Delier - Zuwe Hofpoort Ziekenhuis

Acuut optredende verwardheid/delier
in het ziekenhuis
In deze folder vindt u informatie over acuut optredende verwardheid (delier) en hoe te
handelen. Ook leest u aanbevelingen die kunnen bijdragen aan het verminderen van
de verwardheid.
U, uw familielid of kennis is voor behandeling in ons ziekenhuis. Zoals u waarschijnlijk heeft
gemerkt, reageert u, uw familielid of kennis anders dan u gewend bent. U bent mogelijk
geschrokken van de verandering van gedrag. Wij vinden het belangrijk u te informeren over
dit voor u ‘vreemde’ gedrag.
Wat is delier en wat zijn de verschijnselen
Een delier is een, in principe tijdelijke, verwardheid die wordt veroorzaakt door een
onderliggend probleem. Een delier kenmerkt zich door een wisselend bewustzijn, dat wil
zeggen dat de patiënt het ene moment helder kan zijn en dan weer slaperig of afwezig. Het
is soms moeilijk een gesprek te voeren omdat de concentratie verminderd is. Bij een delier
is iemand de grip op zichzelf en zijn omgeving kwijt. Dit kan erg beangstigend voor u zijn. Er
kunnen hallucinaties, achterdocht of wanen voorkomen, zodat men bijvoorbeeld mensen in
de omgeving niet meer vertrouwt. Ook kan de patiënt onrustig of agressief zijn of zich juist
stilletjes terugtrekken. Het is goed om te weten dat dit gedrag niet bewust gebeurt.
Wat zijn de oorzaken?
De meest bekende vorm van delier is alcoholonthouding (alcoholdelirium), echter dit is
niet de meest voorkomende vorm. Een delier heeft meestal een lichamelijk probleem als
oorzaak, zoals bijvoorbeeld een infectie, operatie, narcose, gebruik of verandering van
bepaalde medicatie, uitdroging, ondervoeding, obstipatie of problemen met plassen.
Bij wie komt het voor?
In principe kan iedereen een delier krijgen, echter sommige mensen zijn extra gevoelig voor
het optreden van een acute verwardheid. Denk aan mensen met de ziekte van Parkinson
of dementie en mensen met hersenbeschadigingen. Ook komt het vaker voor bij ouderen.
Mensen die slecht horen, zien en/of langere tijd slechter slapen zijn ook gevoeliger voor het
optreden van een delier.
15131001
De diagnose stellen
Thuis is het meestal de huisarts die bij een patiënt met verschijnselen van acute verwardheid
komt. Tijdens een opname in het ziekenhuis bent u, de arts of de verpleegkundige degene
die de verschijnselen vaak als eerste opmerkt. Voor het stellen van de diagnose, wordt
gekeken naar het begin en verloop van de verwardheid. Ook infomatie over de periode
voorafgaand aan de verwardheid is belangrijk. Zijn er al eerder problemen met het geheugen
geweest of gebruikt de patiënt bepaalde medicatie, alcohol of drugs. Er vindt een uitgebreid
lichamelijk onderzoek plaats en vaak bloed- en urineonderzoek.
Soms is het moeilijk om te bepalen of het om een delier, dementie of depressie gaat. Deze
ziektebeelden lijken soms erg op elkaar. Een extra moeilijkheid is dat een delier zowel
bij een depressie als bij dementie kan voorkomen. Vaak wordt een psychiater of geriater
(ouderengeneeskundige) ingeschakeld.
Behandeling van acute verwardheid/delier
Om een delier te behandelen moet de oorzaak ervan worden weggenomen. Wanneer de
verwardheid een lichamelijke oorzaak heeft, zal de arts dit onderzoeken en behandelen.
Daarnaast kunnen er medicijnen worden voorgeschreven die verschijnselen, zoals onrust,
hallucinaties of angst verminderen. Deze medicatie wordt meestal zo kort mogelijk gegeven,
vanwege bijwerkingen zoals sufheid of lastiger bewegen. Bij behandeling verdwijnt het delier
meestal binnen enkele dagen, soms duurt het echter enkele weken. De duur is afhankelijk
van de ernst van de lichamelijke aandoening, leeftijd en de huidige conditie.
Thuis behandelen
Een delier is niet altijd een reden voor opname in een ziekenhuis, soms is het zelfs beter
om in de eigen omgeving te zijn. Voorwaarde voor behandeling thuis is dat de oorzaak goed
behandeld kan worden en er iemand is die 24 uur beschikbaar is bij problemen. De onrust
kan soms zo ernstig zijn dat er veiligheidsmaatregelen nodig zijn. Het doel is bijvoorbeeld
het uit bed vallen te voorkomen of te voorkomen dat men slangetjes los trekt zoals een
infuus of zuurstofslang. De arts zal in dat geval aan u uitleggen welke maatregelen er nodig
zijn en waarom.
Gevolgen van acute verwardheid
Acute verwardheid kan leiden tot angstgevoelens en/of het ontstaan van complicaties,
waardoor de patiënt langer in het ziekenhuis moet blijven. Het kan gebeuren dat men
moeilijk aanspreekbaar is tijdens een delier. Dit kan later als traumatisch ervaren worden.
Achteraf kunnen er vragen en onzekerheden ontstaan. Mocht u of één van uw naasten er
met iemand over willen praten, geef dit dan aan bij uw arts of verpleegkundige.
Wat kunt u als patiënt doen?
• Misschien bent u door uw ziekte gedwongen in bed te blijven. Toch is het goed om, zo
mogelijk, overdag op te zijn, naar het toilet te gaan en te bewegen. Dit draagt bij aan uw
herstel.
• Het is vaak prettig als u wat vertrouwde spullen van thuis om u heen heeft, bijvoorbeeld
foto’s van uw dierbaren. In het ziekenhuis lijken alle dagen al snel op elkaar, een
kalender of agenda kan helpen om overzicht over de dag te houden. Bijvoorbeeld door
op te schrijven wie u op bezoek heeft gehad en wanneer u een onderzoek heeft.
• Het is voor u van belang dat u tijdens de opname, maar ook thuis, zo goed mogelijk kunt
zien en horen. Als u een bril en/of een gehoorapparaat heeft, gebruik ze dan zoveel
mogelijk. Het is belangrijk dat u naast het ziek zijn betrokken probeert te blijven bij de
buitenwereld. Dit kan door bijvoorbeeld de krant of een tijdschrift te lezen of televisie te
kijken. Het kan ook prettig zijn om naar muziek te luisteren of een boek te lezen. Maak
gevoelens van onzekerheid of schaamte over deze periode bespreekbaar.
Wat kunt u als familie of kennis doen?
• Als u op bezoek komt en er is geen herkenning, zeg dan wie u bent en waarvoor u komt.
• Vertel, indien mogelijk, dat iemand ziek is en in het ziekenhuis ligt.
• Spreek rustige en duidelijke zinnen.
• Stel eenvoudige vragen. Bijvoorbeeld: ‘Heeft u lekker geslapen?’ Niet twee vragen in één
zin.
• Bezoek is erg belangrijk, maar teveel personen of een te lange bezoektijd in één keer
kan vermoeiend en verwarrend zijn. Vaak wordt iemand juist rustiger in de aanwezigheid
van een vertrouwd persoon. Soms is de aanwezigheid buiten de bezoektijden gewenst.
Bespreek dit met de verpleegkundige van de verpleegafdeling.
• Beperk het bezoek tot twee personen tegelijk en neem dan beiden plaats aan dezelfde
kant van het bed.
• Belangrijk is het gebruik van de bril en/of het gehoorapparaat als men dit gewend is.
• Het is beter om niet mee te gaan in de ‘vreemde’ ideeën of de dingen die gehoord of
gezien worden die niet kloppen. Probeer er niet tegenin te gaan, maar maak zo nodig
wel duidelijk wat uw waarneming is. Maak er geen ruzie om maar probeer het gesprek
in een andere richting te sturen, bijvoorbeeld door te praten over bestaande personen of
gebeurtenissen.
• Neem vertrouwde spulletjes mee van thuis, bijvoorbeeld foto’s.
• Nadat het delier verdwenen is, kunnen gevoelens van onzekerheid of schaamte
ontstaan. Wanneer er behoefte is om hierover te praten, ga dit dan niet uit de weg.
• Iemand die delirant is, heeft soms de neiging het dag-nachtritme om te draaien. Probeer
overdag iemand af te leiden in plaats van te (veel) laten slapen. Doe tijdig de verlichting
aan in de wintermaanden.
Vragen
Meestal is er tijdens een opname in het ziekenhuis een eerste contactpersoon afgesproken.
Deze persoon kan voor de patiënt informatie vragen bij de verpleegkundige van de afdeling.
In de thuissituatie verloopt het contact via de huisarts. De huisarts kan u, afhankelijk
van de oorzaak, eventueel verwijzen naar een geriater of psychiater. Soms heeft deze
periode u emotioneel uit balans gebracht. U kunt dan vragen om een gesprek met een
maatschappelijk werker of iemand van de geestelijke verzorging.
U kunt op werkdagen ook bellen met het secretariaat Geriatrie, T 0348 72 80 30.
Interessante website
Op onze website www.zuwehofpoort.nl vindt u meer informatie over dit onderwerp. Zoek op
trefwoord: Delier. U vindt hier ook handige links naar websites van patiëntenorganisaties.
Bronvermelding
Deze folder is gebaseerd op informatie van de afdeling Geriatrie van het
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis.
December 2015
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis
Polanerbaan 2
3447 GN Woerden
T 0348 42 79 11
I www.zuwehofpoort.nl