Jemen kameleon - NVD Dierentuinen

Jemen kameleon – Kleurrijke
boombewoner
De kameleon is een van de meest bekende
reptielen. Razendsnel passen ze hun kleur aan
de omgeving aan. Een insect wordt met precisie
en snelheid aan het uiteinde van hun tong
geplakt. Door de vorm van hun poten kunnen ze
makkelijk onderste boven aan een tak hangen.
‘Paspoort - gegevens’
Soortnaam NL
Verspreiding:
Voedsel:
Leeftijd:
Gewicht:
Aantal jongen per
keer:
Jemen kameleon - Chamaeleo calyptratus
Jemen en Zuidwesten van Saoedi Arabië
Insecten, kleine ongewervelden
Wild: 3-5 jaar Dierentuin: 5 jaar
200 gram
IUCN-status:
Niet bedreigd
Legt eieren, na 160 tot 170 dagen komen deze uit. Per keer
tussen de 50 en 90 jongen.
Hoe zie ik eruit?
De Jemen kameleon wordt ook wel helmkameleon genoemd. Dit komt door de
vergrootte oorkwab, die ziet eruit alsof hij een helm draagt. De mannetjes worden
ongeveer 40 tot 55 cm lang, de vrouwtjes worden maximaal 45 cm lang.
Kleurverandering
Voorheen werd gedacht dat een kameleon van kleur verandert om zichzelf beter te
camoufleren. Tegenwoordig denkt men dat dit wordt gebruikt voor sociale
communicatie (praten met soortgenoten) en warmteregulatie (de
lichaamstemperatuur van zijn lichaam regelen). Zo kan een Jemen kameleon van
kleur veranderen wanneer deze een andere Jemen kameleon ziet. Op deze manier
geven ze aan dat dit hun territorium is en door van kleur te veranderen intimideren of
verjagen ze de ander. Ook bij het oppakken van de kameleon kan deze van kleur
veranderen, dit duidt op stress en vluchtgedrag. De kameleon veranderd ook van
kleur om zijn warmte beter te reguleren. Donkere objecten nemen meer warmte op
dan lichte. Een kameleon is koudbloedig en verwarmt zijn lichaam daarom met
zonlicht. Vrouwtjes zijn vaak donkerder gekleurd dan mannetjes. Vrouwtjes
veranderen van kleur op het moment dat ze eieren dragen en geen mannetje meer in
hun buurt willen hebben. Mannetjes die deze donkere kleur vrouwtje zien, weten dat
ze niet meer beschikbaar is.
De meeste dieren die van kleur kunnen veranderen doen dit door toename van
bepaalde hormonen. De Jemen kameleon heeft speciale pigmentcellen in zijn huid,
deze worden chromatoforen genoemd. Deze cellen worden aangestuurd door
signalen uit de hersenen. Dit zorgt ervoor dat ze heel snel van kleur kunnen
veranderen.
Ogen, oren en neus
Het zicht van de Jemen kameleon is goed
ontwikkeld. Ze hebben draaibare ogen, waardoor
ze met alle twee afzonderlijk om zich heen kunnen
kijken. Daarnaast kunnen ze met beide ogen naar
een punt kijken om in te schatten op welke afstand
hun prooi zit.
De Jemen kameleon heeft geen oren, toch kunnen
ze wel horen. Wat ze kunnen horen zijn alleen lage
tonen en diepe brommen. Het is maar goed dat ze
dit kunnen, want ze communiceren met elkaar op
deze manier. Ze doen dit door middel van hele lage geluiden. Zo laag dat mensen ze
bijna niet kunnen horen.
Een kameleon heeft twee neusgaten aan de voorkant van zijn snuit waarmee hij
ademt en een beetje kan ruiken.
Waar woon ik?
De Jemen kameleon komt voornamelijk voor in Jemen, maar is ook in het
Zuidwesten van Saoedi-Arabië te vinden. Ze leven hier in bomen en struiken en
komen vrijwel nooit op de grond. Ze houden van warme en vochtige struikgewassen,
het liefst langs oevers en rivieren, omdat hier veel insecten te vinden zijn.
Wat eet ik?
Voornamelijk insecten en ongewervelde dieren, zoals wormen en rupsen, staan veel
op het menu van deze kameleon. Soms eet hij ook fruit en heel af en toe een klein
zoogdier. Tijdens het jagen blijft de kameleon doodstil zitten tot een prooidier binnen
het bereik van zijn tong komt. De tong van een kameleon is twee keer zo groot als
zijn lichaam. In rust zit zijn tong opgerold in zijn bek. Wanneer hij gaat jagen kan hij
zijn tong met veel kracht zijn bek uitschieten. Het uiteinde van zijn tong is erg
kleverig, zodat zijn prooi hier goed op blijft zitten. Alleen wanneer een kameleon echt
hongerig is gaat deze actief jagen. Ze hebben vrij weinig water nodig, ze krijgen al
genoeg water binnen door dit van bladeren af te likken.
Mijn familie en ik
Kameleons zijn zeer solitaire dieren, dit
betekent dat ze afzonderlijk van elkaar
leven. Het liefst mijden ze elkaar zo veel
mogelijk. Tijdens de voortplantingstijd
zoeken ze wel contact en gaat het mannetje
op zoek naar een vrouwtje. Hierbij bakenen
ze hun territorium af. Kameleons zijn erg
agressief tegenover andere kameleons. Meestal komt het niet tot een gevecht maar
vertonen ze enkel blufgedrag. Mannetjes zijn agressiever dan vrouwtjes.
Jonge kameleons
Zodra de jongen zijn geboren, blijven ze niet lang bij de moeder. Ze hebben al snel
de drang om weg te trekken. Zouden ze in de buurt van elkaar of hun moeder blijven,
dan kan het voorkomen dat de moeder zich agressief tegenover hen op stelt of ze
zelfs op eet.
Jonge kameleons groeien snel en vervellen veel. Om de oude huid los te krijgen,
schuurt de kameleon langs takken. Vaak worden de losse stukken vervelde huid
opgegeten. Wanneer ze net geboren worden hebben ze een groene huid en kunnen
ze nog niet van kleur veranderen.
Help!
Kameleons zijn trage dieren, maar kunnen soms
een korte sprint trekken om aan gevaar proberen
te ontsnappen. De meeste soorten leven in bomen
en struiken, deze laten zich bij een aanval op de
grond vallen. Wanneer de Jemen kameleon wordt
aangevallen kleurt hij donkerder en maakt luide
blazende geluiden. Daarnaast kunnen ze hard
bijten wanneer ze worden opgepakt.
Slangen en roofvogels zijn de natuurlijke vijanden
van de Jemen kameleon. Maar één van de
grootste bedreigingen voor de kameleon is toch wel de mens. De mens vernietigd
zijn leefomgeving en vangt deze dieren in het wild om ze weer door te verkopen.
Hierdoor gaat zowel het leefgebied als het aantal kameleons achteruit.
Wist je dat…
… Een kameleon een klein botje in zijn tong heeft?
…De tong van een kameleon de lengte heeft van wel 1,5 keer de lengte van zijn
lichaam?
…Het wegschieten van de tong niet meer dan 10 tot 20 milliseconden duurt?
Een milliseconden is een duizendste van een seconde.
…Een kameleon ondersteboven over het plafond of een tak kan lopen?
Dit komt doordat zijn poten zijn aangepast om zich beter aan takken vast te kunnen
houden. Deze aanpassing wordt ook wel zygodactyl genoemd.
Wil je weten, in welke dierentuin je deze diersoort in het echt kunt zien, gebruik dan
de ‘Dierzoeker’ op www.nvddierentuinen.nl.