ZalBasharal-Assadooitwordenberecht?

10
DE VOLKSKRANT
DINSDAG 25 OKTOBER 2016
Ten eerste
Zal Bashar al-Assad ooit worden berecht?
ANALYSE
POSITIE BASHAR AL-ASSAD
Westerse landen zinnen op
manieren om de Syrische
president Assad te berechten
voor oorlogsmisdaden.
Struikelblok is Rusland.
N
a een korte gevechtspauze om
humanitaire redenen zijn in
het weekeinde bombardementen op Aleppo hervat. Amerika
en Europa spraken eerder de verdenking
uit dat Damascus en Moskou oorlogsmisdaden begaan, maar ze kunnen het
geweld niet stoppen. Wel kondigde
Frankrijk onlangs dreigend een strafonderzoek aan, dat na de oorlog tot een
proces zou moeten leiden.
Mensenrechtenorganisaties, VN-onderzoekers en juridische experts buigen
zich al jaren over zo’n scenario. Hoe realistisch is het dat de Syrische leider Bashar al-Assad ooit kan worden berecht
wegens oorlogsmisdaden?
1
Assad verschijnt voor het
Internationaal Strafhof (ICC)
Deskundigen zijn het erover eens dat die
kans minimaal is. ‘Pogingen om Assad
voor het ICC te krijgen, zijn tot mislukken gedoemd. Het is verspilde tijd en
energie’, aldus Jens-David Ohlin, hoogleraar internationaal crimineel recht aan
de Cornell Law School in New York.
De VN-Veiligheidsraad heeft de macht
om Assad door te verwijzen naar het hof
in Den Haag, dat oordeelt over oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menseAdvertentie
lijkheid en genocide. Jill Coster van Voorhout, senior onderzoeker Rule of Law
aan The Hague Institute voor Global Justice: ‘Een voorstel daartoe stuitte op het
veto van Rusland en China, en er is geen
enkele reden om te denken dat het een
volgende keer wel lukt.’
Mostafa Minawi, een Midden-Oostenexpert die verbonden is aan de Cornell
Law School: ‘Rusland zal nooit toestaan
dat Assad aangeklaagd wordt, omdat het
zelf ook wordt beticht van oorlogsmisdaden, zoals luchtaanvallen op ziekenhuizen van Artsen zonder Grenzen.’
Hoogleraar David Crane, als kenner
van internationaal recht werkzaam aan
de Syracuse University in New York, verzamelt al jaren met zijn studenten getuigenissen en ander materiaal. Hij leverde
het ICC meer dan 14 duizend pagina’s
aan documentatie. ‘Ik ben een supporter
van het ICC. Dat Assad voor het hof verschijnt, is helaas geen optie meer. Een
paar jaar geleden was het mogelijk geweest. Toen bemoeiden de Russen zich
nog niet zo intensief met het conflict.’
Assad moet
aan de macht
blijven. De
Russen laten
hem niet
gaan
David Crane hoogleraar Syracuse
University in New
York
2
Assad verschijnt voor een nog
op te richten tribunaal
Er zijn deze eeuw tal van speciale tribunalen opgericht, voor oorlogsmisdaden
gepleegd in landen als Sierra-Leone,
Rwanda en Cambodja. Met een mandaat
van de VN-Veiligheidsraad, of omdat
nieuwe machthebbers ermee instemden. In het geval-Syrië is Rusland het
struikelblok.
Minawi: ‘Rusland heeft een stevige
vinger in de pap bij het bereiken van een
vredesakkoord. Het zal grote invloed
hebben op de vorming van een nieuwe
regering, om invloed en een militaire
Syrische president
Assad. Foto SANA
aanwezigheid in de regio te verzekeren.
Van zo’n regering heeft Assad niets te
duchten.’
Coster van Voorhout: ‘Met een meerderheid van 123 staten in de Algemene
Vergadering van de VN kan een speciaal
tribunaal worden opgericht. Syrische juristen hebben zich ervoor ingezet, maar
het is niet haalbaar gebleken.’
Crane: ‘Ook buiten de VN om zijn er
mogelijkheden. Een rechtbank in Syrië,
of een door Arabische landen op te richten tribunaal. Maar beide opties zijn niet
realistisch in de komende jaren.’
3
Assad gaat in ballingschap
Menig dictator met bloed aan zijn handen, van Idi Amin (Oeganda) tot ‘Baby
Doc’ Duvalier (Haiti), kreeg elders asiel.
Dat gebeurde in een tijd dat er nog geen
internationale tribunalen en strafhoven
waren. Is ballingschap anno 2016 een optie is voor Assad?
‘In theorie wel’, zegt Coster van Voorhout. ‘Tot nog toe heeft Rusland niet laten blijken dat het Assad niet wil beschermen.’ Minawi: ‘Hij heeft meer keuzemogelijkheden dan Rusland. Andere
voormalige Sovjetrepublieken bijvoorbeeld. Ook landen als Saoedi-Arabië en
de Verenigde Arabische Emiraten hebben er geen moeite mee om dictators onderdak te bieden.’
Crane daarentegen denkt dat Rusland
‘zijn marionet’ in Damascus wil houden.
‘Hij moet aan de macht blijven. De Russen laten hem niet gaan.’
4
Hij blijft aan de macht
Stel, een vredesregeling pakt uit in het
voordeel van Assad: hij krijgt amnestie.
Een recent voorbeeld van een vredesakkoord met een amnestieregeling is dat
tussen de rebellenbeweging FARC en de
Colombiaanse regering. Juist die amnestie was voor een meerderheid van de Colombianen niet te verkroppen.
‘Ik kan me geen regeling voorstellen
waarbij de rebellen akkoord gaan met
amnestie voor Assad’, zegt Jill Coster
voor Voorhout. Behalve de rebellen, onmisbare partners voor een vredesregeling, zullen ‘ook slachtoffers, nabestaanden en mensenrechtenorganisaties
druk uitoefenen op de internationale gemeenschap om Assad te bestraffen’, aldus Ohlin.
De rebellen verkeren weliswaar als onderhandelaars ‘in een zwakke positie’ en
en ‘zijn niet bij machte vervolging af te
dwingen,’ stelt Miniwi. ‘Maar ze zullen
alleen instemmen met een akkoord als
er een einde komt aan de Assad-dynastie
die het land dertig jaar heeft geterroriseerd.’
‘Niets is onmogelijk’, zegt Crane, sprekend uit ervaring. Als aanklager bij het
Speciaal Hof voor Sierra Leone wist hij de
Liberiaanse oud-president Charles Taylor achter de tralies te krijgen. Taylor
werd in 2003 aangeklaagd wegens grove
misdaden die hij en zijn rebellen hadden gepleegd tijdens de burgeroorlog in
buurland Sierra Leone, eind vorige eeuw.
Crane: ‘Taylor had niet verwacht dat
hij ooit ter verantwoording zou worden
geroepen. In 2013 werd hij in hoger beroep veroordeeld tot 50 jaar cel. Hij zit de
straf nu uit in Groot-Brittannië. Soms is
er veel tijd nodig voordat gerechtigheid
overwint.’
Theo Koelé
Philips gelast cursus
af om kwakzalverij
Aliëtte Jonkers
Amsterdam
Philips gelast een workshop over
‘energetische geneeskunde’ af na
beschuldigingen dat het om
kwakzalverij zou gaan.
De workshop met de titel Energy Medicine meets technology zou woensdag
plaatsvinden. Het thema was een combinatie van eeuwenoude Oosterse geneeswijzen en moderne technologie,
zoals kleurlichttherapie.
Energetische geneeskunde richt
zich op het voorkomen en behandelen
van ziekte door ‘onbalans in het menselijke energiesysteem’ te herstellen.
Vier sprekers, twee uit het buitenland,
zouden een presentatie geven. Na kritische publicaties van Skepsis – een
stichting die pseudowetenschappelijk
onderzoek aan de kaak stelt – is de
workshop geannuleerd.
Volgens Marianne Nouwens, woordvoerder van Philips, was de speciale
website over de workshop ‘per ongeluk
extern gezet’. ‘Het ging om een kleine
verkennende sessie. Daar gaan we nu
niet mee door, omdat we niet willen
dat het extern een ding is. Ik wist zelf
niet eens van het bestaan van de workshop.’
Het bedrijf wil niet inhoudelijk ingaan op de kritiek van de stichting
SkepsisdatPhilipszichbezighoudtmet
‘pseudowetenschappelijke onzin’.
Skepsisonderzochtdeachtergrondvan
de uitgenodigde sprekers. Twee van
hen waren betrokken bij de ontwikkeling van een apparaat voor elektroacu-
punctuur, de I-tronic. De technologie
zou zijn gebaseerd zijn op kennis opgedaan in het Russische ruimtevaartprogramma,hetzogenaamdePrognos-systeem. Stichting Skepsis deed navraag
bij het instituut dat biomedisch onderzoek doet voor het ruimtevaartprogramma. ‘Daar hadden ze nog nooit
van de uitvinder Sagrjadski gehoord en
ook niet van het Prognos-systeem. Dit
blijkt een totaal verzonnen verhaal’, aldus Pepijn van Erp van Skepsis op de
website kloptdatwel.nl.
Workshop
geannuleerd na
kritische
publicaties van
stichting Skepsis
Een van de afgezegde sprekers,
Mauk den Boer van het bedrijf Raymedy, is teleurgesteld. Ook hij was betrokken bij de I-tronic, maar zegt dat
Skepsis zich richt ‘op details die er niet
toe doen’. Zijn bedrijf heeft onder
meer een app ontwikkeld waarmee gebruikers via hun smartphone hun meridianen – energiebanen – zouden kunnen meten en behandelen. ‘Wij onderzoeken de ervaringen van patiënten
en laten die voor zich spreken. In Nederland is de medische wereld te eenzijdig bezig. Chinese ziekenhuizen
doen hier bijvoorbeeld wel serieus onderzoek naar.’