Ontrafel de code

Ontrafel de code
Eiwitsynthese, klassikale opdracht
Doel:
de leerling kan uitleggen waar de eiwitsynthese in de cel plaats vindt en wat de rol van
de verschillende celorganellen daarbij is. De leerling kan uitleggen op welke manier de
volgorde van aminozuren is vastgelegd en op welke manier deze code wordt vertaald bij
de aanmaak van een eiwit.
Duur: 1 lesuur
Werkwijze tweetallen
Materiaal
Voor de leerlingen (per tweetal)
- vel voor mRNA en eiwit
- codeblad
- schaar en plakband
Voor de docent
- 1 afbeelding kern
- afbeeldingen ribosomen (per tweetal)
- stukken DNA (blad met DNA volgordes vier maal kopiëren en de stroken
losknippen)
Zet enkele tafels met stoelen achter in het lokaal. Plak daarop het plaatje van de kern en
leg hier voldoende stroken DNA (ca twee maal zoveel als er tweetallen zijn). Vertel de
leerlingen dat dit een deel het DNA is dat afgelezen wordt om een eiwit te gaan maken.
Plak op de tafel van elk tweetal een ribosoom. Elk tweetal krijgt de beschikking over een
code en een blad met stroken voor mRNA en eiwit. De leerlingen knippen de stroken van
elkaar.
Schrijf op het bord “cytoplasma”.
Van elk tweetal gaat er een leerling naar de kern en neemt één stuk DNA van de stapel.
De leerling schrijft de code over in mRNA en noteert het nummer van het stuk DNA. Als
hij klaar is, legt hij het DNA terug in de kern. Hij neemt het mRNA mee naar z’n tafel en
geeft de strook aan leerling 2.
Leerling 2 vertaalt de code van het mRNA in een eiwitvolgorde (dus een zin). Hij schrijft
de zin op de eiwitstrook en zijn naam op de achterzijde. Hij levert het eiwit af in het
cytoplasma door de strook op het bord te plakken.
Zodra leerling 2 aan zijn taak is begonnen, mag leerling 1 opnieuw een strook DNA
aflezen.
Het tweetal dat het eerst vier eiwitten heeft afgeleverd, is winnaar. De docent controleert
wel of de zinnen correct zijn!
Biologie | Cellen HAVO | Werkblad Ontrafel de code
1e base
U
C
A
G
2e base
3e base
UUU
moeilijk
UUC leuk
UUA gek
UUG slapen
CUU huis
CUC
vakantie
CUA met
CUG
synthese
AUU stil
AUC
belangrijk
AUA zijn
AUG START
GUU ik
GUC jij
GUA het
GUG altijd
UCU leren
UCC
werken
UCA voor
UCG school
CCU
biologie
CCC taal
CCA denk
CCG loop
UAU je
UAC eind
UAA STOP
UAG STOP
UGU atoom
UGC oom
UGA STOP
UGG op
U
C
A
G
CAU van
CAC doe
CAA tafel
CAG mens
CGU meer
CGC dat
CGA veel
CGG begin
U
C
A
G
ACU goed
ACC
chemie
ACA houd
ACG eiwit
GCU sluit
GCC vak
GCA wij
GCG zomer
AAU
AAC
AAA
AAG
bord
is
de
thuis
AGU hebben
AGC een
AGA te
AGG denkt
U
C
A
G
GAU
GAC
GAA
GAG
lopen
lange
en
denkt
U
C
A
G
U
C
A
GGU
voorjaar
GGC cel
GGA niet
GGG herfst
G
Biologie | Cellen HAVO | Werkblad Ontrafel de code
1
TAC CAA ACA GTA TTT CTG CGC GAG ATT
2
TAC CAT CGG GGA TTG TCG AAG CGG ATC
3
TAC CAA GGT GCG TTT CGC GAG AAG TTG ACT
4
TAC
5
TAC TGC GAC TTG TAG AGT TCG CGC ACT
6
TAC GAG TTG AAC CTT AGC TTG AGA ATT
7
TAC TGC GAC TTG CCT AAA TCT AGA ATC
8
TAC TTT AGC TTG CCT CAC AAG ATT
9
TAC AAC GTG ATA TTC CTT CCT ACC AGC ATC
10
TAC GGA TTG CCT AAA ACC AGC ACT
CGC GAG TTG TGA AGT TCG GTC ATC
Biologie | Cellen HAVO | Werkblad Ontrafel de code
mRNA
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
--------
mRNA
--------
mRNA
--------
mRNA
--------
EIWIT
--------
EIWIT
--------
EIWIT
--------
EIWIT
--------
Biologie | Cellen HAVO | Werkblad Ontrafel de code
Oplossing
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ik houd van een lange zomer vakantie
het vak biologie is een leuk vak
ik denk dat de zomer vakantie leuk is
zomer vakantie is goed voor een mens
eiwit synthese is belangrijk voor een cel
vakantie is slapen en school is leren
eiwit synthese is niet moeilijk te leren
de school is niet altijd leuk
slapen doe je thuis en niet op school
biologie is niet moeilijk op school
Mrna
1
AUG GUU ACA CAU AGC GAC GCG CUC UAA
2
AUG GUA GCC CCU AAC AGC UUC GCC UAG
3
AUG GUU CCA CGC AAA GCG CUC UUC AAC UGA
4
AUG GCG CUC AAC ACU UCA AGC CAG UAG
5
AUG ACG CUG AAC AUC UCA AGC GCG UGA
6
AUG CUC AAC UUG GAA UCG AAC UCU UAA
7
AUG ACG CUG AAC GGA UUU AGA UCU UAG
8
AUG AAA UCG AAC GGA GUG UUC UAA
9
AUG UUG CAC UAU AAG GAA GGA UGG UCG UAG
10
AUG CCU AAC GGA UUU UGG UCG UGA
Biologie | Cellen HAVO | Werkblad Ontrafel de code