15 -8-2015 , Zuurdijk Gericht aan Burgemeester en Wethouders en

15 -8-2015 , Zuurdijk
Gericht aan Burgemeester en Wethouders
en leden van de Gemeenteraad van de gemeente De Marne
Geacht B&W , geachte raad
Gezien de urgentie van de zaak en de korte tijd die na het bijeenkomen van het
afgelopen presidium nog rest tot de door Groen Links in te dienen motie Vreemd aan de
orde van de dag m.b.t. het fracken door de NAM bij Roodehaan (boorlocatie SaaksumOost) vraag ik u met klem hoogte te nemen van het onderstaande zo mogelijk ruim voor
de aanstaande raadsvergadering dd. 22 sept. 2015 .
In Juni heeft de Nam aangekondigd middels berichtgeving aan de dorpjes Warfhuizen en
Saaksum te zullen gaan fracken zowel in de Gasvelden Feerwerd als in Saaksum-Oost,
een gasveld wat onder Zuurdijk loopt, mijn woonplaats, vanaf boorlocatie Saaksum-Oost
(gelegen bij Roodehaan) .
Ik verzoek B&W en de Raad nadrukkelijk hiertegen bezwaar aan te tekenen bij NAM en
ministerie van economische zaken .
Het verbaast mij en stelt me ook teleur dat gemeente de Marne dit nog niet gedaan heeft
daar gemeentes Winsum, Zuidhorn en ook de provincie Groningen al in juni 2015, direct
na berichtgeving door de NAM, op eigen initiatief hiertegen uitdrukkelijk bezwaar
hebben gemaakt , en dit met reden..
U kunt hiervan kennis nemen middels deze bijgevoegde brieven naar NAM en Rijk.
Mijns inziens zou de gehele politiek vanuit alle bestuurlijke lagen, landelijk, provinciaal
en gemeentelijk zich zo hard mogelijk moeten maken voor een transitie naar meer
duurzame energiebronnen..
Zeker nu de aardgaswinning in Groningen zulke enorme schade tot gevolg heeft is het
een grote beleidsfout om enerzijds op de ene plek de gaswinning terug te schroeven om
hem vervolgens op andere plekken op te schroeven waarmee dezelfde problemen en
gevaren verschoven, ja ook nog ‘ns op deze andere plekken gecreëerd worden !
Kortzichtig en volstrekt onverantwoord !
Prioriteit zou de veiligheid van alle Nederlandse en daarmee ook Groningse inwoners
behoren te zijn waarmee de gasproductie terug zou moeten naar de veilige ondergrens
zoals deze recentelijk door SodM gesteld is !
Dat als gevolg daarvan de gehele Nederlandse bevolking geconfronteerd zou kunnen
worden met een flink hoger gastarief of compenserende heffingsmaatregelen is echter
geen prioriteit tegenover veiligheid afgezet, en zal de burger eerder bewust maken van
de bestaande noodsituatie en de daarbij behorende rekening zoals ie door de gehele
Nederlandse bevolking opgepakt zou dienen te worden i.p.v. de rekening opnieuw bij de
Groningse bevolking te leggen door hier de gasproductie plaatselijk op andere plekken
in Groningen te verhogen en d.m.v. riskante en discutabele methodes zoals fracken gas
te gaan winnen..
Slechts 1% van de 250 mrd. Euro aan gasopbrengsten is in al die decennia ten goede aan
de Groninger gekomen , de schade is er wel voor de Groninger. Die schade wordt nog
steeds slechts zeer ten dele vergoed of hersteld, en nu verwacht men de oplossing voor
de financiële gevolgen van de om veiligheidsredenen noodzakelijkerwijze
teruggeschroefde gaswinning opnieuw van diezelfde Groninger !
Deze mag weer opnieuw de rekening oppakken en een verhoging van de
veiligheidsrisico’s accepteren om de staat uit de financiële misère te halen die is
ontstaan als gevolg van het jarenlange eigen kortzichtige wanbeleid m.b.t. de gaswinning
en verwoesting van het Gronings leefgebied.
Een absolute schande die geen Groninger zou moeten accepteren !
Ook een gemeente die voor de belangen van zijn inwonende burger opkomt zou dat
nooit moeten mogen accepteren.
Naast het opschroeven van de productie op huidige winlocaties heeft men zo in alle
wijsheid besloten op discutabele wijze nu ook de laatste restjes gas te willen winnen met
disproportioneel grote risico’s in kleine inmiddels lege gasvelden door daar nu te willen
gaan fracken .
Het hele proces van fracken is mijns inziens in het geheel niet zo onschuldig en
risicoloos als de NAM doet voorkomen of beweert..
Aangezien wij hier nabij het Reitdiep op knip- of zwel-klei wonen, kunnen de kleinste
trillingen in de ondergrond door opslingering enorm versterkt worden waarmee het
risico op scheurvorming aan onze huizen sterk toeneemt..
Onafhankelijk en toonaangevend geoloog Peter van der Gaag heeft dit duidelijk vermeld.
Door de verschillen in structuur en opbouw van de diverse bodemlagen is de uitkomst
van welke kleine oorzakelijke trilling dan ook, op knip-klei niet goed te voorspellen !
Niet qua plaats waar een effect het sterkst merkbaar zal zijn en niet qua intensiteit.
Ook nadien, als er eenmaal schade is opgetreden, is een verband met een oorzakelijke
trilling in de ondergrond, laat staan met de initiële oorzaak van deze trilling of beving
niet meer te achterhalen. Bewijslast bij eventuele schade als gevolg hiervan dus net zo
min.
Zo dus ook zijn de gevolgen van fracken (enkel tenzij op het moment van het fracken
zelf, wat een aantoonbaar verband dan aannemelijker zal maken) niet aan te tonen.
De NAM spreekt over meer dan honderd geslaagde fracking-jobs zonder negatieve
gevolgen voor de bewoners en bebouwing in de omgeving en stelt dat het proces veilig
is , maar de NAM kan dat helemaal niet zondermeer weten, stellen of bewijzen, noch
garanderen, dat laatste doet de NAM dan ook niet..
Op vele van die locaties in Nederland is er van verdere gaswinning zoals die op grote
schaal aanwezig is in het Groninger gasveld geen sprake, een enkele frack zou daar dus
niet dezelfde consequenties kunnen hebben als dat wel het gevolg zou kunnen hebben in
meer nabij gelegen locaties door de al door de NAM veroorzaakte aanwezige
spanningsverschillen en dynamische processen van drukverplaatsing en opbouw in de
ondergrond waar reeds gas gewonnen is.
Daarbij meten de NAM, TNO en KNMI naar het zich laat aanzien als je de voorhanden
zijnde informatie erop naleest niet overal erg effectief of intensief hoewel dit toch wel
een verplichting is die de NAM dacht ik heeft. Hele gebieden lijken echter qua
monitoring eigenlijk niet of nauwelijks in beeld.
Met name in Noord-West Groningen lijkt nauwelijks gemeten te worden..
Eén boorgatstation in Westernieland en één gebouwsensor in Leens in de hele Marne ?
Ook de methode van meten laat te wensen over in de zin dat zij onvolledig is..
Men meet enkel m.b.v. versnellingsmeters en boorgatseismometers en niet met de, naar
me duidelijk is geworden, zo noodzakelijk daaraan gekoppelde en zeer precieze tilt-
meting zoals dat overal elders ter wereld gebruikelijk is en gebezigd wordt bij mijngerelateerde activiteiten.
Zo niet in Nederland.
Dat ontbreken mag als zeer opvallend, verbazingwekkend en ook zorgwekkend worden
genoemd.
In 2013 bestond er door Nam en ministerie aanvankelijk het plan tilt-meting toe te gaan
passen vanwege de precisie maar dat heeft men om ook voor deskundigen onduidelijke
redenen, nooit in praktijk gebracht. Men mag zich de vraag stellen of de NAM soms
gebaat is bij een niet al te uitputtende registratie .
De methode van tilt meting is i.t.t. de andersoortige versnellings-meting volgens
deskundigen zeer nauwkeurig in de registratie in de tijd door de hoge frequentie .
Versnellingsmeting meet met een relatief gering bereik trillingen, amplitudes, en niet of
een object of een deel daarvan qua plaats of hellingshoek veranderd is zoals dat bij
scheurvorming of verzakkingen door tilt-meting in micrometers nauwkeurig vast te
stellen is in de tijd en dat tevens over een zeer groot bereik.
Slechts door het exacte moment in de tijd, de amplitude van de trilling en de
verandering van plaats van het te meten object in directe onderlinge samenhang weer te
geven in de meetresultaten is er een waterdicht oorzakelijk verband aan te tonen en
tevens een waterdichte bewijsvoering te leveren in geval van schade en claims voor
herstel en schadeloosstelling volgens de deskundigen.
Het voordeel voor de NAM van het achterwege laten van dit soort uitputtende meetmethoden laat zich zo gezien daarmee raden. Hoe minder men meet hoe minder
oorzakelijke schade-verbanden er ten slotte bewezen en geclaimd kunnen worden.
Dit achterwege blijven van uitputtende metingen in gebieden met kleine gasvelden als
het Marne gebied leidt dus tot een niet kunnen bewijzen van enige relatie tussen
zettingsschade als gevolg van gaswinning en fracking-activiteiten..
De NAM beweert hiermee ten onrechte dat er geen gevolgschade door fracken zou zijn..
Een relatie tussen trillingen, bevingen, zettingsschade als gevolg van gaswinningsgerelateerde activiteiten als fracken is zonder uitgebreide meting echter alleen maar
niet aantóónbaar . Ten slotte is een causaal verband zelfs mét extensieve meting enige
tijd na de eigenlijke fracking-job ook al niet meer aantoonbaar .
Klachten van individuele bewoners en scheurvorming aan hun huizen zullen dus
meestal ook niet in verband zijn gebracht met eerdere fracking-jobs als men al van het
fracken op de hoogte was, noch zal er op enigerlei wijze een verband aangetoond
kunnen worden wanneer hier wel het vermoeden van bestaat..
Afwezigheid van gerelateerde klachtendossiers zegt dus helemaal niets over het risico
op negatieve gevolgen van deze discutabele methode van gaswinning..
Op 3 km diepte ligt onder een zoutlaag het Rotliegend , een miljoenen jaren oude
zandsteen laag waarin zich aardgas bevindt. Hieronder ligt een watervoerende laag ,
aquifer geheten. Door winning ontstaan lege ruimtes in het gesteente dat hierdoor de
druk van de bovenlaag op een gegeven moment niet meer kan dragen. De opgebouwde
spanning zoekt een uitweg en vaak gebeurt dat via bestaande breuken.
Tijdens het fracken worden onder zeer hoge druk water (90%) , chemicalien (2%) en
keramische korrels (8%) ingespoten waardoor enorme verticale scheuren in het
zandgesteente ontstaan van meerdere tientallen meters waarmee men het gesteente
a.h.w. open breekt. Dit gebeurt vooral bij tight fields, moeilijk te winnen velden. Het
proces wordt zodoende fracken naar tight gas genoemd. Afvalwater wordt deels
teruggewonnen en in het lege veld bij Borgsweer geïnjecteerd met alle gevolgen van
vervuiling van het aquifer en risico’s op bevingen als gevolg aldaar. (bron H.Groeneveld)
Wat mij eveneens opgevallen is , is dat de NAM na de fracking-job nog een
eindrapportage doet waarin zij zal vermelden welke en welke hoeveelheden
chemicaliën men uiteindelijk daadwérkelijk gebruikt heeft .
Kennelijk staan de opgegeven percentages dus niet vast.
Als men bijv. de gemiddelde hoeveelheid berekent over de afgelopen 7 fracking-jobs
tussen 2012 en 2014 bij Blija, Kollumerpomp, Kiel-Windeweer, Lauwerzijl, Krabburen,
Warfstermolen en wederom Kollumerpomp , komt men tot een gemiddelde boven de
10% met een enkele uitschieter ver boven de 20%, een onthutsende hoeveelheid..
Een derde van het afval water zou hierbij overigens achterblijven in de bodem.
Naast het gegeven dat er natuurlijk wel degelijk risico’s verbonden zijn aan de frackingjob zelf zijn de effecten van dat moment en de effecten op korte termijn niet mijn enige
zorg..
Gesteld dat de NAM deze processen daadwerkelijk zodanig gecontroleerd zonder
trillingen en schade voor bebouwing tijdens het fracken weet uit te voeren dan nog zijn
naast de effecten voor het milieu de lange termijn effecten volkomen oncontroleerbaar
en op dit moment gewoon niet te overzien..
De aangebrachte keramiekkorrels in de scheuren zijn van een ander materiaal en zullen
daarmee een ander materiaal-eigen gedrag vertonen en zich anders ‘zetten’ onder druk
dan een intact gebleven oorspronkelijke zandsteenlaag zoals die onder druk in vele
miljoenen jaren is gevormd.
Vorming van nieuwe scheuren en breuken in samenhang met al bestaande breuklijnen
zijn onder invloed van een door winning gecreëerde zeer dynamische ondergrond in
combinatie met op andere locaties ontstane trillingen en bevingen, o.a. als gevolg van
een almaar voortschrijdende gaswinning, daarmee voor mij niet ondenkbaar.. waarmee
het ontstaan van weer nieuwe bevingen aannemelijk wordt.. zo ontstaat een vicieuze
cirkel die enkel door geheel te stoppen met gaswinning pas na vele vele jaren mogelijk
een hernieuwd evenwicht zal kunnen vinden zonder verder aardbevingsgevaar.
Ook moet mij van het hart dat de NAM mijns inziens volkomen onbetrouwbaar is
gebleken als het aankomt op juiste voorstelling van zaken en inschatten van risico’s van
gaswinning in z’n algemeenheid waardoor ik geen reden zie hun inschattingen m.b.t het
fracken nu opeens als betrouwbaar, deskundig en geloofwaardig in te schatten..
Er zijn in mijn optiek twee mogelijkheden:
Of de Nam heeft te goeder trouw handelend al gedurende vele tientallen jaren niet de
kennis en het vermogen in huis een juiste risico-analyse af te geven over de gevolgen
van de gaswinning getuige de enorme schade die de gaswinning in de provincie tot
gevolg heeft gehad of zij heeft de kennis wel in huis gehad maar haar te kwader trouw
onder de pet gehouden .
In beide gevallen kunnen we mijns inziens daarmee duidelijk niet op haar oordeel en
analyse van de gevolgen van gaswinning inclusief fracking en de mogelijke risico’s voor
de bewoners , bebouwing en het milieu in het algemeen, vertrouwen en varen.
Ook het beleid van de NAM na het ‘sorry’ lijkt volstrekt onveranderd en daarmee het
excuus volkomen ongeloofwaardig gezien het feit dat het vervuilde afvalwater wat
vrijkomt bij de oliewinning in Drenthe nu onder druk in de bodem gepompt is in
Twenthe waarbij de huizen en de bewoners in de directe omgeving last van trillingen,
laag frequent geluid en scheurvorming aan de woningen hebben gekregen..
De reactie van de NAM is hier als vanouds : alles heeft niets met de “zoutwater”-injecties
te maken.. Deze opstelling lijkt een exacte kopie van de opstelling tegenover alle
wetenschappers en bewoners die zich eerder kritisch over de gaswinning en de volgens
hen berokkende schade in Groningen hebben uitgelaten. Een algehele ontkenning van
welke relatie dan ook..
Voorts wil ik u er op wijzen als gemeente dat de risico’s voor bebouwing op wierden
extra kwetsbaar zijn .
Zwel- of knip-klei, zanderige zavelgrond, wierden, deze plekken herbergen ook in
combinatie een groot risico voor scheurvorming door slechts zeer geringe trillingen in
de ondergrond door opslingering en verweking..
Mag ik u er daarbij op wijzen dat er in de hele gemeente De Marne vele kwetsbare
gebouwen staan als kerken en monumenten en veelal woningen en gebouwen gebouwd
in een bouwstijl die in het geheel niet berekend zijn op zulke ondergrondse trillingen ,
laat staan bevingen..
De Nam en CVW hanteren naar het zich laat aanzien in praktijk kennelijk graag een type
huizen van een bouw en aardbevingsbestendigheid van rond of na 1930 - 1950 als norm
voor eventuele erkenning en schadeloosstelling.. maar zoveel huizen hier in de
provincie hebben nog een karakteristieke bouw van ver voor 1900..
Die gedijen prima in trillings-vrije omstandigheden maar zijn niet gebouwd op
ondergrondse trillingen en aardbevingen ! Hebben deze woningen dan geen recht van
bestaan omdat een NAM of CVW een norm instelt waarbij men er van uit gaat dat huizen
aan een bepaalde bouwstijl zouden moeten voldoen waardoor zij tegen hun
gaswinnings-bevingen en -trillingen zouden moeten kunnen ? De omgekeerde wereld.. !
Afhandeling van de schade blijkt inmiddels dan ook veel te vaak een groot probleem..
Ik wil u eveneens wijzen op het feit dat NAM nu nog enkel melding maakt van de huidige
fracking-job bij Roodehaan, maar in de toekomst kennelijk van plan is mogelijk alle
kleine velden die inmiddels al leeg-gewonnen zijn middels deze onverantwoorde,
risicovolle en milieubelastende techniek te gaan fracken. De Marne heeft er meerdere.
Bent u zich bewust van de vele oude gebouwen en woningen die alleen al in Leens op
wierden staan en daarmee de relatief grote kwetsbaarheid die technieken als fracken
voor zulke bebouwing juist op zulke plaatsen met zich mee zou kunnen brengen om
over de onomkeerbaarheid van de schade aan kwetsbare karakteristieke en
monumentale bebouwing maar te zwijgen?
Bent u zich bewust van het risico dat de gemeente op zich neemt mogelijk aansprakelijk
gesteld te zullen worden door zich niet tegen deze vorm van winning uit te spreken
wanneer na schade blijkt dat de gemeente er niets aan gedaan heeft om de belangen van
haar burgers te beschermen en dus m.b.t. haar zorgplicht in gebreke is gebleken..?
Ook wil ik u wijzen op het risico op schade voor het milieu..
De ondergrond en de radioactieve en chemische stoffen in die ondergrond alsook de
chemicaliën die de NAM zelf gaat inbrengen onder hoge druk zijn nu “veilig door een
dikke zoutlaag gescheiden” van het grondwater volgens de NAM..
Deze zoutlaag echter heeft men nu juist van kwetsbare doorgangen voorzien, met een nu
goed afsluitend buizensysteem, dat mettertijd echter door erosie of bijv. door trillingen
en bevingen, die inmiddels nu eenmaal regelmatig in de Groningse ondergrond
optreden, verwrongen en mogelijk dus juist een open doorgang kunnen gaan vormen
naar het grondwater .. Er blijken inmiddels al vele lekkende verlaten boorputten te zijn
ontdekt door een onderdeel van TNO. In 2013 zijn 40 voorvallen bij SodM gemeld van
bodemverontreiniging bij mijnbouwlocaties. (Groeneveld)
Op mijn vragen aan de NAM wat er gebeurt als de NAM sluit / failliet gaat en de nu
gecreëerde doorgangen door de zoutlagen naar de ondergrond achterlaat zonder duur
onderhoud en toezicht, metingen, controles bleef men mij stilzwijgend het antwoord
schuldig..
Hebben generaties na ons ook nog recht op dit Groningse land, om hier te mogen leven
en wonen zonder vervuild grondwater en instabiele door aardbevingen geplaagde
bodem, of verklaren we ons nu maar onnadenkend , willoos en gedachteloos , akkoord
met het risico dat Groningen straks voor toekomstige generaties onbewoonbaar wordt ?
Willen we echt dat risico lopen? Willen we dat echt op ons geweten gaan nemen nu we
nu nog de kans hebben om een duidelijk NEE uit te spreken en trachten bij te sturen
waar we nog kunnen en niet de regie over onze toekomst uit handen te geven aan een
alleen op productie en winst gerichte onderneming als de NAM en een Rijksoverheid die
dit alles uit financieel winstoogmerk steunt.
Ervaren wij verantwoordelijkheid voor de rechten van onze kinderen ?
Of vervuilen we en buiten we alles uit ? Verbruiken we alles voor onszelf wat zij voor
een levensvatbare toekomst nodig hebben? We laten onze nakomelingen al zo weinig
na en belasten hen met zoveel lasten, schulden, verplichtingen en zorgen..
Met welk recht eigenen wij ons dan het alleenrecht toe op een menswaardig bestaan ?
Laten wij onze nakomelingen slechts overleven ?
Ook met een kleine stap kan een gemeente als De Marne een verschil maken en een
streep trekken waar onze kinderen uiteindelijk mede van zullen profiteren.
Ik wil u er uiteindelijk nog op wijzen dat het niet monitoren van onze dijken middels
tiltmeting grote risico’s met zich meebrengt waar er sprake is van gaswinnig en de
daardoor veroorzaakte trillingen en bevingen. Enkel met tilt-meting zijn de staat van de
dijken en de risico’s op scheurvorming, verzakking en doorbraak en calamiteiten als
gevolg van een beving door voortdurend te monitoren in te schatten en te voorkomen..
Een onafhankelijk meetnet in de hele provincie , maar ook binnen de grenzen van
gemeente De Marne, en dus ook mbt. het aangekondigde fracken, is daarbij van
essentieel belang. Het is dan ook zeker raadzaam uit oogpunt van zorgplicht en
veiligheid de boorlocatie Saaksum–Oost ten minste ten tijde van de fracking-job in
oktober middels tilt-meting actief te observeren. Ook de gemeente Zuidhorn is hiertoe
door andere bezorgde bewoners opgeroepen. Samenwerking in deze is zeer gewenst..
Ik hoop dat de gemeente zich het lot van zijn inwoners betrekkelijk machteloos te staan
tegenover een NAM die de grond onder hen laat beven, alsook tegenover een financieel
belanghebbende staat der Nederlanden, aantrekt en voor zijn inwoners en haar
belangen gaat staan.
Dit tezamen met haar zustergemeentes Winsum en Zuidhorn en de overkoepelende
provincie Groningen die De Marne als gezegd reeds voor zijn gegaan ..
Zeker wat de dorpen Ezinge, Feerwerd en Zuurdijk betreft bij de fracking-job in zowel
het Feerwerder als het Saaksummer gasveld vanuit gaswinlocatie Saaksum-Oost zijn de
drie gemeentes er evenzeer en even direct bij betrokken.
Daarbij wil ik u wijzen op de aardbevingen die reeds in het Marne gebied hebben
plaatsgevonden zoals die tussen Warfhuizen en Zuurdijk in (veld Saaksum-Oost), die in
Houwerzijl en die bij Ruigezand-Electra (veld Saaksum-West)..
Precieze oorzaken hiervan zijn zoals altijd niet te traceren maar zullen onmiskenbaar
hun verband hebben met de gaswinning zoals ie reeds plaatsgevonden heeft.
Moeten deze bevingen in de toekomst in frequentie en intensiteit nog verder toenemen?
Hopelijk gaat u hier een stokje voor steken.
De bewoners van De Marne hebben uw bescherming hard nodig.. Bescherming van hun
rechten, hun bezittingen, hun woonplek en hun veiligheid.
Graag wil ik u verder attenderen op de verwijzing naar wetsartikelen en daarmee
gronden waarop de provincie en gemeente Zuidhorn menen te kunnen stellen dat de
NAM niet gerechtigd is om zonder wijziging van het winningsplan en daarmee zonder
mogelijkheid tot aantekenen van bezwaar of beroep tot fracken over te kunnen gaan.
Afsluitend moet ik zeggen dat het me niet meeviel mijn visie middels deze uiteenzetting
beknopt te houden zonder tegelijk daarmee de samenhang, de ernst, en de brede
implicaties van de voorgenomen gaswinningsmethodes en plannen als gevolg daarvan
niet meer over het voetlicht te zullen kunnen brengen..
Mijn oprechte dank voor uw daarmee vereiste aandacht en geduld .
Voor meer diepgaande bestudering van de vele kennis en feiten m.b.t. deze
problematiek is de PDF van de lezing van Hilda Groeneveld zeer informatief en beter
toegerust dan wat ik u heb trachten te schetsen.
Ik heb mij hier o.a. ook bij mijn schrijven op gebaseerd.
Ik raad u dan ook ten zeerste aan u hiervan op de hoogte te stellen .
Met hoogachting en vriendelijke groet,
M. Zeijlstra
Bijgaande vier brieven op PDF van gemeentes en provincie aan NAM en Ministerie
Bijgaande het verslag van de lezing van Hilda Groeneveld over fracking ,
gehouden te Ezinge 15 juni 2015 op PDF