3 essentiële functies van informatiesystemen in het

Hoofdstuk 1 : Grondslagen van bedrijfsinformatiesystemen
1.1 Basisbegrippen : informatiesystemen in het bedrijfsleven
Informatiesystemen en informatietechnologieën = belangrijke onderdelen van succesvolle bedrijven
en organisaties => onmisbaar voor het bedrijfsleven.
Informatietechnologieën worden in alle soorten bedrijven gebruikt om het rendement en de
effectiviteit van bedrijfsprocessen, de managementbesluitvorming en de samenwerking in
werkgroepen te verhogen, om de concurrentiepositie in een snel veranderende markt te versterken.
Dit voordeel treedt op als de informatietechnologie gebruikt wordt voor productontwikkeling,
klantenondersteuning, elektronische zakelijke transacties of andere bedrijfsactiviteiten.
=> Informatiesystemen en –technologieën = noodzakelijk ingrediënt voor bedrijfssucces
1.1.1 Informatiesysteem
Een systeem is een begrensde verzameling onderling samenhangende onderdelen die samenwerken
om een gezamenlijke verzameling doestellingen te begrijpen. Alles wat je kan bedenken is een
systeem. Een systeem kan uit andere systemen bestaan of het kan deel uitmaken van een groter
systeem.
Een informatiesysteem kan elke georganiseerde combinatie van mensen, hardware, software,
communicatienetwerken, gegevensbronnen en beleid en procedures zijn waarin informatie wordt
opgeslagen en getransfereerd, waaruit informatie wordt opgevraagd en in een organisatie verspreid.
Kort : alle onderdelen en bronnen die noodzakelijk zijn om informatie aan organisaties te leveren en
functies te vervullen.
Om te communiceren is men afhankelijk van informatiesystemen met verschillende instrumenten
(hardware), instructies en procedures voor informatieverwerking (software), communicatiekanalen
(netwerken) en opgeslagen gegevens (gegevensbronnen).
Informatiesystemen worden al lang gebruikt : rooksignalen, kaartenbakken in bibliotheek, kassas,…
1.1.2 Informatietechnologie
Informatiesystemen maken gebruik van verschillende informatietechnologieën.
Informatietechnologie = de verschillende hardware-, software-, en netwerkonderdelen en de
onderdelen voor gegevensbeheer die het systeem nodig heeft om te werken.
Computerinformatiesysteem = computerhardware (microcomputers, servers, mainframes, invoer- en
output apparaten) + computersoftware (OS, webbrowser, drivers,…) +
telecommunicatienetwerktechnologie (media om toegang te krijgen tot internet en netwerken) +
technologie voor het beheer van gegevensbronnen (software voor beheer van databases)
1.1.3 Kennisgebieden van IS
Figuur 1.2 : conceptueel raamwerk met de 5 kennisgebieden omtrent informatiesystemen.
- Basisbegrippen : gedragsmatige, technische, zakelijke en managersconcepten omtrent de
componenten en de functie van informatiesystemen. Vb. concurrentiestrategieconcepten
- Informatietechnologie : begrippen, ontwikkelingen en managementproblemen in de
informatietechnologie, vb. hardware, software, netwerken, gegevensbeheer en
internettechnologieën.
- Bedrijfstoepassingen : informatiesysteemtoepassingen voor bedrijfsuitvoering, management en
concurrentievoordeel vb. marketing, fabricage, boekhouding
- Ontwikkelingsprocessen : wijze waarop zakelijke professionals en informatiespecialisten
informatiesystemen plannen, ontwikkelen en implementeren
- Managementproblematiek : problematiek van het effectief beheren van informatietechnologie in
een bedrijf op het niveau van de eindgebruiker, onderneming en wereldwijd.
1.1.4 Functies van IS
3 essentiële functies van informatiesystemen in het bedrijfsleven : figuur 1.3
- ondersteuning van bedrijfsprocessen en operaties : vb. winkel waar personeel aankopen klant
registreert en voorraad bijhoudt
- ondersteuning van besluitvorming door werknemers en managers : vb. winkelmanager die
beslissing moet nemen over welke artikelen geschrapt worden
- ondersteuning van strategieën voor concurrentievoordeel : vb. beslissing om aanraakschermen in
winkels te plaatsen voor klanten
Alle niveaus leveren informatie naar elkaar = integratie van de systemen = meer flexibiliteit en betere
ondersteuning
1.1.5 Trends in IS
Informatiesystemen worden steeds meer in bedrijven toegepast (nieuwe trends) :
- 1950-1960 : systemen voor elektronische gegevensverwerking (boekhoudapplicaties)
- 60-70 : managementinformatiesystemen : rapporten met informatie om besluitvorming te
ondersteunen = Management InformatiesSysteem -> statisch
- 70-80 : systemen voor beslissingsondersteuning = Decision Support System -> dynamisch
- 80-90 : computersystemen voor eindgebruikers, informatiesystemen voor directie (Executive
InformatieSysteem), expertsystemen (gebruikers adviseren), strategische informatiesystemen voor
concurrentievoordeel
- 90-00 : zakendoen via internet (internetondernemingen, elektronische handel), Enterprise Resource
Planning (informatiesysteem met planning, fabricage,verkoop, beheer van hulpbronnen,
voorraadbeheer,…) - voordeel : gezamenlijke interface voor alles
1.1.7 Types IS
Types informatiesystemen : Figuur 1.6
* Systemen voor operationele ondersteuning voor bedrijfsuitvoering
- Transactieverwerkingsyssteem : verwerken gegevens die voortkomen uit bedrijfstransacties,
actualiseren databases, produceren bedrijfsdocumenten. Vb: batch-verwerking (gegevens tijdelijk
verzamelen en verwerken), online-verwerking (onmiddellijk verwerken na transactie)
- Procesbesturingssystemen : bewaken en sturen van industriële processen. Vb. elektriciteitscentrale
- Samenwerkingssytemen voor onderneming : ondersteunen communicatie en samenwerking binnen
teams, vb. e-mail en chatsystemen
* Systemen voor managementondersteuning
- Managementinformatiesystemen : bieden informatie in de vorm van rapporten om de
besluitvorming in een bedrijf te ondersteunen. Vb. systeem voor verkoopanalyse, rapportage van
kostenontwikkeling
- Beslissingsondersteuning : bieden interactieve ad hoc (voor een specifiek geval)ondersteuning voor
besluitvormingsprocessen van managers vb. systeem voor prijsbepaling producten, voorspelling
rendement
- Informatiesystemen voor directieleden : bieden informatie van MIS, DSS. Vb. systeem voor toegang
tot analyses, acties van concurrenten,…
* Andere categorieën :
- Expertsysteem : Op kennis gebaseerd systeem met deskundig advies vb. diagnostisch
onderhoudsysteem
- Systeem voor kennisbeheer : knowledge-based systeem voor creëren, organiseren en verspreiden
van bedrijfskennis vb. volgen van transporten
- Functionele bedrijfssystemen : ondersteunen versch. applicaties voor bedrijfsuitvoering en beheer
van elementaire bedrijfsfuncties vb. informatiesysteem voor financiële administratie, financieel
beheer, personeelsmanagement
1.1.8 IT en managementproblematiek
Figuur 1.12 : problematiek en kansen waar managers mee te maken krijgen bij het beheren van IS en
IT. Succes in een dynamische bedrijfsomgeving is afhankelijk van optimale toepassingen. Doel van
veel bedrijven is om klant- en bedrijfswaarde te maximaliseren door het gebruik van
Informatietechnologie.
Succes van informatiesysteem hang af van efficiëntie (minimaliseren van kosten, tijdbesparing),
effectiviteit van informatietechnologie (ondersteunen bedrijfsstrategieën en –processen)
Ontwikkelen van succesvol IS = belangrijke uitdaging voor bedrijfsmanager/professional ->
voorstellen, ontwikkelen en verbeteren van toepassingen
IS wordt ontwikkeld volgens ontwikkelingscyclus : Figuur 1.13
Onderzoeken (economische/technische haalbaarheid) – analyseren (commerciële eisen) –
ontwerpen – implementeren – onderhouden
Figuur 1.14 : ethische problemen bij implementeren van IS
Andere functies van IS :
- belangrijk functioneel gebied van bedrijf, belangrijk voor bedrijfssucces, boekhouding, financiële
administratie, bedrijfsmanagement, personeelsafdeling
- belangrijke bijdrage aan bedrijfsefficiëntie, productiviteit en moraal werknemers
- belangrijke bron van informatie en ondersteuning
- belangrijk voor ontwikkelen van concurrerende producten en diensten
- dynamische, uitdagende carrièremogelijkheid voor miljoenen mensen
- belangrijke component van de hulpbronnen, infrastructuur en vaardigheden van (via netwerken
verbonden) ondernemingen
1.2 Basisbegrippen : onderdelen van informatiesystemen
1.2.1 Systeemgrondslagen : een basis
Basis van bedrijfsprocessen : systeemconcepten => onderzoeken wanneer systeemconcepten van
toepassing zijn op bedrijven en op onderdelen en de activiteiten van informatiesystemen
Systeemconcepten geven inzicht in
- Technologie : verschillende soorten hardware, software, technologieën
- Applicaties : onderling verbonden bedrijfsinformatiesystemen
- Ontwikkeling : ontwerpen van elementaire onderdelen van IS
- Management : nadruk op kwaliteit, strategische bedrijfswaarde, veiligheid IS
Systeem = begrensde verzameling onderling gerelateerde onderdelen die samenwerken om een
gezamenlijke verzameling doelstellingen en productie-uitvoer te realiseren tijdens een georganiseerd
transformatieproces.
Functies van systemen :
- Invoer : registreren en samenvoegen van elementen
- Verwerking : transformatieprocessen waarbij input in output wordt omgezet
- Uitvoer : Eindresultaat
Additionele elementen voor systeemconcept : terugkoppeling en regeling.
Een systeem met terugkoppel- en regelfuncties = cybernetisch systeem (bewaakt zichzelf en stuurt
zichzelf aan).
- Feedback : gegevens omtrent de werking van een systeem vb. gegevens over snelheid, hoogte
vliegtuig => terugkoppelen
- Regeling : bewaking en beoordeling van terugkoppeling bepaalt of een systeem in de richting van
zijn doel beweegt.
Figuur 1.18 : elementaire onderdelen van systeem en verschillende systeemkenmerken
Systeem maakt deel uit van groter systeem = subsysteem
Systeem verbonden met zijn omgeving door interface
Adaptief systeem = systeem dat vermogen heeft om zichzelf of omgeving te veranderen om te
overleven
1.2.2 Onderdelen van IS
Figuur 1.19 : model van een IS : elementair conceptueel raamwerk voor belangrijkste componenten
en activiteiten van het IS
Een informatiesysteem is afhankelijk van hulpbronnen van mensen, hardware, software, gegevens en
netwerken om input, verwerking, output, opslag en regelactiviteiten uit te voeren waarmee
gegevensbronnen in informatieproducten worden omgezet.
4 concepten :
- Mensen, hardware, software, gegevens, netwerken = 5 hulpbronnen van IS
- Mensen = eindgebruikers en IT-specialisten; hardware = machines en media; software =
programma’s en procedures, gegevens = kennis; netwerken = communicatiemedia
- Gegevensbronnen worden getransfereerd door informatieverwerkingsactiviteiten in versch.
informatieproducten voor eindgebruikers
- Informatieverwerking bestaat uit input, verwerking, output, opslag en regeling =
systeemactiviteiten
1.2.3 Informatiesysteembronnen
5 belangrijke hulpbronnen van een IS : mensen, hardware, software, gegevens en netwerken
- Mensen : specialisten (systeemanalisten, ontwikkelaars), eindgebruikers
- Hardware : machines (computers, schermen), media (diskettes, formulieren)
- Software : programma’s (OS, tekstverwerkingsprogramma’s), procedures (voor gegevensinvoer)
- Gegevensbronnen : klantenrapporten, dossiers, databases
- Netwerken : communicatiemedia, software voor netwerktoegang
Verschil informatie – gegevens :
- Gegevens = grondstoffen die tot informatieproducten worden verwerkt
- Informatie = gegevens die zijn omgezet in zinvolle en bruikbare context voor eindgebruikers
Gegevensverwerking/informatieverwerking : proces waarbij waarde wordt toegevoegd aan gegevens
=> gegevens groeperen, bewerken en organiseren; inhoud analyseren en evalueren; en voor een
mens in de juiste context plaatsen
1.2.4 Informatiesysteemactiviteiten
5 activiteiten voor gegevens- of informatieverwerking :
- Input : vb. scanning van etiketten met streepjescode
- Verwerking : vb. berekenen salarissen, belasting
- Output : vb. produceren van rapporten
- Opslag : vb. bijhouden van klantgegevens
- Aansturing : vb. hoorbare signalen om aan te geven dat gegevens op juiste wijze zijn ingevoerd
1.2.5 Herkennen van IS
Herkennen van
- mensen, hardware, software, gegevens en netwerken
- typen informatieproducten
- de wijze waarop activiteiten (input, verwerking, output, opslag, controle) worden uitgevoerd
Hoofdstuk 2 : Concurreren met informatietechnologie
2.1 Beginselen van strategisch voordeel
IS bepaalt wijze waarop bedrijven concurreren -> beschouwen als strategisch - vb. als noodzakelijke
concurrerende netwerken, als middel van organisatorische vernieuwing en als noodzakelijke
investering in technologie. Bedrijven gaan strategieën en bedrijfsprocessen invoeren om te overleven
in een dynamische bedrijfsomgeving
2.1.2 Concurrerende strategieconcepten
Strategische rol van IS : toepassen van IT voor ontwikkeling van producten, diensten en vaardigheden
waardoor bedrijf voordelen krijgt ten opzichte van de concurrentie
Verzameling van strategische informatiesystemen = informatiearchitectuur
Een strategisch IS kan elk soort IS zijn (MIS, DSS,…) dat gebruik maakt van IT als hulpmiddel om
concurrentievoordeel te verkrijgen, concurrentienadeel te verkleinen of doelstellingen te
verwezenlijken
Figuur 2.2 :
Concurrentiekrachten :
1)Concurrentie = positief verschijnsel in bedrijfsleven : natuurlijke en vaak gezonde rivaliteit. Dit
stimuleert en vereist een inspanning om concurrentievoordeel op de markt te verkrijgen.
2)Bedreiging van nieuwkomers : bedrijven zetten zich in om aanzienlijke barrières op te werpen
3)Bedreiging van vervangende producten : vervangers voorzien voor de consument
4)Beschermen tegen onderhandelingsmacht van klant
5)Beschermen tegen onderhandelingsmacht van leverancier
Concurrentiestrategieën :
1)Kostleiderschap : goederen en diensten produceren tegen lage kosten
2)Differentiatie : manieren ontwikkelen om goederen/diensten te onderscheiden
3)Innovatie : nieuwe manieren vinden van zakendoen (ontwikkelen unieke producten, veroveren
unieke markten)
4)Groei : uitbreiding van productiecapaciteit, uitbreiding naar globale markten, diversificatie of
integratie)
5)Bondgenootschapen : opzetten van nieuwe bedrijfskoppelingen (fusies, joint ventures,…)
Concurrentiekrachten de baas blijven : gebruik maken van versch. strategieën.
2.1.3 Strategische toepassingen van IT
- IS ontwikkelen tussen bedrijven die gemakkelijk en efficiënt zijn, waardoor schakelkosten
gegenereerd worden die klanten en leveranciers binden
- Belangrijke investeringen doen in applicaties om barrières op te werpen tegen concurrentie
- Componenten opnemen in producten/diensten om vervanging van concurrerende
producten/diensten te bemoeilijken
- Gebruik maken van investeringen in IS-personeel, hardware, software, databases, netwerken
om over te gaan van operationele naar strategische applicaties.
2.1.4 Klantgericht bedrijf opbouwen
Belangrijke bedrijfswaar = transformatie tot klantgericht bedrijf, klantentrouw opbouwen,
anticiperen op toekomstige behoeftes van klanten, reageren op hun bezorgdheid en bieden van
goede klantenservice => nadruk op klantwaarde : kwaliteit belangrijker dan prijs
CRM (customer relationship management)-systemen (systemen afgestemd op maat van de klant)
leveren interactieve communicatie binnen een bedrijf, met klanten en leveranciers, met partners
=> continue interactie en samenwerking met klanten
2.2 Toepassing van IT voor strategisch voordeel
2.2.1 Strategische toepassingen van IT
IT wordt hierbij beschouwd als een onderdeel dat een belangrijk concurrentie-onderscheid levert,
vervolgens stelt het bedrijf een strategie op voor het ontwikkelen van producten, diensten en
vaardigheden om voordeel op de markt te verkrijgen.
2.2.2 Herinrichting van bedrijfsprocessen
Herinrichting van bedrijfsprocessen = Business Process Re-engineering = belangrijke implementatie
van concurrentiestrategieën
=> bedrijfsprocessen opnieuw ontwerpen om te verbeteren voor kosten, kwaliteit, snelheid, service
BPR combineert strategie voor het bevorderen van bedrijfsinnovatie met strategie van het
aanbrengen van belangrijke verbeteringen in bedrijfsprocessen => sterkere positie op markt
Risico herinrichting : mislukking, ernstige verstoring organisatie
=> gebruik maken van hulpbronnen (Enterprise Resource Planning) voor het herinrichten,
automatiseren en integreren van bedrijfsprocessen. Kans op grote winst, kans op mislukkingen…
IT speelt een grote rol bij herinrichting van bedrijfsprocessen. Efficiëntie van bedrijfsprocessen,
communicatie en samenwerking vergroten door snelheid, capaciteit van informatieverwerking,
connectiviteit van computers en internettechnologie
Figuur 2.10 : Orderbeheerproces ! boek
Verkoop (voorstel, afspraak), fabricage (configuratie), financiering (kredietcontrole, facturering,
inning), logistiek (levering)
Herinrichting orderbeheer :
- systemen voor klantrelatiebeheer met bedrijfsintranetten en internet
- door de leverancier beheerde voorraadsystemen met internet en extranetten
- functieoverstijgende ERP-software voor integratie van producten, distributie, financiering en
personeelsbeleid
- voor klanten toegankelijke website voor elektronische handel voor invoeren van orders,
controleren van status, betaling, service
- databases voor klant, product, orderstatus toegankelijk via intranetten en extranetten voor
werknemers en leveranciers
2.2.3 Een behendig bedrijf worden
Behendige bedrijfsprestaties = vermogen van bedrijf om te bloeien in globale handel in producten en
diensten die van hoge kwaliteit op de klant zijn afgestemd
Een behendig bedrijf kan winst maken op markten met een brede verscheidenheid aan producten en
met producten met een korte levensduur. Deze bedrijven kunnen afzonderlijke orders produceren in
partijen van willekeurige omvang. Deze bedrijven ondersteunen massale afstemming door
geïndividualiseerde producten aan te bieden terwijl een hoog productievolume wordt gehandhaafd.
Deze bedrijven zijn sterk afhankelijk van internettechnologie voor integratie en beheer van hun
bedrijfsprocessen terwijl ze een vermogen tot informatieverwerking hebben dat ze grote aantallen
klanten als individu te beschouwen.
4 elementaire strategieën implementeren :
- klanten moeten prod/diensten van behendig bedrijf beschouwen als oplossing voor hun problemen
- behendig bedrijf werkt samen met klanten, leveranciers en andere bedrijven, zelf met concurrenten
- behendig bedrijf moet zich organiseren volgens veranderingen en onzekerheden
- behendig bedrijf profiteert van invloed van werknemers en hun kennis
2.2.4 Een virtueel bedrijf creëren : figuur 2.13
Het vormen van een virtueel bedrijf = belangrijke strategische toepassing van een IT
Virtueel bedrijf = organisatie die gebruik maakt van IT om mensen, organisaties, bedrijfsmiddelen en
ideeën te koppelen => informatiesystemen tussen bedrijven onderling vormen met klanten,
leveranciers, onderaannemers en concurrenten.
2.2.5 Opbouwen van een kennisgenererend bedrijf : figuur 2.15
Kennisgenererend bedrijf : bedrijf dat commerciële kennis gaat creëren, verspreiden en deze kennis
gaat inbouwen in producten/diensten.
Ze maken gebruik van 2 soorten kennis : expliciete en impliciete kennis
Expliciete : gegevens, documenten en notities die in computers is opgeslagen (vastgelegd)
Impliciete : kennis omtrent ‘hoe iets moet’ (niet vastgelegd)
Kennismanagement : werknemers laten delen wat ze weten om beter gebruik te maken van
gezamenlijke kennis omtrent de werkplaats en de onderneming => profijt bij uitvoeren van taken
Hoofdstuk 10 : Ontwikkelen van commerciële IT-oplossingen
10.1 Ontwikkelen van bedrijfssystemen
10.1.1 Applicatie-ontwikkeling
Proces voor probleemoplossing = systeembenadering. Wanneer probleemoplossing via
systeembenadering wordt toegepast om oplossingen voor bedrijfsproblemen via informatiesystemen
te vinden, wordt dit informatiesysteemontwikkeling of applicatieontwikkeling genoemd
10.1.2 Systeembenadering
Bij systeembenadering voor probleemoplossing : gebruik maken van systeemoriëntatie om
problemen en kansen te definiëren en volgens uitvoerbare oplossingen te ontwikkelen.
Bij analyseren van een probleem en formuleren van een oplossing :
- herkennen en definiëren van probleem of kans via systeemdenken
- ontwikkelen en evalueren van alternatieve systeemoplossingen
- systeemoplossing kiezen die het best aan eisen voldoet
- geselecteerde systeemoplossing ontwikkelen
- ontwikkelde systeem implementeren en het succes evalueren
Belangrijk aspect van systeembenadering : toepassen van systeemdenken om inzicht te krijgen in
probleem of kans
=> het zien van onderlinge relaties tussen systemen
=> het zien van processen van verandering in systemen
Manier om systeemdenken (figuur 10.2) te beoefenen, is systemen, sub-systemen en onderdelen te
vinden = toepassen van een systeemcontext of hebben van systemisch overzicht
10.1.3 Systeemanalyse en –ontwerp
Systeemanalyse en –ontwerp (Systems Analysis & Design) = volledige proces waarbij
informatiesystemen binnen organisaties worden ontworpen en geïmplementeerd.
Dit proces bestaat uit identificatie van bedrijfsproblemen; voorgestelde oplossing in de vorm van een
IS voor 1 of meer van de problemen; en het ontwerp en implementatie van die oplossing om de
gewenste doelstellingen van de organisatie te realiseren
2 benaderingen voor SA&D :
- Objectgeoriënteerde analyse en ontwerp
- Levenscyclusbenadering (meest gebruikt)
10.1.4 Levenscyclus van systeemontwikkeling (= Systems Development Life Cycle)
5 stadia/fasen van dit systeemontwikkelingsproces : Figuur 10.3
Onderzoek – Analyse – Ontwerp – Implementatie – Onderhoud
Deze activiteiten zijn sterk gerelateerd en onderling afhankelijk : activiteiten vinden tegelijk plaats,
activiteiten worden herhaald,…
10.1.5 Het systeemontwikkelingsproces starten
Fase 1 : systeemonderzoek : inzicht in bedrijfsprobleem of –kans ; voorstellen voor het beoordelen
van informatiesysteemoplossingen
-> haalbaarheidsonderzoeken : voorbereidend onderzoek waarbij informatiebehoeften van
toekomstige gebruikers en de vereiste hulpmiddelen, kosten, voordelen en haalbaarheid van een
project worden bepaald. Men bepaald dus of een nieuw of verbeterd bedrijfssysteem een haalbare
oplossing is.
10.1.6 Systeemanalyse
Fase 2 : systeemanalyse : diepgaand onderzoek naar behoeften van eindgebruiker waaruit
functionele eisen naar voor komen en gebruikt worden als basis voor het ontwerp van het nieuwe IS
=> omvat
- informatiebehoeften van een bedrijf en de eindgebruikers
- activiteiten, bedrijfsmiddelen en producten van 1 of meer van de aanwezige IS
- capaciteit van het IS die nodig is om te voorzien in de informatiebehoeften van bedrijfspartners
Analyses :
- organisatie-analyse : belangrijke eerste stap van systeemanalyse : informatie zoeken over de
organisatie, managementstructuur, personeel, bedrijfsactiviteiten, omgevingsystemen
- analyse van aanwezige systeem : bestuderen of systeem moet verbeterd of vervangen worden,
weten of dit systeem gebruikt maakt van hardware, software, netwerken, personeel
- logische analyse : constructie van logisch model van het huidige systeem = blauwdruk van het
systeem dat alleen laat zien WAT het huidige systeem doet, zonder te weten HOE dit gebeurt =>
inzicht krijgen in de verschillende processen, functies en gegevens van het systeem
- analyse en vaststelling van functionele eisen : specifieke bedrijfsinformatiebehoeften bepalen
(welke type informatievoor welke bedrijfsactiviteit; welke capaciteit voor informatieverwerking voor
elk type systeemactiviteit (invoer/verwerking/uitvoer/opslag/aansturing))
=> er ontstaat een verzameling functionele eisen voor het voorgestelde nieuwe systeem =
informatiebehoeften van de eindgebruiker die geen verband houden met hardware-, software-,
netwerk- en gegevensbronnen of met het personeel die door eindgebruikers worden ingezet in het
nieuwe systeem.
10.1.7 Systeemontwerp
Fase 3 : Systeemontwerp => logische model van huidige systeem wijzigen tot blauwdruk voor nieuwe
systeem => representatie van wat het nieuwe systeem zal doen
Fysieke ontwerp : bepalen van de wijze waarop het systeem zijn doelstellingen zal realiseren
3 activiteiten van systeemontwerp : ontwerp van gebruikersinterface; ontwerp van gegevens;
procesontwerp
Prototypering : snelle ontwikkeling en testen van werkende modellen of prototypen van nieuwe
applicaties tijdens een interactief, iteratief proces - > hulpmiddel voor ontwikkeling, sneller en
gemakkelijker omdat eindgebruikers hun eigen applicaties kunnen ontwikkelen en het
systeemontwerp wordt versneld door middel van behendige systeemontwikkeling (Agile Systems
Development)
Ontwerp gebruikersinterface : nadruk op ondersteunen van interacties tussen eindgebruikers en
computerapplicaties
Systeemspecificaties : formaliseren van ontwerp van gebruikersinterface, databasestructuren,… om
hardware-, software-, data- en personeelsspecificaties op te stellen voor een systeem.
10.1.8 Ontwikkeling met eindgebruiker
Hierbij spelen IT-professionals een adviserende rol terwijl je de applicatie zelf ontwikkelt.
Ontwikkeling met eindgebruiker concentreert zich op de fundamentele activiteiten van een IS :
Invoer/verwerking/uitvoer/opslag/aansturing
Invoer : welke gegevens zijn beschikbaar?
Verwerking : welke handelingen moeten met de invoer worden verricht om de uitvoer te krijgen
Uitvoer : welke informatie hebben eindgebruikers nodig en in welke vorm
Opslag : eerder opgeslagen gegevens? moeten gegevens worden opgeslagen?
Aansturing : welke aansturing als bescherming tegen verlies of beschadiging? Toegang tot gegevens?
10.2 Implementatie bedrijfssystemen
10.2.1 Implementatie
Na ontwerp informatiesysteem : als werkend systeem implementeren en onderhouden
10.2.2 Implementatie van nieuwe systemen : figuur 10.18
Fase 4 : systeemimplementatie : aankopen hardware/software, ontwikkelen software, testen
programma’s/procedures, conversie van gegevensbronnen, opleiding eindgebruikers/specialisten
Implementatie is moeilijk en tijdrovend proces.
Implementatieproces : heeft projectmanagement nodig -> projectplan uitvoeren (tijdspaden) om op
tijd en binnen het vaste budget het project te voltooien
10.2.3 Projectmanagement
Project : reeks activiteiten met duidelijk begin en einde, doelen, doelstellingen en taken,
beperkingen/restricties
Systeemontwikkelingscyclus (Sytem Development Life Cycle) : benadering voor projectmanagement
voor opzetten en ontwikkelen van informatiesystemen
3 elementen van een project : proces, hulpmiddelen, technieken
Proces van projectmanagement : 5 fases
- initiëren en definiëren : heldere en beknopte formulering van probleem, welke hulpmiddelen zijn
nodig om project uit te voeren?
- planning : doelstellingen en activiteiten van project identificeren en in volgorde plaatsen
(afhankelijksheidsdiagrammen, programma-evaluatie, bezinning,… => Gantt chart in MS Project)
- uitvoering : plannen in beweging zetten, samenbrengen van middelen, taken en tijdsplanning
- aansturing : aansturen van het project met hulpmiddelen : rapporten
- variantierapport : informatie over verschil tussen feitelijke en geplande projectvoortgang
- statusrapport : info over proces dat tot de huidige projectsituatie heeft geleid
- middelenallocatie : identificeren van hulpbronnen die bij projectactiviteiten worden ingezet
- afronding : project tot succesvol einde brengen :
- implementatie en installatie van alle deliverables van project
- formele vrijmaking van projecthulpmiddelen (om bij andere projecten in te zetten)
- documentatie herzien en uiteindelijke projectrapport produceren, nabespreking project
10.2.4 Evalueren van hardware, software en diensten
Tijdens implementatiefase : evalueren hoeveel hardware/software nodig is voor systeem
=> werken met scorings-systeem : punten geven aan elke evaluatiefactor
Evaluatiefactoren voor hardware : onderzoeken van fysieke eigenschappen en prestatieeigenschappen voor elk computersysteem of onderdeel. Vb’en : prestaties, kosten,
betrouwbaarheid, compatibiliteit, technologie
Evaluatiefactoren voor software : vb. kwaliteit, efficiëntie, flexibiliteit, beveiliging, connectiviteit
Evalueren van IT-diensten : vb. prestatie, systeemontwikkeling, onderhoud, opleiding, back-up
10.2.5 Andere implementatie-activeiten
Voor succesvolle implementatie bedrijfssystemen : testen, dataconversie, documentatie en opleiding
- Systeemtesten : testen van software en herstellen van programmeerfouten, testen van
websitegedrag en van nieuwe hardware, herzien van prototypen
- Dataconversie : gegevenselementen in databases die door nieuwe applicaties gewijzigd worden ->
converteren naar nieuwe dataformats; corrigeren van onjuiste gegevens, uitfilteren van ongewenste
gegevens, samenvoegen van databases,…
- Documentatie : ontwikkelen van gebruikersdocumentatie : communicatiemethode tussen mensen
die verantwoordelijk zijn voor ontwikkeling/implementatie/onderhoud van systeem ->
diagnosticeren van fouten, aanbrengen veranderingen,…
- Opleiding : eindgebruikers opleiden om met systeem te werken
Strategieën voor systeemconversie : parallelle conversie, pilotconversie, gefaseerde conversie en
directe conversie
- Directe conversie : directe overschakeling : oud systeem uitschakelen en nieuw systeem
inschakelen => goedkoop maar groot risico!
- Parallelle conversie : oude en nieuwe systeem tegelijk gebruiken tot eindgebruikers overtuigd zijn
dat oude systeem niet meer nodig is
- enkelvoudige overschakeling : vastgelegde datum om parallelle operatie te stoppen
- gefaseerde overschakeling : vastgelegde methode van fasering toepassen in elk deel van
systeem en overeenkomstige deel in oude systeem uitschakelen
=> laag risico maar hoge kosten
- Pilotconversie : conversie naar nieuwe systeem uitvoeren via directe of parallelle benadering op
één locatie -> locatie selecteren met beste omstandigheden
=> geen tijdverlies of vertragingen
- Gefaseerde conversie : profiteren van beste eigenschappen van directe en parallelle benadering
terwijl risico’s worden geminimaliseerd
=> klein risico, veel tijd nodig
Fase 5 : systeemonderhoud
Activiteiten na implementatie :
- onderhoudsfase : corrigeren van fouten in systeem, prestaties verbeteren
- verzoeken tot verandering : aanbrengen van veranderingen in systeem wanneer gebruikers
gelegenheid gehad hebben om het te gebruiken
Systeemonderhoud : nieuwe eisen bespreken,analyseren,ontwerpen en controleren op haalbaarheid
4 categorieën : corrigerend, adaptief, perfectief en preventief
- corrigerend onderhoud : herstellen van programmeerfouten en logische fouten
- adaptief : modificeren van bestaande functies, toevoegen van nieuwe functies
- perfectief : betere werking van functies of interface
- preventief : verminderen van kansen op systeemfalen, verlengen levensduur systeem
Nabespreking na implementatie : zorgen dat nieuwe geïmplementeerde systemen voldoen aan
bedrijfsdoelstellingen
10.2.6 Implementatieproblemen : figuur 10.27
10.2.7 Verzet en betrokkenheid van gebruikers
Verandering kan voor angst en verzet zorgen => juiste opleiding en training geven, betrokkenheid
van gebruikers bij organisatieveranderingen en ontwikkeling van nieuwe IS
Hoofdstuk 12 : Ondernemingen en mondiaal management van informatietechnologie
12.1 Managen van informatietechnologie
12.1.1 Bedrijfsleven en IT
Bedrijven willen zich transformeren tot mondiale commerciële dynamisch centra via investeringen.
Grote behoefte aan bedrijfsmanagers en professionals om organisatiefunctie aan te sturen.
12.1.2 Aansturen van informatietechnologie
Informatietechnologie is noodzakelijk bedrijfsmiddel dat juist moet beheerd worden.
Beheren van IS en IT die bedrijfsprocessen ondersteunen = belangrijke taak voor managers/profs
Aansturen van IT = IT-management :
- aansturen en beheren van ontwikkeling en implementatie van bedrijfs- en IT-strategie : Chief
Executive Officer en Chief Information Officer laten voorstellen ontwikkelen omtrent gebruik van IT
voor ondersteuning van strategische bedrijfsprioriteiten
=> IT op één lijn brengen met strategische bedrijfsdoelstellingen
- aansturen van ontwikkeling en implementatie van nieuwe bedrijfs- en IT-applicaties/technologieën:
Chief Information Officer en Chief Technology Officer sturen processen aan voor ontwikkeling en
implementatie van informatiesystemen
- beheren van IT-organisatie en IT-infrastructuur : Chief Executive Officer en IT-managers sturen het
werk van IT-professionals aan; ook verantwoordelijk voor beheren van IT-infrastructuur van
hardware, software, databases, netwerken en andere hulpbronnen.
12.1.3 Bedrijfs- en IT-planning
Bedrijfs- en IT-planningsproces : gericht op ontdekken van innovatieve benaderingen om
bedrijfsdoelstellingen (klantwaarde en bedrijfswaarde) te realiseren => leidt tot ontwikkelen van
strategieën en bedrijfsmodellen voor nieuwe toepassingen, processen, producten en diensten.
Figuur 12.4
3 onderdelen van dit proces :
- ontwikkeling bedrijfsstrategieën die bedrijfsvisie onderneming ondersteunt => creëren van
innovatie systemen voor elektronisch zakendoen gericht op klant- en bedrijfswaarde
- bronbeheer : ontwikkelen van strategische plannen voor aansturen, uitbesteden van IT-bronnen
- technologische architectuur : maken van strategische IT-keuzes die reflectie vormen van ITarchitectuur die ontworpen is voor ondersteuning van bedrijfs- en IT-initiatieven
IT-architectuur : conceptueel ontwerp of blauwdruk met volgende onderdelen :
- technologieplatform : computersystemen, systeemsoftware, internet, netwerken,…
- gegevensbronnen : gegevens en informatie die voor bedrijfsprocessen kunnen opgevraagd worden
- applicatie-architectuur : ondersteuning voor ontwikkeling/onderhoud van applicaties voor
toeleveringsketen, voor klantrelatiebeheer,…
- IT-organisatie : organisatiestructuur afhankelijk van bedrijfs- en IT-strategieën
12.1.6 Outsourcing en offshoring in IT
Outsourcing : aankoop van goederen/diensten die intern werden geleverd (bij derden);
uiteenlopende informatietechnologiefuncties die aan externe dienstverlener wordt uitbesteed vb.
ontwikkeling van software-applicaties
Dit proces omvat : uitbesteding aan aannemer, aankoop van softwarepakketten of
activiteiten/hulpbronnen die een rol spelen bij levenscyclus van de software-ontwikkeling
5 belangrijke redenen voor outsourcing :
- geld besparen
- concentratie op kerncompetenties : zich richten op eigen specialisme
- aantallen werknemers flexibel maken : groepen professionals beschikbaar voor unieke projecten
- toegang krijgen tot mondiale hulpbronnen : voordeel van geschoolde arbeid -> kwaliteit van
goederen/diensten verhogen
- tijd-tot-markt verkorten : uitbreiden van traditionele voordelen van kleine bedrijven van flexibiliteit
en responsiviteit -> kleinere bedrijven kunnen tegen grotere concurreren
Offshoring : relocatie van bedrijfsprocessen van onderneming naar goedkopere locatie (buitenland)
=> betrekking op productie en diensten
=> overdragen van informatie naar offshore locatie waardoor werknemers op afstand even goede
prestaties kunnen leveren (overdragen vertrouwelijke documenten = export van intellectueel
eigendom = moeilijk, belasting betalen)
Offshoring = controversieel probleem : profiteren van vrijhandel maar verlies van banen in
ontwikkelde landen
12.2.3 Culturele, politieke en geo-economische problemen
Bedrijf moet rekening houden met omstandigheden om in mondiale markt te slagen => ontwikkelen
van mondiale, commerciële strategieën en aansturen van mondiale applicatieportefeuilles voor
elektronisch zakendoen, internettechnologieën, platforms, databases en projecten voor
systeemontwikkeling
Politieke problemen : regels in landen waardoor overbrengen van gegevens gereguleerd of zelfs
verboden is, vb. persoonlijke informatie (personeelsbestanden). Ook beperken of verbieden van
import van hardware/software. Ook wetten die bepalen dat deel van de waarde van product moet
worden opgeteld bij de prijs ervan. Ook handelsovereenkomsten die bepalen dat bedrijfsinkomsten
in de economie van dat land moeten geïnvesteerd worden.
Geo-economische problemen : fysieke afstanden, slechte telefoon/telecommunicatieservice, geen
personeel met juiste opleiding, grote verschillen in kosten voor levensonderhoud en arbeidskosten
Culturele problemen : verschillen in talen, culturele belangen, religie, gewoonten, attitudes, politieke
visie, werkstijl, commerciële relaties.