Memo aan onderwerp Gemeenteraad Voortgang samenwerking Gouda – Promen en ontwikkelingen in de GR Promen van College van B&W datum 21-04-2016 Terugblik / aanleiding In juni 2015 heeft de raad kaders gesteld voor een toekomstbestendige uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening en de Participatiewet. De volgende kaders zijn vastgesteld: 1. Bied een vangnet voor de onderkant van de arbeidsmarkt door (ondersteuning naar) werk aan te bieden voor inwoners met een arbeidsbeperking. 2. Randvoorwaarden die bijdragen aan arbeidsvreugde, benodigde stabiliteit en persoonlijke ontwikkeling vormen voor alle doelgroepen belangrijke overwegingen. Respecteer hierbij het wettelijk uitgangspunt dat de mensen met een WSW-dienstverband hun rechten en plichten behouden onder de WSW en streef naar zoveel mogelijk behoud van de huidige werkplek. 3. Hanteer bij de toekomstverkenning het vertrekpunt dat er een samenhangende aanpak voor mensen met een arbeidsbeperking uit de WSW en PW is en de mensen in de doelgroep zoveel mogelijk vanuit één toegang worden ondersteund. 4. Streef naar het versterken van de samenwerking in de arbeidsmarktregio en realiseer binnen de regionale samenwerking een evenwichtige verdeling van de risico's, kosten en opbrengsten. Zorg dat het financiële voordeel van keuzes die Gouda maakt ook ten gunste komt van Goudse inwoners. 5. Vang de korting op de WSW-subsidie zoveel mogelijk op door in te zetten op het verbeteren van processen en bedrijfsvoering en deze te borgen, en het beter benutten van de arbeidscapaciteit van WSW'ers. 6. Streef naar het creëren en benutten van integrale en / of innovatieve kansen zowel binnen als buiten het sociaal domein, zeker daar waar dit schaal- of exploitatievoordelen oplevert. Laat waar dit mogelijk en passend is deze kansen ten goede komen aan de Goudse inwoners die ondersteuning nodig hebben in de vorm van re-integratie, WSW, beschermd en beschut werk. 7. Kies voor een structurele oplossing, waarmee eventueel benodigde investeringen op termijn kunnen worden terugverdiend. 8. Realiseer de transitie in samenspraak met het bedrijfsleven en zoek in de uitvoering de combinatie met sociaal ondernemerschap. Onderzoek Robert Capel In de zomer van 2015 heeft adviseur Robert Capel, in opdracht van het bestuur van Promen, onderzoek gedaan naar een toekomstbestendige koers voor Promen. In het onderzoek is geconcludeerd dat het modulair model, zoals voorgesteld door Promen, voor de komende jaren realistisch is. Het modulair houdt in dat er een financiële scheiding wordt doorgevoerd tussen de Sociale werkvoorziening en de Participatiewet waardoor er ruimte is voor gemeenten om eigen keuzes te maken in afname van dienstverlening voor de Participatiewet. Daarnaast heeft Robert Capel onderzocht in hoeverre een splitsing van de GR een oplossing biedt: zijn conclusie is dat de te verwachten kosten van een splitsing niet opwegen tegen de voordelen. Tussentijds bericht college, oktober 2015 In het najaar van 2015 is de raad geïnformeerd door middel van een raadsmemo over het voornemen van het college om in het vervolg op de bevindingen van Robert Capel de volgende lijn te volgen: - De inzet van Gouda te richten op het modulair model conform het onderzoek van Capel, en deze te concretiseren en om te zetten in een onderhandelstrategie. - In het AB van Promen in te zetten op een nieuwe bedrijfsstrategie voor Promen voor de langere termijn met als deadline zomer 2016. - Nader te onderzoeken hoe een scenario rondom een eigen uitvoeringsdienst parallel kan worden uitgewerkt, als terugvaloptie. Eind 2015 heeft de raad ingestemd met het bedrijfsplan 2016 van Promen. Hierin zijn afspraken gemaakt over inzet van trajecten onder de naam ‘Bouwen aan een werkende toekomst’. Ontwikkelingen in de GR In december 2015 heeft het bestuur van de GR Promen een opdracht verstrekt aan de directeur van Promen om verder onderzoek te doen naar een bedrijfsstrategie voor de lange termijn (vanaf 2020). Robert Capel heeft berekend dat het modulair model een aantal jaren een realistische oplossing kan bieden maar dat op langere termijn een andere strategie nodig is om tot een toekomstbestendige uitvoering van de Sociale werkvoorziening te komen. Na overleg tussen het AB en de directeur van Promen is besloten dat Promen zich in het strategietraject vooral zal richten op de vraag waar de kracht van het bedrijf nu- en op termijn ligt, en in hoeverre zij hiermee gemeenten van dienst kan zijn bij de uitvoering van de Participatiewet. Promen wordt in dit traject ondersteund door De Haas Consultancy. Planning is dat Promen vóór de zomer van 2016 een bedrijfsstrategie voor de langere termijn presenteert aan het bestuur. Uitgangspunt van het bestuur is dat Promen zelf ondernemerschap en initiatief toont en van daaruit haar meerwaarde voor gemeenten, en andere opdrachtgevers, in kaart brengt. Daarnaast wordt verwacht dat Promen verder werkt aan optimalisering van de bedrijfsvoering, de beweging om meer kandidaten ‘van binnen naar buiten’ te plaatsen en de samenwerking met partners in de regio (waaronder sociale ondernemingen) om tot een meer integrale aanpak voor de totale doelgroep te komen. Aansluitend bij de kaders van de raad kunnen we voor de voortgang van de Sociale werkvoorziening in GRverband als volgt samenvatten: - De wens van de raad dat Gouds geld dat wordt geïnvesteerd in Promen zoveel mogelijk ten goede komt aan Goudse inwoners is actueel onderwerp van gesprek in de GR; aansluitend bij verdere uitwerking van het ‘modulair model’ wordt gekeken wat hiervoor de meest passende oplossing is. In elk geval behelst het modulair model dat een gemeente die Promen opdrachten verstrekt in het kader van de Participatiewet ook de opbrengsten hiervan direct terugziet. Dit principe zal ook doorgevoerd worden binnen de Sociale werkvoorziening - De GR blijft de komende jaren in stand voor (in elk geval) de uitvoering van de Sociale werkvoorziening. In lijn met de conclusies van adviseur Robert Capel is geconcludeerd dat splitsing of opheffing op dit moment meer (financiële) nadelen heeft dan voordelen. Splitsing is ook niet noodzakelijk om voldoende flexibiliteit te kunnen realiseren voor individuele gemeenten bij de uitvoering van de Participatiewet. - Naast verdere uitwerking van het modulair model is het noodzakelijk om in GR- verband te kijken naar bestaande afspraken over monitoring, sturing en verantwoording en deze waar nodig aan te passen. - De positie van de huidige medewerkers in de Sociale werkvoorziening blijft zoveel mogelijk onaangetast. Het recht op behoud van een werkplek en begeleiding is wettelijk vastgelegd. Daarnaast blijft, door het in stand houden van de GR, de werkplek voor zoveel mogelijk medewerkers ongewijzigd en blijven zij ook dezelfde begeleiding houden. De komende periode wordt in GR- verband verder gewerkt aan volledige invoering van het modulair model per 01-01-2017. Dit houdt in dat er een financiële scheiding wordt doorgevoerd tussen de Sociale werkvoorziening en de Participatiewet. Er blijft solidariteit in de GR voor bekostiging van de uitvoering van pagina 2 de Sociale werkvoorziening, daarnaast hebben gemeenten de vrijheid om al dan niet samen te werken met Promen in het kader van de Participatiewet. Ook de wijze van samenwerken is maatwerk. Promen zal zelf, via het eigen strategietraject, moeten bepalen waar op langere termijn de meerwaarde ligt voor hun opdrachtgevers. Gouds geld komt zoveel mogelijk ten goede aan de Goudse inwoners De Gemeenschappelijke Regeling blijft in stand voor (in elk geval) de uitvoering van de Sociale werkvoorziening De financiële scheiding tussen de Sociale werkvoorziening en Participatiewet wordt verder doorgevoerd in het kader van transparantie en evenwicht in solidariteit en beleidsvrijheid (modulair model) De positie van de huidige medewerkers in de Sociale werkvoorziening is gewaarborgd. Promen werkt in opdracht van het bestuur aan een langetermijnstrategie Goudse koers Zoals al eerder is aangegeven zal Gouda, parallel aan de ontwikkelingen in GR- verband, een eigen koers moeten bepalen. De Participatiewet is inmiddels ruim een jaar van kracht en er is ervaring opgedaan met eigen dienstverlening en in de samenwerking met diverse partners, waaronder Promen. Door invoering van het modulair model ontstaat de vrijheid voor Gouda (en andere gemeenten) om flexibel diensten af te nemen (of op andere wijze met Promen samen te werken) in het kader van de Participatiewet.. Aansluiting bij de eigen ontwikkelagenda van Gouda Voorop staat dat Gouda zelf haar dienstverlening in het kader van de Participatiewet verder ontwikkelt. Ontwikkeling vindt plaats op de volgende terreinen: • Werkgeversdienstverlening (via het Werkgeversservicepunt Midden Holland) • Dienstverlening aan burgers met een arbeidsbeperking • Doorontwikkeling van het Werk & ontwikkelcentrum • Programma Maatschappelijk actief • Reductie van uitkeringslasten door meer inzet op parttime / tijdelijk werk, stimuleren van ondernemerschap en onderzoek naar kansen via detachering. • Optimaliseren van publiek – private samenwerking • Versterken van verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt • Innovatie in dienstverlening • Verbinding beschut werk en arbeidsmatige dagbesteding Kansen in de samenwerking met Promen Verkennende gesprekken tussen Gouda en Promen hebben ervoor gezorgd dat inhoudelijk een beter beeld is ontstaan van de thema’s waarop in het kader van de Participatiewet kan worden samengewerkt. Promen wil zich vooral ontwikkelen tot bedrijf dat gericht is op dienstverlening aan burgers- al dan niet met een arbeidsbeperking- die (op termijn) kunnen werken. Gelet op het ontwikkelperspectief van Gouda en Promen kan samenwerking in elk geval van meerwaarde zijn op de volgende onderwerpen: • Dienstverlening aan burgers met een arbeidsbeperking, waaronder het realiseren van garantiebanen • Gezamenlijke doorontwikkeling van het Werk & ontwikkelcentrum (WOC) als centrale plek voor indoor- en uitstroom naar de arbeidsmarkt • Het bieden van (tijdelijk en / of parttime) werk voor de doelgroep die (nog) niet aan de slag kan bij een reguliere werkgever, optioneel door middel van detachering. Daarnaast is in het beleid van Gouda opgenomen dat een aantal beschutte werkplekken zal worden gerealiseerd vanuit de Participatiewet. Promen kan een rol spelen bij het invullen van deze plekken. Verder kan Promen mogelijk een aantal taken overnemen die vrijvallen vanwege het aflopen van het contract met Cyclus in 2019. Er is inmiddels in beeld gebracht welke taken Promen zou kunnen uitvoeren. Op basis hiervan kan een inschatting worden gemaakt welke taken mogelijk geschikt zijn voor medewerkers in de Sociale werkvoorziening of (tijdelijk) kunnen worden ingevuld met kandidaten vanuit de Participatiewet. pagina 3 Gezamenlijke ontwikkelagenda Om de bovengenoemde thema’s verder te kunnen uitwerken is het voornemen om een gezamenlijke ontwikkelagenda op te stellen met Promen. Andere gemeenten zijn vrij om hierbij aan te sluiten. Intentie van de ontwikkelagenda is om de komende (maximaal) twee jaar te onderzoeken waar partijen elkaar, nog meer dan nu het geval is, kunnen versterken bij de uitvoering van de Participatiewet. Zo ontstaat meer zicht op de meerwaarde van samenwerking in de praktijk op het gebied van Werk tussen Gouda en Promen op een aantal vooraf vastgestelde thema’s. Daarnaast kan er in deze context mogelijk worden samengewerkt met andere gemeenten. Voorop staat dat gewerkt wordt aan een zo integraal mogelijke benadering voor de complete doelgroep met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het werken op basis van een gezamenlijke ontwikkelagenda kan bijdragen aan het uiteindelijke besluit over samenwerking op langere termijn tussen Gouda en Promen (en mogelijk andere gemeenten) en geeft meer zicht op de vraag wat uiteindelijk de meest effectieve en efficiënte samenwerkingsvorm voor de langere termijn is. Voorstel is om de komende twee jaar gezamenlijk te werken aan deze ontwikkelagenda. Optie is om dit een projectmatig karakter te geven zodat er een gezamenlijke en eenduidige sturing op de activiteiten is. Gouda en Promen werken nu al samen in het kader van de Participatiewet en zien kansen om deze samenwerking te verstevigen en te bestendigen Samenwerkingskansen en doelstellingen worden vastgelegd in een gezamenlijke ontwikkelagenda Het staat andere gemeenten in de regio vrij om bij deze samenwerking aan te sluiten Samenwerkingsvorm Gouda bouwt op dit moment aan de afdeling Werk waarin alle activiteiten gebundeld zijn die gaan over werk, ontwikkeling en maatschappelijke activering van burgers. In dit kader is een aantal vragen van belang met betrekking tot de toekomstige inrichting van het totale proces van ontwikkeling, bemiddeling en werkgeversdienstverlening: - In hoeverre is het een meerwaarde om activiteiten in het kader van Werk onder te brengen in een aparte uitvoeringsorganisatie? - Hoe verhoudt deze uitvoeringsorganisatie zich tot het Regionaal Werkbedrijf Midden Holland? - In hoeverre zijn andere gemeenten in de regio bereid om samen te werken op het gebied van Werk? - In hoeverre is het een meerwaarde om (delen van) Promen onder te brengen in de uitvoeringsorganisatie? Of wordt met Promen samengewerkt op basis van een zakelijke relatie tussen opdrachtgever (gemeente) en opdrachtnemer (Promen)? - Als er een aparte uitvoeringsorganisatie komt, wat is dan de best passende bestuurlijk- juridische vorm die hierbij aansluit? We stellen voor om in dit stadium nog geen keuze te maken voor de uiteindelijke samenwerkingsvorm. De vraag wat de meest passende samenwerkingsstructuur is hangt af van de voortgang van de inhoudelijke samenwerking tussen Gouda, Promen en gemeenten in de regio. De inhoudelijke samenwerking kan uiteindelijk meer zicht geven op de meest logische samenwerkingsvorm op de langere termijn. Inhoudelijke ontwikkeling gaat vooraf aan de keuze voor vorm en structuur. De keuze voor de uiteindelijke structuur / inrichting van de activiteiten in het kader van Werk & ontwikkeling wordt op een later moment genomen en is een logisch vervolg op de inhoudelijke ontwikkelingen in de samenwerking. pagina 4 Schematisch In onderstaand schema is samengevat hoe de dienstverlening en ontwikkeling van Promen zich verhoudt tot de dienstverlening van de gemeente in het kader van de Participatiewet en waar de gezamenlijke ontwikkelagenda gepositioneerd kan worden. In hoeverre sluit deze koers aan bij de door de raad gestelde kaders? Kader Bied een vangnet voor de onderkant van de arbeidsmarkt door (ondersteuning naar) werk aan te bieden voor inwoners met een arbeidsbeperking. Randvoorwaarden die bijdragen aan arbeidsvreugde, benodigde stabiliteit en persoonlijke ontwikkeling vormen voor alle doelgroepen belangrijke overwegingen. Respecteer hierbij het wettelijk uitgangspunt dat de mensen met een WSWdienstverband hun rechten en plichten Hanteer bij de toekomstverkenning het vertrekpunt dat er een samenhangende aanpak voor mensen met een arbeidsbeperking uit de WSW en PW is en de mensen in de doelgroep zoveel mogelijk vanuit één toegang worden ondersteund. Streef naar het versterken van de samenwerking in de arbeidsmarktregio en realiseer binnen de regionale samenwerking een evenwichtige verdeling van de risico's, Aansluiting Ondersteuning van burgers met een arbeidsbeperking vindt plaats via het Team Arbeidsbeperkten (TAB); vanuit dit team wordt intensief samengewerkt met Promen. De GR blijft in stand en Promen blijft onverminderd belast met het organiseren van werk voor de doelgroep van de Sociale werkvoorziening. De randvoorwaarden met betrekking tot arbeidsvreugde, stabiliteit en persoonlijke ontwikkeling staan hierin centraal. Er vindt nu al samenwerking plaats op verschillende onderwerpen (Werk & ontwikkelcentrum, werkgeversdienstverlening etc.). Verwachting is dat een gezamenlijke ontwikkelagenda een extra impuls geeft aan de samenhangende aanpak. Samenwerking in de arbeidsmarktregio wordt steeds verder versterkt. In GR- verband wordt (langs de lijnen van het modulair model) gewerkt aan een evenwichtiger verdeling van pagina 5 Voortgang + + + +/- kosten en opbrengsten. Zorg dat het financiële voordeel van keuzes die Gouda maakt ook ten gunste komt van Goudse inwoners. Vang de korting op de WSW-subsidie zoveel mogelijk op door in te zetten op het verbeteren van processen en bedrijfsvoering en deze te borgen, en het beter benutten van de arbeidscapaciteit van WSW'ers. Streef naar het creëren en benutten van integrale en / of innovatieve kansen zowel binnen als buiten het sociaal domein, zeker daar waar dit schaal- of exploitatievoordelen oplevert. Laat waar dit mogelijk en passend is deze kansen ten goede komen aan de Goudse inwoners die ondersteuning nodig hebben in de vorm van re-integratie, WSW, beschermd en beschut werk. Kies voor een structurele oplossing, waarmee eventueel benodigde investeringen op termijn kunnen worden terugverdiend. Realiseer de transitie in samenspraak met het bedrijfsleven en zoek in de uitvoering de combinatie met sociaal ondernemerschap. risico’s, kosten en opbrengsten. Dit moet nog verder worden geconcretiseerd in de loop van 2016. Promen heeft de opdracht van het bestuur om een langetermijnstrategie te ontwikkelen. Eén van de onderdelen hiervan is verbetering van de bedrijfsvoering en het (nog) beter benutten van de arbeidscapaciteit van de medewerkers in de Sociale werkvoorziening. Het benutten van kansen en mogelijkheden voor innovatie is een cruciaal thema in de gezamenlijke ontwikkelagenda van Gouda en Promen. De thema’s re-integratie en beschermd / beschut werk worden deels met- en deels zonder Promen uitgewerkt. Voor het realiseren van Beschut werk wordt samengewerkt met gemeenten in de regio om schaalvoordelen te benutten. Binnen Gouda (en in regionaal verband) wordt gewerkt aan verbinding in het Sociaal domein. Op basis van inhoudelijke samenwerking (innovatieagenda) wordt uiteindelijk bepaald welke structuur het meest passend is bij de uitvoering van de Participatiewet. Hierbij wordt uitgegaan van een structurele oplossing. Het modulair model, zoals voor de komende jaren afgesproken, is een tijdelijke oplossing. Verbinding met het bedrijfsleven is volop in ontwikkeling, deels via de gemeente Gouda en deels in samenwerking met het Regionaal Werkbedrijf Midden Holland. In de loop van 2016 wordt gewerkt aan verdere versterking van de verbinding met het bedrijfsleven. +/- +/- +/- +/- Financieel Tot 01-01-2015 werd de Sociale werkvoorziening gefinancierd via een rijksbudget, gebaseerd op een taakstelling per gemeente, gekoppeld aan het aantal te realiseren werkplekken in de Sociale werkvoorziening. Vanaf 2015 is er sprake van één integraal budget voor zowel de uitvoering van de Sociale werkvoorziening als de Participatiewet. Vooralsnog maakt het ministerie wel een (fictief) onderscheid binnen de tussen het deel dat bestemd is voor de Sociale werkvoorziening en het deel dat voor de Participatiewet kan worden ingezet. Op termijn vervalt dit onderscheid. De systematiek is in de toekomst gebaseerd op integraal beleid. Het fictieve deel voor de Sociale werkvoorziening binnen het Participatiebudget bouwt de komende jaren geleidelijk af door vermindering van de bijdrage per SE (van 25.900,- nu tot 22.900 in 2021). Daarnaast wordt een efficiencykorting doorgevoerd op basis van de verwachting dat meer SW- medewerkers (al dan niet via detachering) bij reguliere werkgevers kunnen werken. In vergelijking met andere SW- bedrijven heeft Promen relatief weinig SW- medewerkers die op basis van detachering of begeleid werken bij reguliere werkgevers werken (Bron: Capel Advies, september ’15). Promen is bezig met een inhaalslag, dit kan in beperkte mate zorgen voor het dempen van de verwachte tekorten. pagina 6 Op basis van de laatste cijfers van Promen (begroting 2016, met als uitgangspunt doorbetaling van de fictieve rijksbijdrage en aanvullende gemeentelijke bijdrage) is het saldo voor de uitvoering van de Sociale werkvoorziening voor Gouda de komende jaren als volgt: Jaar 2016 2017 2018 2019 Verwacht saldo uitvoering Sociale werkvoorziening Gouda + € 152.000 -/- € 177.000 -/- € 383.000 -/- € 412.000 De financiële prognoses voor de Sociale werkvoorziening zijn voor de komende jaren gebaseerd op de verwachte blijfkans van de huidige SW- ers, rekening houdend met natuurlijk verloop. De volgende aspecten zijn van belang bij de financiële prognoses: - - - - In de begroting van Gouda is de (fictieve) rijksbijdrage volgens de septembercirculaire 2015 verwerkt; met de meicirculaire 2016 zullen de cijfers opnieuw aangepast worden op basis van de gerealiseerde aantallen in 2015. De loonkosten zijn beperkt beïnvloedbaar. Ongeacht de gekozen richting moeten salarissen van de SW- medewerkers worden betaald. Overige kosten van het SW- bedrijf zijn deels beïnvloedbaar (begeleidingskosten, huisvesting, overhead etc.). De verwachting is dat Promen deze aspecten meeneemt in de bedrijfsstrategie. Het operationeel resultaat van Promen kan positief beïnvloed worden door inzet van kandidaten vanuit de Participatiewet (inverdieneffect). Voor 2016 zijn hierover afspraken gemaakt waar alle GRgemeenten zich aan hebben verbonden. Hierin moet onderscheid gemaakt worden tussen de rol van Promen als werkgever / detacheringsorganisatie en de rol van Promen als intermediair voor plaatsing bij reguliere werkgevers. Een exploitatietekort op de uitvoering van de Sociale werkvoorziening is onontkoombaar in de komende jaren, samenwerking op het gebied van de Participatiewet kan zorgen voor beperking van de tekorten. Bij de keuze voor de inrichting op langere termijn is het van belang om te kiezen voor een structuur die optimaal is ingericht op de opdracht vanuit de Participatiewet om burgers zoveel mogelijk te plaatsen bij reguliere werkgevers. Dit loopt niet per definitie parallel aan beperking van verliezen op korte termijn. Dit sluit aan bij het kader van de raad om in te zetten op een structurele oplossing. Bij het opstellen van de bedrijfsstrategie voor Promen voor de langere termijn is het zoveel mogelijk reduceren van de tekorten een belangrijke opgave. Door daarnaast de uitvoeringsorganisatie voor de Participatiewet zo effectief mogelijk in te richten kunnen zoveel mogelijk kandidaten worden geplaatst waardoor wordt inverdiend op het uitkeringsbudget (BUIG). Een effectieve samenwerking op het terrein van de Participatiewet kan zorgen voor een besparing op het uitkeringsbudget. Dit compenseert deels de verwachte exploitatietekorten in de uitvoering van de Sociale werkvoorziening. pagina 7 Planning Onderwerp Bedrijfsstrategie Gezamenlijke ontwikkelagenda Gouda – Promen Organiseren en uitvoeren van de ontwikkelagenda Uitwerking modulair model Keuze voor samenwerkingsvorm Toelichting Ontwikkeling bedrijfsstrategie voor de langere termijn door Promen in opdracht van bestuur Opstellen van een gezamenlijke ontwikkelagenda en dit omzetten in concrete stappen in de samenwerking Concreet vorm geven aan uitvoering van gezamenlijke thema’s Verdere invulling en uitwerking van het modulair model: splitsing tussen SW en Participatiewet Keuze voor de vorm / structuur van de samenwerking tussen Gouda en Promen (en mogelijk regiogemeenten) op lange termijn pagina 8 Gerealiseerd 01-07-2016 01-09-2016 01-10-2016 01-10-2016 01-09-2017