VLM-experten in Guizhou_dec2009

Overleg met de LCRC-collega’s
in Beijing
December 2009
Derde VLM-Missie naar China
VLM-experten in Guizhou
Het “G”(uizhou)-team: Johan Carchon, Klaas De Smet, Joy Laquière, Pieter Mestdagh en Jan Verboven
Andere doelstellingen van het EU-China biodiversiteitsproject omvatten de integratie van maatregelen voor het behoud en de
ontwikkeling van biodiversiteit in twee pilootprojecten ruilverkaveling in de provincie Guizhou.
Deze provincie met als hoofdstad Guiyang ligt in vochtig subtropisch Midden-China. De neerslag en de ligging op een krijtplateau hebben aanleiding gegeven tot de vorming van uitgestrekte karstlandschappen met steile heuvels, ingesneden riviervalleien en uitgebreide grottenstelsels. De bevolking bestaat voor 37% uit zgn. etnische minderheidsgroepen (een 17-tal, de
voornaamste zijn Buyi, Miao, Shui en Yao) die al generaties lang het gebied bewonen in dikwijls afgelegen dorpen en leven van
land- en bosbouw. Elke minderheidsgroep heeft nog steeds een eigen traditionele klederdracht en cultuur. Ondanks de delfstoffen en het ontluikend eco- en “minority”-toerisme is Guizhou landbouweconomisch één van de armere Chinese provincies.
In de hoofdstad Guiyang werd kennis gemaakt met de collega’s van LCRC Guizhou
en van de beide projecten. Tijdens de workshop werd de aanpak in de twee projecten voorgesteld door de Chinese projectleiders en uitvoerig en in een collegiale
sfeer bediscussieerd. Voor het bepalen van de prioriteit van toekomstige ruilverkavelingsprojecten in Guizhou werd een zgn. “eco-sensitivity map” ontwikkeld waarbij ook aanwezige natuur- en landschapswaarden meebepalend zijn bij de keuze.
Hierbij wordt ook een biodiversiteitsindex gebruikt, berekend op basis van o.m.
lokaal aanwezige soortenrijkdom, aantal endemische soorten en aantal exoten.
Guizhou-team in actie, workshop in Guiyang
Doordat beide projecten ver van elkaar gelegen zijn en de tijd beperkt was, werd het Guizhou-team opgesplitst in twee deelteams die elk één van de projecten bezochten.
De grote uitdaging voor de integratie van biodiversiteit in beide ruilverkavelingsprojecten is verschillend: in Libo ligt de nadruk meer op natuurbehoud terwijl in Guanling de nadruk ligt op natuurherstel.
Ruilverkavelingsproject Mugong, Guanling county
Guanling, projectgebied
Ruilverkavelingsplan
Energieproductie uit mest
is bomen sparen
Het ruilverkavelingsproject in Guanling County (provincie Guizhou) ligt dicht bij het dorpje Mugong. Het leven in het dorp en
in het sterk afgelegen landbouwgebied is primitief. Er zijn weinig of geen nutsvoorzieningen zoals water, gas of electriciteit.
Eén van de gevolgen hiervan is dat de meeste bossen in de streek grotendeels verdwenen zijn, omdat de mensen hout nodig
hadden als energiebron. Deze situatie verbeteren is één van de doelstellingen van het ruilverkavelingsplan. Recent, voor de
uitvoering van het ruilverkavelingsplan (voorzien in 2010) konden landbouwers met financiële steun van de overheid een soort
betonnen ‘gastanks’ bouwen naast hun landbouwerswoning. Dit zijn ondergrondse tanks met een bovengronds verluchtingsgat, waarin de varkensmest (en menselijke mest) gedeponeerd wordt. Het methaangas dat hieruit opborrelt, wordt opgevangen en gebruikt als nieuwe energiebron. Tegelijk werd het bij wet verboden om nog bomen te kappen in de zogenaamde
boszones (zones die niet of minder in landbouwgebruik zijn wegens te steile helling of te stenige grond).
Het ruilverkavelingsplan bevat grosso modo drie thema’s.
Het eerste thema betreft de verbetering van de landbouw en van het irrigatiesysteem. In Guanling is de neerslag ongelijk verdeeld over het jaar en zijn er slechts drie maanden per jaar zonder droogtestress voor de planten. Uiteraard worden droogtebestendige soorten geteeld, maar het opvangen van afstromend water tijdens de neerslagmaanden is toch essentieel voor
de lokale landbouwopbrengsten. Het ruilverkavelingsplan voorziet in een zonering van landbouwgronden, het aanleggen van
waterbekkens, en een netwerk van toevoergrachten. Op het terrein werden de technische plannen hiervan getoond. Door beplantingen, het plaatselijk aangepast gebruik van natuurlijke materialen en ander vormen van natuurvriendelijke uitvoering
heeft het Chinese projectteam duidelijk alle moeite gedaan om de natuurwaarden in het gebied maximaal te vrijwaren. Ook
worden enkele kleine landwegen verbeterd, evenals de hoofdontsluiting doorheen het projectgebied.
Het tweede thema is herbebossing. Op de zuidwestelijke hellingen in het projectgebied zullen aanplantingen gebeuren, met
spontane verbossing op de steilste delen doordat de bevolking geen bomen meer mag kappen. Het valt op dat er momenteel
in het gebied bijna alleen jonge boompjes voorkomen. Oudere exemplaren zijn nochtans van groot belang voor de biologische
waarde van de boszones en de andere zones. We hebben dan ook samen met het lokale projectteam uitgebreid van gedachten
gewisseld over de lange termijn ontwikkeling en het beheer van de bossen. Ook kleine bosjes verspreid over het landbouwgebied zijn belangrijk als ecologische stapstenen, en dienen op een natuurvriendelijke wijze beheerd te worden. Samen met
de VLM-experten is het Chinese team ervan overtuigd dat het gedeeltelijk herstel van de biodiversiteit voornamelijk afhangt
van het succes van de bosontwikkeling en bosbeheer.
Als derde werd veel aandacht besteed aan de verweving tussen landbouw en natuur, buiten de boszones. Hoewel ook hiervoor
door het projectteam geen enkele moeite gespaard werd, kan ons inziens het plan een kleine meerwaarde brengen op dat
vlak. Door de primitieve en zeer kleinschalige landbouwmethoden ter plaatse, is er vanzelf al veel verweving in het projectgebied. Toch waren enkele nuttige maatregelen in functie van biodiversiteit voorzien, en hebben we er tevens nog enkele
kleine aan toegevoegd tijdens de nabespreking. Opvallend was dat lijnbeplantingen voorzien zijn met plaatselijke ‘opbrengstsoorten’. We proefden onder meer de kleine zwarte pepertjes, die in de streek erg populair zijn en op de markt duur verkocht
worden: tong in brand en lippen gevoelloos. Dergelijke beplantingen bieden naast een landschappelijke en ecologische, ook
een economische meerwaarde voor de bevolking, waardoor de kans op hun voortbestaan lijkt verzekerd.
Waterspaarbekken
Waterspaarbekken
Bosjes als ecologische stapstenen
Grasstrook op perceelsrand
Ruilverkavelingsproject Hetou, Libo county
Het volledige projectgebied is 87 ha groot en bestaat voornamelijk uit rijstvelden in de vallei van de Banzhai rivier, omzoomd door een gemengd bos op de steile hellingen van het karstgebergte. Dit gemengd woud (altijdgroen en bladverliezend
loofwoud) maakt deel uit van het 21.330 ha grote Maolan Biosphere Reserve. Biosfeer-reservaten worden met de hulp van
de UNESCO opgericht en vormen een wereldwijd netwerk ter behoud van de biodiversiteit via een integrale benadering van
ecologische, sociale en economische aspecten. Het projectgebied is tevens beschermd als werelderfgoed (‘Libo Karst World
Natural Heritage site’).
Het ruilverkavelingsplan concentreert zich voornamelijk in het valleigebied waardoor het eigenlijke projectgebied minder
dan 26 ha bedraagt.
Vergelijken oud en nieuw
plan
Aangepast ruilverkavelingsplan Vogelwaarnemingen vergelijken
Het ruilverkavelingsproject beoogt enerzijds de omstandigheden voor de landbouw te verbeteren (beperkte uitbreiding landbouwnuttige oppervlakte, verbeterde ontsluiting en verbeterde irrigatie) en anderzijds ecologische verbindingen en stapstenen te voorzien voor het aanpalende Biosfeer-reservaat en landschapskenmerken in dit werelderfgoed landschap te versterken.
In de nieuwe versie van het ruilverkavelingsplan werden verschillende maatregelen aangepast, rekening houdend met de
opmerkingen van de VLM-experten uit de voorgaande missies. Zo werd het grondverzet meer gezoneerd aangeduid. Het
geplande pompstation werd vanuit erfgoedkundig (en toeristisch) oogpunt vervangen door een meer traditionele houten
watermolen. De betonnen irrigatiegoot werd vervangen door een ingegraven polypropyleen leiding, waardoor het barrièreeffect voor kleine bodemdieren wegvalt. Het voorziene ecoduct onder de weg voor allerlei amfibieën en reptielen en voor
het opvangen van afvloeiend water uit de bergen, is nu ook voorzien van een geleidingswand. Een te vernieuwen tractorbrug
en twee voetbruggen krijgen een meer traditionele vormgeving als typische Chinese boogbruggen. Voor de verbetering van
een tractorweg werd gekozen voor steenslag. De zones voor aanplant van fruitbomen (tegen erosie en als toemaatje voor
de resusapen uit de omringende bossen) en voor aanleg van poelen werden uitgebreid. Bij de aanleg van moeraszones werd
door de VLM-experten gepleit voor spontane ontwikkeling van moeras- en oevervegetatie in plaats van de introductie van endemische en bedreigde plantensoorten. Het aanplanten van bomen langsheen de Banzhai rivier zou meer gespreid gebeuren.
Momenteel wordt de financiële goedkeuring van het plan afgewacht. De uitvoering van de werken is voorzien voor mei 2010.
Op het terrein werd het volledige projectgebied doorlopen (wat kon omdat de rijstvelden in de winterperiode droogstaan) en
werd uitgebreid van gedachten gewisseld over inventarisatiemethoden, visies, maatregelen en uitvoeringswijzen.
Droogstaande paddies met rijststrohoppers
Oude voetbrug over Banzhai rivier Waterbuffel zonder water
[email protected] - www.vlm.be