Anti-hormoontherapie - zorgprogramma

Anti-hormoontherapie
Inleiding
Hormonen zijn natuurlijke stoffen die door het lichaam worden aangemaakt. De twee
belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen zijn oestrogeen en progesteron. De meeste
soorten borstkanker hebben deze hormonen nodig om te groeien.
De cellen bevatten ontvangers of receptoren, waarop de hormonen zich kunnen binden om
zo de groei van de kankercellen te stimuleren. Ze voeden als het ware de tumor. De antihormoontherapie zorgt ervoor dat de receptoren worden geblokkeerd, de energievoorziening
wordt dus met andere woorden stopgezet, waardoor de cel stuk zal gaan. Op deze manier
verkleint dus een nog aanwezige tumor, en/of wordt de groei van eventuele aanwezige
kankercellen belemmerd.
Deze therapie heeft enkel zin bij patiënten bij wie een hormoongevoelige tumor werd
gevonden. (bij niet-hormonale tumoren zijn de receptoren afwezig, en kunnen ze dus ook niet
geblokkeerd worden) De vaststelling of er al dan niet hormoonreceptoren zijn in het weefsel,
gebeurt in het labo.
Verschillende soorten
Het blokkeren van deze receptoren kan op verschillende manieren gebeuren, de arts beslist
welk middel het meest geschikt is voor welke patiënt. Om deze beslissing te nemen zijn een
aantal zaken van belang: aan welk hormoon was de kankercel gevoelig, is de patiënte in de
menopauze of niet, ook het al dan niet hebben van osteoporose speelt een rol,…
Hoe kan men de groei van een hormonale tumor voorkomen/stopzetten?
 Door de hormoonreceptoren te blokkeren via medicatie
 Door de aanmaak van oestrogeen tegen te gaan via medicatie
 Door de aanmaak van oestrogeen en progesteron tegen te gaan via operatie (
verwijderen van de eierstokken)
Blokkeren van de hormoonreceptoren
Tamoxifen
Tamoxifen wordt verkocht onder de volgende merknamen:
Nolvadex – Tamizam - Tamoplex
Beschrijving
De chemische stof die bij hormoontherapie het meest wordt gebruikt heet
tamoxifen. Tamoxifen blokkeert de receptoren, de ontvangers van oestrogeen in de
kankercel. Dit heeft tot gevolg dat de kankercellen in het borstweefsel als het ware niet
gestimuleerd worden en dus ook niet kunnen groeien of zich
vermeerderen. Het middel wordt al vele jaren gebruikt voor de behandeling van zowel
beginnende als gevorderde borstkanker.
De behandeling bestaat uit het dagelijks slikken van één pilletje gedurende een bepaalde tijd.
Meestal duurt de behandeling vijf jaar.
Bijwerkingen
De bijwerkingen van tamoxifen vallen over het algemeen erg mee. Het merendeel van de
patiënten heeft er geen last van. Bij sommigen patiënten komen de volgende bijwerkingen
echter in meer of mindere mate voor:
Gebrek aan eetlust, hoofdpijn of duizeligheid, gewichtstoename, overgangsklachten (omdat
hormoontherapie de werking van oestrogeen blokkeert). Regelmatig komen volgende
klachten voor: opvliegers en wijzigingen in de menstruatiecyclus; vaginale droogte,
verminderd libido.
Een licht verhoogde kans op een trombose en/of longembolie;
Het vasthouden van vocht (vochtretentie). Een licht verhoogde kans op baarmoederkanker.
Deze nadelen wegen echter niet op tegen de voordelen: minder kans op uitzaaiingen en
minder kans (gehalveerd) op een tweede keer borstkanker.
Blokkeren van de aanmaak van oestrogeen via medicatie
Aromatase remmers worden verkocht onder de volgende merknamen:
Letrozole wordt verkocht onder de merknaam Femara,
Anastrozole onder de merknaam Arimidex en
Exemestane wordt verkocht onder de merknaam Aromasin.
Beschrijving
Letrozole, anastrozole en exemestane zijn middelen die behoren tot de groep van aromatase
remmers. Aromatase is een enzym dat ervoor zorgt dat er
oestrogenen gemaakt worden in het lichaam. Zij remmen dus de aanmaak van oestrogenen
door het lichaam. Ook hierbij geldt, dat deze behandeling alleen zin heeft bij vrouwen met
positieve oestrogeenreceptoren.
In sommige gevallen worden aromataseremmers toegediend bij vrouwen die veel klachten
hebben van Tamoxifen. Ook indien de groei van een reeds bestaande tumor weinig afneemt
onder tamoxifen, of indien men hervalt onder het gebruik van tamoxifen.
Bijwerkingen
Patiënten die aromatase remmers gebruiken ondervinden meestal nog minder
bijwerkingen dan de patiënten die tamoxifen gebruiken.
Onderstaande bijwerkingen komen soms voor: gewrichtlast (bij 20 % van de patiënten),
verhoogde kans op osteoporose, opvliegers, skeletpijn en spierpijn.
Blokkeren van de aanmaak van hormonen via operatie
Hierbij zal de arts operatief de eiertakken verwijderen, zodat de productie van vrouwelijke
hormonen wordt stilgelegd. Meestal kan dit gebeuren met een kijkoperatie, waarbij de
opname beperkt is tot 1 overnachting. U dient wel voldoende rust te nemen nadien.
Indien u nog vragen hebt over dit onderdeel van uw behandeling, mag u steeds contact
opnemen met uw gynaecoloog of borstverpleegkundige. Regelmatig worden in ons
ziekenhuis informatiesessies gegeven, waarbij verschillende medische aspecten
worden toegelicht, en waar u ook de kans heeft vragen te stellen. Een overzicht van de
planning van deze sessies kan u bekomen bij de borstverpleegkundige.
Namens het team van de Borstkliniek Voorkempen, campus AZ Klina.
Augustijnslei 100, 2930 Brasschaat. 03/650.52.44. of [email protected]