Arbowijzer 22 - Werken met zuren en logen

FNV BOUW
BESTAAT UIT
FNV BOUW & INFRA, FNV A FBOUW
EN
ONDERHOUD, FNV M EUBEL & HOUT
EN
FNV WOONDIENSTEN
A R B O WIJZER 2 2
Werken met
zuren en logen
Zuren en logen zijn bijtende goedjes
die bij het werk worden gebruikt,
bijvoorbeeld om vervuilde
oppervlakken schoon te krijgen.
Zuren en logen bijten en daarom
moet er voorzichtig mee worden
gewerkt. Maar hoe gevaarlijk zijn deze
stoffen? Een boekje open over de
risico’s van zuren en logen. En tips &
trucs om er wat aan te doen.
Bijten en terughappen
Tegengestelde karakters
Zuren en logen zijn vloeistoffen met een tegengesteld karakter. Ze
neutraliseren elkaars werking maar hebben elk op zich een bijtende (corrosieve) werking. Niet alleen voor allerlei materialen maar
ook voor bijvoorbeeld huid en ogen. Zuren zijn bijtende vloeistoffen. Basen zijn meestal vaste stoffen die in water kunnen oplossen en dan loog (of alkalische oplossing) worden genoemd. Ook
een loog is een bijtende vloeistof. De mate waarin de vloeistoffen
hun eigenschappen vertonen, hangt ondermeer af van de sterkte
of concentratie. Door verdunnen met water neemt de sterkte, en
daarmee de bijtende werking, af.
De risico's van het werken met zuren en logen hangen niet alleen
af van de soort stof en de sterkte maar ook van de werkzaamheden die ermee worden uitgevoerd.
Herziene 2e uitgave, december 2010
Inhoudsopgave
Bijten en terughappen
>
Zuren en logen ..................................... 2
>
Wat zegt de wet? ................................. 8
>
Tips & trucs voor
zuur- en loogvrij werken ................ 10
>
Meer weten? ....................................... 13
>
Nuttige adressen .............................. 14
....................
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-1
10290
1
>
Zuren en logen
Zuren en logen zijn agressieve vloeistoffen. Daarom zijn ze
geschikt om vervuilde oppervlakken mee schoon te maken. Zo
wordt azijn in het huishouden gebruikt bij diverse schoonmaakkarweitjes en wordt natronloog ingezet bij het ontstoppen van de
gootsteenafvoer. Ook in de bouw worden zuren en logen toegepast
voor het schoonmaken van verontreinigde oppervlakken. Zo kan
cementsluier ermee worden verwijderd van vloeren, wanden en
gevels. Ook wordt er nieuw metselwerk mee gereinigd voorafgaand
aan het voegen. Bij renovatie worden zuren en logen gebruikt om
verontreinigde gevels te reinigen. Ook voorafgaand aan het hydrofoberen (waterafstotend maken) worden gevels soms gereinigd met
zuren of logen.
Vooral metselaars, voegers, tegelzetters en gevelreinigers komen
in aanraking met zuren en logen. Daarnaast maken schilders soms
gebruik van ammonia (een loog).
De meeste reinigingsmiddelen worden op een natte ondergrond
aangebracht met behulp van een roller, kwast of borstel.
Afhankelijk van de verontreinigingen wordt gebruik gemaakt van
geconcentreerde of verdunde zuren en logen of van pasta’s. Na
afloop van het reinigingsproces worden de middelen weggespoeld
met water.
Wat is zuur en wat is loog?
Of een stof of product een zuur of
loog is, kun je zien aan de ‘pHwaarde’. De pH loopt van 0 tot 14; je
kunt hem vinden in het
Veiligheidsinformatieblad of in de
Technische documentatie.
pH-waarde 7 = neutraal: de stof
is geen zuur en geen loog;
pH-waarde kleiner dan 7 = zuur.
Sterke zuren hebben een pHwaarde kleiner dan 1;
pH-waarde groter dan 7 = loog.
Sterke logen (basen) hebben een
pH-waarde groter dan 13.
Veel gebruikte zuren voor oppervlaktereiniging zijn fluorwaterstofzuur en zoutzuur. Daarnaast worden uiteenlopende zuren toegevoegd aan reinigingsmiddelen. Te denken valt aan zwavelzuur, fosforzuur, azijnzuur, mierezuur en oxaalzuur.
De meest gebruikte logen zijn natronloog (caustic soda; een oplossing van natriumhydroxide) en kaliloog (een oplossing van kaliumhydroxide). Deze middelen worden gebruikt bij het reinigen van
kalkhoudende natuursteen omdat deze steen niet bestand is tegen
de inwerking van zuren. Soms worden deze logen gebruikt bij het
reinigen van beton als zure middelen niet het gewenste resultaat
opleveren, bijvoorbeeld bij graffiti.
Zuren en logen zijn gevaarlijke stoffen. De gevaren worden niet
alleen bepaald door de stoffen zelf, maar ook door de manier
waarop je ermee werkt. Door voorzichtig te werken en de blootstelling te beperken zijn de gezondheidsrisico’s in de hand te houden.
Informatie
Wie wil weten of hij met gevaarlijke stoffen (zoals zuren en logen)
werkt, moet zich verdiepen in de gegevens over die stoffen.
Informatie over de stoffen is te vinden op de verpakking en in het
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-2
veiligheidsinformatieblad en in het stoffenregister van je bedrijf.
Leveranciers van zuren of logen zijn verplicht om hun producten
goed te etiketteren en te voorzien van veiligheidsinformatiebladen
(in het Nederlands). Zo’n veiligheidsinformatieblad - of Material
Safety Data Sheet (MSDS) - wordt gratis verstrekt. In ieder geval
bij de eerste keer dat het product wordt geleverd en verder wanneer daarom wordt gevraagd door de afnemer.
In elk bedrijf en op elke bouwplaats hoort een stoffenregister aanwezig te zijn. Het register is onderdeel van de verplichte RisicoInventarisatie en -Evaluatie (RI&E). Hoe het register eruit ziet, zal
van bedrijf tot bedrijf verschillen. In het register moet in ieder
geval de volgende informatie zijn vermeld:
- de identiteit (chemische naam) van de stof of het product. Van
een product moet zijn vermeld welke gevaarlijke bestanddelen er in
welke hoeveelheden inzitten;
- de gevaren van de stof. Die blijken uit het gevaarsymbool en de
R-zinnen op het etiket;
- de afdelingen in het bedrijf waar de stof aanwezig is.
Etiketten: symbolen en R- en S-zinnen
Op de verpakking van zuren en logen horen etiketten te zitten. Daarop staat in ieder geval de naam van de stof en van de
leverancier. Bovendien moet op het etiket met gevaarsymbolen zijn aangegeven met wat voor soort gevaarlijke stof we te
maken hebben.
Verder zijn op het etiket nog zgn. ‘R-zinnen’ en ‘S-zinnen’ te vinden. R-zinnen geven gevaren aan, S-zinnen zijn
veiligheidsaanbevelingen. De R-zinnen zijn formeel vastgelegde omschrijvingen van specifieke gevaren van de stof.
R-zinnen kunnen zowel waarschuwen voor gezondheidsrisico’s als voor andere soorten risico’s zoals brand.
Zuur of loog
oxaalzuur
zoutzuur
zwavelzuur
fluorwaterstofzuur
ammonium bifluoride 10-15%
fosforzuur
mierezuur
azijnzuur (100%)
azijnzuur (85%)
natronloog
ammonia (5-25%)
R-zinnen
R21/22
R34/35
R35
R26/27/28-35
R35
R34
R35
R10-35
R34
R35
R10,23,34
S-zinnen
S2-24/25
S1/2-26-45
S1/2-26-30-45
S1/2-7/9-26-36/37-45
S7/9,26,36/37/39,45
S1/2-26-45
S1/2-23-26-45
S1/2-23-26-45
S1/2-23-26-45
S1/2-26-37/39-45
S1/2,9,16,26,36/37/39,45,61
Gevaarsymbolen
schadelijk
bijtend
bijtend
bijtend & zeer vergiftig
bijtend
bijtend
bijtend
bijtend
bijtend
bijtend
vergiftig
Uitleg R- en S-zinnen
R10
Ontvlambaar
R21
Schadelijk bij aanraking met de huid
R22
Schadelijk bij opname door de mond
R23
Vergiftig bij inademing
R26
Zeer vergiftig bij inademing
R27
Zeer vergiftig bij aanraking met de huid
R28
Zeer vergiftig bij opname door de mond
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-3
R34
R35
R37
R50
Veroorzaakt brandwonden
Veroorzaakt ernstige brandwonden
Irriterend voor de ademhalingswegen
Zeer vergiftig voor in het water levende organismen
S1
S2
S7
S9
S16
S23
S24
S25
S26
S30
S36
S37
S39
S45
Achter slot bewaren
Buiten bereik van kinderen bewaren
In goed gesloten verpakking bewaren
Op een goed geventileerde plaats bewaren
Verwijderd houden van ontstekingsbronnen. Niet roken.
Gas/rook/damp/spuitnevel niet inademen
Aanraking met de huid vermijden
Aanraking met de ogen vermijden
Bij aanraking met de ogen onmiddellijk met overvloedig water afspoelen en deskundig medisch advies inwinnen
Nooit water op deze stof gieten
Draag geschikte beschermende kleding
Draag geschikte handschoenen
Een bescherming voor de ogen/ voor het gezicht dragen
In geval van ongeval of indien men zich onwel voelt, onmiddellijk een arts raadplegen (indien mogelijk hem dit
etiket tonen)
Voorkom lozing in het milieu. Vraag om speciale instructies/veiligheidskaart.
S61
Blootstelling
Bij verschillende werkzaamheden kun je in contact komen met
zuren en logen. Niet alleen bij het gebruik ervan, maar ook tijdens
de voorbereidingen van het werk en bij het opruimen van de werkplek. Als er bij het verdunnen van zuren of logen wordt gemorst,
kunnen spetters op de huid of in de ogen terecht komen. De dampen van geconcentreerde zuren kunnen bovendien worden ingeademd. Ook bij het aanbrengen van zuren of logen met een borstel
of roller kan blootstelling optreden. Behalve de gebruiker zelf, kunnen ook mensen in de omgeving worden blootgesteld. Bij verneveling kan contact met de huid of ogen optreden. Bovendien kunnen
de nevels worden ingeademd – ook door collega’s.
Als je pasta’s gebruikt die zuren of logen bevatten, bestaat er bij
het opbrengen nauwelijks kans op inademing en is er minder kans
op ongewenst contact met de ogen of de huid. Wel bestaat hier de
kans dat de gebruiker of omstanders bij het afspoelen van de
gereinigde oppervlakken in contact komen met het spoelwater
waarin zich de zuren of logen bevinden. Leveranciers raden vaak
aan om de middelen met water onder hoge druk af te spuiten, van
onder naar boven. Juist daarbij bestaat grote kans op contact met
de middelen, door terugkaatsing vanaf de gevel.
Als spoelwater wordt nabehandeld, kan ook daarbij nog contact
met de bijtende stoffen optreden.
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-4
Gevolgen
Geconcentreerde zuren en logen kunnen ernstige huidirritatie veroorzaken. Daarbij wordt de huid rood en pijnlijk. Ook kan ze
opzwellen en kunnen brandwonden ontstaan. Als er spetters in de
ogen komen, kan het oog beschadigd raken waardoor je tijdelijk
slecht kunt zien. Als het oog langdurig in contact komt met grotere
hoeveelheden kan zelfs blijvende blindheid het gevolg zijn.
Als je de dampen of nevels van geconcentreerde zuren of logen
inademt, kunnen de keel en de longen ernstig geïrriteerd raken.
Dat kan leiden tot zwaar hoesten en ademnood. In ernstiger gevallen hoopt zich vocht op in de longen. In de meeste gevallen zijn
deze effecten van voorbijgaande aard. De inademing van fluorwaterstofzuur kan echter ernstige blijvende (zelfs dodelijke) gevolgen
hebben.
Logen zijn in het algemeen schadelijker dan zuren. Zuren zijn
bovendien redelijk effectief weg te spoelen met water terwijl logen
zelfs na langdurig spoelen nog kunnen inwerken op ogen en huid.
Verdunde zuren en logen zijn minder gevaarlijk dan geconcentreerde. Maar ook in verdunde vorm hebben zuren en logen een prikkelend effect op de huid, de ogen en de ademhaling. De effecten zijn
minder ernstig, maar de huid raakt wel degelijk geïrriteerd, gaat
jeuken en kan kloofjes gaan vertonen. Ook spatten in de ogen zijn
vervelend en veroorzaken roodheid en pijn. Ook inademen van
nevels van verdunde zuren en logen kunnen irriterend werken op
de ademhalingswegen. Als je deze nevels dagelijks (teveel) inademt, kan astma ontstaan.
Fluorwaterstofzuur is een zeer agressief goedje dat ernstige brandwonden kan veroorzaken. Het verraderlijke is dat de huidschade
pas na geruime tijd zichtbaar wordt. De verwondingen die ontstaan
zijn niet alleen pijnlijk, zij genezen ook maar moeizaam. Ook voor
ogen en ademhalingsorganen is fluorwaterstofzuur agressief.
Oogcontact kan leiden tot blindheid. Inademing van nevels kan
vochtophoping in de longen veroorzaken, zelfs met dodelijke
afloop.
Bij inademen of huidcontact met fluorwaterstofzuur is specialistische medische behandeling noodzakelijk.
Contact met oxaalzuur kan de huid verkleuren. Dit is pijnlijk en kan
ook leiden tot huid-afsterving. Inademen van nevel of inslikken van
stofdeeltjes kan een shock veroorzaken en leiden tot lever- of nierbeschadigingen.
Nevels van zwavelzuur zijn kankerverwekkend. Ze staan op de lijst
van kankerverwekkende stoffen die het ministerie van SZW elk jaar
publiceert, te vinden via www.arboportaal.nl
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-5
Grenswaarden
Hoe hoog mag de concentratie van een stof in de lucht zijn? In
Nederland gelden voor een aantal zeer schadelijke stoffen wettelijke grenswaarden. De meeste zuren en logen vallen hieronder. Er
zijn drie soorten grenswaarden:
grenswaarden die gemiddeld over een achturige werkdag niet
mogen worden overschreden;
grenswaarden voor kortdurende ‘piek’ blootstelling; deze gelden
voor perioden van 15 minuten;
grenswaarden die een ‘absolute bovengrens’ zijn, en zelfs geen
seconde mogen worden overschreden (zgn. ‘Ceiling’ grenswaarden,
aangegeven met een C).
De geldende wettelijke grenswaarden zijn te vinden op de website
van de SER. De lijst wordt regelmatig herzien:
www.ser.nl/nl/taken/adviserende/grenswaarden.aspx.
Om te beoordelen of de concentratie van een stof in de lucht
boven de grenswaarde uitkomt, kunnen deskundigen (van bijvoorbeeld een arbodienst) metingen of schattingen uitvoeren.
Grenswaarden hebben alleen betrekking op de blootstelling via inademing. Als een stof relatief gemakkelijk via de huid wordt opgenomen, is in de lijst met grenswaarden de letter ‘H’ (van Huid) toegevoegd. Zuren en logen kunnen bovendien direct op de huid en
ogen zelf schade veroorzaken. hiervoor zijn geen grenswaarden
beschikbaar.
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-6
Let op je lijf
Als je gezond wil werken, let je op je lijf. Vooral als bij het werk stoffen worden gebruikt die gevaarlijk
zijn voor de gezondheid, zoals zuren en logen. De meeste zuren waarschuwen ons omdat ze een sterk
prikkelende geur hebben of stinken. Maar pas op: de concentratie waarbij je een stof ruikt, verschilt
sterk per stof. Je moet dus nooit op je neus vertrouwen. Al was het maar omdat niet iedereen even
goed ruikt en een stevige verkoudheid de betrouwbaarheid van de neus verlaagt.
De volgende verschijnselen zijn een signaal dat er iets niet deugt:
hoofdpijn
rode of geïrriteerde ogen
hoesten
droge of rode huid
huid met kloofjes of blaasjes
misselijkheid of duizeligheid
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-7
Wat zegt de wet?
Zuren en basen zijn ‘gevaarlijke stoffen’. Er geldt een aantal wetten voor werken met gevaarlijke stoffen. Voor de dagelijkse praktijk
vallen deze uiteen in twee categorieën. De eerste is de Europese
stoffenwetgeving REACH en de daarop gebaseerde uitvoeringsbesluiten die zich richten op fabrikanten, leveranciers en gebruikers
van gevaarlijke stoffen. De tweede categorie is te vinden in de
Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het bijbehorende
Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit). Deze wetgeving richt
zich op werkgevers en werknemers en omvat ook allerlei voorschriften voor de inrichting van werkplekken.
REACH
Een fabrikant, leverancier of importeur van een gevaarlijke stof die
onder de etiketteringsplicht valt, is verplicht om bij de eerste aflevering gratis een veiligheidsinformatieblad (‘material safety data
sheet’; MSDS) te verstrekken. Dit blad moet in ieder geval de volgende informatierubrieken bevatten:
1. identificatie van de stof (chemische naam) en de leverancier
2. samenstelling en informatie over bestanddelen
3. gevaren
4. eerste-hulp maatregelen
5. brandbestrijdingsmaatregelen
6. maatregelen bij onbedoeld vrijkomen
7. gebruik en opslag
8. blootstellingsbeperking en persoonlijke bescherming
9. fysische en chemische eigenschappen
10. stabiliteit en reactiviteit
11. toxicologische gegevens
12. ecologische gegevens
13. informatie over afvalverwerking
14. informatie over vervoer
15. regelgeving
16. overige informatie
Arbowet
Voorschriften voor werkgevers en werknemers zijn te vinden in de
Arbowet en het Arbobesluit. Voor een groot gedeelte betreft het
algemene artikelen die niet specifiek betrekking hebben op gevaarlijke stoffen. Toch is een aantal daarvan relevant voor het werken
met die stoffen. De algemene voorschriften in de arbowetgeving
spreken meestal van ‘gevaren’, zonder dat de bron van de gevaren
wordt gespecificeerd. Dat wil zeggen dat deze voorschriften ook
gelden voor de risico’s van gevaarlijke stoffen. Bekende voorbeel-
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-8
den zijn de verplichting van de werkgever om te beschikken over
een schriftelijke risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en de
verplichting om voorlichting en onderricht voor de werknemers te
verzorgen. Hierbij zullen ook de risico’s van het werken met
gevaarlijke stoffen aan de orde moeten komen.
Naast deze algemene voorschriften bevat met name het
Arbobesluit in hoofdstuk 4 ook voorschriften die specifiek
betrekking hebben op gevaarlijke stoffen. Zo geldt een algemene
registratieplicht: van gevaarlijke stoffen moeten de identiteit, de
gevaren en de afdeling(en) waar de stof aanwezig is, worden
geregistreerd in de RI&E.
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-9
Tips & trucs voor zuur- en loogvrij werken
Hoe kun je veiliger, gezonder en prettiger werken met (of zonder)
zuren en logen? Tips & trucs voor verbeteringen op een rij.
Oplossingen die de bron van het probleem aanpakken, hebben
altijd de voorkeur. De Arbowet schrijft dat trouwens ook voor. Dat
betekent: voorkomen dat er gevaarlijke stoffen worden gebruikt of
kunnen vrijkomen. Als bronoplossingen niet kunnen, zijn vaak
andere verbeteringen voor handen. Deze beperken de blootstelling
en komen neer op het voorkomen dat de stoffen zich verspreiden.
Pas in laatste instantie komen de persoonlijke beschermingsmiddelen uit de kast. Niet alle oplossingen zijn één, twee, drie op
bedrijfsniveau in te voeren. Voor zuren en logen hebben de werkgevers en werknemers in de bouw al in 1999 (vrijwillige) afspraken
gemaakt. Deze zijn vastgelegd in het A-blad Zuren en logen van
Stichting Arbouw (zie Leestips). In het onderstaande overzicht zijn
deze afspraken vetgedrukt.
1. Bronoplossing
Voorkom zo veel mogelijk dat moet worden gereinigd met zuren of
logen:
Bij metselen/ voegen:
- Openingen tussen de steiger en de gevel worden waar mogelijk
dichtgelegd (op het niveau waar wordt gewerkt). Dit voorkomt het
morsen van cement op de gevel of op ramen.
- De metselaar laat de gevel schoon achter;
- Cementsluier wordt zo snel mogelijk na het voegen verwijderd met
water.
- Vervang zuren en logen zo mogelijk door minder schadelijke alternatieven.
Bij schilderwerk:
- Ammonia wordt niet meer gebruikt voor reiniging.
- Gebruik neutrale producten als St. Marc of Universol.
- Gebruik ook voor ander reinigingswerk zoveel mogelijk neutrale
reinigingsmiddelen.
Voor gevelreiniging:
- Fluorwaterstofzuur wordt niet meer gebruikt voor gevelreiniging.
- Stralen met droogijs (kooldioxide), ijs of water kan bij gevelreiniging een alternatief zijn.
- Andere alternatieve methoden voor gevelreiniging die nagegaan
kunnen worden, zijn stoomreiniging (heet water en stoom 140°C)
en laser-reiniging.
- Als zuren of logen toch moeten worden gebruikt, koop ze dan in
pastavorm. Het opbrengen hiervan geeft minder kans op contact
met de huid door spatten of morsen.
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-10
Vermijd het gebruik van middelen met een ‘doodshoofd’
(waterstoffluoride, ammonia).
Kies waar mogelijk middelen met het symbool ‘Irriterend’ in plaats
van ‘bijtend (corrosief)’, of liefst middelen zónder gevaarsymbool.
Ga, voordat zuren of logen worden besteld, na of de nodige
voorzieningen (opslagmogelijkheden, hulpmiddelen,
ventilatievoorzieningen) aanwezig zijn om veilig met de stof te
werken.
Ga bij ontvangst van de stof na of het juiste product is geleverd.
Lees het etiket zorgvuldig. Controleer de verpakking op gebreken.
Schat van te voren de risico’s van het werken met de stoffen en
neem zo nodig extra voorzorgsmaatregelen (zoals
gelaatsbescherming en handschoenen). Open de verpakking
zorgvuldig, zonodig in een goed geventileerde ruimte.
Werk rustig en beheerst. Een goede werkhygiëne voorkomt mogelijk
contact met huid, ogen en ademhalingsorganen.
Bevorder de inkoop van zuren en logen die al zijn voorbewerkt of
opgelost.
2. Beperking blootstelling
Maak binnen (schilderwerk) zoveel mogelijk gebruik van ventilatie of
van afzuiging. Plaats afzuiging zo dicht mogelijk bij de plaats waar
dampen vrijkomen. Bronafzuiging is veel effectiever dan
ruimteventilatie.
Zorg voor regelmatig onderhoud van de afzuiginstallaties.
Maak buiten (gevelreiniging, reiniging bij voeg- en metselwerk) zo
veel mogelijk gebruik van natuurlijke ventilatie (wind). Scherm
gevels niet af met zeilen of gaas.
Vernevel zuren of logen niet. Breng ze op met borstels of rollers.
Gebruik zo mogelijk borstels en rollers met een lange steel. Er zijn
ook rollers met een ‘spatscherm’, dat voorkomt dat kleien spatjes
de huid of ogen bereiken.
Spoel de middelen niet direct af met hoge druk.
- Spoel eerst met lage druk, van boven naar beneden;
- Spuit daarna pas onder hoge druk af: zo mogelijk naar beneden
gericht en onder schouderhoogte - eventueel van onder naar
boven als de leverancier dit adviseert;
Gebruik de dosering die op de verpakking staat.
Vul voorraadvaten of -emmers altijd eerst met water, en voeg dan
pas het zuur of loog toe.
Meng nooit zuren en logen met elkaar of met andere
reinigingsmiddelen. Hierbij kunnen gevaarlijke stoffen ontstaan (b.v.
chloorgas bij zoutzuur).
Sluit na gebruik de verpakking zo goed mogelijk af. Reinig
eventueel verontreinigde gereedschappen en hulpmiddelen.
Let op dat de verpakking goed is geëtiketteerd voordat deze wordt
opgeslagen. Giet zuren of logen niet over in een andere verpakking.
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-11
Behandel afvalstoffen zo zorgvuldig mogelijk.
Roep bij een ongeval met gevaarlijke stoffen de hulp in van
deskundigen (veiligheidskundige, arts) en geef adequate informatie
(soort stof, hoeveelheid). Verlaat zo nodig de werkplek.
Zorg voor stromend water en een oogdouche binnen handbereik als
met geconcentreerde zuren of logen wordt gewerkt.
Zorg dat plaatsen waar gevaarlijke stoffen vrijkomen zoveel
mogelijk zijn gescheiden van andere afdelingen en werkplekken.
Leg een zeil rond en onder de steiger om verspreiding van het
product te voorkomen;
Voorzie steigerpijpen van stoppen, zodat er geen zuur of loog in kan
achterblijven;
Vang spoelwater op in lekbakken en voer het af naar een chemisch
afvalverwerker.
Eet, drink of rook niet tijdens het werken met gevaarlijke stoffen.
Bewaar geen etenswaren in de werkruimte en zeker niet in de
nabijheid van zuren of logen.
3. Persoonlijke bescherming
Gebruik de volgende persoonlijke beschermingsmiddelen (Arbouw,
A-blad Zuren en logen):
Wanneer
Wat
Verdunnen van geconcen- Handschoenen van PVC of
treerde zuren en logen
neopreen
- Volgelaatsmasker met filter*
- Voorschot van PVC of neopreen
Inborstelen, kwasten en rollen - Handschoenen van PVC of van
verdunde zuren en logen
neopreen
- Gelaatsscherm
Schoonspuiten van gevels en
- Volgelaatsmasker met filter*
vloeren na inwerking van zuren - Vloeistofdichte overall met
en logen
daaraan vaste laarzen en handschoenen van PVC of neopreen
Gevelreiniging met hogedruk
- Volgelaatsmasker met filter*
en zuren of logen
- Vloeistofdichte overall met
daaraan vaste laarzen en handschoenen van PVC of neopreen
- Gehoorbescherming
* De keuze van het filter hangt af van het soort zuur of loog:
E/P2-filter bij zuren, BE/P2-filter alleen bij zoutzuur, P2-filter bij
logen, K/P2 filter bij ammonia.
Vervang handschoenen regelmatig en was zo vaak als nodig de
handen.
Was de handen voor pauzes en na het werk.
Reinig werkkleding regelmatig.
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-12
Meer weten?
Meer weten over de risico’s van werken met zuren en logen? Neem
contact op met de helpdesk van FNV Bouw: T 0900 3682689
(lokaal tarief)
Leestips
A-blad Reinigen met zuren en logen, Stichting Arbouw, 1999:
www.arbouw.nl/pdf/a-bladen/a-blad-reinigen-met-zuren.pdf
Stichting Arbouw; Algemene informatie over zuren en logen:
www.arbouw.nl/arbodienstverlener/pdf/risicos/zuren-en-logen.pdf/
Surftip
Actuele informatie over gevaarlijke stoffen en andere arboonderwerpen vindt u onder het kopje ‘werk en inkomen’ op de
diverse sectorsites van FNV Bouw. Zie: www.fnvbouw.nl
www.arboportaal.nl/stoffencentrum
www.betrouwbaarbaksteen.nl
www.ser.nl/nl/taken/adviserende/grenswaarden.aspx
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-13
Nuttige adressen
Arbouw
Postbus 213
3840 AE Harderwijk
T 0341 46 62 22
F 0341 46 62 11
E [email protected]
I www.arbouw.nl
Ivam UvA BV
Postbus 18180
1001 ZB Amsterdam
T 020 525 50 80
F 020 525 58 50
E [email protected]
I www.ivam.uva.nl
TNO Kwaliteit van Leven
Business Unit Arbeid
Postbus 718
2130 AS Hoofddorp
T 023 554 93 93
F 023 554 93 94
E [email protected]
I www.tno.nl/arbeid
Colofon
Uitgave FNV Bouw | Herziene 2e uitgave: december 2010 | Bus & co, november 1999; Herziening:
J. Terwoert, IVAM UvA BV, september 2009 | Opmaak: Studio FNV Bouw | Fotografie: Dick Vader B.V, Chris Pennarts
| Woerden, november 2010 | Bestelnummer B0921
Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-14