hun knapperige textuur, aroma en
smaak geven peren vermengd in een
slaatje deze een exotisch en apart tintje.
Combineer eens gebakken of gegrilde
peren met een blauwe schimmelkaas zoals die wereldberoemde Achelse blauwe.
Peren kan je ook inmaken en dan de
hele winter gewoon heerlijk bij de boterham eten. Je kan er smeuïge sorbets
van maken. Traditioneel worden peren
gebruikt om wildschotels te begeleiden.
Een gekonfijte peer is wel een heel bijzonder iets en als je er echt veel te veel
van hebt, kan je er nog een aangename
‘t Vlierhof
Hasseltsestraat 57A
3740 Bilzen
Tel. 089 41 44 18
GSM 0478 61 33 02
[email protected]
www.vlierhof.be
Tekst en foto’s
Dominique Vreven
SANA nr 45
45
De groene vingers
van
Ivo Pauwels
Ivo Pauwels, een gerenommeerd natuurkenner, auteur en
groen-journalist verzorgt elke maand een aantal schitterende
rubrieken in i-Sana.
MELOEN:
heerlijke najaarsplant
Meloen kweek je gemakkelijker in een
kas of een serretje
H
doet denken.
et najaar geeft ons een korf vol overvloed aan
lekkere vruchten en groenten. Sommige zijn op
zichzelf al lekker en kunnen ofwel rauw of in een
schotel worden verwerkt, terwijl andere heerlijk zijn
bij allerhande bereidingen. Een daarvan is meloen,
een heerlijkheid die ons aan vakanties in het zuiden
De lekkere vruchten van de rankende
meloenplant, Cucumis melo, hebben
we te danken aan spontane kruisingen
en gericht selectiewerk dat millennia
in beslag nam. In de eerste eeuw van
onze tijdrekening vertelde Plinius de
Jongere niet veel goeds over de toen
nog smakeloze meloen.
Slingerplant
De meloenplant is een rankende plant,
erg verwant aan de komkommer en
de pompoen. De plant is eenjarig
46
SANA nr 45
en vorstgevoelig. Elke plant
ontwikkelt zowel vrouwelijke als
mannelijke bloemen. Onderaan de
vrouwelijke bloemen zit een bolrond
vruchtbeginsel dat in ons klimaat in
een kas of op een uiterst warme berm
in een maand of twee zal uitgroeien
tot een rijpe vrucht. De vrucht is
rijp wanneer rond de steel barstjes
ontstaan en je aan het andere uiteinde
van de vrucht de zoeterige geur kunt
opsnuiven.
Scheepsproviand
In de 2de eeuw schreef de arts
Galenus dat de rijpe vruchten minder
braakneigingen oproepen dan de
onrijpe. Een eeuw later waren er
echter in tuinen rond de Middellandse
Zee zoetere meloenen ontstaan. Ze
werden nu duidelijk van komkommers
onderscheiden. Meloenen zijn redelijk
lang houdbaar. Ze gingen dan ook
vaak mee als scheepsproviand. Dat
werkte hun verspreiding in de hand.
Zelfs de bemanning van Colombus’
schepen strooide de zaden kwistig
uit, zodat de grote zeevaarder tot
zijn verwondering op zijn volgende
expedities overal meloenen aantrof
waar hij de vorige keer was geland.
In de moestuin
Wie zelf kanteloepmeloenen,
ogenmeloenen, netmeloenen of
honingmeloen wil telen, vind in elk
tuincentrum zaden en in sommige zelfs
jonge planten. De teelt van meloen
is in ons klimaat niet eenvoudig. De
planten én de vruchten hebben veel
warmte nodig en een relatief hoge
luchtvochtigheid. Om die redenen kun
je ze beter in een liefhebberskasje
dan in de volle grond telen. Vroeger
teelden de tuinders ze in platte bakken
of eenruiters op broeibedden van
verse paardenmest. Tegenwoordig
zou je ze op warme compostbakken
kunnen kweken. In de kas is het
absoluut noodzakelijk de vrouwelijke
bloemen te bestuiven. Breek een jonge
mannelijke bloem af en strijk met de
meeldraden over de stamper van de
vrouwelijke bloemen.
Op www.wezooz.be kunt u Ivo
Pauwels in zijn en vele andere tuinen
aan het werk zien.
SANA nr 45
47
Tuin
Mango: heerlijk
tropisch
W
ie kent niet de fruitige,
harsachtige smaak van
de mango, een grote
boterzachte tropische vrucht van
een boom uit tropisch India? Pas in
de 13de eeuw hoort het westen van
deze vrucht. Ze wordt voor het eerst
vermeld door een rondreizende
broeder met de naam Jordanus.
Gladde huid
De relatief zware vrucht heeft een
typische, enigszins ovale vorm. Ze
is meestal groen met een oranje
blos en het huidje is erg tactiel. Ze
ligt prettig in de hand en je voelt
onmiddellijk wanneer ze rijp is. Met
een kleine druk ontstaat er dan een
ondiep kuiltje. De gladde pel is hard
en oneetbaar.
Laagstammen
Grote mango’s kunnen tot 1 kg
wegen. In hun land van herkomst
kun je op de markten mango’s
kopen in een haast oneindige
variatie van vormen en smaken.
In India wordt de mangoboom,
Mandigofera indica, sinds de 14de
eeuw op grote schaal aangeplant.
De moderne rassen worden op
48
SANA nr 45
van Ivo Pauwels
zwakke onderstammen geënt. De
bomen blijven dan laag zodat de
vruchten gemakkelijk te plukken
zijn.
Plaatselijke rassen
In India zijn de favoriete rassen
de Alphonso en de Mulgoa. De
eerste komt ook bij ons in groten
getale op de markt. De Mulgoa is
wat kleiner. De schil is groen en
vertoont donkere vlekken. Erg
sappig, maar minder bestand
tegen transport is de Bombay die
in West-India de absolute favoriet
is. Uit Cuba kwam in vroegere
tijden een uiterst lekker ras, de
Biscochuela. Uit al deze fruitrassen
is de penetrante terpentijngeur van
de wilde vruchten door langdurig
selectiewerk verdwenen.
Zaai de pit
Wie een mango wil zaaien, zal
succes hebben als hij als volgt te
werk gaat. Ontdoe de pit van het
vruchtvlees en reinig ze zorgvuldig.
Open de steenkern zoals je een
oester openwerkt, door een scherp
mes enkele mm in het midden van
de steen te steken en te draaien.
Doe het voorzichtig, zonder de
kleine kiemwortel te beschadigen.
Zorg dat de steen minstens één
vinger dik geopend is. Steek de
steen met de kiemwortel naar
beneden voor de helft in de
potgrond, schuif er een plastic zak
over en plaats de pot op een plek
waar de temperatuur tussen 20 en
25°C is. Na drie weken verschijnen
de eerste, rood aanlopende bladeren
en kun je de plastic zak verwijderen.
Mandarijn: lekkere
citrusvrucht
Z
oals de naam al laat
vermoeden is de pitarme
mandarijn van Chinese
origine. De oudste aantekeningen
over deze lekkere citrusvrucht
dateren uit de 12de eeuw voor onze
tijdrekening. En de hoogstaande
naam verraadt dat ze zeer werd
gewaardeerd.
Via Japan naar Europa
Het duurde ruim twee millennia eer
de mandarijn haar vaderland verliet
en in Japan verzeild geraakte. In
Japan was vooral de unshiu mikan
bekend, de zogenaamde satsuma,
een zaailing van een vrucht die
in de 16de eeuw van de Chinese
stad Wenzhow naar Japan werd
uitgevoerd. Unshiu is de Japanse
uitspraak van Wenzhow. In 1805
bracht de Brit Abraham Hume naast
een aantal Chinese rozen ook twee
mandarijnenrassen uit Canton
mee naar Europa. Hij stuurde ook
bomen naar Italië en Malta en velen
geloven dat daaruit de mediterrane
mandarijn ontstond, de mandarijn
waarmee “sinterklaas en de
kerstman” elk jaar weer gul zijn.
mandarijn samen met de limoen de
meeste koude. Mandarijnenbomen
gedijen dan ook prima in de
landen rond de Middellandse Zee.
De bekende satsuma mandarijn
draagt de beste vruchten in streken
met relatief koude winters. Een
mandarijnenras dat bij ons erg
gevraagd is, is de clementine, die
haast uitsluitend in de kuststreken
van Marokko, Spanje en Corsica
wordt geteeld, en genoemd is naar
de veredelaar, de Franse Trappist
Père Clement. Naast de clementine
zijn er talloze commerciële rassen,
waarvan de ene al gemakkelijke te
pellen valt dan de andere.
Vele rassen
Zoals dat met appels en peren het
geval is, bestaan er talloze rassen
van deze edele vrucht. Sommige
zijn erg plaatselijk, andere zijn
voorbijgestreefd door nieuwe
rassen die hogere commerciële
kwaliteiten hebben, maar allemaal
zijn ze lekker, zoet en fris. Van de
satsuma’s zijn de bekendste rassen
de Owari, Clausellina, Hayashi,
Sugiyama, Aoshima en Juman.
De rassen van de mediterrane
mandarijn klinken dichter bij huis:
Palermo, Paterno en Valencia.
De clementine kent rassen als
Arrufatina, Bekria, Monreal, Marisol
en de lekkere Clemules, die in
Spanje de absolute favoriet is.
Voor een koel klimaat
Van alle commercieel gekweekte
citrusvruchten verdraagt de
SANA nr 45
49
Het geheim om gezond en
langer te leven
Wetenschap
bevestigt: onze
voeding bepaalt
onze leeftijd
W
ie wil er niet zo lang mogelijk gezond leven? Theoretisch
zouden we zelfs 140 tot 150 jaar kunnen worden en het is
niet enkel Dr. Lecompte die dat beweerde. Onderzoek wees
uit dat als we meer vezels, vitamines, mineralen eten, minder suiker
en geraffineerde kost zouden eten en meer zouden bewegen, niet
roken en geen alcohol gebruiken, dan kunnen we meer dan honderd
jaar worden en gezond blijven. Wie wil dat niet? Is het wondersysteem ontdekt? Eigenlijk eten we te veel en vooral ongezond. We
voldoen meer onze smaak en letten op wat onze tong ons vertelt, in
de plaats van wat onze cellen vragen.
Er is al langer studie verricht naar het
effect van onze eetgewoonten, onze
gezondheid en de levensduur. Ruim één
derde minder eten dan je buikje rond
komt en dan nog de helft langer leven,
kan dat? Het lukt! Proeven op muizen
en ratten hebben het aangetoond en
volgens de club der longevity in Amerika
zijn daar successen opgetekend van
105-jarigen die nog altijd hun zelfstandig bedrijf leiden. Er is dus hoop voor de
toekomst. Uit de resultaten zou blijken
dat we veertig percent langer kunnen
leven dan de gemiddelde waarden die
we nu moeten „ondergaan”.
Proeven op ratten
Van in de jaren dertig waren er al proe-
50
SANA nr 45
ven gedaan met muizen en ratten. Ze
werden in twee groepen onderverdeeld.
Eén groep mocht het buikje rond eten
met voer dat erg veel weg had van het
junkfood van de mensen. De andere
groep kreeg een dieet van amper 60 à
70 percent van de eerste groep, plus
vitamines en mineralen. Het verschil in
levensverwachting was enorm. De eerste groep leefde ongeveer 750 dagen,
dat kan je vergelijken met 75 jaar bij
de mensen, maar tegelijk vertoonde
de groep een groot aantal gevallen van
kanker. De tweede groep leefde niet
minder dan 1200 dagen en sommigen
van de dieren zelfs 1900 dagen. Als
je dat omrekent naar de mensen, dan
komt dat neer op leeftijden tussen de
SANA nr 45
51
Ouder worden door minder te eten?
110 en zelfs 190 jaar.
Van knaagdieren tot mensen
In het primatencentrum in Madison,
werden enkele tientallen apen op een
caloriebeperkend dieet gezet bij wijze
van experiment. De resultaten zijn erg
bemoedigend, want men stelt vast dat
degeneratieve ziekten minder voorkomen. Bij een calorierestrictie van 30
percent, neemt de HDL-cholesterol (de
goede) met 25 percent toe, terwijl de
triglyceriden met 20 percent dalen.
Conclusie: door minder te eten kan het
cardiovasculair risico beduidend afnemen. Hartinfarcten en hersentrombose
zouden veel minder voorkomen. Ook
de bloeddruk daalde, er was een betere
glucosetolerantie en insulinegevoeligheid
en bovendien ook een verlaging van de
lichaamstemperatuur. Deze apen hebben
daarmee een sterk verkleinde kans op
suikerziekte. De vetophoping die anders rond de buik wordt waargenomen
verspreidt zich over het lichaam, zodat
dat risico ook aanzienlijk verkleint. Het
DHEA-hormoon neemt ook langzamer
af dan normaal met het stijgen van de
leeftijd. Dit hormoon is een belangrijke
indicator van veroudering.
Acht supergezonde hongerlijders
In het begin van de jaren 90 werd in de
woestijn van Arizona een indrukwekkend
complex van glas neergezet, waarin
in een soort gesloten cel een kleine
wereld werd nagebootst. Alles moest in
gesloten circuit gebeuren en alles moest
worden gerecycleerd. Dat betekent
ook dat ze moesten instaan voor de
productie van hun eigen voedsel. In de
“Biosfeer” werd een soort regenwoud
nagebootst, er werden groenten en
vruchten gekweekt, er liepen kippen
rond, waterbronnen werden aangeboord en hun eigen lucht moest door
de vegetatie worden schoon gehouden.
Bedoeling was natuurlijk na te gaan of
in latere tijden op andere planeten een
soort biotoop kon worden gecreëerd
waar mensen konden overleven. Het
experiment met de acht man leverde
een aantal merkwaardige resultaten op.
Om te beginnen leek de mogelijkheid
om zelf voldoende voedsel te verbouwen
niet helemaal volgens plan te verlopen.
Dat maakte het noodzakelijk dat van de
geplande 2500 calorieën moest worden
afgeweken en dat op een laag caloriedieet van amper 1800 calorieën moest
worden overgeschakeld. De vleesconsumptie werd beperkt tot éénmaal per
week, slechts één eitje per week en
voor de rest fruit, groenten en granen.
Vetten waren beperkt. De voeding was
dus eigenlijk praktisch vegetarisch:
bonen, fruit en vooral veel bananen en
zoete aardappelen. Voor sommigen kan
dit lijken op een overlevingsdieet van
een concentratiekamp, maar wat de
werkelijkheid liet zien was toch indrukwekkend. Toen de “Biosfeer 2” na een
tweetal jaar werd opengesteld, bleken
diegenen die het hadden volgehouden
over een verbazingwekkend goede
gezondheid te beschikken. Ze waren
natuurlijk sterk vermagerd, maar alle
bloedwaarden waren indrukwekkend. De
cholesterolwaarden bleken bij de meeste
van 200 mmol/liter bloed naar ongeveer
125 te zijn gedaald en de bloeddruk
zakte van 110/75 mm kwikkolom naar
90/58 en dit fenomeen werd zelfs al
waargenomen na een drietal maanden.
Het niveau van de leukocyten of witte
bloedlichaampjes en van de bloedsuikerwaarden, zakte naar een peil dat zelfs
met medicijnen niet te bereiken valt. Als
iedereen de “Biosfeer 2” verliet, kwamen
er acht supergezonde jonge mensen
naar buiten.
Dikkertjes toch gezonder?
Het is bekend dat in statistieken gemakkelijk geschermd wordt met cijfers over
gezonde dikkertjes. Hieruit moet blijken
dat dikke mensen statistisch gezien
langer leven dan magere.
Aan de universiteit van Houston werden
ongeveer 22000 mannen onderzocht.
Hieruit bleek dat de conditie van het
grootste belang was. Wie een goede
conditie had, bleek een tweemaal hogere levenskans te hebben dan diegenen
die een slechte conditie hadden. Magere
mannen met een slechte conditie bleken
een hogere kans op overlijden te hebben
dan de dikkertjes met een slechte conditie. Maar als de studie wat uitgebreid
werd, zag men dat magere mannen
52
SANA nr 45
met een goede conditie een veel lager
sterftecijfer lieten zien, dan dikke mensen met een goede conditie. Uiteindelijk
bleek zelfs dat fitte magere mannen
een driemaal lager sterftecijfer hadden
dan niet-fitte magere mannen. Er is dus
magerte en magerte en vetzucht en
vetzucht... een gewichtsdaling op zich
heeft dus helemaal geen invloed op het
cardiovasculaire risico. Ook voor kanker
werden geen significante verschillen
bemerkt. Wel stelde men vast dat de
sterfte door suikerziekte met bijna de
helft naar beneden ging als men sterk
vermagerde. Integendeel merkte men
zelfs dat vrouwen die een drastische
vermageringskuur volgden een sterk
verhoogde kans op overlijden door harten vaatziekten vertoonden. Mogelijks
was dit te wijten aan het feit dat de vetten uiteindelijk in de bloedbaan terecht
kwamen en voor een trombus zorgden.
Eigenlijk komt het neer op wat Walford
zijn high/lowdiet noemt: weinig calorieën, maar goede gezonde en evenwichtige voeding met veel vitamines. Weinig
of veel eten: het lichaam maakt op een
bepaald ogenblik toch een balans op en
zet zich in evenwicht. Zelfs al blijven
mensen zich volproppen, zegt hij, ze
gaan nooit 300 kilo wegen, er komt een
begrenzing. Maar dat is ook het geval
bij een laag calorisch dieet. Als iemand
echt meer eet, dan is de verdikking begrensd, maar als iemand weinig begint
te eten kan het heel lang duren vooraleer het vet eraf is. Het basisgewicht
wordt bepaald door de energiebalans.
Als je daar 20 percent onder blijft dan
leef je langst, maar op voorwaarde dat
je voldoende vitamines en mineralen
naar binnen krijgt.
Wat kan je doen?
- Niet roken.
- Dagelijks bewegen.
- Dertig percent minder calorieën gebruiken.
- Zorgen voor voldoende vezels, vitamines en mineralen.
- Stress en zorgen vermijden.
- Goed slapen.
Hans de Groot
SANA nr 45
53
DE NATUURSTER
Buntjens Lizzy
Diesterstraat 18
3980 Tessenderlo
Natuurwinkeltje Margriet
Advertentie
Achter d’Hoven 11 - 2990 Wuustwezel
Openingsuren:
di - vrij: 9u - 12u en 13u30-18u
woe - zat: 9u - 12u en 13u30 - 17u
dond: 13u30 -18u
zondag- maandag en
donderdagvoormiddag gesloten
mail:
[email protected]
Openingsuren: Maandag-zaterdag
9u30-12u30
13u30-18u00
Donderdag sluitingsdag
Tel.: 0496/60.80.97
Essentiële oliën
Openingsuren:
DE MARETAK
natuur- en dieetvoeding, lichaamsverzorging
De Merodelei 36 - 2300 Turnhout
Tel.: 014/42 47 63
Openingsuren:
van maandag t/m zaterdag 09u30 - 18u00
ma:
di:
wo:
do:
vrij:
za:
9.30
9.30
9.30
9.30
9.30
12.30
12.30
12.30
12.30
12.30
13.30
13.30
13.30
13.30
13.30
13.30
18.00
18.00
18.00
18.00
18.00
18.00
te bestellen bij
Nieuwstraat 85 - Geel
Korspelsesteenweg 86 - 3581 Beverlo
Tel.: 011/40.14.07 www.brouwland.com
Openingsuren :
54
SANA nr 45
www.boverte.be
Maandag - vrijdag:
Zaterdag:
9u tot 18u
9u tot 17u
SANA nr 45
55
Advertentie
Met vitamine C
Voor een
ijzersterke
weerstand
• Ondersteunt het immuunsysteem
• Gemakkelijk in te nemen
180 tabletten
Verkrijgbaar bij de apotheek
met CNK bestelcode: 2595-791.
Of vraag ernaar in de betere natuurwinkel.
www.
56
SANA nr 45
.be